#فقه_نظامات_توهم_یا_واقعیت ۵ #فقه_نظامات #فقه 🌟🌟🌟🌟🌟 ما معتقدیم امام از همین فقه و اصول موجود حكومت را استخراج كرد نه فقه نظامات. ما در تمام سخنرانی‌ها و تعابیر امام در فقه و اصول چیزی به نام فقه نظامات نداریم، البته من دعوا سر لفظ ندارم. امّا آقایان برای فقه نظامات موضوع مستقل، مكلّف مستقل، روش استنباطی مستقل، ثواب و عقاب مستقل تصویر كرده‌اند، این در كجای دین و فقه ما وجود دارد؟ ما كه به اختیار خود نمی‌توانیم با یك سری عبارات چشم و گوش پر كن و جذاب چیزی را به فقه نسبت دهیم تا كسی این‌ها را ببیند یا بشنود بگوید عجب چه چیزهایی هست كه تا حالا ما خبر نداشتیم. من آن روز گفتم اگر چنین فقهی بود اولی این بود كه زودتر از ما امام به آن برسد، انتقاد کرده‌اند آیا اگر امام به آن نرسید معنایش این است که نیست؟! اولاً من این را دلیل قرار ندادم ولی بالأخره آن امامی كه عمرش را برای حكومت اسلامی، برای عظمت اسلام و برای فهم دین گذاشت كه مرحوم والد ما تصریح می‌كرد در تاریخ روحانیت امام نظیر ندارد نه اینکه كم‌نظیر است، منتهی قرابت و معاصرت زمان نمی‌گذارد خیلی توجه به عمق این مرد بزرگ پیدا كنیم؟ ما گفتیم بالأخره امامی كه این همه مبانی در فقه ایجاد كرد خصوصاً آن مبنای خطابات قانونیه‌اش كه من تعبیر كردم به منزله‌ی مبنای حركت جوهریه‌ی ملاصدرا است و موجب تحول از اول تا آخر فقه می‌گردد. اگر ایشان معتقد به فقه نظامات بود، باید در یك جایی بدان اشاره می‌فرمود. بله ما معتقدیم به یك موضوع وقتی نگاه فردی بشود دارای یك حكمی است اما این موضوع وقتی بیاید در اجتماع حكم دیگری می‌یابد. اتفاقاً رهبری معظم انقلاب(دام ظله العالی) هم در همان سال‌های 74 كه به قم تشریف آورده بودند به این مطلب تصریح و مثال زدند به بحث ماء الحمام که در فقه اگر به آن نگاه فردی بشود یك حكمی دارد ولی وقتی از منظر اجتماع دیده شود حكم دیگری می‌یابد. حالا برای ما طلبه‌های تربیت شده امام و شاگردان امام این مسئله خیلی روشن است، مگر كسی می‌تواند این را انكار كند؟! مگر كسی می‌تواند منکر این شود كه هر موضوعی به‌عنوان فردی یك حكمی دارد اما این موضوع وقتی در روابط اجتماعی و در حكومت قرار گیرد حكم دیگری پیدا می‌كند. ادعای ما این است موضوعاتی در فقه فردی هست مثل مالكیت خصوصی، اگر این موضوع را از دیدگاه فقه فردی نگاه كنید یك حكمی دارد، اما همین موضوع وقتی در عرصه اجتماع آمده و قیودی به آن اضافه شود، حکم دیگر پیدا می‌کند اگر مالكیت خصوصی شخصی موجب اضرار به مسلمین باشد اینجا حاكم باید رأی دیگری بدهد قضیه لاضرر همین است البته من نمی‌خواهم بگویم لاضرر یك حكم حكومتی بود هرچند امام(رضوان الله تعالی علیه) و مرحوم والد ما قائل بودند كه این حكم حكومتی بود اگر درخت فردی امنیت خانواده‌ای را به هم زده و مالک درخت به هیچ طریقی حاضر نیست با آن خانواده کنار آید پیغمبر به صاحب آن خانه می‌فرمایند برو آن درخت را بِكَن و دور بینداز. هر موضوعی اگر هر قیدی یا شرایطی پیدا کند حکم مناسب با آن قید و شرط را می‌یابد. در گذشته فقهای ما به این جهت که چنین زمینه حکومتی برای آنها پیش نیامده بود اظهار نظری نكرده‌اند نه اینكه منكر این باشند. و الاّ اگر به صاحب جواهر و علامه هم همین را بگویید همین حرف را می‌زنند. كدام فقیهی است كه بگوید اگر قیدی در موضوعی كم و زیاد شد حكمش تغییر نمی‌كند؟ عرض ما این بود كه ما در فقه مسلماً چیزی به نام فقه نظام قضایی نداریم. به این معنا كه بگوییم غیر از این احكام و قواعد قضائی یك نظام قضائی با یك موضوع و روش استنباطی دیگر وجود دارد. نه اینكه من در این مطلب تشكیك داشته باشم. ما معتقدیم در همین مسائل قضائی، مثلاً اگر یك جرمی در جامعه اتفاق بیفتد، یك وقت از منظر فردی به آن نگاه می‌شود. مثل آنکه سارقی از خانه‌ای دزدی کرده و آسیب شخصی به فردی رسانده این یک عقوبتی دارد، امّا اگر این دزد با سرقت یا اختلاس خود امنیت اقتصادی جامعه را چنان مختل کند که به میلیون‌ها نفر آسیب برساند قطعاً حكم دیگری دارد، این کلامی کاملاً قابل قبول است. ولی به این معنا نیست كه ما چیزی به نام فقه نظام قضایی داریم. البته عرض کنم نظامی كه ما می‌گوییم و منكر آن هستیم را با حكومت اشتباه نگیرید! مقصود ما این نیست كه اسلام برای مسائل اجتماعی و حكومتی حرف ندارد، ما عرضمان این است كه فقهی به نام نظامات نداریم. همین جا این مطلب را بگویم، ریاست محترم قوه قضائیه انتقادی كرده‌اند که معلوم است مطلب ما برای ایشان روشن نشده و الا ایشان خود یک عالم فاضل هستند. اگر از ایشان سؤال كنیم ورای این فقه موجود آیا ما یك فقهی با موضوع جدید، حکم جدید، روش استنباطی جدید به نام فقه نظامات و فقه نظام قضایی داریم؟ تصور نمی‌کنم قائل به آن باشند. @salmanraoofi

#فقه_نظامات_توهم_یا_واقعیت ۶ #فقه_نظامات #فقه 🌟🌟🌟🌟🌟 بله یك وقتی می‌گوییم یك موضوعی قیودش كم و زیاد شده، حکمش هم فرق می‌کند، آن را مسلم ما قائلیم، ولی داعیه‌داران فقه نظامات ادعای اولیه‌شان این است كه می‌گویند تمام موضوعات مسائل فقهی را یك جا جمع كنید، مجموعه‌ای که از اینها اعتبار می‌كنید آن مجموعه دارای یك حكم جدیدی است، ‌ما این ادعا را قبول نداریم و هر چه در فقه كار كرده‌ایم به این مطلب نرسیده‌ایم! شما اگر مدعی هستید چنین چیزی وجود دارد برای ما دلیل بیاورید. آقایان مدعی فقه نظامات یك چنین ادعایی دارند، مقالاتی را كه نوشته‌اند ببینید. می‌گویند در فقه موجود موضوعات فردنگر و جزء نگر هستند. ولی در فقه نظامات تمام موضوعات منفصله نظام‌مند می‌شوند. می‌گوییم نظام‌مند یعنی چه؟ می‌گویند یعنی از تمام اینها ما یك امر كُلی و مركبی را اعتبار می‌كنیم. اصلاً یك چیز مبهمی را وسط انداخته‌اند و متأسفانه به نظریه شهید صدر مرتبط کرده‌اند. در حالیکه آن مقداری که ما از اقتصادنا و کتب دیگر شهید صدر دیده‌ایم ایشان اصلاً چنین ادعایی نداشته است. می‌گویند ما در اقتصاد چند موضوع داریم، مالكیت خصوصی، بیع، ربا، مكاسب محرمه و... . اینها را كه جمع كنی مثلاً به صد یا هزار موضوع بالغ می‌گردد. فقه موجود ما اینها را تك تك بررسی كرده لذا می‌گویند اینها فقه موضوعات است كه این تعبیر هم خود یك جفایی بر فقه موجود ماست. اما در فقه نظامات همه موضوعات مجموعاً در ضمن یک کلی اعتبار می‌گردد و قائلند به اینکه تمام موضوعات ربط به هم داشته و فقیه باید بر پایه این ربط تمام موضوعات را به یک عنوان اعتباری مرکب برگرداند که آن می‌شود فقه نظام اقتصادی یا فقه نظام قضایی یا... گاهی اوقات هم می‌گویند فقه حكومتی كه امام می‌گوید همین است. عین عبارتشان که یادداشت كرده‌ام این است: موضوع در فقه نظامات مبتنی بر منطق مجموعه‌نگر است كه سعی دارد موضوعات یك نظام را در ارتباط، تعامل و تقوّم با یكدیگر ملاحظه كند و در نهایت به یك ترتیب هماهنگ دست یابد و یك كُلّ منسجم را طراحی كند. در فقه موضوعات موضوع فردی و خُرد است، اما در فقه نظامات كلان است و كلان‌نگر. طبق نگاه مجموعه‌نگر در یك نظام هر موضوع دارای مجموعه‌ای از ارتباطات زمانی و مكانی است كه از طریق آن با سایر موضوعات مرتبط گشته و جایگاهش در نظام مشخص می‌شود به نحوی كه ماهیت و كاركرد آن موضوع متقوم بر موضوعات دیگر بوده. در ادامه می‌گویند پس ما در فقه نظامات نمی‌توانیم ربا و بیع و مالکیت را به تنهایی موضوع قرار بدهیم، همه موضوعات را باید آورده و یك كُل اعتباری درست كنیم و آن كل اعتباری را موضوع قرار بدهیم. بعد هم می‌گویند آنچه ضرورت ملاحظه نظام‌مند موضوعات را به وجود آورده پیدایش تمدن تمامیت خواه مدرن است، پیش از رنسانس به دلیل بساطت روابط و مناسبات حاكم بر آن در قالب موضوعات خُرد قابل شناسایی بود ولی با تحولات اجتماعی نشأت گرفته از تجدد و مدرنیته سنخ جدیدی از موضوعات پدید آمد كه دارای ابعاد گسترده و اجزاء مركب و با طیف وسیعی از مردم در ارتباط است. و عجیب این است كه اصلاً در لابلای حرفها، معما اندر معما، می‌گویند در فقه موجود چون موضوعات را جدا جدا بررسی می‌كنید اینجا تزاحم اتفاقی به وجود می‌آید، از یك طرف زنی اجنبیه در حال غرق شدن است «أنقذ الغریق» می‌گوید نجاتش واجب، امّا حرمت مسّ این زن می‌گوید از او اجتناب کن. تزاحم بین واجب و حرام ایجاد شده و باید قانون تزاحم را جاری كنیم ولی در فقه نظامات بین موضوعات تزاحم دائمی است نه اتفاقی! باز در تبیین این نظریه می‌گویند در فقه فردی موضوع از جهت انطباق و تطبیق بر خارج روشن است در «الخمر حرام»، خمر بر این مایع خارجی منطبق می‌شود، ولی در فقه نظام، متعلق حكم این چنین نیست كه دارای افراد مستقل در خارج باشد و مكلّفین عنوان كلی را بر فرد آن تطبیق دهند. @salmanraoofi

#فقه_نظامات_توهم_یا_واقعیت ۷ #فقه_نظامات #فقه 🌟🌟🌟🌟🌟 بالأخره شما وقتی می‌گوئید یك موضوع مركب اعتباری كلان، آن موضوع در عالم خارج كجاست؟ در موضوعات مستقل روشن است می‌گوئیم الخمر، ربا، بیع، اما وقتی مركب شد اینجا گیر افتاده و می‌گویند مثل موضوعات فقه موضوعی نیست بلكه یك نظام باید در یك بستر اجتماعی ایجاد شود به گونه‌ای كه تناسبات و روابط مجموعه‌ای از عناصر و مؤلفه‌های موجود را تنظیم نماید در این صورت این گونه نیست كه موضوعات به صورت منفصل در خارج مصداق پیدا كند و از یكدیگر گسسته باشد، شبكه‌ای از موضوعات به صورت یك نظام در بستر جامعه پدید می‌آید. اولین سؤال این است كه آن كل را چه كسی باید اعتبار كند؟ شارع اگر اعتبار كرده كجا اعتبار كرده؟ اگر فقیه بخواهد اعتبار کند‌ مگر فقیه می‌تواند اعتبار كند؟ مگر می‌شود یك امر اعتباری انتزاعی موضوع برای مسئله شرعیه قرار بگیرد؟ اصلاً چگونه می‌شود اعتبار كرد؟ من هر چه فكر كردم این اعتبار یعنی چه؟ چیزی بدست نیاوردم. من حالا نمی‌خواهم همه عبارات اینها را که یادداشت كرده‌ام بخوانم، ان شاء الله در یك فرصت مناسب نشست علمی قوی‌ای برگزار گردد تا این حرف‌ها قشنگ پخته و مدعای ما روشن شود. در این فقه نظامات چیز دیگری که خیلی مایه تعجب است این است كه در فقه موجود واجبات یا عینی است یا كفایی؟ حال در فقه نظامات حکم این موضوعات را که من حیث المجموع به آن‌ها نگاه می‌كنید چیست؟ می‌گویند نه عینی است نه كفایی، در حالیکه حصر بین عینی و كفایی یك حصر عقلی مسلم است، واجب یا عینی است یا كفایی، ‌می‌گویند نه عینی است نه كفایی. می‌پرسیم در فقه نظامات مكلف كیست؟ می‌گویند مكلف نظام است. این یعنی چه؟ ما در فقه فردی افراد و در فقه اجتماعی جامعه را مكلف می‌دانیم خیلی از آیات قرآن خطابش به جامعه است ولی اینکه در فقه نظامات نظام مكلف است یعنی چه؟ چون‌ این نظامی كه می‌گویند یعنی همان نظام برآمده از آن اعتبار مجموعی موضوعات. چیز عجیب دیگر آنکه می‌گویند حتی ثواب و عقاب قیامت فقه نظامات با فقه موضوعی هم فرق دارد. می‌گویند بین فقه موضوعات و فقه نظامات پنج فرق وجود دارد در موضوع، مكلف، سنخ الحكم، روش استنباط و ثواب و عقاب. می‌پرسیم اگر یك چیزی به عنوان فقه نظامات واجب شده این واجب عینی است یا كفایی؟ می‌گویند نه عینی است و نه كفایی، یك چیز دیگری است. در فقه نظامات سنخ دیگری از تكلیف وجود دارد كه همه مكلفین در آن مشاركت دارند، در این نوع از تكلیف یك مجموعه‌ی بزرگ انسانی، مكلف به انجام یك فعل مركب‌اند كه آن فعل نتیجه‌ی همه آنها و به نحو مشاء است. این هم یک حرف عجیب است ما ملك مشاء داریم ولی فعل مشاء نداریم! فعل یا فردی است یا جمعی كه هر فرد به عنوان یك جزء در آن جمع قرار دارند و این غیر از فعل مشاء است. آنگاه تصریح می‌كنند سنخ حكم در فقه نظامات نه همچون واجب عینی است كه همه افراد مكلف به انجام باشند و نه واجب كفایی كه با انجام عده‌ای، از دیگران ساقط شود! بلكه مجموعه‌ای از افعال به صورت هماهنگ منسجم متقوم به یكدیگر است. بعد هم می‌گویند در مورد روش استنباط نیر قائل به تفاوت هستند. بنا بر رویكرد فقه نظامات، استناد حكم یك مجموعه و نظام به شارع غیر از حكم عناصر آن است. می‌گویند شما در بانك كه یك موضوع مركب است مضاربه دارد، مزارعه دارد، قرض دارد، یكی یكی این عناصر را تجزیه می‌كنید و حكمش را بیان می‌كنید ولی در فقه نظامات نمی‌توانید تک‌تک آنها را تجزیه كنید لذا باید مجموعه را من حیث المجموع مورد حكم قرار داد و مورد استنباط قرار داد. در آخر هم می‌گویند اینها از جهت ثواب و عقاب فرق دارد، در واجب كفایی اگر عده‌ای انجام دادند از دیگران ساقط است و آنها كه انجام داده‌اند ثواب می‌برند ولی در فقه نظام به دلیل متقوم بودن افعال به یكدیگر، همه مكلّفین در عقاب و ثواب همدیگر شریكند. این دیدگاه آقایان است که اجمالش را گفتم، مراجعه بفرمایید به مقاله فقه حكومتی از منظر شهید صدر، متأسفانه ‌در این مقاله مرحوم شهید صدر را به عنوان مبدع فقه نظامات قرار داده‌اند كه ما از حرفهای شهید صدر فقه نظامات را نفهمیدیم. مدعای شهید صدر غیر از این فقه نظاماتی است كه آقایان مطرح می‌كنند. البته می‌گویند در فقه نظامات اصل نظریه را شهید صدر داده و ممیزات آن را ما درست كرده‌ایم. @salmanraoofi

#فقه_نظامات_توهم_یا_واقعیت ۸ #فقه_نظامات #فقه 🌟🌟🌟🌟🌟 به‌هر‌حال در این آثاری كه از شهید صدر موجود است این مقدار كه ما دیده‌‌ایم چیزی‌ به عنوان فقه نظامات نیست. مرحوم شهید صدر در اقتصاد اسلامی قائل است به اینكه این اقتصاد سه اصل دارد؛ «اصل مالكیت مزدوجه»، «اصل آزادی با حدود و قیود» و «اصل عدالت اجتماعی». سپس برای عدالت اجتماعی هم دو ركن و برای مجموعه اقتصاد اسلامی دو ویژگی ذكر می‌كند. مرحوم شهید صدر می‌گوید اگر كسی بخواهد در مورد اسلام قضاوت كند حق ندارد مستقلاً به یك موضوع نگاه کرده و قضاوت كند، مثلاً در همین بحث مسائل اقتصادی ما باید رابطه اقتصاد اسلامی را با مسائل اعتقادی و جهان‌بینی و عواطف و سیاست‌های مالی و نظام سیاسی اسلام، ملاحظه کنیم آن وقت حرف از اقتصاد اسلامی بزنیم حتی در موارد دیگر مثل جهاد آن را هم باید با بقیه حساب كرد، ادعای اصلی شهید صدر این است كه برای شناخت اسلام فقط نباید یك قسمت را جدا کرده و بدون ملاحظه‌ی سایر امور قضاوت کنیم. اما هیچ جای عبارات شهید صدر ندارد كه همه موضوعات اقتصادی را جمع کرده و از آن مجموعه یك موضوع جدید به نام فقه نظام اقتصادی در آوریم، من ندیدم و اگر شما دیدید برای من بیاورید. مدعای شهید صدر(رضوان الله تعالی علیه) همین است. مسئله اسیر گرفتن را مثال می‌زند، می‌گوید به اسلام خرده می‌گیرند اسلام از یک طرف با برده‌داری مخالف است اما در جنگ می‌گوید اسیر را غنیمت بگیرید در حالی که اسلام اولاً گفته حاكم مسلمین باید مصلحت مسلمانان را در نظر بگیرد می‌تواند دشمن را عفو كند، یا دیه بگیرد یا اسیر. ایشان می‌گوید با نگاه جامع باید در مورد اسلام نظر داده شود. یا این اشكالاتی كه در مسائل زنان مطرح است. اگر کسی ببیند اسلام گفته زن بدون اجازه شوهر حق خروج از منزل ندارد، ‌بعد بگوید این چه اسلام و چه دینی است؟ در حالیکه این حكم را باید با توجه به سایر احكامی كه مربوط به زنان است، كنار هم قرار داد و بعد قضاوت كرد كه آیا این حكم صحیح است یا نه؟ اما در این موارد هیچ وقت نمی‌گوید این موضوع را با بقیه موضوعات كنار هم بگذار بعد یك موضوعی از آن خلق كن و برای آن موضوع اعتباری هم یك حكمی بیاور حتی به قیامت هم بكشان بگو آن هم یك ثواب و عقاب جدایی دارد، شهید صدر چنین چیزی ندارد. آنچه كه ما منكرش شده‌ایم این حرف‌ها است. از دوستان محترم ما در تهران كه لطف فرمودند به ما هم اظهار محبت كردند، تشکر می‌کنم ایشان در نقدشان گفته‌اند شما كه می‌گوئید نمی‌شود فقه نظام قضایی را استخراج كرد، معنایش این است كه موضوعات بی‌ربط است، معنایش این است كه در شریعت نظم وجود ندارد، به این معناست كه شریعت خدای تبارك و تعالی حكیمانه نیست؟ بعد گفته‌اند همانطوری كه در تكوین نظم وجود دارد باید در تشریع هم باشد. @salmanraoofi

#فقه_نظامات_توهم_یا_واقعیت ۹ #فقه_نظامات #فقه 🌟🌟🌟🌟🌟 عرض ما به ایشان این است كه اولاً ادعای ما برای شما روشن نشده، ما كِی ادعای بی‌ارتباطی كردیم؟ تمام موضوعات شریعت در یك اهدافی مشترك هستند، خداوند این شریعت را برای سعادت دنیا و آخرت بشر آورده است. كسی در این انكار ندارد، هیچ كس هم ادعا ندارد كه این احكام بدون ملاك است، اگر بگوییم این احكام بدون ملاك و بدون حكمت است، نتیجه‌اش این می‌شود كه بگوییم کار خداوند حكیمانه نیست، ما كه چنین ادعایی نداریم. ادعای ما این است كه آیا در مجموع این موضوعات یك واحد اعتباری به نام فقه نظامات موجود است؟‌ ما منکر این سخن هستیم. ثانیاً اگر در تكوین بین این موضوع و آن موضوع، بین آسمان و زمین و لیل و نهار و بحر و برّ و همه اینها یك ارتباط تكوینی وجود دارد، و به نص قرآن «ما تَرى في خَلْقِ الرَّحْمنِ مِنْ تَفاوُت» آیا این دلیل می‌شود كه بگوئیم در موضوعات شریعت هم باید ارتباط باشد؟ ما در شریعت یك موضوع داریم به نام غرر،‌وقتی غرر در بیع باشد مبطل بیع است، وقتی در صلح آید می‌گویند اشكالی ندارد. شما بفرمائید آن ربط حكیمانه اینجا چیست؟ اگر بخواهم برای شما اینگونه قواعد فقهی را در عبادات و معاملات كه هیچ ارتباطی با هم ندارد بیان کنم موارد فراوان است، قاعده لا تعاد با قاعده تلف المبیع قبل قبضه من كیس البایع چه ارتباطی دارد؟‌ این دو موضوع و دو اعتبار است، اصلاً چه كسی گفته در اعتباریات باید همان ربط منطقی در تكوینیات باشد؟ اصلاً اگر چنین چیزی بخواهد باشد اعتباریات تحقق پیدا نمی‌كند، آیا در احكام عقلائی امروز که قانونگذار می‌نشیند قانونی را وضع می‌کند باید بین قانونی كه برای دانشگاه می‌گذارد با قانونی كه برای صنف قصاب‌ها می‌گذارد ارتباط باشد؟ نه، این یك موضوع است و یك ملاكات و نتیجه‌ای دارد و آن هم همینطور. آیا كسی می‌تواند بگوید حكمت اقتضاء می‌كند این موضوعات با هم ارتباط داشته باشند؟ آنها كه آشنا با فكر اصولی و فقهی امام هستند، خوب می‌دانند یكی از مبانی محكم امام این است كه خلط میان تشریع و تكوین نكنید. قواعد موجود در تكوین را در تشریع نیاورید، نظم در تكوین چه ربطی به تشریع دارد؟ تشریع بر وزان امور عقلایی است، همان طور كه عقلا احكامی دارند. این دوست بزرگوار ما به این مبانی امام مراجعه بفرمایند. قواعد علة و معلول و اغراض و ارتباطات و آنچه در عالم تکوین است به هیچ وجه در تشریع وجود ندارد تشریع یک غایتی دارد، حکمت خدا این است که این احکام لغو نباشد و مقاصدی دارد ولو ما معتقدیم آن مقاصد برای استنباط فقیه کارآیی ندارد. من برای همه برادران بزرگواری که زحمت نقد کشیده‌اند احترام قائلم، آنها لطف داشتند، همین كه نقد كردند ممنونم ولی مهم این است که تا وقتی یك مطلبی را درست متوجه نشده‌ایم. سریع جواب ندهیم. مناسب این بود که سؤال می‌كردید كُنه این نظریه چیست؟ بهرحال ما معتقدیم چیزی به نام فقه نظامات به این معنای اصطلاحی كه آقایان قائل‌اند، نداریم و این ربطی به نظمی که امیرالمؤمنین(ع) به حسنین(ع) فرمودند «أوصیكما بنظم أمركم»، ندارد. وصیت حضرت چه ربطی به این بحث دارد! ما می‌گوییم فقه نظامات به این معنای اصطلاحی كه برخی از دوستان ما در حوزه قم مطرح كرده‌اند وجود ندارد و این ادعای آنها نه تنها خدمت به فقه نیست، نه تنها تبیین فقه حكومتی امام نیست، نه تنها با نظریه‌ی شهید صدر ارتباطی ندارد، بلكه موجب توقف در فقه می‌شود. نتیجه‌اش این است كه ما نمی‌توانیم چنین موضوعی را اعتبار كنیم، اصلاً چه كسی می‌تواند یك اعتبار مجموعی برای تمام این موضوعات من حیث المجموع نماید. روش آن را از كجا بیاوریم؟ آنها كه مدعی فقه نظامات هستند یك فقهی را به میدان آوردند كه نمی‌شود به كرسی نشاند، پس فردا دانشگاهی‌ها و دیگران به ما می‌گویند شما یك ادعایی كردید كه قدرت اثباتش را نداشتید، تمام. @salmanraoofi

#فقه_نظامات_توهم_یا_واقعیت ۱۰ #فقه_نظامات #فقه 🌟🌟🌟🌟🌟 تقاضای بنده این است آقایان بحث‌ها را آلوده به عناوین سیاسی نكنند، یك كسی از تهران به قم آمد یك حرف باطلی در فیضیه زد مراجع ما هم با او برخورد كردند، ولی طلبه حوزه نباید این تعابیر را به‌کار برد، بحث باید كاملاً مستوای علمی داشته باشد، رنگ ولعاب سیاسی دادن، رنگ و لعاب خطابی و شعاری و عوامی دادن چیزهای است كه بحث را از حقیقتش دور می‌كند. اگر ما دنبال این هستیم كه واقعاً تحوّلی در فقه ایجاد كنیم، اگر دنبال ترویج كرسی‌های نظریه پردازی در حوزه هستیم اینگونه نباید سخن بگوییم، البته این جور تهمت‌ها سر سوزنی در من تأثیر نمی‌كند. ما انقلابی بودیم، هستیم و ان شاء الله به لطف خدا تا آخر هم خواهیم بود. من خودم را در حوزه یكی از آشناترین افراد به مبانی فقهی و اصولی امام می‌دانم، از وقتی مكاسب می‌خواندم، کتاب بیع امام زیر بغل من بود. خدا رحمت كند مرحوم آیت الله پایانی را که ما مكاسب شیخ را نزد ایشان خصوصی می‌خواندیم، گاهی به ایشان عرض می‌كردم این چند سطر عبارت امام را من نفهمیدم ـ البته می‌خواستم مقداری روی مبانی امام بیشتر كار شود ـ شما ببینید، واقعاً‌ آنها استاد بودند، آن موقع که ما یك بچه طلبه‌ی بسیار ضعیف بودیم به من می‌گفت مولانا بگذار فردا، و بعد خودش یك روزی گفت، این مقداری كه من از این درس خصوصی استفاده می‌كنم درس عمومی برایم استفاده ندارد، ما دو سه نفر بودیم که با افكار امام آشنا بودیم و بعد هم در انقلاب مرحوم والد ما از اركان انقلاب بوده و به قول خودش گاهی اوقات که به ایشان عرض می‌كردیم چقدر برای این انقلاب حرص می‌خورید؟ می‌فرمود من عمرم را برای این انقلاب گذاشته‌ام، بعد از ارتحال امام هم مؤثرترین شخصیت در شکل‌گیری رهبری رهبر معظم انقلاب بودند که حالا شواهد و مسائلش زیاد است. الآن هم ما در همین خط هستیم، آن عده‌ای که با حرف‌های ناجوانمردانه بی‌تقوایی کرده و دنبال اهدافی هستند که یكی را بالا ببرند و دیگری را زمین بزنند این كارهایی كه مطابق با تقوا نیست اینها را كنار بگذارند ما باید انقلابی بودن و فكر امام را در این حوزه تحكیم كنیم، این مركز فقهی اصلاً برای همین تأسیس شده، و بحمدالله منشورات و تحقیقاتش در این مدت شاهد بسیار خوبی بر این مدعاست. پس بیایید همان مطلبی را كه امام و رهبری فرمودند تثبیت، تحكیم و روشن كنیم و این مقدار اضافاتی كه اصل را از بین می‌برد را ایجاد نكنیم. والسلام علیكم و رحمة الله و بركاته @salmanraoofi

#فقه #فقه_نظامات #فقه_حکومتی 🔆ملاحظه‌ای درباب دیدگاه‌ استاد محمدجواد فاضل لنکرانی 🔆به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سخنرانی آیت‌الله محمد جواد فاضل لنکرانی در آیین بزرگداشت آیت‌الله موسوی اردبیلی بازتاب گسترده‌ای در بین اساتید و صاحبنظران داشت. 🔆در این بخش یادداشتی از حجت‌الاسلام دکتر عبدالحمید واسطی عضو هیات علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه در نقد این سخنرانی تقدیم حضور شما می‌شود: گفتاری از آیت‌الله حاج شیخ جواد فاضل لنکرانی حفظه‌الله، در مراسم بزرگداشت آیت‌الله اردبیلی رحمه الله علیه، در دانشگاه مفید قم، در ۸ آذر ۹۷ منتشر گردید، سخنران محترم، پس از گزارشی از دیدگاه و عملکرد مرحوم آیت‌الله اردبیلی، به بیان دیدگاه خود پرداخته و چنین بیان داشته‌اند: «ما این مقدار که در فقه کار کردیم چیزی به نام نظام نداریم، نظام اقتصادی، نظام سیاسی، نظام قضایی، نباید این عنوان چشم و گوش ما را پر کند که بگوئیم اسلام نظام دارد، نه، اسلام در هر زمینه‌ای احکام جزئی دارد، قواعد دارد.»، «اینطور نیست که امروز بگوئیم برای پاسخ به نیازهای روز کنار فقه موجود که آقایان اسمش را فقه موضوعی می‌گذارند، فقه فردی، فقه فردنگر، یک عناوین این چنینی را بار فقه بیچاره ما می‌کنند بعد می‌گویند یک فقهی داریم به نام فقه نظامات، بعد می‌آیند کنار این می‌گویند اگر بخواهیم امروز بر همه شئون بشر تسلط پیدا کنیم تا این فقه نظام را استخراج نکنیم نمی‌توانیم.» 🔆در این مجال فعلا فقط یک ملاحظه نسبت به فرمایشات استاد محترم عریضه می‌گردد: تحریر المساله عند القائلین بفقه النظام این است که: آیا فقه موجود به معنای مجموعه گزاره‌های تفریع شده از اصول و قواعد، و ارائه شده در منابع فقهیِ تفصیلیِ موجود، برای ادارۀ جامعه‌های بزرگ کنونی و آینده کفایت می‌کند؟ مقصود از جوامع بزرگ، حجمی از جمعیت و روابط آنهاست که رفع نیازهایشان با «فعل مکلف فردی یا مکلفین جمعی» قابل انجام نیست و باید «نهاد و سازمان با ابزارها و فرآیندها»یی که مقیاس‌های بزرگ را تنظیم و تدبیر می‌کنند، فعال شوند. 🔆محل نزاع در عدم قابلیت فقه موجود نیست، هم‌چنین بحثی در امکان تفریع فروع برای پاسخ به مسائل مصداقی و موردیِ مستحدثه نیست (از مانند حکم شرعی معاملات در بورس گرفته تا رحم اجاره‌ای و شبیه‌سازی انسان)؛ بلکه محل نزاع در کفایت «فقه مستحدثات» به‌معنای استنباط حکم فعل مکلف در موضوعات جدید الحدوث، برای اداره جامعه است. 🔆مدعای قائلین به فقه النظام، این است که از جمله موضوعات جدیدالحدوث، ساختارها و فرآیندهایی هستند که به افعال مکلفین شکل می‌دهند و امور زندگی آنها در این ساختارها و فرآیندها جاری می‌شود مانند آموزش، بهداشت، فرهنگ، رسانه، اقتصاد، شهرسازی، حمل‌ونقل، ادارات، تامین اجتماعی، هنر، گمرک، بانک، و …؛ در این موارد حکم شارع چیست؟ ساختار و فرآیند صحیح غیرفاسد (یا کاملِ غیرناقص) در موارد فوق چگونه است؟ چه ارکان و مقوماتی دارد؟ غایه الموضوع چیست؟ بدءُ تحقق الموضوع کجاست؟ مراتب و مراحل تحقق الموضوع کدامند؟ شرایط زمانی، مکانی، کمی، کیفی و روابط برای دست‌یابی به خروجی مطلوب کدامند؟ الخلل فی الموضوع کدامند؟ رفع الخلل چگونه حاصل می‌شود؟ 🔆در این موارد، نیاز به تفریع فروع در مقیاس فرآیندهاست یعنی براساس منابع موجود و با روش اجتهاد جواهری، اقدام به کشف «حکم فرآیندها» شود و سپس مجموعۀ حکم‌های استخراج شده در هر یک از موضوعات فوق‌الذکر، با توجه به ادلۀ آنها، جمع دلالی شوند و به صورت یک بسته عملیاتی که اجزاء و روابط و نقطه شروع فرآیند، مراحلِ آن، مرکز ثقل آن، نقاط بحران آن، بازخورد آن و شاخص‌های خروجیِ آن مشخص شده است، ارائه شود به‌طوری که بتوان گفت: نظر اسلام در مورد فرآیند مثلا آموزش مطلوب چنین است؛ مدل ارائه شده توسط اسلام برای مثلا تامین اجتماعی چنین است؛ اسلام برای تحقق مثلا حمل‌ونقل بهینه، پروتکل زیر را پیشنهاد می‌کند. 🔆توجه به تفاوت مقیاس خُرد با کلان و دستیابی به اینکه در مقیاس کلان، ساختارها و فرآیندها، افعال مکلفین را اداره می‌کنند، کلید نیاز به فقه النظام است. 🔆تبیین تفصیلی این مطلب با ذکر ادله و مثال‌ها با زبان اصول‌فقهی، در پروژه پژوهشی «فلسفه اجتهاد تمدنی» در گروه منطق فهم دین در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ارائه شده است. @salmanraoofi

#فقه_نظامات 🔆نشست علمی«وجود نظام در شریعت و فقه در کشاکش اثبات و نفی» @salmanraoofi

#فقه_نظامات-1 ✳ رئیس پژوهشگاه فقه نظام در گفتگوی اختصاصی با شبکه اجتهاد: برخورد حوزه در مقوله فقه نظام، منعفلانه است/ نباید بعد از چهل سال، هنوز از چیستی فقه نظام صحبت شود!/ رویکردهای غیرفقهی، تولید نظامات را عقب انداخته است 🔅🔅🔅🔅🔅 ✅ پاسخ به مسائل مستحدثه به این معناست که جامعه راه خودش را می‌رود و ساختارها بر موازین دیگری شکل می‌گیرد و در دل این ساختارهای پدید آمده مسائل جدیدی مطرح می‌شود که این مسائل به حوزه‌ها عرضه می‌شود و حوزه‌ها به‌صورت کاملاً منفعل پاسخگوی این مسائل هستند. 📝 اختصاصی شبکه اجتهاد: در چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، مناسب است تلاش حوزه های علمیه برای طراحی «فقه نظامات» به عنوان پشتوانه تئوریک حکومت اسلامی مورد واکاوی قرار گیرد. در این رابطه با حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد حاج‌ابوالقاسم دولابی، مسئول پژوهشگاه فقه نظام، گفتگو کردیم. عضو مجلس خبرگان رهبری که ریاست مهمترین نهاد علمی در عرصه فقه نظامات را به عهده دارد معتقد است حوزه در رابطه با فقه حکومتی، برخوردی منفعلانه داشته است درحالی که در این عرصه نیاز به فقهی فعال داریم. وی همچنین وجود رویکردهای غیرفقهی به تولید نظامات اسلامی را از عوامل عقب‌ماندگی نظام سازی اسلامی می‌انگارد. مشروح گفتگو با این استاد حوزه علمیه قم به‌قرار زیر است:👇👇👇 @salmanraoofi

#فقه_نظامات-2 📝 اجتهاد: تولیدات علمی حوزه‌های علمیه در عرصه فقه حکومتی در چهل سال اخیر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ ✳ حاج‌ابوالقاسم: حوزه‌ها نسبت به مسائل نظام از گذشته حساس بوده‌اند و تا حدی پاسخگوی مسائل نظام بوده‌اند؛ اما آنچه ما در طول سالیان گذشته با آن مواجه بوده‌ایم، این است که علاوه بر پاسخگویی به مسائل مستحدثه، حوزه‌ها نسبت به این مسائل، ورود هم کرده‌اند. اما آنچه مطلوب ما است و باید حوزه نسبت به آن‌یک ورود جدی‌تری داشته باشد، حضور فعال نسبت به جریان‌های اجتماعی است. پاسخگویی به مسائل مستحدثه یعنی یک حضور منفعل. پاسخ به مسائل مستحدثه به این معناست که جامعه راه خودش را می‌رود و ساختارها بر موازین دیگری شکل می‌گیرد و در دل این ساختارهای پدید آمده مسائل جدیدی مطرح می‌شود که این مسائل به حوزه‌ها عرضه می‌شود و حوزه‌ها به‌صورت کاملاً منفعل پاسخگوی این مسائل هستند؛ اما حضور فعال در عرصه انقلاب به این معناست که حوزه‌ها با حضور در ساخت و تشکیل نظامات اجتماعی ایفای نقش کنند. حضور حوزه در عصر انقلاب، به این معنا بسیار کم اتفاق افتاده است و اگرچه اساس انقلاب ما بر همین مبنا استوار بوده است و حضرت امام با تشکیل یک نظام سیاسی مبتنی بر نظریه ولایت‌فقیه، به پدید آوردن اصلی‌ترین ساختار اجتماعی اسلامی یعنی ساختار حکومتی اقدام کردند؛ اما بعد از ایشان، آن اتفاقی که باید می‌افتاد و حضور پررنگ حوزه‌ها در پدیدآوردن سایر بخش‌های این نظام اجتماعی، اتفاق نیفتاد. همان‌طور که رهبر معظم انقلاب فرمودند ما در گام‌های رسیدن به تمدن اسلامی هم‌اکنون در میانه راه هستیم و نتوانسته‌ایم ساختارهای حاکمیتی را آن‌گونه که باید، بر اساس موازین اسلام کشف کنیم و بسازیم. 🌿🌿🌿 @salmanraoofi

#فقه_نظامات-3 📝 اجتهاد: آیا اینکه پس از چهل سال، هنوز در رابطه با امکان و چیستی فقه نظام گفتگو می‌شود، حاکی از فقدان تلاش کافی در این زمینه نیست؟ ✳ حاج‌ابوالقاسم: پاسخ این سؤال مثبت است. البته به‌عنوان یکی از ادله بر این مدعا که ما هنوز در ابتدای راه هستیم، دلیل خوبی است اما مهم‌تر از این، آن چیزی است که شما در سطح جامعه مشاهده می‌کنید. برای اینکه بدانیم حوزه در ابتدای راه است یا مسیر را تا حدی طی کرده است، نگاهی به ساختارهای اجتماعی می‌تواند پاسخگوی این سؤال باشد. وقتی به عرصه‌های مختلف مثل اقتصاد، فرهنگ و سیاست نگاه می‌کنیم می‌بینیم که سؤال‌های متعددی وجود دارد که بر زمین‌مانده و حوزه‌ها برای پاسخگویی به این سؤالات اقدام جدی انجام نداده‌اند. اگرچه در گوشه و کنار تلاش‌هایی صورت گرفته است اما این تلاش‌ها، تلاش‌های فردی و از روی دغدغه‌ی شخصی برخی از دغدغه مندان بوده است؛ اما ماهیت حوزه به‌عنوان یک تشکیلات منسجم که دغدغه اصلی نسبت به پاسخگویی مسائل دینی را دارد و بالاتر از پاسخگویی، راهبری دینی جامعه به عهده حوزه است، در این زمینه اقدام لازم و شایسته را انجام نداده است. 📝 اجتهاد: عملکرد مراکز متولی فقه حکومتی در سال‌های پس از انقلاب را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ ✳ حاج‌ابوالقاسم: مراکزی که شکل‌گرفته باید یک آسیب‌شناسی جدی بشود تا ببینیم در چه وضعیتی هستند و چه مقدار موفق بوده‌اند. به‌طورکلی نمی‌توانم این مراکز را به یک‌چشم نگاه بکنم. بعضی‌ها موفق‌تر و بعضی‌ها کمتر توفیقاتی داشته‌اند. حالا شاید علت اصلی عدم توفیق کامل این مراکز و مؤسسات این است که از منظر فقه که ستون فقرات حوزه‌ها هست، به ساخت نظامات اجتماعی نگریسته نشده است. برای ساخت نظامات اجتماعی از تعالیم قرآن و حدیث آن‌گونه که باید بهره برده نشده است. 🔸 من به جرأت عرض می‌کنم که قرآن و حدیث در ساختار اجتماعی ما حضور شایسته‌ای ندارند. ما در جهت اقامه دین، موفق نبوده‌ایم. البته توفیق نسبی بوده اما توفیق کامل حاصل نشده است و طبیعتاً مراکزی هم که فعالیت کرده‌اند هرکدام از یک منظر به مسئله پرداخته‌اند اما اینکه از منظر فقه و با تکیه و توجه به تعالیم انسان‌ساز قران و حدیث به پاسخگویی و یا تولید نظامات اجتماعی بپردازد نداشتیم یا کمتر داشته‌ایم. 🔸 گاهی از پایگاه فلسفه خواستند در این مباحث ورود کنند و گاهی خواستند از پایگاه علوم انسانی غربی مسائل کشور را حل‌وفصل کنند؛ اما آنچه مزیت رقابتی حوزه‌ها بوده و هست؛ یعنی فقاهت به معنی اصلی‌ترین روش برای استنباط دلیل احکام الله، متناسب با نیازهای نظام ما در طول این چهل سال، اتفاق نیفتاده و شادی اصلی‌ترین آسیب مراکزی که در طول این چند سال فعالیت داشته‌اند همین است که رویکرد غالب آن‌ها رویکرد فقهی و بر مبنای تعالیم قرآنی و اهل‌بیت علیهم‌السلام نبوده است. 🌿🌿🌿 @salmanraoofi

#فقه_نظامات-4 📝 اجتهاد: عملکرد پژوهشگاه فقه نظام را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ ✳ حاج‌ابوالقاسم: این پژوهشگاه یک مرکز نوپا و تازه تأسیس است. پنج ماه است که مجوز آن صادرشده است و در آغاز راه است و ما امیدواریم بتوانیم با تجمیع ظرفیت فقهای جوان که آشنای با مسائل نظام اسلامی هستند حرکتی را در این زمینه آغاز کنیم. البته باید عرض کنم که بضاعت ما بسیار محدود است و به لحاظ امکانات مادی در وضعیت خوبی به سر نمی‌بریم و طبیعی است که توقعات هم باید متناسب با امکاناتی که در اختیار اشخاص قرار می‌گیرد تنظیم شود. پژوهشگاه فقه نظام، هیچ بودجه دولتی ندارد و تاکنون هیچ کمکی از نهادهای رسمی کشور دریافت نکرده است و صرفاً با وجوهات شرعی و با سختی و مشکل اداره شده است اما ما امیدواریم که خداوند متعال دست ما را بگیرد و بتوانی در جهت هدایت نگرش فقهی به سمت ساخت ساختواره های اجتماعی و تنظیم و روابط کشف نظام اجتماعی از دیدگاه شریعت حرکت کنیم. 📝 اجتهاد: خروجی این پژوهشگاه چه چیزهایی است؟ مجله یا متن درسی یا چیزهای دیگر؟ ✳ حاج‌ابوالقاسم: هم مجله در دست اقدام است و هم در یک کار مشترک با دفتر تبلیغات، درس‌نامه‌هایی برای ترویج فقه نظام در شاخه‌های مختلف در دست تدوین است و همچنین برخی اقدامات مشترک با برخی سازمان‌های دولتی جهت ارائه مدل در بعضی از حوزه‌های اجتماعی در حال انجام است که انشا لله بعد از طی مراحل و بعدازاینکه کار قابلیت عرضه پیدا کند، عرضه خواهد شد. 🌿🌿🌿 @salmanraoofi