#
🖌علامه
#مصباح_یزدی
🔻اختیار چیست ؟
🔻نقش شناخت در
#اختیار و انتخاب ؟
◻️آنچه ملاك ارزش افعال انسانى ست؛
#اختيار است. انسان نيرويى دارد كه با آن مىتواند از
#حالت_انفعالى خارج شود و پا فراتر نهد و حاكم بر غرائز و جاذبههاى مختلف گردد و خواستهاى را فداى خواستهى ديگر كند و اينجاست كه با همين ترجيح يكى بر ديگرى، كار آدمى ارزش مىيابد؛ چنين ارزشى تنها در مورد موجودى صدق مىكند كه داراى
#گرايشهاى_متضادّ باشد. يعنى گرايش هايى كه در مقام
#عمل و
#ارضاء، قابل جمع نيستند و با هم تزاحم می یابد بدين معنى كه انگيزههايى در انسان بوجود مىآيد كه ارضاء همهى آنها در يك آن و يكجا، امكان ندارد و بايد يكى را انتخاب كند، نمىتوان هم
#خدا را راضى كرد و هم
#شيطان و نفس را.البتّه گاهى امكان دارد انسان به كارى كه مورد رضاى خداست،
#ميل هم داشته باشد مثل سحرى خوردن يا افطار كردن كه هم مستحب است(يعنى خدا از آن خشنود مىگردد) و هم نفس به آن تمايل دارد و اگر قصد قربت كند، عبادت كرده است. ولى گاهى تزاحم ايجاد مىشود: آدم گرسنه است و غذاى لذيذ امّا حرامى در دسترس است؛ در اينگونه موارد جمع بين دو خواسته و ارضاء آن، ممكن نيست، بايد يكى را انتخاب كرد.
◼️براى اينكه آدمى بتواند چيزى را
#انتخاب كند و
#مسئوليت آن را بپذيرد؛ شرائطى لازم است:
اولا اين كه شىء مورد تكليف را «بشناسد» و بداند كه نسبت به آن، چه مسئوليتى دارد.
ثانیا اينكهگرايش هاى متضادّى در زمينهى آن فعل داشته باشد تا زمينهاى براى انتخاب و اختيار، فراهم شود.
ثالثا قدرت و يارايى تصميمگيرى و انتخاب، داشته باشد تا بين گرايشهاى متضاد، يكى را انتخاب كند.
رابعا اينكه آنچه را انتخاب مىكند، بتواند به مراحلهى عمل در آورد يعنى شرائط انجام فعل و قدرت عمل كردن به آن، براى وى، آماده باشد.
◽️مايههاى سه شرط اولی از اين مقدّمات از
#استعداد_شناخت و
#تمايلات و
#نيروى_تصميمگيرى و انتخاب، همه، در نهاد انسان به طور فطرى قرار داده شده است؛ امّاشرايط عمل مربوط به خارج از وجود انسان است. بايد در خارج شرائطى فراهم باشد علاوه بر ابزار عمل و دست و پا و ساير وسائل كه در انسان هست تا انسان بتواند كارى را انجام دهد.
#ادامه_دارد...
📚کتاب
#انسان_سازی در قرآن
🔅تفسیر و قرآن پژوهی
@rahighemakhtoom