🔻🔻 سوره #اعراف ۱۱۴_۱۱۳ وَجَاءَ السَّحَرَةُ فِرْعَوْنَ قَالُوا إِنَّ لَنَا لَأَجْرًا إِن كُنَّا نَحْنُ الْغَالِبِينَ قَالَ نَعَمْ وَإِنَّكُمْ لَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ #شاهد_مثال 🔰 شاهد در حذف مبتدا و خبر باهم است به دلیل وجود قرینه. تقدیر کلام : نعم لکم اجر سوره #رعد ۳۵ مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ أُكُلُهَا دَائِمٌ وَظِلُّهَا تِلْكَ عُقْبَى الَّذِينَ اتَّقَوا وَّعُقْبَى الْكَافِرِينَ النَّارُ #شاهد_مثال 🔰 شاهد در حذف خبر است به خاطر وجود قرینه. تقدیر کلام : ظلُّها دَائِمٌ

♨️ حذف و ذکر مبتدا و خبر(جواز) سوره #فصلت ۴۶ مَّنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَيْهَا وَمَا رَبُّكَ بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِيدِ #شاهد_مثال 🔰 در این آیه دو مبتدا با وجود قرینه حذف شده است. ۱_ فلِنفسه ، این جارومجرور خبر واقع شده است و مبتدا محذوف است. تقدیر کلام : مَن عَمِلَ صالحا فَعَملُه لنفسه ۲_فعلیها ، این جارومجرور هم خبر واقع شده و مبتدا محذوف است. تقدیرکلام : فاِساءَتُه علیها سوره #شعراء ۲۳_۲۴ قَالَ فِرْعَوْنُ وَمَا رَبُّ الْعَالَمِينَ قَالَ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا إِن كُنتُم مُّوقِنِينَ #شاهد_مثال 🔰 دروجوب حذف مبتدا به خاطر قرینه است. تقدیر کلام : قال هو رب السماوات والارض سوره #طلاق ۴ وَاللَّائِي يَئِسْنَ مِنَ الْمَحِيضِ مِن نِّسَائِكُمْ إِنِ ارْتَبْتُمْ فَعِدَّتُهُنَّ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ وَاللَّائِي لَمْ يَحِضْنَ وَأُولَاتُ الْأَحْمَالِ أَجَلُهُنَّ أَن يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ مِنْ أَمْرِهِ يُسْرًا #شاهد_مثال 🔰 درآین آیه مبتدا و خبر باهم حذف شده اند به دلیل قرینه ی ماقبل. تقدیر کلام : واللائی لم یحضن ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ

♨️ ذکر و حذف مبتدا و خبر (وجوب) سوره #يوسف ۱۸ وَجَاءُوا عَلَىٰ قَمِيصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ قَالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنفُسُكُمْ أَمْرًا فَصَبْرٌ جَمِيلٌ وَاللَّهُ الْمُسْتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ #شاهد_مثال 🔰 در وجوب حذف مبتداست چون خبرش مصدری ست که بدل از فعل آن آمده است. تقدیر کلام : صبری صَبْرٌ جَمِيلٌ سوره #فرقان ۷۷ قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَامًا #شاهد_مثال 🔰 در وجوب حذف خبر بعد از《لولا》امتناعیه غالبیه است. یعنی لولا ایی که خبرمبتدای بعد از او از افعال عموم است. اما قسم غیر غالبی آن جایی ست که خبر از افعال خصوص باشد و دراین قسم حذف خبر واجب نیست بلکه میتواند باوجود قرینه جایز باشد. سوره #حجر ۷۲ لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِي سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ #شاهد_مثال 🔰 در وجوب حذف خبر است چون مبتدا صریح در قسم است یعنی مبتدا لفظی ست که فقط در موضع قسم استفاده می شود. تقدیر کلام : لعمرک قسمی 🔮 @shahed_adabiyat

📢 سلام خدمت اعضای کانال 💬 برای تنوع در مطالب کانال گاهی یک سوالی مطرح میشود. مانند سوالی که درباره ی عبارت ما رایت الا جمیلا بود اما سوال بعد👇🏼👇🏼 ⁉️ فرق آب و دریا چیست که قرآن در مورد آب از حرف جاره " علی" استفاده فرموده و در مورد دریا از حرف جاره "فی"؟🌊🌊 ✍️ شرح سؤال: 🔸در قرآن وقتی خداوند از "آب و دریا" سخن به میان آورده؛ دو ترکیب متفاوت استفاده نموده است. ➖ لفظ "بحر"  را همراه حرف جاره "فی" آورده است : «سخر لکم الفلکَ لتجری فی البحر بامره» وامثال این آیه شریفه. ➖ ولی لفظ "ماء" را با حرف جاره "علی" همراه نموده است : « و کان عرشه علی الماء » ↩️ در حالی که هر دو ( عرش و کشتی که در دو آیه ذکر شده ) روی آب قرار دارند نه داخل آن! ❓آیا در استعمال این دو حرف جر تفاوت و تغییری در معنا وجود دارد که متکم آن را قصد نموده است؟ ✅ جواب 💯دو جواب به این سوال داده شده است که پیشنهاد میکنم قبل از اینکه جواب ها رو ملاحظه کنید خودتون فکر کنید. بنابراین درشب های آینده پاسخ هادرکانال گذاشته می شود.☺️🤗 🔮@shahed_adabiyat

✅ پاسخ سوال ✍️در قرآن مجید، درباره حرکت و جابه‌جایی کشتی‌ها در دریا، از عبارت «فی الْبَحْر» استفاده شده که در زبان فارسی معادل آن کلمه «در» می‌باشد؛ از این‌رو، این آیه به این صورت ترجمه شده است: « کشتی‌ها را مسخر شما کرد تا به امر او در میان دریا روان شوند » اما اینکه چرا در کلمه "ماء" از "علی" استفاده شده، شاید علت این تفاوت این باشد که : 🔶 پاسخ اول: دریا (بحر) یک مکان است و این کلمه اسم مکان نیز می‌باشد؛ از این‌رو از حرف جر «فی» برای اشیایی که در آن وجود دارند استفاده می‌شود؛ اعم از این‌که آن شیء در درون آن قرار داشته باشد یا در حاشیه آن. ↩️در کتب نحوی ( مثلا در کتاب هدایه قسمت مفعول_فیه ) وقتی مکان و زمان را به دو قسم ( مبهم و محدود ) بیان می‌کنند، علماء نحو می‌گویند : در مکان‌های محدود "حرف فی" لفظاً باید ذکر شود. در اینجا هم "بحر" مکان محدود می‌باشد که ذکر شدن حرف "فی"  مناسب و لازم است. ↩️ به خلاف آب (ماء) که مکان نیست، بلکه یک شیء است. به همین دلیل فقط برای اشیائی که واقعاً در درون آن قرار گرفته‌اند، از حرف «فی» استفاده می‌شود و برای اشیائی که در حاشیه آن قرار گرفته اند از «علی» استفاده می‌گردد. پاسخ دوم : همیشه وجه و دلیل کاربرد یک ترکیب بستگی به قصد متکلم دارد، در این مورد نیز که باید از لفظ "فی"استفاده شود ولی خداوند از "علی" استفاده کرده است، هدفی وجود دارد : ↩️ یکی از کاربرد معانی حرف جاره "علی" استعلاء است که گاهاً با احاطه و سلطه همراه هست که در استعمال نیز ، این جهت با توجه به اراده متکلم لحاظ می‌شود. ولی در مورد کلمه "فی" فقط  دخول شیئٍ فی شیئٍ هست. ↩️ حال با توجه به این مطلب باید گفت : در مورد آیه‌ی « و کان عرشه علی الماء »  همانطور که علماء شیعه نیز می‌گویند مراد از عرش، قدرت الهی است که احاطه‌ی کامل بر تمام اشیاء دارد نه اینکه در خارج واقعاً جسمی به عنوان "عرش الهی" در کار باشد که روی آب شناور باشد. قصد متکلم با حرف "علی" این است که می خواهد این معنی ( استعلاء و برتری )  را به مخاطب منتقل نماید. ✔️مؤید ما در این مطلب، روایت ذیل است که در تفسیر آیه‌ی " و کان عرشه علی الماء " وارد شده است و به وضوح اشاره به این مطلب دارد : 🔸عن الرّضا (علیه السلام) : ... ثُمَّ جَعَلَ عَرْشَهُ عَلَی الْمَاءِ لِیُظْهِرَ بِذَلِکَ قُدْرَتَهُ لِلْمَلَائِکَهْ یعنی : (خداوند) سپس عرش خود بر آب قرار داد تا با این کار قدرتش را به ملائکه ظاهر و آشکار نماید. عیون اخبار الرضا جلد یک صفحه ی ۱۳۴ 🔮@shahed_adabiyat

💢 مبحث پنجم 💢افعال ناقصه سوره #نبا آیه ۱۹ وَفُتِحَتِ السَّمَاءُ فَكَانَتْ أَبْوَابًا #شاهد_مثال 📝 کان از افعال ناقصه است ودراینجا به معنی ثبوت خبر برای اسم نیست بلکه به معنی صار می باشد. سوره #شوری ایه ۵۳ صِرَاطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ أَلَا إِلَى اللَّهِ تَصِيرُ الْأُمُور #شاهد_مثال 📝 دراینجا تصیر از افعال ناقصه نیست بلکه به معنی تنتقل می باشد و دیگر اسم و خبر نمیگیرد در نتیجه به فاعل بسنده کرده است. سوره #آل_عمران آیه ۱۰۳ وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنتُمْ عَلَىٰ شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَكُم مِّنْهَا كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ #شاهد_مثال 📝 در اصبحتم است که فعل ناقصه است اما به معنی متصف شدن اسم به خبر درصبح نیامده بلکه به معنی صار می باشد. سوره #روم ایه ۱۷ فَسُبْحَانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ وَحِينَ تُصْبِحُونَ #شاهد_مثال 📝 در تمسون و تصبحون است که تامه هستند اما به معنی اصلی خوشان نیامده اند بلکه به معنی تدخلون هستند. سوره #نحل آیه ی ۵۸ وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُم بِالْأُنثَىٰ ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ #شاهد_مثال 📝 در ناقصه بودن ظل است ولی به معنی اتصاف اسم به خبر در کل روز نیست همانطور که معنای اصلی اش همین است بلکه به معنی صار است. سوره #شعراء ایه ۷۱ قَالُوا نَعْبُدُ أَصْنَامًا فَنَظَلُّ لَهَا عَاكِفِينَ #شاهد_مثال 📝 در استعمال َنَظَلُّ به عنوان فعل ناقصه است در معنای اصلی آن به کار رفته است و اسمش مستتر است و خبرش عاکفین می باشد. 🔮@shahed_adabiyat

🔻🔻🔻 سوره #فرقان ۶۴ وَالَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِيَامًا #شاهد_مثال ✏️ یبیتون از افعال ناقصه است و به معنی اتصاف خبر به اسم در تمام روز است. اسمش واو و خبرش سجدا می باشد سوره #مريم ۳۱ وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيًّا #شاهد_مثال ✏️ در فعل دامت هست که شرط استعمال ان به عنوان فعل ناقصه این است که قبلش مامصدریه توقیتیه(ظرفیه) باشد و معنی اش این است که کاری را تاهنگامی که خبر برای اسم ثبوت دارد زمان دار می کند. که در این مثال ان کار اوصانی بالصلاه می باشد و اسم دامت ضمیر است و خبرش نیز حیا می باشد. سوره #هود آیه ی ۱۰۸ وَأَمَّا الَّذِينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّكَ عَطَاءً غَيْرَ مَجْذُوذٍ #شاهد_مثال ✏️ در ما دامت هست که به معنی بقیت است و تامه است و به معنی ناقصه در اینجا نیامده است. سوره #طه ۹۱ قَالُوا لَن نَّبْرَحَ عَلَيْهِ عَاكِفِينَ حَتَّىٰ يَرْجِعَ إِلَيْنَا مُوسَىٰ #شاهد_مثال ✏️ در استعمال نبرح به عنوان فعل ناقصه است و شرط استعمال آن به عنوان ناقصه بودن دخول ادات نفی برآن است.(مانند افعال زال_انفک_فتیء) که به معنی استمرار خبر برای اسم است. اسمش مستتر و خبرش عاکفین می باشد. سوره #يوسف آیه ۸۵ قَالُوا تَاللَّهِ تَفْتَأُ تَذْكُرُ يُوسُفَ حَتَّىٰ تَكُونَ حَرَضًا أَوْ تَكُونَ مِنَ الْهَالِكِينَ #شاهد_مثال ✏️ در استعمال يوسف تَفتَوءا به عنوان فعل ناقصه است و ادات نفی که باید قبلش باشد با قرینه حالیه حذف شده است. تقدیر: لاتفتوءا 🔮@shahed_adabiyat

🔻🔻🔻 سوره #بقره ۲۸۰ وَإِن كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَىٰ مَيْسَرَةٍ وَأَن تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ #شاهد_مثال 💬 در تمامیت کان می باشد و به معنی حَضَرَ آمده است در نتیجه به فاعل اکتفا کرده است. سوره #هود ۱۷۷ وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَا يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ #شاهد_مثال 💬 در لایزالون می باشد که همانطور که گفتیم شرط استعمال زال به عنوان فعل ناقصه تقدم نفی است که در اینجا رعایت شده است و مختلفین نیز خبر لایزالون می باشد و به معنی استمرار است. سوره #يوسف ۹۶ فَلَمَّا أَن جَاءَ الْبَشِيرُ أَلْقَاهُ عَلَىٰ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيرًا قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ #شاهد_مثال 💬 در ارتد می باشد که جزو افعالی ست که ملحق به صار محسوب میشود و اسم و خبر میگیرد. 📚 #النهجه_المرضیه

📌 مروری اجمالی بر افعال ناقصه و معانی آنها 🔸 ۱_کان : ثبوت خبر برای اسم 🔸 ۲_ظَلَّ : به پا داشت روز را ، در تمام روز بود (بستگی به اسم و خبرش دارد که در کدام معنا استعمال شود) 🔸 ۳_ بات : به پا داشت شب را ، شب را به صبح اورد ، در تمام شب بود 🔸 ۴_ اصبح : داخل در وقت صبح شد 🔸 ۵_ اضحی : داخل در وقت ظهر شد 🔸 ۶_ امسی : داخل در شب یا عصر شد 🔸 ۷_ صار : دگرگونی 🍉 🆔 @shahed_adabiyat

♨️ برخی احکام افعال ناقصه سوره #اسرا ۵۰ قُلْ كُونُوا حِجَارَةً أَوْ حَدِيدًا #شاهد_مثال 💬شاهد در فعل امر کونوا می باشد که ناقصه محسوب میشود و اینطور نیست که فقط ماضی و مضارع آن ناقصه باشد بلکه می تواند مصدر و اسم فاعل آن نیز به صورت ناقصه بیاید. سوره #روم ۴۷ وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ رُسُلًا إِلَىٰ قَوْمِهِمْ فَجَاءُوهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَانتَقَمْنَا مِنَ الَّذِينَ أَجْرَمُوا وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ #شاهد_مثال 💬 در برخی مواضع جایز است خبر کان بر اسم آن مقدم می شود و آن مواضع غیر از مواضع تقدم وجوبی می باشد. از موارد وجوب تقدیم خبر کان بر اسم ان جایی ست که مبتدا اضافه به ضمیری شده باشد که به خبر عود میکند. در این جا نیز حقا بر نصر مقدم شده است ولی جایز است چون از مواضع وجوب محسوب نمی شود. هم چنین است آیه ی ۷ سوره #یوسف. سوره #نمل ۱۴ وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ #شاهد_مثال 💬 شاهد در تقدیم خبر کان بر کان و اسمش می باشد چون از اسماء صدارت طلب است. هم چنین است سوره #آل_عمران آیه ی ۱۳۷ سوره #مریم آیه 20 قَالَتْ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي غُلَامٌ وَلَمْ يَمْسَسْنِي بَشَرٌ وَلَمْ أَكُ بَغِيًّا #شاهد_مثال 💬 در جواز حذف نون اکن است که این جواز همیشه برقرار است مگر این که بعد از نون کان حرف ساکن و ضمیر متصل بیاید سوره #تین ۸ أَلَيْسَ اللَّهُ بِأَحْكَمِ الْحَاكِمِينَ #شاهد_مثال 💬 در مجرور شدن خبرلیس است که جایز می باشد.

🔹 ۸_ لیس : در معنایش دو قول وجود دارد 👈🏼قول مشهور : برای نفی زمان حال است. 👈🏼قول سیبویه : برای نفی تمامی زمان هاست. 🔹 ۹_ زال : این ماده به سه صورت می اید 👈🏼 صورت اول : زال یزول به معنی انتقل 👈🏼صورت دوم : زال یزیل به معنی ماز(تمییز داد) 👈🏼صورت سوم : زال یزال به معنی انفصل می باشد. ✅مراد از زال که به عنوان ناقصه استعمال می شود نوع سوم است که همانطور که گفتیم شرطش این است که نفی بر آن مقدم شده باشد. 🔹 ۱۰و۱۱و۱۲ _ برح ، فتیء ، انفک : به معنی زال می باشند. 🔹 ۱۳_ دام : به معنی بقی و استمر است و شرط استعمال آن تقدم ما مصدریه ظرفیه می باشد. 🍉 🆔 @shahed_adabiyat

🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰 ⁉️ پرسش اول : آیا خبر "مادام" اگر جمله ی فعلیه بود، می تواند بر هر زمانی دلالت کند؟یعنی می تواند فعلش هم به صورت ماضی و هم به صورت مضارع بیاید؟ ✅ پاسخ در روز های آینده.... ⁉️ پرسش دوم : در تمامی این افعال خبر برای اسم ثبوت دارد. در حالی که اسم فاعل معنای حدوثی دارد. پس اگر این افعال به صورت اسم فاعل بیایند آیا تنافی رخ نمی دهد؟ ✅ پاسخ در روز های آینده.... ♨️ @shahed_adabiyat