📚توضیحی برای دوستان غیر ادبیاتی مگر بیش از یک متن از شاهنامه فردوسی داریم؟ این لیست یعنی چه؟ توضیح اینکه: تا قبل از دوره مشروطیت و ورود صنعت چاپ به ایران، کتاب‌ها نسخه‌نویسی می‌شد. یعنی کسی می‌نشست و کتاب را رو نویسی می‌کرد و حتی بابتش مزد می‌گرفت. برای این کار نسّاخان حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای داشتیم. طبیعتا در چنین شیوه‌ای خطای انسانی کم و زیاد رخ می‌داد. از سر بی تعهدی، یا خستگی و کم دقتی یا حتی ذوق ادبی!!، ابیاتی کم و زیاد می‌شد یا واژه هایی تغییر می‌کرد. پس نیاز بود و هست که برای چاپ یک کتاب قدیمی تلاش شود به صحیح‌ترین و نزدیک‌ترین نسخه به آنچه که شاعر و نویسنده آفریده، دست پیدا کرد. این کار، با یک پژوهش علمی و تخصصی به نام "تصحیح متون" یا "تصحیح نسخه" انجام می‌پذیرد. #تصحیح_متون #شاهنامه #اطلاعات_ادبی "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

🔸 برخی از پرآوازه‌ترین بیت‌های الحاقیِ شاهنامهٔ فردوسی: ۱- بیت بسیار پرآوازه‌ای هست که همواره آن را از فردوسی دانسته­‌اند؛ اما بی­‌گمان و بی‌هیچ تردیدی سروده‌ی او نیست. آن بیت چنین است: «چنین گفت پیغمبر راستگوی ز گهواره تا گور دانش بجوی» این بیت را بر سر درِ بسیاری از آموزشگاه­‌ها و دانشگاه­‌ها می­‌نویسند؛ اما از فردوسی نیست و مصراع دوم آن را کسی به نام «فخر الاسلام ذاکری» در سال ۱۳۱۵ مهی (قمری) به نظم کشیده است. سراینده­‌ی مصراع نخست آن هنوز ناشناخته است. ۲- بیت بسیار آشنای: «که رستم یَلی بود در سیستان منش کرده‌­ام رستم داستان» در هیچ­ کدام از دست­‌نویس­‌های کهن شاهنامه دیده نمی­‌شود؛ حتی در چاپ­‌های غیرعلمی شاهنامه هم نمی­‌توان آن را یافت. این بیت در طومارها و مجلس­‌های نقالی و داستان­‌گویی شفاهی آمده است. کهن­‌ترین جایی که من توانسته­‌ام نشانی از این بیت بیایم، در نسخه ‌ی «طومار نقالان هفت ­لشکر» است که در سال ۱۲۹۹ مهی نوشته شده است، بی ­آن­ که در آن‌جا گفته‌شده باشد که این بیت از فردوسی است. ۳- بیت بسیار پرآوازهٔ : «بسی رنج بردم در این سال سی عجم زنده کردم بدین پارسی» در ۴ دست­ نویس از ۱۵ دست­ نویسی که پایه­‌ی ویرایش آقای خالقی مطلق بوده است، دیده می­‌شود و در ۱۱ نسخه­‌ی دیگر و نیز در دست­ نویس کهن شاهنامه­‌ی کتابخانه­‌ی «سَن­‌ژوزف» نیامده است؛ ۵- بیت بسیار گَزاینده و پَست: «زن و اژدها هر دو در خاک بِهْ جهان پاک از این هر دو ناپاک بِهْ» در هیچ دست­ نویسی از دست­ نویس‌های کهن شاهنامه دیده نمی­‌شود و بی­‌گمان از فردوسی نمی­‌تواند باشد. در برخی از دست­‌نویس­‌های نزدیک به زمان ما و نیز چاپ­‌های غیرعلمی شاهنامه، این بیت را در «داستان سیاوش» و درباره "سودابه" گنجانده­‌اند. کهن‌ترین جایی که من توانسته­‌ام نشانی از این بیت بیابم، در یکی از دست­‌نویس­‌های «گرشاسپ­نامه»ی اسدی توسی است که در سال ۸۶۰ هجری نوشته شده است. حتّی ویرایشگر «گرشاسپ­نامه» -حبیب یغمایی- هم این بیت را به حاشیه برده و شایسته ندانسته است که در متن کتاب اسدی توسی آورده شود. پیداست که این بیت از سده­‌ی نهم به این سو، زبانزد شده است. ۶- دو بیتِ: «به روز نبرد آن یَل ارجمند به شمشیر و خنجر به گُرز و کمند بُرید و دَرید و شکست و ببست یلان را سر و سینه و پا و دست»، که آن را یکی از زیباترین نمونه‌­های آرایه­‌ی ادبیِ «‌لفّ و نشر » می‌­دانند و گمان می­‌کنند که از شاهنامه است، سروده‌ی فردوسی نیست و در هیچ دست­‌نویس کهنی از شاهنامه نیامده‌است. 🔹 دلیل افزوده شدنِ برخی بیت‌های الحاقی : همواره خواست و پسند شاهنامه­‌خوان­‌ها چنین بوده است که همه­‌ی روایت­‌های ملی و پهلوانی ایران باید در کتابی به نام «شاهنامه» گردآوری شود و آن کتاب هم به نام و سروده‌ی فردوسی باشد. بر اثر چنین برداشتی است که گذشتگان ما داستان­‌ها و منظومه‌­هایی را به شاهنامه می‌افزودند که سروده‌ی فردوسی نبود. نمی­‌توان ناگفته گذاشت که بسیاری از بیت­‌های افزوده­ شده به شاهنامه، از دید ادبی، زیبا و استوارند؛ چون شمار بسیاری از کاتبان شاهنامه، مردمان خوش ­ذوق و بااستعدادی بوده‌اند که بر اثر نوشتن چندین و چندباره­‌ی شاهنامه، این توانایی را یافته ­اند که بیت یا بیت‌هایی نزدیک به سخن فردوسی، به نظم بکشند و بسیاری را به این گمان بیفکنند که آن بیت­‌ها سروده­‌ی فردوسی است. #مقاله #سجادآیدنلو #شاهنامه #ابیات_الحاقی "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

✅ شاهنامه: روزه، کردار مردان خداست 🔻حکیم ابوالقاسم فردوسی در #شاهنامه می‌گوید: طهمورَث پادشاه ایران، یاری وفادار به نام شَهرَسپ داشت که هر روز را #روزه و هر شب را به #نماز می‌ایستاد. طهمورث در اثر همنشینی با شهرسپ از بدی‌ها پیراسته شد. حکیم فردوسی در بیان این داستان می‌گوید: نماز شب و روزه، آیین کسی است که خداوند جهاندار، حبیب او باشد. یعنی نماز شب و روزه، نشانه‌ی دوستان خداوند است. خنيده به هر جاى شهرسپ نام نزد جز به نيكى به هر جاى گام همه روز بسته ز خوردن دو لب به‌ پيش جهاندار بر پاى شب چنان بردل هر كسى بود دوست نماز شب و روزه آيين اوست 🔸اسکن از نسخه خطی شاهنامه موجود در فلورانس ایتالیا است. این نسخه قدیمی ترین نسخه شاهنامه است. "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

🔸 برخی از پرآوازه‌ترین بیت‌های الحاقیِ شاهنامهٔ فردوسی: (الحاقی یعنی ابیاتی(احتمالا) که از فردوسی نیست و بعدا اضافه شده) ۱- بیت بسیار پرآوازه‌ای هست که همواره آن را از فردوسی دانسته­‌اند؛ اما بی­‌گمان و بی‌هیچ تردیدی سروده‌ی او نیست. آن بیت چنین است: «چنین گفت پیغمبر راستگوی ز گهواره تا گور دانش بجوی» این بیت را بر سر درِ بسیاری از آموزشگاه­‌ها و دانشگاه­‌ها می­‌نویسند؛ اما از فردوسی نیست و مصراع دوم آن را کسی به نام «فخر الاسلام ذاکری» در سال ۱۳۱۵ مهی (قمری) به نظم کشیده است. سراینده­‌ی مصراع نخست آن هنوز ناشناخته است. ۲- بیت بسیار آشنای: «که رستم یَلی بود در سیستان منش کرده‌­ام رستم داستان» در هیچ­ کدام از دست­‌نویس­‌های کهن شاهنامه دیده نمی­‌شود؛ حتی در چاپ­‌های غیرعلمی شاهنامه هم نمی­‌توان آن را یافت. این بیت در طومارها و مجلس­‌های نقالی و داستان­‌گویی شفاهی آمده است. کهن­‌ترین جایی که من توانسته­‌ام نشانی از این بیت بیایم، در نسخه ‌ی «طومار نقالان هفت ­لشکر» است که در سال ۱۲۹۹ مهی نوشته شده است، بی ­آن­ که در آن‌جا گفته‌شده باشد که این بیت از فردوسی است. ۳- بیت بسیار پرآوازهٔ : «بسی رنج بردم در این سال سی عجم زنده کردم بدین پارسی» در ۴ دست­ نویس از ۱۵ دست­ نویسی که پایه­‌ی ویرایش آقای خالقی مطلق بوده است، دیده می­‌شود و در ۱۱ نسخه­‌ی دیگر و نیز در دست­ نویس کهن شاهنامه­‌ی کتابخانه­‌ی «سَن­‌ژوزف» نیامده است؛ ۵- بیت بسیار گَزاینده و پَست: «زن و اژدها هر دو در خاک بِهْ جهان پاک از این هر دو ناپاک بِهْ» در هیچ دست­ نویسی از دست­ نویس‌های کهن شاهنامه دیده نمی­‌شود و بی­‌گمان از فردوسی نمی­‌تواند باشد. در برخی از دست­‌نویس­‌های نزدیک به زمان ما و نیز چاپ­‌های غیرعلمی شاهنامه، این بیت را در «داستان سیاوش» و درباره "سودابه" گنجانده­‌اند. کهن‌ترین جایی که من توانسته­‌ام نشانی از این بیت بیابم، در یکی از دست­‌نویس­‌های «گرشاسپ­نامه»ی اسدی توسی است که در سال ۸۶۰ هجری نوشته شده است. حتّی ویرایشگر «گرشاسپ­نامه» -حبیب یغمایی- هم این بیت را به حاشیه برده و شایسته ندانسته است که در متن کتاب اسدی توسی آورده شود. پیداست که این بیت از سده­‌ی نهم به این سو، زبانزد شده است. ۶- دو بیتِ: «به روز نبرد آن یَل ارجمند به شمشیر و خنجر به گُرز و کمند بُرید و دَرید و شکست و ببست یلان را سر و سینه و پا و دست»، که آن را یکی از زیباترین نمونه‌­های آرایه­‌ی ادبیِ «‌لفّ و نشر » می‌­دانند و گمان می­‌کنند که از شاهنامه است، سروده‌ی فردوسی نیست و در هیچ دست­‌نویس کهنی از شاهنامه نیامده‌است. 🔹 دلیل افزوده شدنِ برخی بیت‌های الحاقی : همواره خواست و پسند شاهنامه­‌خوان­‌ها چنین بوده است که همه­‌ی روایت­‌های ملی و پهلوانی ایران باید در کتابی به نام «شاهنامه» گردآوری شود و آن کتاب هم به نام و سروده‌ی فردوسی باشد. بر اثر چنین برداشتی است که گذشتگان ما داستان­‌ها و منظومه‌­هایی را به شاهنامه می‌افزودند که سروده‌ی فردوسی نبود. نمی­‌توان ناگفته گذاشت که بسیاری از بیت­‌های افزوده­ شده به شاهنامه، از دید ادبی، زیبا و استوارند؛ چون شمار بسیاری از کاتبان شاهنامه، مردمان خوش ­ذوق و بااستعدادی بوده‌اند که بر اثر نوشتن چندین و چندباره­‌ی شاهنامه، این توانایی را یافته ­اند که بیت یا بیت‌هایی نزدیک به سخن فردوسی، به نظم بکشند و بسیاری را به این گمان بیفکنند که آن بیت­‌ها سروده­‌ی فردوسی است. #مقاله #سجادآیدنلو #شاهنامه #ابیات_الحاقی "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

📚توضیحی برای دوستان غیر ادبیاتی مگر بیش از یک متن از شاهنامه فردوسی داریم؟ این لیست یعنی چه؟ توضیح اینکه: تا قبل از دوره مشروطیت و ورود صنعت چاپ به ایران، کتاب‌ها نسخه‌نویسی می‌شد. یعنی کسی می‌نشست و کتاب را رو نویسی می‌کرد و حتی بابتش مزد می‌گرفت. برای این کار نسّاخان حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای داشتیم. طبیعتا در چنین شیوه‌ای خطای انسانی کم و زیاد رخ می‌داد. از سر بی تعهدی، یا خستگی و کم دقتی یا حتی ذوق ادبی!!، ابیاتی کم و زیاد می‌شد یا واژه هایی تغییر می‌کرد. پس نیاز بود و هست که برای چاپ یک کتاب قدیمی تلاش شود به صحیح‌ترین و نزدیک‌ترین نسخه به آنچه که شاعر و نویسنده آفریده، دست پیدا کرد. این کار، با یک پژوهش علمی و تخصصی به نام "تصحیح متون" یا "تصحیح نسخه" انجام می‌پذیرد. #تصحیح_متون #شاهنامه "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

کتاب هفت خوان رستم در کتابفروشی کودک در فرانسه با تصاویر سه بعدی به زبان فارسی و فرانسه. #شاهنامه 🖊📚"آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

ز هر دانشی چون سخن بشنوی ز آموختن، یک زمان نَغنَوی به رنج اندر آری تنت را رواست که خود رنج بردن به دانش، سزاست به رنج اندر است ای خردمند، گنج نیابد کسی گنج، نابرده رنج غُنودن: آسودن #فردوسی #شاهنامه 🖊📚"آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

✅ شاهنامه: روزه، کردار مردان خداست 🔻حکیم ابوالقاسم فردوسی در #شاهنامه می‌گوید: طهمورَث پادشاه ایران، یاری وفادار به نام شَهرَسپ داشت که هر روز را #روزه و هر شب را به #نماز می‌ایستاد. طهمورث در اثر همنشینی با شهرسپ از بدی‌ها پیراسته شد. حکیم فردوسی در بیان این داستان می‌گوید: نماز شب و روزه، آیین کسی است که خداوند جهاندار، حبیب او باشد. یعنی نماز شب و روزه، نشانه‌ی دوستان خداوند است. خنيده به هر جاى شهرسپ نام نزد جز به نيكى به هر جاى گام همه روز بسته ز خوردن دو لب به‌ پيش جهاندار بر پاى شب چنان بردل هر كسى بود دوست نماز شب و روزه آيين اوست 🔸اسکن از نسخه خطی شاهنامه موجود در فلورانس ایتالیا است. این نسخه قدیمی ترین نسخه شاهنامه است. "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

🔸 برخی از پرآوازه‌ترین بیت‌های الحاقیِ شاهنامهٔ فردوسی: (الحاقی یعنی ابیاتی(احتمالا) که از فردوسی نیست و بعدا اضافه شده) ۱- بیت بسیار پرآوازه‌ای هست که همواره آن را از فردوسی دانسته­‌اند؛ اما بی­‌گمان و بی‌هیچ تردیدی سروده‌ی او نیست. آن بیت چنین است: «چنین گفت پیغمبر راستگوی ز گهواره تا گور دانش بجوی» این بیت را بر سر درِ بسیاری از آموزشگاه­‌ها و دانشگاه­‌ها می­‌نویسند؛ اما از فردوسی نیست و مصراع دوم آن را کسی به نام «فخر الاسلام ذاکری» در سال ۱۳۱۵ مهی (قمری) به نظم کشیده است. سراینده­‌ی مصراع نخست آن هنوز ناشناخته است. ۲- بیت بسیار آشنای: «که رستم یَلی بود در سیستان منش کرده‌­ام رستم داستان» در هیچ­ کدام از دست­‌نویس­‌های کهن شاهنامه دیده نمی­‌شود؛ حتی در چاپ­‌های غیرعلمی شاهنامه هم نمی­‌توان آن را یافت. این بیت در طومارها و مجلس­‌های نقالی و داستان­‌گویی شفاهی آمده است. کهن­‌ترین جایی که من توانسته­‌ام نشانی از این بیت بیایم، در نسخه ‌ی «طومار نقالان هفت ­لشکر» است که در سال ۱۲۹۹ مهی نوشته شده است، بی ­آن­ که در آن‌جا گفته‌شده باشد که این بیت از فردوسی است. ۳- بیت بسیار پرآوازهٔ : «بسی رنج بردم در این سال سی عجم زنده کردم بدین پارسی» در ۴ دست­ نویس از ۱۵ دست­ نویسی که پایه­‌ی ویرایش آقای خالقی مطلق بوده است، دیده می­‌شود و در ۱۱ نسخه­‌ی دیگر و نیز در دست­ نویس کهن شاهنامه­‌ی کتابخانه­‌ی «سَن­‌ژوزف» نیامده است؛ ۵- بیت بسیار گَزاینده و پَست: «زن و اژدها هر دو در خاک بِهْ جهان پاک از این هر دو ناپاک بِهْ» در هیچ دست­ نویسی از دست­ نویس‌های کهن شاهنامه دیده نمی­‌شود و بی­‌گمان از فردوسی نمی­‌تواند باشد. در برخی از دست­‌نویس­‌های نزدیک به زمان ما و نیز چاپ­‌های غیرعلمی شاهنامه، این بیت را در «داستان سیاوش» و درباره "سودابه" گنجانده­‌اند. کهن‌ترین جایی که من توانسته­‌ام نشانی از این بیت بیابم، در یکی از دست­‌نویس­‌های «گرشاسپ­نامه»ی اسدی توسی است که در سال ۸۶۰ هجری نوشته شده است. حتّی ویرایشگر «گرشاسپ­نامه» -حبیب یغمایی- هم این بیت را به حاشیه برده و شایسته ندانسته است که در متن کتاب اسدی توسی آورده شود. پیداست که این بیت از سده­‌ی نهم به این سو، زبانزد شده است. ۶- دو بیتِ: «به روز نبرد آن یَل ارجمند به شمشیر و خنجر به گُرز و کمند بُرید و دَرید و شکست و ببست یلان را سر و سینه و پا و دست»، که آن را یکی از زیباترین نمونه‌­های آرایه­‌ی ادبیِ «‌لفّ و نشر » می‌­دانند و گمان می­‌کنند که از شاهنامه است، سروده‌ی فردوسی نیست و در هیچ دست­‌نویس کهنی از شاهنامه نیامده‌است. 🔹 دلیل افزوده شدنِ برخی بیت‌های الحاقی : همواره خواست و پسند شاهنامه­‌خوان­‌ها چنین بوده است که همه­‌ی روایت­‌های ملی و پهلوانی ایران باید در کتابی به نام «شاهنامه» گردآوری شود و آن کتاب هم به نام و سروده‌ی فردوسی باشد. بر اثر چنین برداشتی است که گذشتگان ما داستان­‌ها و منظومه‌­هایی را به شاهنامه می‌افزودند که سروده‌ی فردوسی نبود. نمی­‌توان ناگفته گذاشت که بسیاری از بیت­‌های افزوده­ شده به شاهنامه، از دید ادبی، زیبا و استوارند؛ چون شمار بسیاری از کاتبان شاهنامه، مردمان خوش ­ذوق و بااستعدادی بوده‌اند که بر اثر نوشتن چندین و چندباره­‌ی شاهنامه، این توانایی را یافته ­اند که بیت یا بیت‌هایی نزدیک به سخن فردوسی، به نظم بکشند و بسیاری را به این گمان بیفکنند که آن بیت­‌ها سروده­‌ی فردوسی است. #مقاله #سجادآیدنلو #شاهنامه #ابیات_الحاقی "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

📚توضیحی برای دوستان غیر ادبیاتی مگر بیش از یک متن از شاهنامه فردوسی داریم؟ این لیست یعنی چه؟ توضیح اینکه: تا قبل از دوره مشروطیت و ورود صنعت چاپ به ایران، کتاب‌ها نسخه‌نویسی می‌شد. یعنی کسی می‌نشست و کتاب را رو نویسی می‌کرد و حتی بابتش مزد می‌گرفت. برای این کار نسّاخان حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای داشتیم. طبیعتا در چنین شیوه‌ای خطای انسانی کم و زیاد رخ می‌داد. از سر بی تعهدی، یا خستگی و کم دقتی یا حتی ذوق ادبی!!، ابیاتی کم و زیاد می‌شد یا واژه هایی تغییر می‌کرد. پس نیاز بود و هست که برای چاپ یک کتاب قدیمی تلاش شود به صحیح‌ترین و نزدیک‌ترین نسخه به آنچه که شاعر و نویسنده آفریده، دست پیدا کرد. این کار، با یک پژوهش علمی و تخصصی به نام "تصحیح متون" یا "تصحیح نسخه" انجام می‌پذیرد. #تصحیح_متون #شاهنامه "آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast

اَکوان دیو در شاهنامه اکوان، نام دیوی است که به روایت شاهنامه (۴/ ۳۰۱ و بعد) به‌ صورت گورخری وحشی، در گله‌های اسب کاووس زیانکاری می‌کرد. کاووس از رستم کمک خواست. رستم، سوار بر اسب بر او حمله برد؛ ولی هر بار که بر او می‌تاخت، گورخر ناپدید می‌شد. رستم، خسته در کنار چشمه‌ای خوابید. آن گاه دیو، بستر پهلوان را از جا کند. همین‌که رستم چشم گشود، خود را در دست دیو دید. چون می‌دانست که کارِ دیو بر عکس است، همین‌ که به رستم گفت او را به دریا اندازد یا به کوه؟ رستم کوه را انتخاب کرد و بالاخره با شنا خود را به ساحل رساند و با ضربات گرز، او را هلاک کرد. داستان اکوان دیو که در شاهنامه به‌ اختصار آمده، شبیه است به یک داستان چینی به‌ نام "دیو باد" (آیین‌ها و افسانه‌ها، ۷) و گویا فردوسی، خود به مأخذ داستان واقف بوده که گفته است: چنین داد پاسخ که دانای چین یکی داستانی زده‌ست اندرین با تلخیص از فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، دکتر محمدجعفر یاحقّی، ذیل اکوان دیو. #شاهنامه 🖊📚"آن" (فرهنگ، هنر، ادبیات) @shekardast