سیره صالحان
┄┄┅⊱⊰𖣐 مــــِـنــــهــآج 𖣐⊱⊰┅┄┄┄ ◈› منــهــج اول: امام حق ◈› درس اول: لزوم پیروی از حق ◈› مولف: علامه طهرانی قدس سره ◈› منبع: امام شناسی، ج۱، درس ۱۲ ┄⊰𖣐⊱┄┄┄┄┄┄┄┄┄┄ ۞. قال اللَه الحکیم فی کتابه الکریم: ﴿أَ فَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدى فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ‌﴾ |❶ ۞. یکی از احکام فطری و عقل انسان، لزوم متابعت از حق است، این حکم یک قانون کلی است که همیشه انسان باو متکی است، و اگر احیانا در اعمال یا گفتار خود از آن منحرف شود، و به غیر حق مایل گردد، به علت هوای نفس یا شبهه و غلطی که احیانا برای او رخ دهد، باز به‌جهت گمانی است که او را حق می‌پندارد، و به جهت اشتباه و التباس امر، از غیر حق پیروی میکند؛ و لذا در مقام اعتذار برآمده و گمان خود را به‌اینکه حق می‌ پنداشتم، عذر خود قرار می‌دهد. ۞. بنابراین حق بدون هیچ قید و شرطی لازم الاتباعست و بر همین اصل متفرع میگردد قاعده دیگری؛ و آن اینکه کسی‌ که هدایت به حق کند متابعت او واجب است، چون با او حق است، و دلالت به‌ حق میکند؛ بنابراین لازم، باید او را در پیروی نمودن؛ بر شخص دیگری که یا به‌ حق دلالت نمیکند و یا آنکه به غیر حق دلالت میکند مقدم داشت؛ چون پیروی هدایت کننده به‌ حق پیروی از حق است که با او موجود است. و قبلا گفتیم که پیروی از نفس حق، حکم ضروری فطری و عقلی است. ۞. بر این اساس، قرآن مجید در این آیه مبارکه استدلال خود را بر علیه مشرکین پایه گذاری میکند، بدین منوال که اولا از آنها به عنوان استفهام سؤالی می‌کند: ﴿قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكائِكُمْ مَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِ‌﴾ - بگو ای پیغمبر! آیا از شریک هائی که با خدا قرار داده‌اید کسی هست که هدایت به حق کند؟ معلوم است که مشرکین در این زمینه پاسخ مثبتی ندارند؛ چون شرکائی که برای خدا قرار می‌دهند یا از جمادات هستند، مثل بتها، و یا از زندگان مانند ملائکه، و ارباب انواع، و جن و طواغیت زمان، و فراعنه، و حکام جور که از آنها پیروی میکنند؛ و معلوم است که هیچ یک از آنها چون از خود، نفع و ضرر، و حیات، و موت و نشوری ندارند؛ هدایت به حق نمیکنند. ۞. و چون جواب مثبتی ندارند، خدا به زبان پیغمبرش گذارده، که فوراً جواب آنها را از پیش خود ابداع نموده، و بگوید: ﴿قُلِ اللَهُ يَهْدِي لِلْحَقِ‌﴾، خداوند است که به‌سوی حق هدایت میفرماید، و هر موجودی را در مقاصد تکوینیه خود به‌ آنچه محتاج است هدایت فرموده، و ما یحتاج او را بدو می‌رساند، کما فی قوله تعالی: ﴿رَبُّنَا الَّذِي أَعْطى كُلَّ شَيْ‌ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى‌﴾ ❷ - چون فرعون از هارون و موسی سؤال کرد که پروردگارتان کیست؟ گفتند پروردگار ما کسی است که به هر موجودی در عالم آفرینش، نیازمندی های وجودی او را داده، و تامّ الخلقه آفریده، و سپس او را به سوی کمال خود رهبری نموده است. ۞. و مثل قوله تعالی: ﴿الَّذِي خَلَقَ فَسَوَّى وَ الَّذِي قَدَّرَ فَهَدى‌﴾ ❸ - خداوند، کسی است که خلقت فرموده، و سپس در آفرینش تعادل و تناسب را من جمیع الجهات ملحوظ داشته است؛ کسی است هر موجودی را در عالم، به‌اندازه و حدّ معین آفریده، و سپس او را در راه کمال سیر داده است. و بنابراین خداوند است که انسان را به سعادت زندگی هدایت نموده، و او را به بهشت و سعادت مطلق با فرستادن انبیاء و کتب سماوی و احکام آسمانی دعوت فرموده است. ۞. باری چون رسول خدا در مقام احتجاج، از آنها دو اعتراف گرفت: یکی آن که شرکاء آنها هدایت به حق نمی‌کنند، دیگر آنکه تنها خداوند به حق هدایت میفرماید؛ در این حال این سؤال را لازم و واجب می‌بیند: ﴿أَ فَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدى‌﴾ - آیا آن کسی که هدایت به حق می‌کند، سزاوارتر به پیروی و تبعیت است، یا کسی که هدایت به حق نمیکند؟ ۞. و معلوم است که پاسخ این گفتار آن است که بگویند: خدا که هدایت به حق می‌کند سزاوارتر به پیروی است؛ ولی چون کفار و مشرکین عملا به این منطق پای‌بند نیستند، و عبادت شرکاء که به حق هدایت نمی‌کنند، نموده، و از عبادت خدای لا شریک له که هدایت به حق می‌کند اعراض نموده‌اند، و بنابراین روی قوای فطری و احکام عقلی سرپوش گذارده، بر خلاف ناموس فطرت و عقل رفتار می‌نمایند؛ لذا پیغمبر از باب توبیخ و ملامت می‌فرماید: ﴿فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ﴾ چه در نظر دارید در این باره؟ چگونه حکم می‌کنید؟ |↫ |↫ مطالعه قسمت بعدی ⇲ |↫ فهرست مطالب ❏ ┄⊰𖣐⊱┄┄┄┄┄┄┄┄┄┄ ۩. مصادر: ❶. سوره یونس، آیه ۳۵ ❷.سوره طه، آیه ۵۰ ❸. سوره اعلی، آیه ٢ و ٣ ⇶ @sire_salehan |
1 مشاهده