کتاب تاریخ قرآن آیت الله محمد هادی معرفت بحث اختلاف قرائات ایشان قائل به وحدت قرائت هستند و قرائت حفص از عاصم را ترجیح می‌دهند. در منابعی که تا اینجا آورده‌ام بحث ایشان ظاهرا کامل‌تر و دقیق‌تر از بقیه است. https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

دو نمونه از تاثیر بحث اختلاف قرائات در فقه. مورد اول مسح پا یا شستن آن در وضو که بر یک وجه اصلا امکان مطرح کردن شستن پا هم جایی ندارد ولی بر یک وجه امکان دارد مطرح شود ولی خلاف ظاهر است. مورد دیگرش در بحث حکم فقهی نزدیکی با خانم بعد از پاکی یا بعد از غسل کردن، اگر یطهُرن باشد یعنی پاک شوند و قبل از غسل هم می‌شود نزدیکی کرد ولی اگر یطّهرن باشد یعنی خانم غسل کند و پاکی بجوید و باید بعد از غسل باشد. https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

دو نمونه از تاثیر بحث اختلاف قرائات در فقه. مورد اول مسح پا یا شستن آن در وضو که بر یک وجه اصلا امکان مطرح کردن شستن پا هم جایی ندارد ولی بر یک وجه امکان دارد مطرح شود ولی خلاف ظاهر است. مورد دیگرش در بحث حکم فقهی نزدیکی با خانم بعد از پاکی یا بعد از غسل کردن، اگر یطهُرن باشد یعنی پاک شوند و قبل از غسل هم می‌شود نزدیکی کرد ولی اگر یطّهرن باشد یعنی خانم غسل کند و پاکی بجوید و باید بعد از غسل باشد. https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

✍ اختلاف قرائات (بخش اول: اقسام اختلاف قرائات) 🔻 شاید به گوش خیلی‌ها نخورده باشد که در برخی کشورهای اسلامی مثل «مغرب» قرآنی که می‌خوانند با قرآن ما تفاوت‌هایی دارد: 📌گاهی تفاوت‌ها در حروف و حرکات یک کلمه است و تفاوت در معنا را دنبال دارد، مانند: 👈 «مالک یوم الدین» که در قرائت دیگری «مَلِک یوم الدین» آمده است، در معنای اول «مالک یوم الدین» به معنای صاحب و اختیاردار مردم در روز آخرت است و در معنای دوم «ملک یوم الدین» به معنای رئیس و قانون گذار روز آخرت است. 👈 و یا اين آيه: «وَ إِذا رَأَيْتَ ثَمَّ رَأَيْتَ نَعِيماً وَ مُلْكاً كَبِيراً» كه در وصف بهشت و بهشتيان است. در اين قرائت لفظ ملك با ضم ميم و سكون لام خوانده شده است؛ اما در قرائت ديگر با فتح ميم و كسر لام « مَلِكاً كَبِيراً» خوانده‏‌اند و در قرائت دوم کسانی که قائل به امکان روئیت خداوند هستند، آیه مذکور را مورد استناد خود قرار می‌دهند. (اگرچه پاسخ‌های عقلی و فلسفی به آنها در نفی این معنا وجود دارد.) 👈 یا «فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ» که در قرائت دیگری «وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلِكُمْ» آمده است، در قرائت اول «ارجلکم» به فتح لام است و اختلاف شده که «ارجلکم» به «وجوهکم» سابق عطف شده، پس پاها باید مانند آن شسته شود یا به محل «رُؤُسِكُمْ» عطف شده است، پس باید پاها مسح شود؟ اما در قرائتی که «ارجلکم» به کسر لام است، دیگر هیچ اختلافی نیست که عطف حتما به ظاهر «رُؤُسِكُمْ» است و پاها باید مسح شود. 👈 یا «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِي الْمَحِيضِ وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ» که در قرائت حفص از عاصم «يَطْهُرْنَ» است و معنای آن چنین می‌شود که غایت لزوم دوری از زنان تا زمان پاک شدن طبیعی زنان است اما اگر «يَطَّهَرْنَ» باشد اختلاف است که آیا معنای آن باید اضافه‌ای داشته باشد و پاک شدن زنان با غسل کردن است یا همان حالت پاکی طبیعی آنان منظور است؟ 📌 گاهی تفاوت در اضافه و نقصانی است که معنا را مقید می‌کند، مانند: 👈 «فَكَفَّارَتُهُ إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساكِينَ مِنْ أَوْسَطِ ما تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ.» كه در قرائتى ديگر: «أو تحرير رقبة مؤمنة» قرائت شده است. 👈 و یا «وَ إِنْ كانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ واحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ» که در قرائت دیگری چنين خوانده شده است: «و له أخ أو أخت من أم» و در این قرائت معلوم می‌شود، منظور از اخوت در اين حكم اخوت از ناحيه مادر است نه پدر. 📌 گاهی اساسا دو کلمه مختلف در یک آیه آمده است، مانند:‏ 👈 «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى‏ ذِكْرِ اللَّهِ» كه بنا بر قرائت ديگرى «فامضوا إلى ذكر اللّه» خوانده شده است و در قرائت اول در حركت به سمت نماز جمعه سرعت و شتاب کردن خواسته شده است، اما در قرائت دوم چنين احتمالى را منتفى مى‏‌كند زيرا واژه مضى دلالت بر شتاب کردن ندارد. 👈 و یا «وَ تَكُونُ الْجِبالُ كَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ» كه بنا بر قرائت ديگر «كالصوف المنفوش» خوانده شده و هردو به یک معنا هستند. ✅ در مجموع برخی از کسانی که در علم قرائت کار کرده‌اند مدعی هستند حداکثر اختلاف قرائات نسبت به مشترکات همه قرائات بیش از ۲ درصد از قرآن نمی‌شود و اختلافات فقهی گفته شده برای قرائات نیز همگی با کمک روایات برطرف شده است و ثمره فقهی خاصی بر اطلاع از اختلاف قرائات مترتب نمی‌باشد اما ثمرات اعتقادی و کلامی در دفاع از برخی شبهات وارد شده در مورد قرآن بر بحث اختلاف قرائات مترتب است. 📌ادامه دارد... https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

پی‌نوشت: در برخی قرائات ممکن است زیادات و نواقص قابل توجهی نسبت به قرآن موجود گفته شده باشد، اما از این جهت که این قرائات و ادعاها خیلی شاذ هستند و در تاریخ اسلام مورد اعتنا واقع نشده‌اند آن‌ها را جزو موارد اختلاف قرائات ذکر نکردم. مثلا در مصحف ابن مسعود ادعا شده است که سوره‌های فلق و ناس اصلا جزو قرآن نیستند بلکه برای مورد خاص بیماری حسنین و دفع سحر از آنها از سوی خداوند نازل شده است و مثل احادیث قدسی است که اگرچه مانند قرآن منزل از سوی خداوند هستند اما به عنوان کتاب‌الله و با ویژگی‌های خاص قرآن نیستند. اما این اقوال را قابل اعتنا ندانستم و با توضیحات پست‌های آتی این مطلب روشن‌تر می‌شود. https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

اگرچه تلاش دارم در بحث اختلاف قرائات به جمع بندی برسم اما بحث بسیار بسیار مفصلی است و مطالب بسیار زیادی باید دیده شود .