#آموزش_وزن_و_عروض
#جلسه_دوم
🔻🔻🔻🔻🔻🔻
#انواع_هجا
در جلسه قبل آموختیم که شعر کلاسیک، #کلام_موزون_خیال_انگیز است و به توضیح واژگان آن نیز پرداختیم.
همانطور که خدمت شما دوستان عرض کردم، تا زمانی که کلامی منعقد نگردد؛ پیامی هم نخواهد بود لذا توضیح بیشتری پیرامون قید #کلام ارائه نمیکنم چرا که ملالآور خواهد بود.
قید دوم تعریف ما یعنی #موزون بودن و وزنداشتن، تمام آن چیزی است که ما در #آموزش_وزن_و_عروض به دنبال آن هستیم.
✅نکته: از این جلسه به بعد یادگیری مطالب آموزشی ما، نیاز به کمی تمرین دارند.
وقتی ما میگوییم #موزون دقیقا منظورمان همان ریتم و آهنگ است.
ولی چه ریتم و آهنگی؟!
جواب ساده است:
هر ریتم و آهنگی!
ولی نکته قابل توجه این است که با گذشت زمان، از بین بینهایت ریتم و آهنگ، فقط ۳۱ وزن باقیماندهاند!
چرا؟!
چون به نظر میآید علت محدود شدن ریتمها و آهنگها (اوزان) به ۳۱وزن عوامل زیر بوده است:
۱. بیشترین کاربرد از قدیمالایام توسط شعرا بنام همچون سعدی، حافظ و...؛
۲. زیبایی ذاتی این اوزان و ملایمت با طبع انسان؛
۳. روان بودن این اوزان نسبت به سایر اوزان مهجور و محذوف دیگر؛
۴. همسانی و هماهنگی با زبان و ادبیات فارسی.
معرفی و یادگیری این اوزان سیویکگانه را؛ چه برای سرودن و چه برای تشخیص وزن؛ از چند جلسه دیگر آغاز خواهیم کرد ولی یادگیری این اوزان، پیشنیازهایی دارد.
اولین پیشنیاز، یادگیری بخشها یا همان #هجا های کلمات است.
توضیح آنکه اگر ما هر کلمهای را -همانند یک دانشآموز اول ابتدایی- به صورت عادی بخش کنیم؛ از جهت مدت زمانی که طول میکشد تا آن بخش را تلفظ کنیم؛ یکی از این سه حالت را خواهد داشت:
الف. کوتاهترین
ب. بلندترین
ج. متوسط
یعنی اگر کوتاهترین هجای ما نیم ثانیه(۰.۵ ثانیه) و بلندترین هجای ما یک و نیم ثانیه(۱.۵ ثانیه) باشد، هجای متوسط ما ۱ثانیه طول میکشد تا از دهان خارج شود.
اگر بخواهیم این هجاها را از کم به زیاد مرتب کنیم و اصطلاح ادبی آنها را در نظر بگیریم با ترتیب زیر روبرو خواهیم شد:
الف. هجای کوتاه (کوتاهترین=۰.۵ثانیه)
ب. هجای بلند (متوسط=۱ثانیه)
ج. هجای کشیده (بلندترین=۱.۵ثانیه)
تمرین: جمله زیر را بخش کرده و به صورت عادی زمزمه کنید:
من به باغ میروم.
حروف را کامل تلفظ کنید و دوباره دقت کنید:
من(۱ثانیه)
به(۰.۵ثانیه)
باغ(۱.۵ثانیه)
می(۱ثانیه)
رَ(۰.۵ثانیه)
وم(۱ثانیه)
درست بود؟
در سرودن و یا خوانش شعر نیز باید همینطور کلمات را بخش کنیم.
فقط یک نکته:
برای سهولت تشخیص هجاها، علایم اختصاری جالبی تعریف شده است. ببینید:
الف. هجای کوتاه (کوتاهترین=۰.۵ثانیه) = "U"
ب. هجای بلند (متوسط=۱ثانیه) = "_"
ج. هجای کشیده (بلندترین=۱.۵ثانیه)= "_U"
بنابراین:
من(۱ثانیه) = _
به(۰.۵ثانیه) = U
باغ(۱.۵ثانیه) = _U
می(۱ثانیه) = _
رَ(۰.۵ثانیه) = U
وم(۱ثانیه) = _
اگر بخواهیم آموزش هجاها را کامل کنیم باید هر سه هجا را بررسی کنیم تا ببینیم ترکیب چه حروفی با هم این هجاها را بوجود میآورد:
#هجای_کوتاه (U):
یک ترکیب بیشتر ندارد:
یک حرف الفبا + َ ِ ُ
مثل:
مَ در کلمه مَرو
جِ در کلمه جِگر
خُ در کلمه خُدا
#هجای_بلند (_)
سه ترکیب دارد:
۱. یک حرف الفبا + آ ای او
مثل:
ما در کلمه مادر
جی در کلمه جیوه
خو در کلمه خوشه
۲. آ ای او
مثل:
آ در کلمه آیا
ای در کلمه ایران
او در کلمه او(سوم شخص غایب)
۳. یک حرف الفبا + َ ِ ُ + یک حرف الفبا ساکن
مثل:
دَر در کلمه دریا
قِس در کلمه قسمت
سُر در کلمه سرفه
#هجای_کشیده (_U)
چهار ترکیب دارد:
۱. یک حرف الفبا + آ ای او + یک حرف الفبا ساکن
مثل:
ماش
جیغ
خوب
۲. یک حرف الفبا + َ ِ ُ + دو حرف الفبا ساکن
مثل:
مَرد
جِلد
خُرد
۳. یک حرف الفبا + آ ای او + دو حرف الفبا ساکن
مثل:
ماست
نیست
دوست
۴. آ ای او + دو حرف الفبا ساکن
مثل:
آرد
ایست
اوست
۵. آ ای او + یک حرف الفبا ساکن
مثل:
آب
ایل
اوف
نکته: در کلماتی مثل اوج، موج و...، صدا «اَوْ» مثل «او» است.
#محسن_علیخانی
سوال و رفع اشکال:
@msalikhani
🔰
🔶 @shaershow 🔶
〰〰〰〰〰〰〰