یادآوری🕯🕯🕯
قالبهای شعری
قصیده:
در قصیده، قافیهی مصراع اول با مصراعهای زوج یکسان است و تعداد ابیات آن، از پانزده بیت بیشتر است.
قصیده از نیمهی قرن سوم هجری قمری در ادبیات شعر فارسی، به تقلید از عربی پدید آمد. بخشهای قصیده عبارتند از:
مَطلَع: بیت نخستین قصیده را گویند.
مَقطَع: بیت آخر قصیده است.
تَغَزُّل: مقدمهی قصیده است با مضامینی چون عشق، یاد جوانی، وصف طبیعت و ... .
تخلُّص: بیت یا ابیاتی که شاعر بدان وسیله، از مقدمه رهایی مییابد و به اصل گفتار میپردازد؛ یعنی رابط میان مقدمه و تنهی اصلی قصیده است.
تنهی اصلی قصیده: مقصود اصلی شاعر است با محتوایی همچون مدح، مرثیه، پند و اندرز، عرفان، حکمت و ... .
شَریطه و دعا: شامل دعا برای جاودانه بودن ممدوح که در پایان قصیده و در جواب جملاتی شرطی میآید.
تجدید مطلع: آوردن بیتی مُصَرَّع در اثنای قصیده برای انتقال از موضوعی به موضوع دیگر و طولانی ساختن قصیده است.
توجه: بخشهایی نظیر تعزّل، تخلّص،تجدید مطلع و شریطه تنها در بعضی از قصاید دیده میشود.
معمولاً شاعر، تخلّص( به معنی نام شعری) خود را در مقطع قصیده میآورد.
رودکی، منوچهری، فرّخی، ناصرخسرو، مسعود سعد، انوری، خاقانی، سعدی، ملکالشعرای بهار، مهدی حمیدی و مهرداد اوستا، نامداران عرصهی قصیدهاند.
اینک بخشی از یک قصیدهی فرّخی سیستانی:
دل من همیداد روزی گوایی
که باشد مرا روزی از تو جدایی
بلی، هر چه خواهد رسیدن به مردم
بر آن، دل دهد هر زمانی گوایی
من این روز را داشتم چشم و زین غم
نبودست با روز من روشنایی
جدایی گمان برده بودم ولیکن
نه چندان که یک سو نهی آشنایی...
با تلخیص از آرایههای ادبی، دکتر هادی، ص ۱۴ - ۱۹ .
#قصیده
#قالبهای_شعری
#اطلاعات_ادبی
🖊📚"آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات)
@shekardast