نیکی و بدی از شاهنامه‌ی فردوسی هر آن گه کِت آمد به بد دسترس ز یزدان بترس و مکن بد به کس به نزدِ کِهان و به نزد مِهان به آزار موری، نیرزد جهان دراز است دست فلک بر بدی همه نیکوی کن، اگر بِخرَدی چو نیکی کنی، نیکی آید برت بدی را بدی باشد اندر خورت تاریخ ادبیات در ایران، دکتر صفا #فردوسی 🖊📚"آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

ابوالقاسم فردوسی توسی (۳۲۹ – ۴۱۶ هجری قمری) شاعر حماسه‌سرای ایرانی و سرایندهٔ شاهنامه، حماسهٔ ملی ایران است. فردوسی را بزرگ‌ترین سرایندهٔ پارسی‌گو دانسته‌اند که از شهرت جهانی برخوردار است. وی را حکیم سخن و حکیم توس گویند. فردوسی دهقان و دهقان‌زاده بود. او آغاز زندگی را در روزگار سامانیان و هم‌زمان با جنبش استقلال‌خواهی و هویت‌طلبی در میان ایرانیان سپری کرد. شاهان سامانی با پشتیبانی از زبان فارسی، عصری درخشان را برای پرورش زبان و اندیشهٔ ایرانی آماده ساختند و فردوسی در هنر سخنوری آشکارا وامدار گذشتگان خویش و همهٔ آنانی است که در سده‌های سوم و چهارم هجری، زبان فارسی را به اوج رساندند و او با بهره‌گیری از آن سرمایه، توانست مطالب خود را چنین درخشان بپردازد. در نگاهی کلی دربارهٔ دانش و آموخته‌های فردوسی می‌توان گفت او زبان عربی می‌دانست، اما در نثر و نظم عرب چیرگی نداشت. در «پیشگفتار بایسنقری» نام فردوسی با «حکیم» همراه است، که از دید برخی اشاره به حکمت خسروانی دارد. پژوهشگران سرودن شاهنامه را برپایهٔ شاهنامهٔ ابومنصوری از زمان سی سالگی فردوسی می‌دانند. تنها سروده‌ای که روشن شده از اوست، خود شاهنامه است. شاهنامه پرآوازه‌ترین سرودهٔ فردوسی و یکی از بزرگ‌ترین نوشته‌های ادبیات کهن پارسی است. فردوسی شاهنامه را در ۳۸۴ ه‍.ق، سه سال پیش از برتخت‌نشستن محمود، به‌پایان برد و در هفتاد و یک سالگی، تحریر دوم را به انجام رساند. برخی اول بهمن را زادروز فردوسی دانسته‌اند که سند تاریخی و رسمی ندارد. #فردوسی 🖊📚"آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

به نام خداوند جان و خرد کزین برتر اندیشه برنگذرد خداوند نام و خداوند جای خداوند روزی‌ده رهنمای ز نام و نشان و گمان برتر است فروزنده‌ی برشده گوهر است نیابد بدو نیز اندیشه راه که او برتر از نام و از جایگاه .... توانا بود هر که دانا بود به دانش دل پیر برنا بود #فردوسی ۲۵ اردیبهشت، روز بزرگداشت حکیم فردوسی و روز زبان و ادبیات فارسی گرامی باد. 🖊📚"آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

🔸 برخی از پرآوازه‌ترین بیت‌های الحاقیِ شاهنامهٔ فردوسی: (الحاقی یعنی ابیاتی(احتمالا) که از فردوسی نیست و بعدا اضافه شده) ۱- بیت بسیار پرآوازه‌ای هست که همواره آن را از فردوسی دانسته­‌اند؛ اما بی­‌گمان و بی‌هیچ تردیدی سروده‌ی او نیست. آن بیت چنین است: «چنین گفت پیغمبر راستگوی ز گهواره تا گور دانش بجوی» این بیت را بر سر درِ بسیاری از آموزشگاه­‌ها و دانشگاه­‌ها می­‌نویسند؛ اما از فردوسی نیست و مصراع دوم آن را کسی به نام «فخر الاسلام ذاکری» در سال ۱۳۱۵ مهی (قمری) به نظم کشیده است. سراینده­‌ی مصراع نخست آن هنوز ناشناخته است. ۲- بیت بسیار آشنای: «که رستم یَلی بود در سیستان منش کرده‌­ام رستم داستان» در هیچ­ کدام از دست­‌نویس­‌های کهن شاهنامه دیده نمی­‌شود؛ حتی در چاپ­‌های غیرعلمی شاهنامه هم نمی­‌توان آن را یافت. این بیت در طومارها و مجلس­‌های نقالی و داستان­‌گویی شفاهی آمده است. کهن­‌ترین جایی که من توانسته­‌ام نشانی از این بیت بیایم، در نسخه ‌ی «طومار نقالان هفت ­لشکر» است که در سال ۱۲۹۹ مهی نوشته شده است، بی ­آن­ که در آن‌جا گفته‌شده باشد که این بیت از فردوسی است. ۳- بیت بسیار پرآوازهٔ : «بسی رنج بردم در این سال سی عجم زنده کردم بدین پارسی» در ۴ دست­ نویس از ۱۵ دست­ نویسی که پایه­‌ی ویرایش آقای خالقی مطلق بوده است، دیده می­‌شود و در ۱۱ نسخه­‌ی دیگر و نیز در دست­ نویس کهن شاهنامه­‌ی کتابخانه­‌ی «سَن­‌ژوزف» نیامده است؛ ۵- بیت بسیار گَزاینده و پَست: «زن و اژدها هر دو در خاک بِهْ جهان پاک از این هر دو ناپاک بِهْ» در هیچ دست­ نویسی از دست­ نویس‌های کهن شاهنامه دیده نمی­‌شود و بی­‌گمان از فردوسی نمی­‌تواند باشد. در برخی از دست­‌نویس­‌های نزدیک به زمان ما و نیز چاپ­‌های غیرعلمی شاهنامه، این بیت را در «داستان سیاوش» و درباره "سودابه" گنجانده­‌اند. کهن‌ترین جایی که من توانسته­‌ام نشانی از این بیت بیابم، در یکی از دست­‌نویس­‌های «گرشاسپ­نامه»ی اسدی توسی است که در سال ۸۶۰ هجری نوشته شده است. حتّی ویرایشگر «گرشاسپ­نامه» -حبیب یغمایی- هم این بیت را به حاشیه برده و شایسته ندانسته است که در متن کتاب اسدی توسی آورده شود. پیداست که این بیت از سده­‌ی نهم به این سو، زبانزد شده است. ۶- دو بیتِ: «به روز نبرد آن یَل ارجمند به شمشیر و خنجر به گُرز و کمند بُرید و دَرید و شکست و ببست یلان را سر و سینه و پا و دست»، که آن را یکی از زیباترین نمونه‌­های آرایه­‌ی ادبیِ «‌لفّ و نشر » می‌­دانند و گمان می­‌کنند که از شاهنامه است، سروده‌ی فردوسی نیست و در هیچ دست­‌نویس کهنی از شاهنامه نیامده‌است. 🔹 دلیل افزوده شدنِ برخی بیت‌های الحاقی : همواره خواست و پسند شاهنامه­‌خوان­‌ها چنین بوده است که همه­‌ی روایت­‌های ملی و پهلوانی ایران باید در کتابی به نام «شاهنامه» گردآوری شود و آن کتاب هم به نام و سروده‌ی فردوسی باشد. بر اثر چنین برداشتی است که گذشتگان ما داستان­‌ها و منظومه‌­هایی را به شاهنامه می‌افزودند که سروده‌ی فردوسی نبود. نمی­‌توان ناگفته گذاشت که بسیاری از بیت­‌های افزوده­ شده به شاهنامه، از دید ادبی، زیبا و استوارند؛ چون شمار بسیاری از کاتبان شاهنامه، مردمان خوش ­ذوق و بااستعدادی بوده‌اند که بر اثر نوشتن چندین و چندباره­‌ی شاهنامه، این توانایی را یافته ­اند که بیت یا بیت‌هایی نزدیک به سخن فردوسی، به نظم بکشند و بسیاری را به این گمان بیفکنند که آن بیت­‌ها سروده­‌ی فردوسی است. #مقاله #سجادآیدنلو #شاهنامه #ابیات_الحاقی "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

#تصحیح_متون #شاهنامه_فردوسی "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

📚توضیحی برای دوستان غیر ادبیاتی مگر بیش از یک متن از شاهنامه فردوسی داریم؟ این لیست یعنی چه؟ توضیح اینکه: تا قبل از دوره مشروطیت و ورود صنعت چاپ به ایران، کتاب‌ها نسخه‌نویسی می‌شد. یعنی کسی می‌نشست و کتاب را رو نویسی می‌کرد و حتی بابتش مزد می‌گرفت. برای این کار نسّاخان حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای داشتیم. طبیعتا در چنین شیوه‌ای خطای انسانی کم و زیاد رخ می‌داد. از سر بی تعهدی، یا خستگی و کم دقتی یا حتی ذوق ادبی!!، ابیاتی کم و زیاد می‌شد یا واژه هایی تغییر می‌کرد. پس نیاز بود و هست که برای چاپ یک کتاب قدیمی تلاش شود به صحیح‌ترین و نزدیک‌ترین نسخه به آنچه که شاعر و نویسنده آفریده، دست پیدا کرد. این کار، با یک پژوهش علمی و تخصصی به نام "تصحیح متون" یا "تصحیح نسخه" انجام می‌پذیرد. #تصحیح_متون #شاهنامه "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

📚این لیست در واقع تصحیحاتی است که از شاهنامه‌ی فردوسی شده است. همانطور که می‌بینید برخی مصححین ایرانی نیستند. یا تصحیح در ایران انجام نشده است. در بین این تصحیحات تا چند سال پیش، اغلب پژوهشگران، شاهنامه چاپ مسکو و یا بر اساس چاپ مسکو را معتبر‌ترین می‌دانستند. اما اکنون می‌توان گفت تصحیح آقای دکتر جلال خالقی مطلق از بقیه معتبرتر است. ایشان بیش از ۳۰ سال تلاش کردند، بهترین نسخه های خطی را از سراسر جهان جمع آوری کردند و موفق شدند تصحیحی مقبولِ اهل علم و ادب ارائه کنند. #تصحیح_متون #شاهنامه_فردوسی "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

همه کار و کردار من داد باد دل زیردستان به ما شاد باد گر افزون شود دانش و داد من پس از مرگ روشن بود یاد من #فردوسی "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

منابع فردوسی در سرایش شاهنامه #فردوسی "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

‌🔹 در محضر پیر شاهنامه‌خوان مرور محفل شاهنامه‌خوانی یوسفعلی میرشکاک 🔺رسانه بافتار 🆔https://eitaa.com/joinchat/4285857982C557b3c5b35 ‌