11 ‏ 6 1 ✳️ وجود در مجموعه نظام هستى خير است، وجود جهنم نيز همانند وجود شيطان خير است. عالمى كه جهنم نداشته باشد ناقص است، جهنم همانند بهشت در جمع نظام آفرينش از بركات الهى است، لذا وقتى حق تعالى در سوره مباركه الرحمن نعمت‏هاى قيامت را مى‏شمارد و بعد از شمارش نعمت‏هاى آن مى‏فرمايد: فَبِاىِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ» «الرحمن 13» پس [اى انس و جن!] كداميك از نعمت هاى پروردگارتان را انكار مى‏كنيد؟ و مى‏فرمايد: هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتى يُكَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ* يَطُوفُونَ بَيْنَها وَ بَيْنَ حَميمٍ‏ آنٍ» «الرحمن 43» اين همان دوزخى است كه گنهكاران آن را دروغ مى‏پنداشتند.* آنان در ميان آتش و آب جوشان رفت و آمد مى‏كنند. وجود جهنّم نيز در جهان خلقت نعمت است؛ زيرا بسيارى از مردم براى پرهيز از جهنم سعى مى‏كنند مرتكب گناه نشوند، بعلاوه اگر ظالم به جهنم نرود محكمه عدل مستقر نخواهد بود. اگر جهنم را نسبت به بهشت بسنجيم مى‏بينيم شرّ است، ولى اگر آن را در جمع نسبت به كل نظام آفرينش بسنجيم خواهيم ديد؛ جز خير و رحمت چيز ديگرى نيست. همچنين شيطان را در برابر فرشته مى‏سنجيم، لذا آن را موجودى بد و شر مى‏بينيم، ولى اگر در مجموع هستى بسنجيم مى‏بينيم موجودى خوب و خير است. آنچه كه به خدا منسوب است يعنى جنبه هستى اشيا، هستى فرشته‏ها و هستى شيطان همگى خير و رحمت است، آنچه با نسبت و مقياس سنجيده مى‏شود كه يك موجودى به كمال رسيده و موجود ديگر به كمال نرسيده آن جا مسئله خير نسبى و شرّ نسبى مطرح است. ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه ، ج‏ 8 ، ص: 66 ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2