آیین‌ها و فرهنگ، جشن‌های اسلامی (١) مولد النبی صلی الله علیه و آله (۲) 🇸🇳 مولد النبی صلی‌ الله علیه و آله در سنگال (‏Gamou‏)‏ 💠 یکی از اعیاد اسلامی ‌که مسلمانان سنگال و به‌خصوص طریقه تیجانیه به آن اهمیت زیادی می‌دهند، ولادت رسول اکرم (ص) به روایت ۱۲ ‏ربیع‌الاول است. 💠 این روز از سوی دولت سنگال به‌عنوان یکی از اعیاد اسلامی ‌تعطیل است، ولی مردم چندین روز را بدین مناسبت تعطیل ‏می‌کنند. مراسم مولد النبی (ص) که معروف به Gamou‏ است، در سراسر کشور برگزار می‌شود، ولی بزرگ‌ترین جشن مولد النبی (ص) ‏در شهر تیواون مرکز طریقه تیجانیه اقامه می‌گردد. در این مراسم بیش از سه میلیون نفر شرکت می‌کنند. 💠 همچنین در این مراسم، مسئولان ‏مملکتی و رؤسای بانک‌ها و شرکت‌ها و همچنین سفرای کشورهای خارجی و به‌خصوص اسلامی، و بسیاری از شیوخ و خلفای طریقه ‏تیجانیه از کشورهای غرب آفریقا شرکت می‌کنند.‏ 💠 شهر تیواون در فاصله حدود ۱۲۰ کیلومتری داکار واقع شده است، و در روزهای ۱۰ تا ۱۲ ربیع‌الاول از جمعیت میلیونی شرکت‌کنندگان در مراسم ‏Gamou‏ پذیرایی می‌کند. مردم از اطراف و اکناف سنگال و برخی نیز از کشورهای دیگر جهت شرکت در این مناسبت به سوی مرکز ‏طریقه تیجانیه عزیمت می‌کنند و چند روز در این شهر می‌مانند. 💠 هرچند اغلب حاضران در این جشن بزرگ، از پیروان طرق تیجانیه‌اند، ‏ولی پیروان طرق دیگر از قبیل لائینیه، قادریه، مریدیه و حتی وهابی‌ها هم شرکت می‌کنند. به‌خاطر تجمع اغلب مسلمانان و هواداران طریقه ‏تیجانیه در شهر تیواون جهت شرکت در این مراسم، شهر داکار و سایر شهرهای بزرگ سنگال در این ایام بسیار خلوت است.‏ 💠 دومین جشن مولد النبی (ص) در منطقه فوتا و به‌خصوص در روستای حلوار، محل تولد شیخ‌عمر الفوتی، مبارز معروف برگزار می‌شود. در ‏این مراسم هم تعداد زیادی از پیروان طریقه تیجانیه شرکت می‌کنند.‏ 📚 در فصل ششم کتاب تصوف در غرب آفریقا، حجت الاسلام و ‏المسلمین سیدمحمد شاهدی برنامه‌هایی که در این جشن بزرگ اجرا می‌شود را از این قرار برشمرده است: ‏1⃣ مرسوم است که چند روز پیش از برگزاری این مراسم، هدایای نقدی از سوی دولت و مسئولان و مؤسسات خیریه و افراد متمول ‏سفارتخانه‌ها به مرکز خلافت تیجانیه «شهر تیواون» ارسال می‌شود.‏ ‏ 2⃣ پس از حضور مردم در این مراسم، شهر تیواون به منبر وعظ و خطابه تبدیل می‌شود. خطیبان در گوشه‌و‌کنار و با زدن خیمه‌هایی ‏مشغول وعظ و نصیحت مردم می‌شوند. آنان با زبان‌های محلی پلار و ولوف صحبت می‌کنند و در فضایل و مناقب پیامبر اسلام ‏(ص) به سخنرانی می‌پردازند. اغلب خطبا اشعار و ابیات زیادی در وصف پیامبر (ص) و غزوات آن حضرت برای مردم می‌خوانند.‏ ‏3⃣ از اعمال بسیار مهم آنان در ایام ولادت پیامبر اسلام (ص) خواندن «اوراد الوظیفه» است. این اوراد که پیش از این درباره آنها ‏سخن گفته شد، به‌صورت دسته‌جمعی و با آهنگ خاصی خوانده می‌شود.‏ ‏4⃣ از دیگر اعمال افراد حاضر در مراسم بزرگداشت مولد النبی (ص)، گوش‌دادن یا خواندن قصاید کتاب البُرده، اثر ‏الشیخ‌ البوصیری است که حاوی ابیات مدح پیامبر (ص) است. اغلب گروه‌هایی که از جوانان تشکیل شده و زبان عربی می‌دانند، ‏به‌صورت دسته‌جمعی این کتاب را چندین مرتبه ختم می‌کنند. آنان با آهنگی بسیار دل‌نشین و جذاب، ابیات آن را به‌صورت گروهی ‏می‌خوانند.‏ ‏5⃣ ختم قرآن در چندین نوبت در این ایام نیز از اعمال مستحب است.‏ ‏6⃣ در کنار این جشن بزرگ و حضور چند میلیونی، افراد زیادی با برپایی بازارچه‌هایی، اقدام به ‏فروش اجناس می‌کنند (از باب لیشهدوا منافع لهم). افراد دست‌فروش زیادی هم با حمل برخی اجناس، مشغول تجارت خُرد می‌شوند. انسان در این ایام شاهد ‏صحنه‌های بسیار دیدنی و جذاب است.‏ 💠 در این مراسم باشکوه که بزرگ‌ترین گردهمایی تیجانی‌ها در سودان غربی به‌حساب می‌آید، همه شیوخ سنگالی و دیگر شیوخ و خلفای این ‏طریقه از سایر کشورهای غرب آفریقا شرکت می‌کنند. شهر تیواون و کولاخ به عنوان دو مرکز مهم تیجانی‌ها در غرب آفریقا، بلکه شمال ‏این قاره به‌حساب می‌آیند، و اطاعت از هرگونه تصمیمی که از این دو مرکز صادر می‌شود، برای دیگران واجب است. #افاده_تبلیغی #اندیشکده_تبلیغ #آیین_و_فرهنگ 👈مؤسسه اطلس شیعه

آیین‌ها و فرهنگ، جشن‌های اسلامی (١) مولد النبی صلی الله علیه و آله (٣) 🕋 مکه مکرمه / محل ولادت 💠 پیش‌تر اشاره کردیم که میلاد رسول خدا (ص) در طول تاریخ در شهرهای مختلف جهان اسلام برگزار می‌شده است. این بزرگداشت در شهر مکه به‌صورت جدی‌تری مورد توجه بوده، زیرا این شهر محل تولد آن حضرت است. 💠 سلطان سلیمان، فرزند سلیم، در سال ۹۳۵ دستور بازسازی مولد النبی را صادر کرد. پیش از وی، الملک المظفر غسانی (حاکم یمن)، پیش از او، فرج بن برقوق (از سلاطین مملوکی)، پیش از ابن برقوق، اشرف شعبان (حاکم مصر) و پیش‌تر الناصر عباسی، برای نخستین بار بناهایی در آنجا ساخته بودند. 💠 همچنین سلطان محمد بن مراد عثمانی، به یکی از آغایان دربار خود با نام غضنفرآغا دستور داد تا محل ولادت آن حضرت را بازسازی کند. او نیز با صرف پول فراوان، بنا و مناره بزرگی در محل ولاتپدت ساخت، و موقوفاتی در مملکت عثمانی را به آن اختصاص داد، امام جماعت و مؤذن و خادم برایش گمارد، و مُدرّسی را معین کرد تا هفته‌ای دو روز در آنجا تدریس کند. 💠 از اماکن متبرکه‌ای که ایرانیان در سفر حج زیارت می‌کردند، همین ساختمان مولد النبی در مکه بود، جایی که حالا به کتابخانه مکه المکرمه تبدیل شده است. یک زائر ایرانی که در سال 1315 قمری به زیارت این خانه توفیق یافته، می‌نویسد: «روز جمعه، چهاردهم، به زیارت حضرت رسول در موضعی که مشهور به مولد النبی است رفتیم، و آن موضع واقع است در سوق اللیل. از در داخل شدیم و تخمیناً چهارده پله پایین رفتیم. وارد اتاقی شدیم که مسمی به مسجد است. بعد از آن، به اتاق دیگر رفتیم. در این اتاق ضریحی است. درِ ضریح را خادم باز کرد. داخل در این ضریح گودالی واقع است. در وسط آن سنگ سبزی بود که محل تولد حضرت ختمی مرتبت بود. آن موضع مطهر را تقبیل نموده و صورت را بر آن مالیده و به خاک پاک و غبار نور آثار آن مکان رفیع البنیان، که رشک کحل الجواهر است، دیده را منور نموده، پس از آن در مسجد آمده، هر یک دو رکعت نماز تحیت به‌جا آوردیم و از آن مکان بیرون آمدیم». (منبع: آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۵۴و۱۵۵، رسول جعفریان) 💠 در این جشن‌ها که به‌طور معمول با حضور خلفا، امرا و علما برگزار می‌شد، شاعران اشعار خویش را می‌خواندند و هدایایی از دست بزرگان دریافت می‌کردند. در ایران اسلامی نیز برگزاری این جشن‌ها امری مسلم بود. این مجالس تا به امروز در مناطق سنی‌نشین برقرار است و در آنها اشعاری در مدح پیامبر (ص) خوانده می‌شود. 💠 برگزاری جشن‌های ولادت در مکه سبب شد تا این جشن‌ها به‌مرور در بسیاری از نقاط جهان اسلام نیز برگزار شود. یکی از مهم‌ترین این مناطق، کردستان بود که امروزه نیز در سراسر آن جشن‌های ولادت با آوازه‌خوانی و سرود برگزار می‌شود. 💠 با روی کار آمدن دولت سعودی در عربستان، همه این جشن‌ها در مکه و مدینه ملغی شد، و تا به امروز نیز عربستان سعودی یکی از دو دولتی است که روز میلاد رسول خدا را به‌عنوان تعطیل رسمی اعلان نکرده است. 💠 در پی تصرف حجاز توسط دولت سعودی دوم در سال‌های ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ هجری قمری، همزمان با تخریب بقاع متبرکه بقیع، اُحُد و قبرستان مَعْلات مکه، محل مولد النبی نیز که در شعب ابی‌طالب و نزدیکی حرم الهی قرار داشت، تخریب شد. 💠 البته با اصرار شیخ‌عباس قطان (م. ۱۳۷۰) شهردار وقت مکه (در سال‌های ۱۳۴۷ الی ۱۳۶۴ ق) و درخواست مستقیم وی از ملک‌عبدالعزیز، در محل مولد النبی کتابخانه‌ای بنا کردند و آن را «مکتبة مکة المکرمه» نام نهادند. این کتابخانه تا به امروز برقرار است.  💠 قطان همچنین محل تولد حضرت زهرا (س) و به‌عبارتی خانه حضرت خدیجه (س) را به یک مدرسه حفظ قرآن تبدیل کرد که بعدها در طرح توسعه مسجد الحرام ازمیان رفت. 💠 محل ولادت حضرت رسول (ص) امروز در شعب ابی‌طالب و در نزدیکی حرم خدا محفوظ مانده است. در سال‌های اخیر، زکی یمانی با حمایت مالی خود، سبب تألیف کتاب‌هایی درباره این ساختمان شد، و مستند به صدها روایت تاریخی و منبع قدیمی اعتبار تاریخی آن را اثبات کرد. 💠 با این حال، علمای وهابی رساله‌های فراوانی درباره نادرستی این جشن‌ها و بزرگداشت این روز نگاشته‌‌اند. عمده ادله آنها ریشه در نگاه سلفی‌شان دارد. براساس این نگاه، ازآنجاکه صحابه و نسل اول از علمای قرن اول چنین مراسمی را برگزار نمی‌کرده‌اند، ما نیز نباید چنین مراسمی را برگزار کنیم. این در حالی است که آنان به بزرگداشت روز ملی سعودی اعتراضی ندارند. 💠 به نظر می‌رسد این قبیل جشن‌ها و مراسم‌ها، جنبه بزرگداشت دارد و شاید بتوان آن را مصداق آیه‌ای چون «و ذکرهم بأیام الله» (و روزهای خدا را به آنان یادآوری کن) دانست. #افاده_تبلیغی #اندیشکده_تبلیغ #آیین_و_فرهنگ 👈مؤسسه اطلس شیعه

📌 پیوست: تصویر فعلی مکتبة مکة المکرمة 👈مؤسسه اطلس شیعه

💠 شیخ عبداللهی ناصر جمعه 🔅 شیخ عبداللهی ناصر جمعه، عالم شیعه اهل کنیا در سال 1932 در مومباسا (کنیا) و در خانواده‌ای سنی‌مذهب به‌دنیا آمد. پدربزرگش، احمد بَشیخ حسین، شاعر و نویسنده مشهور کنیا و متکلم و معلم قرآن بود. برادرش نیز عبداللطیف عبدالله، نویسنده و فعال سیاسی بود. 🔅 شیخ در سال 1950 به زنگبار تانزانیا عزیمت کرد و به تحصیل در دانشکده تربیت معلم پرداخت. ناصر پس از آن، به مومباسا بازگشت و در مدرسه ابتدایی عرب و مؤسسه آموزش مسلمانان مومباسا به تدریس مشغول شد. 🔅 شیخ عبداللهی در سال 1964 به نایروبی (پایتخت کنیا) رفت و در سمت ناظر بخش عربی-سواحلی بی‌بی‌سی به فعالیت پرداخت. او از سال 1965 در انتشارات دانشگاه آکسفورد (شعبه شرق آفریقا) سردبیر بخش سواحلی بود و از سال 1974 تا 1977 نیز ریاست شعبه شرق آفریقای انتشارات دانشگاه آکسفورد را برعهده داشت. 🔅 شیخ عبداللهی از دهه 1960 به مذهب تشیع گرایش پیدا کرد و دریافت خود از مکتب تشیع را با استاد خود، شیخ محمد غزالی، درمیان می‌گذاشت. شیخ غزالی کتاب الغدیر را به او معرفی کرد. بنابر گفته شیخ ناصر، وی به‌تدریج با مطالعه کتاب الغدیر و... و پس از آشنایی با فضایل امام علی به حقانیت تشیع پی برد و درنهایت در سال 1975 به تشیع گروید، اما بنابر توصیه شیخ غزالی تقیه پیشه کرد و تشیع فاش ننمود. 🔅 وی در اوایل دهه 1980 به‌طور رسمی تشیع خود را اعلان کرد. این کار سبب کاهش محبوبیت او میان اهل‌سنت کنیا شد. شیخ پیش از اعلان رسمی تشیع، به‌عنوان نماینده آفریقای شرقی در مجمع جهانی جوانان مسلمان (WAMY) مستقر در جده عربستان فعالیت می‌کرد، و لذا برخی مراکز وابسته به وهابیت برای بازگرداندن او از تشیع بسیار کوشیدند، اما نتیجه‌ای در پی نداشت. 🔅 شیخ ناصر عبداللهی برای ترویج مکتب تشیع حدود 25 کتاب به زبان سواحلی تألیف کرد، از جمله «شیعه در تاریخ»، «شیعه و قرآن»، «یزید امیرالمؤمنين نبود»، «میلاد پیامبر، نه بدعت نه حرام»، «اهل‌بیت»، «اختلافات بین شیعه و سنی»، «حقیقت حدیث کاغذ»، «حدیث ثقلین» و «شیعه و حدیث». بسیاری از آثار شیخ به زبان انگلیسی و رواندایی ترجمه شد، و بسیاری از مردم شرق و مرکز آفریقا با خواندن کتب شیخ به مکتب اهل‌بیت گرویدند. 🔅 تاسیس کتابخانه عمومی، تاسیس حوزه علمیه امام علی (ع) در کنیا، مناظره با مفتیان وهایی و ایراد سخنرانی به زبان‌های سواحلی و انگلیسی در کشورهای تانزانیا، هند، پاکستان، بریتانیا، آمریکا و کانادا، بخشی از فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی شیخ بود. وی در مجمع عمومی مجمع جهانی اهل‌بیت عضویت داشت، و در آوریل 2011 به دریافت مدال عباسی از فدراسیون جماعات شیعه خوجه اثناعشری آفریقا نائل آمد. 📍مدال عباسی مدالی است که فدراسیون جماعات شیعه خوجه اثناعشری به افرادی که نقش برجسته‌ای در ترویج مذهب شیعه ایفا کنند تقدیم می‌نماید. این مدال به‌ نام حضرت عباس (ع)‏ نامگذاری شده است. 🔅 شرکت در جنبش استقلال کنیا از انگلستان، عضویت در شورای قانونگذاری کنیا، عضویت در کنفرانس قانون اساسی کنیا برای استقلال امپراتوری بریتانیا و نمایندگی پارلمان، ازجمله فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی شیخ ناصر بود. 🔅 عبداللهی ناصر سرانجام در 10 ژانویه 2022 در 89 سالگی در مومباسا درگذشت، و در قبرستان گنجونی در همان شهر به خاک سپرده شد. #شخصیت‌های_بین‌الملل 👈مؤسسه اطلس شیعه

🕌 دعوت و تبلیغ در اسلام 🔰 تبلیغ و دعوت دینی به معنای فراخواندن مردم به یک دین است. هرچند ما بر این باوریم که اسلام با تفسیر اهل‌بیت (ع) ملاک و مایه حقیقی تبلیغ است، اما به‌طور کلی، هر فردی را که عهده‌دار دعوت به اسلام باشد، داعی، مبلغ یا واعظ می‌خوانند. 🔰 همزمان با پدیدار شدن خورشید اسلام، مبلغان مسلمان رسالت خود (دعوت به آخرین دین) را آغاز کردند. بدون‌شک یکی از بزرگ‌ترین داعیان و مبلغان اسلام پس از پیامبر گرامی اسلام (ص) و نیز اولین مبلغ برون‌مرزی اسلام، جناب جعفر بن ابی‌طالب (ع) است. پیامبر (ص) جعفر را که أشبه النّاس خَلقا و خُلقا به ایشان بود، به سرپرستی مهاجران به حبشه منصوب نمود. 🔅 پیامبر (ص) او را با این در خواست لطیف از خداوند متعال به آن دیار بدرقه نمود: «اللَّهُمَّ الطُف بِهِ فِی تَیسِیر کُلِّ عَسِیرٍ، فَإنَّ تَیسِیرَ العَسِیرِ عَلَیکَ یَسِیرٌ، إنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ، أَسأَلُکَ لَهُ الیُسرَ وَ المُعَافَاةَ الدَّائِمَةَ فِی الدُّنیَا وَ الآخِرَةِ» 🔰 لازم به ذکر است که برخلاف ادعای برخی مورخان، ترویج دین اسلام در آفریقا، نه با فتوحات و لشکرکشی‌ عمر بن خطاب، بلکه با زحمات و برخورد نیکوی حضرت جعفر طیار (ملقب به ذوالجناحین) بود. در واقع، ایشان بود که مسلمانان را در حبشه به آزادی کامل رساند، و در سایۀ همین امنیت بود که آنان توانستند اسلام را تبلیغ کنند و در سرزمین آفریقا گسترش دهند. 🔰 در آن زمان یکی از مشکلات پیش‌روی اسلام، وجود یهودِ مدینه بود. آنان از هر نظر در برابر رشد و ترویج اسلام مانع‌تراشی می‌کردند. پس از فتح قلعۀ خیبر به دستان پرتوان امیرمؤمنان علی (ع) و نجات مسلمانان از شر یهود خیبر، مسلمانان در خوشحالی و بهجتی ژرف به‌سر می‌بردند. با شنیدن خبر بازگشت جناب جعفر طیار (ع) به مدینه، طعم خوش این سرور در کام آنان دوچندان شد، به گونه‌ای که این خوشحالی در کلمات پیامبر گرامی اسلام چنین متبلور شد: «ما أدري بأيهما أنا أسر بقدوم جعفر أم بفتح خيبر» 🔅 از این فرمایش پیامبر اسلام (ص) می‌توان چنین برداشت کرد که ارزش فعالیت تبلیغی مبلغان دین، هم‌رتبه کار عظیمی همچون فتح خیبر است. 🔰 تبلیغ که در قرآن شأنی از شئون پیامبر معرفی شده است (و ما علی الرسول الا البلاغ المبین)، در عصر امامان شیعه (ع) توسط ایشان و محبان و رهپویانشان در قالب‌های مختلف سخنوری، پرسش و پاسخ، مناظره، ارسال نامه، نقل وقایع تاریخی، کرسی تدریس و... ادامه یافت. 🔰 با توجه به مقتضیات زمان و مکان، رویکردهای تبلیغی مسلمانان در دوران‌های مختلف با گوناگونی و شدت و ضعف مواجه بوده است. مثلا در دوران صفویه که برخی ادیان (به‌خصوص مسیحیت) فعالیت‌هایی در جهت تبلیغ و ترویج دین و مذهب خود داشتند (ازقبیل تألیف کتاب، تأسیس نشریه، تأسیس کلیسا، مدرسه، بیمارستان و مراکز درمانی)‌، واژگان و عباراتی در حوزۀ تبلیغ دینی پررنگ شد؛ عباراتی همچون داعی‌‌الاسلام، داعی مسیحی، جنبش ردیه‌نویسی، انجمن‌های دینی همچون صفاخانه اصفهان، میشنری، جدید‌الاسلام. ❇️ در هفته‌های آتی، در قالب سلسله فرسته‌هایی به شرح و بسط پاره‌ای از این عبارات و مفاهیم خواهیم پرداخت. ✍ مهدی صادقی شهمیرزادی 📆 ۱۵ مهرماه ۱۴۰۲ 👈 مؤسسه اطلس شیعه