#آموزش_وزن_و_عروض #جلسه_سوم 🔻🔻🔻🔻🔻🔻 #آموزش_تقطیع۱ فارغ از اینکه بخواهیم شعری بسراییم و یا وزن شعری را بفهمیم، گام اول، بحث #تقطیع می‌باشد. تقطیع در لغت به معنای قطعه‌قطعه کردن و تکه‌تکه کردن است. در اصطلاح شعر و شاعری «نوعی» بخش‌بخش کردن کلمات در یک مصرع را تقطیع می‌گویند. در جلسه قبل عرض کردیم که اگر ما هر کلمه‌ای را -همانند یک دانش‌آموز اول ابتدایی- به صورت عادی بخش کنیم؛ با یکی از سه هجای #کوتاه ، #بلند ، #کشیده مواجه خواهیم شد. ولی همانطور که در تعریف تقطیع عرض شد؛ تقطیع، «نوعی» بخش‌بخش کردن است. یعنی بین تقطیع و بخش‌کردن کلاس اول ابتدایی تفاوت‌هایی وجود دارد از قبیل: ۱. در تقطیع بخاطر اینکه کلمات مختلف پشت سرهم خوانده می‌شوند و گاهی اوقات کلمات به هم وصل می‌شوند؛ خوانش کلمات متصل به هم دو نوع خوانش را بوجود می‌آورد(متصل و منفصل) ولی در بخش‌کردن بخاطر اینکه کلمات به هیچ وجه به همدیگر وصل نمی‌شوند یک نوع خوانش بیشتر وجود ندارد(منفصل). ۲. در تقطیع یک مصرع وقتی ما به #هجای_کشیده می‌رسیم آن را دو هجا در نظر می‌گیریم ولی در بخش‌کردن هجاهای کشیده یک بخش بیشتر نیستند. در ادامه، تفاوت دوم را بیشتر توضیح خواهم داد. اگر هجاهای کوتاه، بلند و کشیده را به همراه علایم اختصاری آن‌ها خوب یاد گرفته باشید، بحث #تقطیع را متوجه خواهید شد. ✅هر جای این بحث را متوجه نشدید، برگردید جلسه قبلی را مطالعه کنید! برای شناسایی وزن یک شعر چند مرحله وجود دارد: اول: بخش‌کردن دوم: گذاشتن علایم اختصاری سوم: شناخت ارکان افاعیلی اصلی و فرعی و دسته‌بندی هجاها چهارم: انتخاب وزن صحیح از بین اوزان معروف یا مهجور در این جلسه دو مرحله اول را توضیح خواهم داد. برای تقطیع صحیح، رعایت چند نکته هنگام تقطیع ضروری است: ۱. خوانش صحیح: شعر را باید درست خواند تا تقطیع و سپس تشخیص وزنمان صحیح باشد و الا: تا ثریا می‌رود دیوار کج ۲. در تقطیع، کلمات و هجاها را همانطور که می‌خوانیم، می‌نویسیم. ۳. کلماتی که با «آ ای او» به نون ختم می‌شوند، علارغم شباهت ظاهری به کلمات با هجای کشیده، هجای بلند(_) به حساب می‌آیند، لذا در تقطیع، نون چنین کلماتی نوشته نمی‌شود مثل: «جان» «این» «خون» که نوشته می‌شوند: «جا» «ای» «خو» ۴. کلماتی که به #های_بیان_حرکت مثل «میوه»، «که»، «به»(حرف ربط نه میوه بِهْ) و... ختم می‌شوند، بدون «ه» نوشته می‌شوند یعنی: «می/وِ» «کِ» «بِ» همچنین کلماتی که به واوی که نوشته می‌شوند ولی خوانده نمی‌شوند ختم می‌شوند، در تقطیع حذف می‌شوند مثل «دو» که نوشته میشود «دُ» یا کلمه «خود» که نوشته می‌شود «خُد» ۵. حرف عطف واو اگر به صورت ضمه «ُ» خوانده شود نیز حذف می‌شود و ضمه آن را به حرف قبل می‌دهیم مثل: جان و دل = جا/نُ/دل و اگر به صورت «وَ» خوانده می‌شود عیناً آورده می‌شود مثل: جان وَ دل =جا/وَ/دل #آموزش_تقطیع را با یک مثال شروع می‌کنیم: هر که چیزی دوست دارد جان و دل بر وی گمارد #سعدی_علیه_الرحمه #مرحله_اول : بخش‌کردن هر/کِ/چی/زی/دوس/ت/دا/رد/جا/نُ/دل/بر/وی/گ/ما/رد ✅اگر دقت کنید به کلمه «دوست» که رسیدیم با اینکه در بخش‌کردن، یک بخش بیشتر نیست ولی چون هجای کشیده است، دو بخش می‌شود! توضیح آنکه هجاهای کشیده چون از دو علامت اختصاری _ و U تشکیل شده است، به مثابه دو هجا(بلند و کوتاه) می‌باشد. و نحوه هجاگذاری آن بدین صورت است که اول، آخرین حرف را به عنوان #هجای_کوتاه جدا می‌کنیم و هر چه می‌ماند را #هجای_بلند قرار می‌دهیم. مثل: بار =با/ر باغ =با/غ خواست =خاس/ت دوست =دوس/ت نیست =نیس/ت #مرحله_دوم : گذاشتن علایم اختصاری در این مرحله ما فقط دو علامت داریم: _ و U برای این کار بهتر است زیر هر بخش، علامت اختصاری آن را بگذاریم. ببینید: شعر: هر/کِ/چی/زی/دوس/ت/دا/رد/ تقطیع: _/U/_ /_ /_ /U/ _/ _ شعر: جا/نُ/دل/بر/وی/گ/ما/رد تقطیع:_/U/_ /_ /_ /U/ _/ _ تذکر۱: مواظب باشید در هجاهای کشیده‌ای مثل دوست، وقتی حرف آخر را جدا کردیم و علامت هجای کوتاه (U) را به آن دادیم و مابقی یعنی «دوس» را هجای بلند (_) حساب کردیم؛ دوباره تقطیعش نکنیم!! تذکر۲: بعد از یادگیری مراحل سوم و چهارم، هر رکن را جداجدا تقطیع می‌کنیم: هر/کِ/چی/زی =_/U/ _/ _ دوس/ت/دا/رد =_/U/ _/ _ جا/نُ/دل/بر =_/U/ _/ _ وی/گ/ما/رد =_/U/ _/ _ تذکر۳: به تجربه برای بنده ثابت شده است که بیشترین اشکال وزنی به ندانستن همین #هجای_کشیده برمیگردد. چرا که قسمت انتهایی این هجا را حساب نمی‌کنیم و وزن مصرع ما -به دلیل هجای اضافه- دچار سکته می‌شود. پس سعی کنید #هجای_کشیده را خوب یاد بگیرید! در ادامه #آموزش_وزن_و_عروض ، جلسه بعد به #آموزش_تقطیع۲ خواهیم پرداخت و مراحل سوم و چهارم را توضیح خواهم داد... #محسن_علیخانی سوال و رفع اشکال: @msalikhani 🔰 🔶 @shaershow 🔶 〰〰〰〰〰〰〰