🔰 پاسخ نهایی آیت الله علیدوست به دکتر سروش (بخش اول)
🔹پس از برگزاری سه جلسه مناظره بین حضرت آیتﷲ علیدوست و آقای دکتر سروش و اتمام پخش اینترنتی این سه جلسه، آقای سروش یادداشتی بر مناظره صورت گرفته نوشتند.
حضرت آیتﷲ علیدوست هم یادداشت جمعبندی و نهائی خود را در این زمینه نگاشتهاند که تقدیم میشود:
🔻بسم الله الرحمن الرحیم
یادداشتی در ارتباط با مناظره اینجانب با آقای دکتر عبدالکریم سروش در مهرماه 1403
1️⃣ سه موضع در قبال تراث روایی
دفاع متعصبانه برخی از اخباریان امامیه از تراث روایی که منجر به معتبرانگاری همه احادیث موجود میشد، و یورش افراطی برخی روشنفکران به این تراث، چونان دو تیغه قیچیاند که ظاهرا متقابل هستند اما چو نیک بنگری نه تنها به یکدیگر کاری ندارند بلکه یکدیگر را تیز میکنند تا کاربران اعتدالگرای این تراث ارجمند را قیچی کنند. تراث ارجمندی که با گنج رنج هزاران راوی، محدث و فقیه پاکباخته فراهم شده است. میراث گران قیمتی که از سویی باترمیم رخنههای هدایتی بشر، نیاز هدایتجویان را تأمین میکند و از سوی دیگر میراث تمدنی غیرملموس است که نباید نابخردانه آن را مورد تاخت و تاز قرار داد و غیرمنصفانه در مورد آن قضاوت نمود. این میراث پس ازپایان دوران حدیثستیزی و منع کتابت حدیث در عصر خلفا، ابتدا تا روزگار صادقین علیهما السلام صادر و تکمیل شد؛ و آنگاه در عصر امامان پس از صادقین از پیرایه جعل و صعوبت تعارض ترمیم گردید. تو گویی امامان شیعه با طراحی دکترین «ترمیم - پالایش» کوشیدند این میراث را حتیالامکان سالم و مفید به دست آیندگان برسانند.
بد نیست جناب آقای دکتر سروش به مخاطبان خود بیاموزند معیار و سنجه نزد ایشان در انتخاب احادیث فراوانی که سالیانی ، متکفل بسط و شرح آن در دروس نهج البلاغه،کیمیای سعادت، دین و قدرت و سلوک دیندارانه... بودهاند، چیست؟
یا اینکه معیارشان در قبول روایات کتاب «المراقبات» میرزا جوادآقا ملکی تبریزی که آشنایی با آن را از توفیقات نوجوانیشان دانستهاند، چیست؟ بسیار نیکوست؛ ایشان برای مخاطبان خود، بیان کند با کدام معیار و سنجه احادیثی چون بیاطلاعی و تعجب پیامبر از گردافشانی نخلستان را پذیرفته است تا ما نیز با همان معیار روایات دیگر را برگزینیم.
آیا داستان تل زباله و کاهدان و موی سفید بر تن گاو سیاه هنوز به قوت خود باقی است؟
2️⃣ اینجانب بر این باورم که تراثستیزی و فرهنگسوزی را باید به دو شیوه گرم (و سرخ) و نرم (و سفید) تقسیم کرد: یکی شیوه اسکندر مقدونی، مغولان و غزنویها که کتابهای یک تمدن را در آتش گرم سوزاندند و دیگری شیوه نامحسوس و سفید اما تلخ و ویرانگری که با «خاکستر و کاهدان» معرفیکردن احادیث، به سوزاندن نرم این میراث غیرملموس همت کردهاست. ناگفته پیداست که فرهنگسوزی نرم بمراتب از فرهنگسوزی گرم، ویرانگرتر و گمراهکنندهتر است چون نسل جوان هدایتجو را با یک «نه» بزرگ از سرزمین احادیث بیرون میبرد و در برهوت نامعرفت و سرمایه ازدستداده، حیرتزده رها میکند. گویا القائات برخی، یک «نه» و «صفر بزرگ» به سرمایه به ارث رسیده از گذشتگان و رعد و برق بیباران است و نه بیش از این!
🔸کانال آیت الله علیدوست
🆔https://eitaa.com/salsabeal
🔰 پاسخ نهایی آیت الله علیدوست به دکتر سروش (بخش دوم)
3️⃣ آن چه گذشت در پیوند با میراث روایی رسیده از پیامبر و امامان اهل بیت – علیهم السلام – بود. در ارتباط با فقه و فقاهت نیز باید گفت: این نکته روشن است که برخی از متکلمان و متصوفان مسلمان با بخشی از بدنه فقاهت، اختلاف دیرینهای داشتهاند. در این بخش از بدنه فقاهت که مغضوب متکلمان و متصفان بوده، نحلههایی نیز حضور دارند که لبه برنده لحن قلمشان حتی به خون فقیهان و اندیشمندان راستینی چون شهید اول، شهید ثانی، قاضی نورالله شوشتری نیز آغشته است. این کشمکش هرچند در طول تاریخ، گاه از گردنه تعصبات مذهبی و تنگنظریهای دیگر نیز گذشته اما ریشه در دیدگاههای فکری دارد و من به عنوان خیرخواه جناب آقای دکتر سروش، از ایشان میخواهم که رنجش قابل درک اما نامتوقَّعی را که از برخی فقیهان و فقهگرایان در دوران معاصر دارند به امتداد ناموجّهی برای آن کشمکش تاریخی تبدیل نکنند. و «موجودیت نهاد فقاهت» را با همه نقدهایی که ممکن است ایشان بر «وضع موجود آن نهاد» داشته باشند، با تعابیر گزندهای چون «سرکهفروشی»، «دینفروشی» و «معیشتاندیشی» که بازار گفتگو را کساد میکند، ننوازند، متاع رقیب را به سخره نگیرند و همواره به این نکته دقت داشته باشند که بزرگانی چون فیض کاشانی نیز با همه نقدهایی که به وضع موجود فقاهت داشتند اصل این نهاد را علم شریف الاهی، اقدم العلوم، اهم العلوم، میدانند و معتقد بودند حتی اخلاق هم بدون تکیه بر ستون فقاهت راه به جایی نخواهد برد و اندیشمندانی چون غزالی نیز با همه نقدی که بر بخش سختگیر و نموّناپذیر فقاهت داشت، به جای آنکه نهاد فقاهت را به بیاخلاقی متهم کند همزیستی این دو دانش در مرز مشترک و گاه متداخل با یکدیگر را ارج مینهاد.
شما نیک میدانید؛ غزالی که خود را وامدار او میدانید گرچه علم فقه را در عداد علوم دنیوی برشمرده است و چنانکه از وی ایشان بارها خواندهاید القلب خارج عن ولایه الفقیه اما سخت بیمناک بوده است که مبادا از این تعابیرش سوء استفاده شود و این دانش راقی در آتش افراط و بیانصافی بسوزد؛ از این روی به جان خود سوگند یاد میکند که «و لعمری هو (الفقه) متعلّق أیضا بالدّین» .
چه داهیانه است که غزالی با فطانت دریافته،که مبادا عدهای عبارات او را دستمایه تحقیر و تصغیر این علم گرانمایه نمایند؛ از این روی پیشگیرانه سه شرافت برای علم فقه بیان میکند که در مکتوبات و مسموعات شما یافت نشد:
الأوّل أنّه علم شرعیّ أی مستفاد من النبوّة
الثانی أنّه لا یستغنی عنه أحد من سالکی طریق الآخرة
الثالث أنّ علم الفقه مجاور لعلم طریق الآخرة
جناب آقای دکتر سروش! حق استادی را بر شاگردان خود تمام نمایید و بگویید و بنویسید فیض کاشانی در «المحجه البیضاء» این کتاب محبوب و محمود نزد شما چنین نگاشته است: براستی علمی که مطابق نقل اهل بیت علیهم السلام ثلث قرآن را به خود اختصاص داده است نمیتواند علم آخرت نباشد.
4️⃣ نسبت به مطلقگوییهای شما در تعریض بر فقه، فقیهان و حوزویان باید گفت: اگر کسی ابتدا درجمله اولش بگوید: «فارغ التحصیلان علوم انسانی آدمهای بیدقتی هستند» بعد در جمله دومش استنتاج کند: «پس همسایه ما نیز که فارغ التحصیل علوم انسانی است، آدم بیدقتی است»، قطعا سخنش منطقی نیست چون نتیجهگیریاش دچار مغالطه «إهمال سور» شده است! یعنی در جمله اولش اثبات نکرده که «همه فارغ التحصیلان بیدقتاند» بلکه مهملماندن سور قضیه اول، او را و شنوندگان سخنش را به چنین فریبی دچار کرده است. چنین مغالطهای درباره دانش فقه نیز رخ میدهد، اینکه با إهمال در سور قضیه بگوییم: فقیهان در فقه خویش از اخلاق به دور هستند بعد نتیجه بگیریم که پس فقه امروز امامیه نیز از اخلاق به دور است، یا اینکه با إهمال در سور قضیه بگوییم: فقیهان از عقل به دو رهستند بعد نتیجه بگیریم که فقه امروز امامیه نیز از عقل دور مانده است و استنتاجهای دیگری از این دست، همگی مبتلا به مغالطه إهمال سور هستند. چون همواره باید توجه داشت که فقاهت به عنوان یک موجود زنده، در نهاد خود حرکتی آهسته و پیوسته را تدبیر و تمشیت میکند و همواره به سوی کمال در حرکت است و از این رو فقاهت دهه 1400 شمسی، حتی نسبت به فقاهت دهه شصت شمسی رشد کرده است. بنابراین هماره باید با دقت اعتنا کرد که از کدام فقاهت سخن گفته میشود.
🔸کانال آیت الله علیدوست
🆔https://eitaa.com/salsabeal
🔰 پاسخ نهایی آیت الله علیدوست به دکتر سروش (بخش سوم)
5️⃣ اینجانب از یک سو هماره مورد طعن برخی حوزویان بودهام که هرگونه حرکت تکاملی دانش فقه را صرفا با خوف و نگرانی تحلیل میکنند و از سوی دیگر مورد عنایت سلبی روشنفکرانی بودهام که با حقیقت معرفت دینی آشنایی کافی نداشتهاند. با نگاشتهها و گفتههای ناقابلم کوشیدهام هر دو گروه را به باوری که خودم از دانش فقه و ظرفیتهای گرانبهایش در گشودن گرههای درهمتنیده جهان معاصر، دارم با تاکید بر اصالت و معاصرت (پایایی و پویایی) نزدیک کنم اما گاه این گمان بر من غلبه میکند که برای جمعی کثیر از این دو گروه جز دعا و خیرخواهی کاری نمیتوان کرد. این واقعیت تلخ را میتوان از برخی رفتارها – که مصلحت در اشاره به آنها نیست – کشف نمود!
6️⃣ طرح برخی مباحث در برخی زمانها از باب تعامل معناخیز متن و بافتار (context)آن، معنایی را برمیسازد و مسئولیت آن بر عهده صاحبسخن است. طرح مباحثی مانند دین و قدرت در زمانهای که داعش در حال خونریزی و به اسارتکشیدن کودکان و زنان بود، متأسفانه معنای داعشپرور بودن دین اسلام و رسول مکرمش را در برخی اذهان تداعی میکرد. بیگمان از کسی چون جناب آقای دکتر سروش چنین انتظاری نیست. به نظر میرسد از همین قبیل است رفتارهایی مطلقانگارانه و رویکرد ستیزمحور با تراث روایی و فقهی.
7️⃣ نگاه تاریخی به دانش فقه نشان میدهد: فقه، دانشی است پویا با توانایی و ظرفیتی غیرقابل اغماض که حجمش روزی به اندازه «مراسم» سلار دیلمی و «نهایه» شیخ طوسی بود و دیگرروز به اندازه «تحریر» علامه حلی و واپسینروزی به اندازه «مفتاح الکرامه» عاملی و روز دیگری به اندازه «جواهر الکلام». نه باید آن روزی که به حجم نهایه شیخ طوسی بود فرتوت شمرده شود نه آن روزی که به اندازه جواهر الکلام شده است، فربه انگاشته شود. این دگرگونیها شاهد روشنی است بر نهفتهبودن یک توانایی پنهان در سرشت این دانش، توانایی زاینده و پایندهای که فقه را هرگاه با هر پرسش تازه روبرو شود به رویش مسائل و رسائل تازهای مینشاند. این ظرفیت پنهان اگر از روشنفکران دینی نهان مانده بدین جهت است که جز با نگاه از نزدیک و عبور از پوسته دانش و استلام گوهر آن، به صید کمند باور درنمیآید. از این جهت، بر بزرگوارانی که آن را انکار میکنند، ملامتی نیست که چرا آن را باور ندارند اما این پرسش هست که چرا بیش از اندازه دانش و تمرکزشان، سخن میرانند و حماسه میخوانند؟!
8️⃣ از همه بینندگان مناظره مورد نظر و گفتگو میخواهم که سخنان بنده را به هیچ عنوان مسلّم نینگارند، در آن بیندیشند سپس آن را قبول یا رد نمایند. از عزیزان حوزه و دانشگاه میخواهم در کلمهکلمه آنچه که در این مناظرات به عرضتان رسید، اندیشه کنید و اگر نقد و نظری داشتید از هر طریق ممکن به دست ما برسانید
(1)تا باب گفتگو و اندیشیدن باز بماند.
(1)
تا تاریخ تحریر این یادداشت،
صدها یادداشت، صوت، کلاس و گفتگو در پیوند
با این مناظره به منصه ظهور رسیده است و همچنان ادامه دارد.الحمد لله رب العالمین قم – حوزه علمیه 19/09/ 1403 ابوالقاسم علیدوست 🔸کانال آیت الله علیدوست 🆔https://eitaa.com/salsabeal
آیت الله علیدوست:
احترام به داشته های دیگران ؛ از نمادهای انصاف ، احترام به داشته های دیگران است ...و ازنمادهای بی انصافی این است که انسان برای داشته ها و دانش دیگران ارزش قائل نباشد....مولوی شعری درباره علم مهندسی و معماری و ...دارد می گوید:
این همه علم بنای آخورست....که عماد بود گاو و اشترست
بهر استبقای حیوان چند روز ...نام آن کردند این گیجان، رموز
مولوی در تمثیل به نوعی رب النوع است ، برخی از مطالب او انسان را از خودبیخود می کند بخصوص داستان موسی و شبان او بسیار زیباست ...با این حال ، مسلم است که این موضع گیری مولوی از مصادیق عدم احترام به دانش و داشته های دیگران است ...
یا مرحوم ملاصدرا در اسفارش می گوید من تاسف می خورم به بوعلی سینا ...به هر حال ابن سینا آدم نابغه ای بود..اما این شخص یک اشتباه کرد و بخشی از عمرش را در طب برد و بخشی از عمرش را به آزمایش ادرار و مدفوع برد وبعد کتاب قانون ...بحث این است که حقش بود بوعلی با این استعداد همان فلسفه را ادامه دهد...!! قرآن می فرماید: کل حزب بمالدیهم فرحون ...
سوال این است که ائمه علیهم السلام هم همین نگاه را داشتند؟ ....
🔸کانال آیت الله علیدوست
🆔https://eitaa.com/salsabeal
جهت آشنایی با اندیشه های متفکر ارجمند آیت الله ابوالقاسم علیدوست حفظه الله به کانال زیر مراجعه بفرمایید:
🔸کانال آیت الله علیدوست
🆔https://eitaa.com/salsabeal
آیت الله علیدوست:
حتی الامکان تا میتوانیم افکار و سخنان دیگران را نقد کنیم نه خود اشخاص را ؛ برخی می خواهند مثلا کار فلان وزیر را نقد کنند می گوید این آدم فلان وبهمان و ...شما چه کار به شخصیت فرد دارید؟ شما بگو کا راین آدم این اشکالات را دارد..یا میخواهید مطلبی را از یک آقایی نقل کنید و بعد هم نقدش کنید ؛ بگویید مطلب این اقا درست نیست به این دلیل و این دلیل...یا برخی بزرگان در گذشته وقتی می خواستند نقد کنند حرف دیگری را به این شکل یاد می کردند که ...فلان مطلب از وسوسه فلان فرد برخاسته و ...!!ما چرا قضاوت روانشناسانه می کنیم؟ بگو این مطلب مثلاچهار صدو بیست اشکال دارد و این و آن ...در مجموع نقد آراء کنیم نه نقد خود شخص ....البته گاه طرف مفسد و فاسد است یا گاه شاید لازم باشد که آن هم استثنا است...سوال این است که آیا در همه موارد ما باید به جای گفته های شخص به نقد خود او بپردازیم؟
🔸کانال آیت الله علیدوست
🆔https://eitaa.com/salsabeal
May 11
✅ حضرت زینب(س) ظرفیت بالای بانوی مسلمان را نشان دادند
✔️ آیت الله علیدوست
🔹 حضرت زینب(س) از ظرفیتهای فراوانی برخوردار بودند و وجود ایشان ظرفیت بالای زن مسلمان را به همگان نشان داد.
▫️معتقد هستیم که وجود حضرت زینب(س) ظرفیت وسیع موجود در زن مسلمان را نشان داد و این بانوی بزرگوار نه تنها الگوی زنان مسلمان بلکه الگوی همه انسانها است
🔹 الگو بودن حضرت زینب(س) در زمینههای مختلف مانند اطاعت و بندگی مشاهده میشود، به طوری که در استثناییترین شرایط و شدیدترین حوادث از بندگی و اطاعت خدا دست برنمیدارد.
▫️ این بانوی بزرگوار از امام زمان خود اطاعت داشت و همه سرمایههای خود را در زمینه تحقق آرمانهای امامش فدا کرد و از جان، خانواده و همسرش برای اطاعت از امام زمان خودش میگذرد.
🔹حضرت زینب(س) در زمینه مدیریت و حضور همراه با عفت در صحنههای سیاسی و اجتماعی زمان خود نمونه بود.
حضرت زینب(س) در زمینه دفاع از آرمان اسلام نه تنها در حادثه عاشورا نقشآفرینی کرد، بلکه پس از آن عاملی برای بقای حادثه عاشورا شد.
▫️ این بانوی بزرگوار حفظ عاشورا را حفظ اسلام میدانست و در شجاعت و ایستادگی در مقابل قدرت حاکم بر دوران خود نمونه و الگو است.
🔹 بدون تردید ویژگیهای حضرت زینب(س) به روح شجاع نیاز دارد که از عهده هر فردی خارج است، اگر دهها سال علما و بزرگان به دنبال پاسخی بودند، مطلبی مناسبتر از پاسخ حضرت زینب(س) نبود، در این زمینه عبارت «ما رأیت الا جمیلا» را بیان کرد.
▫️ حضرت زینب(س) در زمینه مکارم اخلاق، نیکی و ارزشها برای انسانها در همه زمانها و مکانها الگو است.
https://eitaa.com/salsabeal
هدایت شده از آیت الله علیدوست
آیت الله علیدوست:
🍁من و شما باید بدانیم نه به عنوان یک طلبه بلکه به عنوان یک انسان که خداوند به ما جوانی داده، عمر داده، مالی داده و تکالیفی قرار داده مسئول هستیم و باید از عهده ی آن ها برآییم.
🍁 قیامت ما را می آورند و می گویند شما از نیمه ی خرداد 1400 تا نیمه ی شهریور 1400 چه کردی، انشاء الله که از عهده ی پاسخ برآییم. ما خیلی کار داریم، مسائل تازه، بیان تازه، رفتارهای تازه لازم است.
🍁در این ارتباط است که ما باید سعی کنیم برنامه ریزی کنیم. در بخش اخلاق هم همینطور است و باید برنامه ریزی کنیم.
🍁یادمان نرود حدیث امیرالمؤمنین را که فرمودند: ایاک والظلم فانه اکبر المعاصی، ما من معصیة الا و این که ظلم است و این که حضرت می فرمایند اکبر المعاصی است شاید نظر حضرت به ظلم به دیگران است، ظلم اجتماعی ولو طرف یک نفر باشد، ظلم به انسان هر کسی که باشد.
🍁من گاهی حوادث را که می بینم خیلی انسان را رنجیده خاطر می کند. چطور برخی این قدر آزاده شده اند، چرا اینقدر راحت قضاوت می کنیم، چرا اجازه نمی دهیم که بپرسیم از دیگران؟ بارها شده که حوادثی پیش آمده است که برخی پیش بینی هایی کرده اند و تصمیماتی گرفته اند و قضاوت هایی کرده اند و بعد از گذشت ده سال یا دوازده سال مشخص شده است که اشتباه کرده اند. به روی خودشان نمی آورند و دوباره هم در اتفاقات مشابه اشتباه می کنند.
کانال آیت الله علیدوست
https://eitaa.com/salsabeal
آیت الله علیدوست:
به حکم سنت الهی تخلف ناپذیر
بانیان این حوادث شوم چه بانیان مستقیم و چه غیر مستقیم و چه ساکتان رذل پرور بدانند قهقهه مستانه و شادی ایشان بسیار کوتاه خواهد بود و روزی که شلاقِ قَدَر عذاب منتقم الهی برگرده های آنان نواخته شود، نزدیک است.
أ ليس الصبح بقریب
https://eitaa.com/salsabeal
آیت الله علیدوست:
این لامپ و مهتابی ها را می بینید اگر نبود این جا تاریک بود اما هم خودش روشن است هم فضا را روشن کرده است اما شما اگر کلید برق را قطع کنید تبدیل می شود به یک تکه شیشه ... وهیچ روشنایی ندارد . اگر از کارخانه مولد برق ارتباطش قطع شود همین مهتابی که هم خود را روشن کرده هم به اطراف روشنایی می دهد ، تبدیل به یک وسیله خاموش بی مصرف می شود ؛ یک طلبه هم اگر ارتباطش از امام زمان علیه السلام قطع شود ، همین طور خواهد بود ...من وشما اگر ارتباط نداشته باشیم لامپ تاریکی هستیم ، و اذا فسد العالِم ، فسد العالَم ....
ارتباط با امام زمان نورانیت به طلبه میدهد و پیشنهاد من دو رکعت نماز است. دو رکعت نماز هر روز برای امام زمان علیه السلام بخوانید فرق نمی کند صبح ، ظهر، شب ...بنده خودم بعد نماز صبح می خوانم نیاز به مقدمات هم ندارد در غیر این صورت رها می کنیم البته امام زمان هم نورش از جای دیگر است ؛ الله نور السموات والارض ........روایتی هست که نور خداوند بر امام علیه السلام می تابد و نور امام هم بر عالِم و نور عالِم هم بر دیگران می تابد .
*و جعلنا بینهم و بین القری التی بارکنا ...*به هر حال ارتباط ما هم با خداست هم با امام زمان است ؛ ارتباط با امام زمان را با دو رکعت نماز کامل کنید ..
نکند جناب طلبه جناب روحانی ما هیچ بده بستانی با امام زمانمان نداشته باشیم!
خیلی خسران است این ارتباط خیلی کارها می کند از همین امروز شروع کنید ...
نماز بهترین وسیله است ؛ الصلوة خیر موضوعٍ.
این هم هدیه ما به شما
🔸کانال آیت الله علیدوست
🆔https://eitaa.com/salsabeal
آیت الله علیدوست:
گاهی به اینجا میرسد که فقه طراحی نظامات اجتماعی و اجرایی میکند؛ راحت صحبت کنم، ما چند نفر در کشور داریم که در تمام فنون و مهارتها و علوم و مدیریتها تخصص دارند و رسانه هم در حد وسیع در اختیار آنان است و وقتی بحث رسالت فقه میشود طوری سخن میگویند که گویی قرار است فقه جزئیات برنامهها و اجراها را هم مشخص کند و مثلا میگویند اگر دنیا خلق پول و چک دارد حوزه چه کرده است؟
شاخههایی که امروز برای فقه در حوزه درست شده است و بعضا برای آن مقاله و کتاب نوشتهاند را بنده به فال نیک نمیگیریم. ما به نام فقه نظامساز و حکمرانی نباید باری بر دوش فقه بگذاریم که رسالت آن نیست؛ ما باید بحث علمی توسط متخصصان، نه همهدانها که زیاد داریم و در همه چیز اظهارنظر میکنند و رسانه هم دارند، داشته باشیم و اگر قرار است با عنوان فقه نوپیدا و معاصر انقساماتی صورت بگیرد باید حسابشده باشد و دقیقا بفهمیم چه انتظاراتی از فقه وجود دارد.
🔸کانال آیت الله علیدوست
🆔https://eitaa.com/salsabeal