نشست علمی تعدد قراءات. پرسش و پاسخ | حسین سوزنچی https://www.souzanchi.ir/compatibility-of-many-qeraat-with-the-revelation-of-the-quran-on-a-single-harf/%d9%86%d8%b4%d8%b3%d8%aa-%d8%b9%d9%84%d9%85%db%8c-%d8%aa%d8%b9%d8%af%d8%af-%d9%82%d8%b1%d8%a7%d8%a1%d8%a7%d8%aa-%d9%be%d8%b1%d8%b3%d8%b4-%d9%88-%d9%be%d8%a7%d8%b3%d8%ae/

نشست علمی تعدد قراءات، منشا الهی یا خطای انسانی. مدرسه امام هادی | حسین سوزنچی https://www.souzanchi.ir/compatibility-of-many-qeraat-with-the-revelation-of-the-quran-on-a-single-harf/%d9%86%d8%b4%d8%b3%d8%aa-%d8%b9%d9%84%d9%85%db%8c-%d8%aa%d8%b9%d8%af%d8%af-%d9%82%d8%b1%d8%a7%d8%a1%d8%a7%d8%aa%d8%8c-%d9%85%d9%86%d8%b4%d8%a7-%d8%a7%d9%84%d9%87%db%8c-%db%8c%d8%a7-%d8%ae%d8%b7%d8%a7/

♨️ #اشکال آية الله العظمی خویی بر خوانش‌های هفتگانه قرآن و روایت حفص از عاصم. #کپی با ذکر منبع، مجاز است. کانال(جَنَّةُ الْمُعرِبِين) https://eitaa.com/joinchat/4073979936C33f5684249

این صوت بارگذاری شده بر روی تصویر مرحوم خوئی است. ایشان تعدد قرائات را قبول ندارند.

مباحث درس خارج اصول آیت‌الله مکارم شیرازی در کتاب انوار الاصول جلد ۲ صفحه ۳۴۵ به بعد. در مورد تعدد قرائات و تواتر آنها یا حجیت آنها.👇 https://lib.eshia.ir/27527/2/345

در سایت کتابخانه فقاهت در قسمت جستجو در همه درس‌ها، اگر عبارت «اختلاف قرائات» را سرچ کنید، مباحث اساتید مختلف در درس‌های خارج در این بحث می‌آید و می‌توانید مطالعه کنید. مباحث آیت‌الله شهیدی، سبحانی و... در خلال این مباحث که خیلی‌ها طردا للباب مطرح شده است، با ثمرات فقهی این بحث بیشتر آشنا می‌شوید. ان شاء الله در ادامه مطالب بیشتری که بزرگان در خصوص این عنوان به صورت خاص بحث کرده‌اند را خواهم گذاشت.

مصاحبه با علامه طباطبایی در مورد اختلاف قرائات ایشان اجمالا اختلاف قرائات را قبول دارند. در ادامه مصاحبه بحث‌های غیر از قرائات هم آمده ولی چون مطالب مفید و خوبی بود دلم نیامد حذفشان کنم. https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

کتاب تاریخ قرآن آیت الله محمد هادی معرفت بحث اختلاف قرائات ایشان قائل به وحدت قرائت هستند و قرائت حفص از عاصم را ترجیح می‌دهند. در منابعی که تا اینجا آورده‌ام بحث ایشان ظاهرا کامل‌تر و دقیق‌تر از بقیه است. https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

دو نمونه از تاثیر بحث اختلاف قرائات در فقه. مورد اول مسح پا یا شستن آن در وضو که بر یک وجه اصلا امکان مطرح کردن شستن پا هم جایی ندارد ولی بر یک وجه امکان دارد مطرح شود ولی خلاف ظاهر است. مورد دیگرش در بحث حکم فقهی نزدیکی با خانم بعد از پاکی یا بعد از غسل کردن، اگر یطهُرن باشد یعنی پاک شوند و قبل از غسل هم می‌شود نزدیکی کرد ولی اگر یطّهرن باشد یعنی خانم غسل کند و پاکی بجوید و باید بعد از غسل باشد. https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

دو نمونه از تاثیر بحث اختلاف قرائات در فقه. مورد اول مسح پا یا شستن آن در وضو که بر یک وجه اصلا امکان مطرح کردن شستن پا هم جایی ندارد ولی بر یک وجه امکان دارد مطرح شود ولی خلاف ظاهر است. مورد دیگرش در بحث حکم فقهی نزدیکی با خانم بعد از پاکی یا بعد از غسل کردن، اگر یطهُرن باشد یعنی پاک شوند و قبل از غسل هم می‌شود نزدیکی کرد ولی اگر یطّهرن باشد یعنی خانم غسل کند و پاکی بجوید و باید بعد از غسل باشد. https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

✍ اختلاف قرائات (بخش اول: اقسام اختلاف قرائات) 🔻 شاید به گوش خیلی‌ها نخورده باشد که در برخی کشورهای اسلامی مثل «مغرب» قرآنی که می‌خوانند با قرآن ما تفاوت‌هایی دارد: 📌گاهی تفاوت‌ها در حروف و حرکات یک کلمه است و تفاوت در معنا را دنبال دارد، مانند: 👈 «مالک یوم الدین» که در قرائت دیگری «مَلِک یوم الدین» آمده است، در معنای اول «مالک یوم الدین» به معنای صاحب و اختیاردار مردم در روز آخرت است و در معنای دوم «ملک یوم الدین» به معنای رئیس و قانون گذار روز آخرت است. 👈 و یا اين آيه: «وَ إِذا رَأَيْتَ ثَمَّ رَأَيْتَ نَعِيماً وَ مُلْكاً كَبِيراً» كه در وصف بهشت و بهشتيان است. در اين قرائت لفظ ملك با ضم ميم و سكون لام خوانده شده است؛ اما در قرائت ديگر با فتح ميم و كسر لام « مَلِكاً كَبِيراً» خوانده‏‌اند و در قرائت دوم کسانی که قائل به امکان روئیت خداوند هستند، آیه مذکور را مورد استناد خود قرار می‌دهند. (اگرچه پاسخ‌های عقلی و فلسفی به آنها در نفی این معنا وجود دارد.) 👈 یا «فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ» که در قرائت دیگری «وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلِكُمْ» آمده است، در قرائت اول «ارجلکم» به فتح لام است و اختلاف شده که «ارجلکم» به «وجوهکم» سابق عطف شده، پس پاها باید مانند آن شسته شود یا به محل «رُؤُسِكُمْ» عطف شده است، پس باید پاها مسح شود؟ اما در قرائتی که «ارجلکم» به کسر لام است، دیگر هیچ اختلافی نیست که عطف حتما به ظاهر «رُؤُسِكُمْ» است و پاها باید مسح شود. 👈 یا «فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِي الْمَحِيضِ وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ» که در قرائت حفص از عاصم «يَطْهُرْنَ» است و معنای آن چنین می‌شود که غایت لزوم دوری از زنان تا زمان پاک شدن طبیعی زنان است اما اگر «يَطَّهَرْنَ» باشد اختلاف است که آیا معنای آن باید اضافه‌ای داشته باشد و پاک شدن زنان با غسل کردن است یا همان حالت پاکی طبیعی آنان منظور است؟ 📌 گاهی تفاوت در اضافه و نقصانی است که معنا را مقید می‌کند، مانند: 👈 «فَكَفَّارَتُهُ إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساكِينَ مِنْ أَوْسَطِ ما تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ.» كه در قرائتى ديگر: «أو تحرير رقبة مؤمنة» قرائت شده است. 👈 و یا «وَ إِنْ كانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ واحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ» که در قرائت دیگری چنين خوانده شده است: «و له أخ أو أخت من أم» و در این قرائت معلوم می‌شود، منظور از اخوت در اين حكم اخوت از ناحيه مادر است نه پدر. 📌 گاهی اساسا دو کلمه مختلف در یک آیه آمده است، مانند:‏ 👈 «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى‏ ذِكْرِ اللَّهِ» كه بنا بر قرائت ديگرى «فامضوا إلى ذكر اللّه» خوانده شده است و در قرائت اول در حركت به سمت نماز جمعه سرعت و شتاب کردن خواسته شده است، اما در قرائت دوم چنين احتمالى را منتفى مى‏‌كند زيرا واژه مضى دلالت بر شتاب کردن ندارد. 👈 و یا «وَ تَكُونُ الْجِبالُ كَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ» كه بنا بر قرائت ديگر «كالصوف المنفوش» خوانده شده و هردو به یک معنا هستند. ✅ در مجموع برخی از کسانی که در علم قرائت کار کرده‌اند مدعی هستند حداکثر اختلاف قرائات نسبت به مشترکات همه قرائات بیش از ۲ درصد از قرآن نمی‌شود و اختلافات فقهی گفته شده برای قرائات نیز همگی با کمک روایات برطرف شده است و ثمره فقهی خاصی بر اطلاع از اختلاف قرائات مترتب نمی‌باشد اما ثمرات اعتقادی و کلامی در دفاع از برخی شبهات وارد شده در مورد قرآن بر بحث اختلاف قرائات مترتب است. 📌ادامه دارد... https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

پی‌نوشت: در برخی قرائات ممکن است زیادات و نواقص قابل توجهی نسبت به قرآن موجود گفته شده باشد، اما از این جهت که این قرائات و ادعاها خیلی شاذ هستند و در تاریخ اسلام مورد اعتنا واقع نشده‌اند آن‌ها را جزو موارد اختلاف قرائات ذکر نکردم. مثلا در مصحف ابن مسعود ادعا شده است که سوره‌های فلق و ناس اصلا جزو قرآن نیستند بلکه برای مورد خاص بیماری حسنین و دفع سحر از آنها از سوی خداوند نازل شده است و مثل احادیث قدسی است که اگرچه مانند قرآن منزل از سوی خداوند هستند اما به عنوان کتاب‌الله و با ویژگی‌های خاص قرآن نیستند. اما این اقوال را قابل اعتنا ندانستم و با توضیحات پست‌های آتی این مطلب روشن‌تر می‌شود. https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

اگرچه تلاش دارم در بحث اختلاف قرائات به جمع بندی برسم اما بحث بسیار بسیار مفصلی است و مطالب بسیار زیادی باید دیده شود .

✍ اختلاف قرائات (قسمت دوم: محل اختلاف اصلی) 🔻 در قرائات مختلف از قرآن، همه متفق هستند که قسمت‌های مشترک بین قرائات مختلف (که بنا به قولی قریب به ۹۸ درصد از قرآن است) متواتر است و همانی است که از ملک وحی بر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) نازل شده است. 🔻 اختلاف نظر اصلی در این است که برخی معتقدند همه قرائت‌های موجود متواتر و نازل شده توسط ملک وحی است و برخی دیگر معتقدند فقط یک قرائت حقیقتا از سوی خداوند نازل شده است. 📌 پس باید دقت شود که اختلاف اصلی در صدور همه قرائات یا یکی از آنها است و نه حجیت قرائت و عمل بر اساس قرائت‌های مختلف. 🔻 آنچه از روایات بر می‌آید، صدور صرفا یک قرائت و البته حجیت همه قرائت‌ها به معنای منجزیت عند الاصابه به واقع و معذریت عند الخطاء است. ✅ به طور مثال سَالِمِ بْنِ سَلَمَةَ از اصحاب امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند مردی نزد امام صادق (ع) قرآن قرائت کرد و من دیدم قرائت برخی حروف او، آنطور که عموم مردم می‌خوانند نیست. 👈 «وَ أَنَا أَسْتَمِعُ حُرُوفاً مِنَ الْقُرْآنِ لَيْسَ عَلَى مَا يَقْرَؤُهَا النَّاسُ» پس امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «كُفَّ عَنْ هَذِهِ الْقِرَاءَةِ اقْرَأْ كَمَا يَقْرَأُ النَّاسُ حَتَّى يَقُومَ الْقَائِمُ ع فَإِذَا قَامَ الْقَائِمُ ع قَرَأَ كِتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى حَدِّهِ وَ أَخْرَجَ الْمُصْحَفَ الَّذِي كَتَبَهُ عَلِيٌّ ع» 📖 (الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏ ۲، ص: ۶۳۳) دست از این قرآئت بردارید و همانطور که مردم قرائت می‌کنند، شما نیز قرائت کنید تا وقتی که قائم ما قیام کند و قرآن را همانطور که حقیقتا هست بخواند و خارج کند قرآنی که علی (علیه السلام)‌ نوشته بود. 🔻این روایت در عین اینکه دلالت دارد بر حجیت قرائت قرآن همانگونه که ناس آن را قرائت می‌کردند، صدور همه قرائات از سوی خداوند را نفی می‌کند. 🔻 در روایت دیگری در تایید نزول یک قرائت، زُرَارَة از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند: «إِنَّ الْقُرْآنَ وَاحِدٌ نَزَلَ مِنْ عِنْدِ وَاحِدٍ وَ لَكِنَّ الِاخْتِلَافَ يَجِي‏ءُ مِنْ قِبَلِ الرُّوَاةِ» قرآن یکی بیشتر نیست و از سوی خدای واحد نازل شده است اما اختلاف در قرائت آن از سوی روایت کنندگان آن پیش آمده است. (همان، ص ۶۳۰) ✅ در روایت دیگری فُضَيْلِ بْنِ يَسَار می‌گوید به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: 👈 «إِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ إِنَّ الْقُرْآنَ نَزَلَ عَلَى سَبْعَةِ أَحْرُفٍ» عامه می‌گویند قرآن به هفت حرف (لهجه) نازل شده است و همه این لهجه‌های مختلف قرآن نازل شده هستند. حضرت جواب دادند: 👈 «كَذَبُوا أَعْدَاءُ اللَّهِ‏ وَ لَكِنَّهُ نَزَلَ عَلَى حَرْفٍ وَاحِدٍ مِنْ عِنْدِ الْوَاحِدِ» دروغ می‌گویند این دشمنان خدا اما قرآن نازل شده است بر یک لهجه و از سوی خدای واحد. (همان) 🔻برخی از کسانی که قائل به تواتر همه قرائات هستند، این روایت که از نظر سند در آن خدشه‌ای ندارند را به نحو دیگری ترجمه و تفسیر می‌کنند. آنها می‌گویند که در میان اهل سنت در آن زمان چنین رایج بود که هرکس به خود اجازه می‌داد در خواندن قرآن به اختیار خود هر کلمه‌ای را معنای مشترکی داشت با کلمات نقل شده به عنوان آیات، عوض کنند یا حتی آیات را به زبان‌های دیگر بخواند، مثلا نقل می‌کنند شافعی جایز می‌دانسته است در نماز سوره حمد را به فارسی بخوانند و بنابراین عبارت: «إِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ إِنَّ الْقُرْآنَ نَزَلَ عَلَى سَبْعَةِ أَحْرُفٍ» یعنی عامه می‌گویند جایز است قرآن را به زبان و عبارات مختلفی که خودمان می‌خواهیم بخوانیم و اهل بیت مقابل این نحو از مواجه با قرآن ایستاده‌اند و نه خواندن قرآن به قرائات مختلف. ⁉️ اما باید از این عزیزان پرسید چطور چنین چیزی با حساسیت بسیار زیاد مسلمانان بر حفظ و نگه‌داری قرآن و تکیه آنها بر عبارات برای فهم و بیان احکام اسلام، جمع می‌شود؟ حتی اگر قبول کنیم آن فتوای شافعی متاثر از چنین فضایی بوده است چرا با وجود آن فضا این فتوای شافعی باقی نماند و شاگردانش آن را رد کردند؟ علاوه بر آن در روایت مورد استناد، راوی نمی‌پرسد که عامه می‌گویند کلمات معادل یا به زبان دیگر بیاوریم بلکه می‌پرسد که عامه می‌گویند به احرف مختلف نازل شده است و این ظاهر است که سوال از چیزی که از ابتدا نازل شده است، بوده، نه کلمه‌ای که جایگزینی کلمه دیگر شود. 🔻در روایات دیگر هم تصریح شده است که عامه برخی حروفی از حروف کلمات قرآن را متفاوت از آنچه مشهور بوده است می‌خوانده‌اند نه خود کلمات و اهل بیت از آن نهی کرده‌اند. 👈 «وَ أَنَا أَسْتَمِعُ حُرُوفاً مِنَ الْقُرْآنِ لَيْسَ عَلَى مَا يَقْرَؤُهَا النَّاسُ» و ظاهر «احرف» دخل و تصرف در حروف قرآن است نه کل کلمه یا حتی زبان آن! دخل و تصرف در حرف در عین حفظ کلمه نیز یعنی حرکات آن و با منظور بودن لهجه هماهنگ است. https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

✍ اختلاف قرائات (قسمت سوم: بررسی برخی شواهد روایی در مورد صدور یا فقط جواز همه قرائات) 🔻 با توجه به اهمیت زیاد ادعای صدور همه قرائات از جانب ملک وحی، جا داشت که روایاتی ولو ضعیف در تایید اصل صدور قرائات مختلف بیاید و حفظ شود (چرا که داعی خاصی بر تحریف و یا حذف چنین روایاتی از منابع وجود ندارد) اما بر خلاف آن روایاتی دال بر صدور یک قرائت و البته حجیت قرائات مشهور وارد شده است. 🔻 در روایتی از امام کاظم یا رضا (علیهما السلام) سوال شد: 👈 «جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّا نَسْمَعُ الْآيَاتِ مِنَ الْقُرْآنِ- لَيْسَ هِيَ عِنْدَنَا كَمَا نَسْمَعُهَا وَ لَا نُحْسِنُ أَنْ نَقْرَأَهَا كَمَا بَلَغَنَا عَنْكُمْ قُلْتُ لَهُ فَهَلْ نَأْثَمُ؟» فدایت شوم ما آیات قرآن را گاهی می‌شنویم به گونه‌ای که متفاوت از آن طور که نزد ما است و خواندن قرآن بر اساس آنچه از شما به ما رسیده است، را صحیح نمی‌دانیم آیا مرتکب خطا و گناه شده‌ایم؟ حضرت پاسخ می‌دهند: 👈 «لَا، اقْرَءُوا كَمَا تَعَلَّمْتُمْ فَسَيَجِيئُكُمْ مَنْ يُعَلِّمُكُمْ» نه چنین نخوانید و آنگونه که آموخته‌اید بخوانید و خواهد آمد آن کسی که به شما آموزش دهد چطور بخوانید. (وسائل الشيعة ؛ ج‏ ۶؛ ص ۱۶۳) 🔻 ظاهر عبارت «فَسَيَجِيئُكُمْ مَنْ يُعَلِّمُكُمْ» چنین است که حضرات می‌گویند: قرائت صحیحی از میان قرائت‌ها وجود دارد که به وقتش کسی که معیار و ملاک باشد خواهد آمد و آن را مشخص می‌کند، کما اینکه در روایات پیشین هم آمده بود:‌ 👈 «فَإِذَا قَامَ الْقَائِمُ ع قَرَأَ كِتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى حَدِّهِ» ظاهر بقیه فرازهای روایت هم چنین است که قرائت‌هایی به نقل از اهل بیت غیر از قرائت‌های مشهور به گوش شیعیان می‌خورده است چراکه راوی می‌گوید این قرائت‌ها مطابق آنچه شنیده‌ایم نیست و خواندن آن را صحیح نمی‌دانیم، آیا گناه کاریم؟ معلوم می‌شود «بلغنا عنکم» یعنی این قرائت‌هایی بوده است که به نقل از اهل بیت به آنها می‌رسیده است و مطابق قرائت مشهور نبوده است و اینها چون با قرآن مشهور مطابق نبوده آن را صحیح نمی‌دانسته‌اند و حال می‌پرسد آیا گناه‌کاریم؟ و حضرات هم خواندن بر اساس همان قرائات مشهور را امضاء می‌کنند در عین اینکه صدور آنها را رد می‌کنند. 🔻در روایت دیگری از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) روایت شده است: 👈 «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ أَتَانِي آتٍ مِنَ اللَّهِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَأْمُرُكَ أَنْ تَقْرَأَ الْقُرْآنَ‏ عَلَى حَرْفٍ‏ وَاحِدٍ» فرستاده‌ای از سوی خداوند نزد من آمد و گفت خداوند امر می‌کند که قرآن را فقط بر یک حرف واحد (لهجه) بخوانی. حضرت از خداوند می‌خواهد که بر امت راحت گرفته شود، (چراکه خواندن قرآن برای کسانی که لهجه متفاوت داشتند به همان لهجه اصلی سخت بود) حضرت سه بار این درخواست را تکرار می‌کنند تا در بار سوم جواز قرائت قرآن به هفت حرف (لهجه) صادر شده است. 👈 «فَقُلْتُ يَا رَبِّ وَسِّعْ عَلَى أُمَّتِي فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَأْمُرُكَ أَنْ تَقْرَأَ الْقُرْآنَ‏ عَلَى حَرْفٍ‏ وَاحِدٍ فَقُلْتُ يَا رَبِّ وَسِّعْ عَلَى أُمَّتِي فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَأْمُرُكَ أَنْ تَقْرَأَ الْقُرْآنَ‏ عَلَى حَرْفٍ‏ وَاحِدٍ فَقُلْتُ يَا رَبِّ وَسِّعْ عَلَى أُمَّتِي فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكَ أَنْ تَقْرَأَ الْقُرْآنَ عَلَى سَبْعَةِ أَحْرُفٍ.» (الخصال ؛ ج‏ ۲؛ ص ۳۵۸) این روایت با اغماض از ضعف سندی آن، اگر بخواهد محل اعتنا باشد، فقط قرائت قرآن به قرائات مختلف از جانب نبی مکرم اسلام را ثابت می‌کند نه صدور همه آنها از جانب ملک وحی، در روایات قبل نزول غیر واحد نفی شد و اینجا قرائت غیر واحد جایز و تصریح شد که یک فقط یک قرائت جایز بوده است اما از باب آسان‌گیری بر ناس جواز قرائات مختلف نیز داده شده است. جایز بودن یک قرائت دلالت بر صادر بودن فقط یک قرائت دارد اما جایز بودن قرائات دلالت بر صدور قرائات ندارد. 🔻 اگر هم در روایات دیگری در مورد دو قرائت مختلف حضرات معصومین حکم به جواز یا حق بودن قرائات داده‌اند، همه فقط جواز قرائات مختلف را ثابت می‌کند نه صدور آنها را. مثلا در روایتی در مورد آیه ۵ فصلت: «وَ قالُوا قُلُوبُنا غُلْفٌ» ‏در قرائت مشهور «غُلْفٌ» بسكون اللّام، به معنی در پوشش و غلاف بودن است اما در قرائت دیگری بضمّ اللّام «غُلُفٌ» خوانده شده است و به معنی ظرف است و از امام حسن عسکری در مورد اینکه کدام قرائت درست است، سوال می‌شود و حضرت پاسخ می‌دهند: «كِلَا الْقِرَاءَتَيْنِ‏ حَقٌ‏، وَ قَدْ قَالُوا بِهَذَا وَ بِهَذَا جَمِيعاً.» (التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكري عليه السلام، ص ۳۹۰) با توجه به معنای واسع حق این پاسخ حضرت حتی اگر روایت صحیح السند می‌بود دلالتی بر صدور هر دو قرائت ندارد و فقط جواز را ثابت می‌کند. https://eitaa.com/joinchat/133890353Cd3c93c899d

نمونه‌ای از اختلاف قرائات که عبدالباسط به همه قرائت‌ها فراز مربوط به آمادگی زلیخا برای یوسف علیه السلام را می‌خواند. ..... فیلم را از کانال گروه پژوهشی آرتا گرفتم. https://eitaa.com/joinchat/2525560832C7caee8d264