#مقاله #رمضان ♦️جذاب‌ترین رسانه ✏️سید حسین شرف‌الدین و اسماعیل صابرکیوج 🔷 وجوه جذابیت شکلی و فرمی قرآن کریم کدامند؟ 📚 منتشرشده در پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین)، شماره 35، پاییز 1397. #اختصاصی 📌آدرس کانال؛ 🆔 @sharafoddin_ir

#مقاله #رمضان ♦️جذاب‌ترین رسانه (قسمت اول) ✏️سید حسین شرف‌الدین و اسماعیل صابرکیوج 🔷 برخی از مهمترین وجوه زیبایی‌شناسانه و جذاب قرآن کریم در بُعد شکل و قالب پیام، عبارتند از: 1️⃣ فصاحت و بلاغت قرآن کریم 🔶 برجسته‌ترین وجه اعجاز قرآن کریم، اعجاز بیانی و فصاحت و بلاغت بی‌نظیر آن است. واژه‌گزینی قرآن با ظرافت¬هایی بسیار دقیق، بی‌بدیل و شگفت‌انگیز است. قرآن در سه بعد «لفظ‏»، «معنى‏» و «هماهنگى لفظ با معنى‏» همراه با اعجاز است. متن آیات از نظر لغت و تركیب نحوى و تركیب بلاغى بى‏بدیل بوده، موارد بظاهر مشابه و مترادف، هر یك خصوصیاتى را افاده مى‌كنند. مهمترین موارد از جنبه¬های زیبائی شناختی قرآن کریم عبارتند از: 🔰گزینش مفردات: گزینش احسن در لغات و بى‏بدیل بودن آن (افصح در لغت‏ با توجه به مقاصد كلام)؛ 🔰گزینش تركیب نحوى: انتخاب بهترین تركیب نحوى با توجه به سیاق كلام؛ 🔰گزینش تركیب بلاغى: گزینش بهترین تركیب بلاغى با توجه به مقتضاى مجلس و مخاطب و غرض گوینده. 2️⃣ موسیقی‌پذیری قرآن کریم 🔶 یکی از موارد زیبایی‌شناسی قرآن، موسیقی و هماهنگی آوایی آن است ؛ از این رو، خداوند متعال نیز به اهمیت آهنگ و تأثیر آن بر شنوندگان در آیه‏ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا(مزّمّل: 4) توجه داده است. موسیقى حاصله از انتخاب كلمات و نحوه ترتیب‌دادن آنها به طرزى خاص كه در همه جاى قرآن چشمگیر است. دقت در علل این امر ما را به كشف دو جنبه از آواى قرآن كریم مى‏رساند؛ یعنى ریتم -آن كه نظم بر آن استوار است- و طبیعت آواى حروف و كلمات آن. سبك قرآن این دو را چنان از حیث هنرى به هم درآمیخته است كه تفكیك آنها دشوار است. 🔷 قرآن كریم به سبك ریتمیك سرشار از موسیقى متناسب با معانى ممتاز است، بى‏آن كه ریتم بر معنا و یا معنا بر ریتم غلبه یابدآهنگ خاصى که سوره‏ها و عبارت‏هاى قرآنى دارند، مفهوم خاصى را نیز در ذهن مستمع پدید مى‏آورد. در بیشتر مواقع، آهنگ آیات و روایات به همراه مفهوم کلى و انتزاعى شان در ذهن مى‏ماند؛ یعنى ذهن انسان متوجّه تک تک کلمات و الفاظ سوره‏اى که آن آهنگ را پدید مى‏آورد نیست، بلکه تنها ارتباط این آهنگ را با سوره‏اى دیگر که به نحو عام داراى چنین معانى و آهنگ است در نظر مى‏آورد. نمونه این امر را به وضوح می¬توان در سوره‏ «نجم» مشاهده کرد: «وَ النَّجْمِ إِذا هَوى‏* ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى‏* وَ ما ینْطِقُ عَنِ الْهَوى‏* إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْی یوحى‏». 🔶 این آهنگ قرآن و انسجام آوائى آن براى عرب گوش‏نواز بوده و دلهاشان را مى‏ربود. آنها حلاوت آن را درمى‏یافتند و زیبایى آن را مى‏دیدند، كه نه شعر است و نه از نوع كلام بلیغ‏شان، هرچند كه از جنس آن بوده است. مضاف بر اینکه هیچ‏كس را یاراى رسیدن به این هماهنگى در آهنگ به همراه محتوا و معناى برتر و احكام بیان و دقت احكام نیست‏ تا جایى كه اندیشمندان، آهنگ را از جنبه‏هاى اعجاز آن دانسته و تكمیل‌كننده دیگر جنبه‏هاى سبك معجزه‏آسای آن مى‏دانند. 👣 ادامه دارد..... 📌آدرس کانال؛ 🆔 @sharafoddin_ir

#مقاله #رمضان ♦️جذاب‌ترین رسانه (قسمت دوم) ✏️سید حسین شرف‌الدین و اسماعیل صابرکیوج 3️⃣ نظم معنایی قرآن 🔹ویژگی دیگر، نظم معنایی در قرآن کریم است. از منظر زبان‌شناختی سوسوری می‌توان این مطلب را بر اساس دو مفهوم «همنشینی» و «جانشینی» توضیح داد. تحلیل «همنشینی» درباره ترکیب و کنار هم قرارگرفتن واژه‌هاست؛ یعنی چگونگی ترکیب جمله که می‌تواند فوراً معنا را برساند. تحلیل «جانشینی» راهی برای اطمینان‌یافتن از امکان یا عدم امکان تغییر و جایگزینی واژگان با سایر واژگان محتمل است. 🔸قرآن کریم برترین ترکیب را در محور همنشینی و جانشینی برای نظام نشانه‌ای خود بکار بسته است؛ به گونه‌ای که هیچ واژه‌ای را نمی‌توان با هیچ واژه دیگری جایگزین یا حذف کرد و به متن قرآن و اعجاز آن خلل وارد نشود. گزینش واژگان در قرآن جنبه‌‏هاى متعددى دارد؛ از جنبه دلالت بر معنا، دلالت فوق‌العاده روشن دارد. واژه با آهنگش بیانگر معناست و در گزینش آن همخوانى فاصله‌‏ها رعایت مى‌‏شود و در ضمن یك گونه بلاغى جاى مى‌گیرد كه موجب وضوح بیشتر معنا مى‌‏گردد. 🔹 اما همه اینها از یك اصل بزرگ سرچشمه مى‌‏گیرد كه همان دقّت بى‏‌نهایت در گزینش است، چون سبك قرآن در گزینش واژگان سخت دقیق است. این نظم و هماهنگى واژگان قرآنی را می‌توان از جهت زیبایى ظاهر واژه و آهنگ، و برگزیدن واژه‌هاى مترادفى كه نقیض آنها معنایى دیگر دارد و با ظرفیت و فراگیرى آنها متفاوت است، مشاهده كرد. مثلا واژه حمد در آیه‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ‏ از میان واژگان نزدیك به آن مثل مدح و شكر گزینش شده است اما در میان این واژگان تفاوت‌هاى ظریفى وجود دارد كه در بافت آن در قرآن قابل ملاحظه است. 🔸حمد خداوند یعنى ثنا بر او به خاطر فضیلت كه از مدح خاص‌‏تر است؛ چون مدح در امور اختیارى و غیر اختیارى است؛ اما حمد در امور اختیارى است نه غیر اختیارى(راغب؛ ذیل واژه حمد). یعنى خداوند به فعل زیباى اختیارى ستوده مى‌‏شود و حمد مخصوص این وجه‏ است و مدح عام‌‏تر است. در ضمن مدح قبل و بعد از نیكى كردن است؛ اما حمد تنها پس از نیكى كردن. 🔹مدح هم‏چنین ویژه انواع فضایل است ولى حمد ویژه فضیلت نعمت‏‌بخشى و نیكى‌كردن و امثال آن. این یعنى گزینش واژه حمد به جاى مدح براى بیان معناى ثنا و نعمت زیبا و غیر آن به گزینش نعمت‏‌هاى خداوند بر بشر إشعار دارد. این همان معناى خاص در حمد، و معناى عام در مدح مى‌‏باشد. 👣 ادامه دارد..... 📌آدرس کانال؛ 🆔 @sharafoddin_ir