✳️ #فقهپژوهی در #غرب چه اهدافی را دنبال میکند؟
🔹حمیدرضا تمدن
«فقهپژوهی» افزون بر آنکه در یک چارچوب عام بهعنوان شاخهای از مطالعات اسلامی مورد بررسی قرار گرفته، دست کم در شروع خود نیز به گونهای خاص دارای ارتباط تنگاتنگ با مبحث تاریخگذاری حدیث است.
قدس آنلاین- آنچه نگارنده طی پژوهشهای خود بدان دست یافته، این است که «فقهپژوهی» افزون بر آنکه در یک چارچوب عام بهعنوان شاخهای از مطالعات اسلامی مورد بررسی قرار گرفته، دست کم در شروع خود نیز به گونهای خاص دارای ارتباط تنگاتنگ با مبحث تاریخگذاری حدیث است. بدینسان «گلدزیهر» یا «شاخت» که بیشتر تلاشهایشان معطوف به بررسی اصالت روایات بوده، هنگام تاریخگذاری احادیث بناچار با روایات فقهی نیز روبه رو شده و آنها را مورد گفتوگو و دقتنظر قرار دادهاند. بهطورکلی، در مورد فقه اسلامی در غرب و تعیین خاستگاه و اصالت آن، کار بهطور عمده با «زاخائو» و «گلدزیهر» آغاز شد و سپس با کسانی چون شاخت، موتسکی، شولر، کلبرگ، کرون، گیلیو و... ادامه یافت.
در همین راستا، آنچه بیشتر مورد اهتمام اسلامشناسان غربی بوده، متون فقهی اهلسنت است و فقه شیعه بسیار کمتر مورد توجه بوده است. البته در دوران معاصر از افراد بارزی که در عرصه فقه شیعی تحقیقاتی را انجام دادهاند، میتوان از «اتان کلبرگ» نام برد که بهطورمثال در مقالهای به بررسی مفهوم و ماهیت جهاد از منظر فقه امامیه پرداخته و طی آن منابع شیعی گوناگون در این زمینه را واکاوی کرده است.
شاید برخی خوانندگان اینگونه تصور نمایند که بسیار بعید به نظر میرسد که آثار غربیان در عرصه فقه -که خود دربردارنده دریایی از مسائل متنوع و پیچیده است- دارای قوت لازم باشد؛ گویا چنین تصوری به ابتنای نوعی قیاس اولویت در ذهنشان نقش بسته است. به دیگر بیان، ممکن است اینچنین استدلال نمایند که آثار بسیاری در دانشگاهها و فراتر از آن در حوزهها پیرامون فقه و اصول و حقوق اسلامی تألیف شده و با آنکه همگی در محیطی با غلبه مباحث فقهی و اصولی نوشته شدهاند، دارای اشکالات فراوانی هستند، چه رسد به آنکه این متون در فضایی بیگانه و در سرزمینهای فرنگی تألیف شوند. این تصور گرچه از یک زاویه صحیح بوده و نمود واضحی در برخی آثار عدهای از فقهپژوهان غربی نیز دارد، اما باید اشاره کنم که در برخی زمینهها همچون تاریخ فقه (بخصوص در مورد تاریخ فقه شیعی اثنیعشری، زیدی و...) و اسلام سیاسی، فعالیتهای علمی ارزشمندی در زمینههای فقهی توسط آنها انجام پذیرفته است و متأسفانه باید اشاره کنم که در اینسو پیرامون بسیاری از زمینهها اثر محققانه و شایسته توجهی در خود سرزمینهای اسلامی نوشته نشده است. این را نه از سر ناامیدی یا خودباختگی در برابر فعالیتهای علمی در غرب بیان میکنم، بلکه امیدوارم تنها تلنگری باشد برای کسانی که قلبشان برای تراث علمیمان و زحمات فراوان پیشینیان میتپد.
بهطورمثال، در عرصه تاریخ فقه زیدی و شیعی و همچنین تاریخچه مسائلی همچون اجماع، «ویلفرد مادلونگ» کتابی مفید را درباره مذاهبی که در قرون اولیه اسلام به ایران نفوذ کرده و گسترش یافتهاند، به نگارش درآورده است؛ (۱) (که ترجمه بخشی از آن توسط رسول جعفریان نیز منتشر شده و در دسترس است) یا آنکه در زمینه اسلام سیاسی (که با فقه سیاسی پیوند دارد) «پاتریشیا کرون» کتابهای مفصل و قابل ستایشی را نوشته که در نوع خود بینظیر بوده و دارای نظم مطالب بسیار قابل توجهی است که بر سراسر کتاب بهصورت یک زنجیره حاکم است. (۲)
بهعنوان یک نمونۀ دیگر ابتدا مقدمهای را میآورم که خود تا حدی تصویری از موج فقهپژوهی در غرب را نیز به دست میدهد: «در میان خاورشناسان، برخی همچون گلدزیهر معتقد بودند فقه اسلامی در بیشتر مسائل خود متأثر از فقه رومی و عهدین است و اساساً در قرون اولیۀ اسلامی متون مدونی وجود نداشته که بتواند بهمنزله قوانینی برای اداره جامعه اسلامی به شمار رود. »(۳)
#ادامه 👇👇👇
#ادامه👆👆👆
در همین راستا وی یکی از خاستگاههای گسترش استفاده از «رأی» را همین کمبود احادیث مورد نیاز میداند. همچنین معتقد است، کمبود متون حدیثی افزون بر استفاده از رأی، کار را به اقتباس از نظامهای حقوقی سرزمینهای دیگر بویژه رومیان کشانید. به همین منظور او، جوزف شاخت و برخی دیگر به تاریخگذاری برخی نمونههای فقهی مبتنی بر احادیث همت گماردند و بسیاری از آنها را جعلی دانستند که به باور آنها وضع و انتساب آن متون به پیامبر(صلی الله علیه و آله) نیز تنها برآمده از نیاز و کسب مقبولیت و توجیه اعمال حاکمان در جامعه مسلمین بود. علاقهمندان میتوانند مسائلی همچون قاعده فراش، وصیت (مانند وصیت سعدبنابیوقاص) و نکاح و... را در آثار اسلامشناسانی چون شاخت، اسپیت و موتسکی پیجویی کنند.
در ادامه این مطالعات «هارالد موتسکی» که آثار فراوانی در زمینه فقه به تحریر درآورده است، در کتاب خود با نام مبانی فقه اسلامی، نظری کاملاً مخالف با شاخت و گلدزیهر دارد و این نظر را تنها یک ادعای غیرقابلاثبات میداند که حتی معتقد است شواهد تاریخی خلاف آن را اثبات میکند.
در سرزمینهای اسلامی، اقدام قابل توجهی در مورد تراث فقهی و مسائل مطرحشده در آن صورت نپذیرفته است. در عصر اخیر مرحوم بروجردی(ره) به ریشهیابی و تعیین اصالت مسائلی همچون اجماع، تعارض، شهرت و... پرداختند و این امر توسط برخی شاگردان ایشان تا حدی دنبال شد، اما متأسفانه همچنان مورد توجه محافل علمی شیعی (اعم از حوزوی و دانشگاهی) نیست. بهعبارتدیگر، گرچه حالت آرمانگرایانه آن است که محققان مسلمان پیشدستی نمایند و پیش از آنکه شبههافکنیهایی ازاینقبیل مطرح گردد آثار و یافتههای علمیشان را عرضه نمایند؛ اما حتی در مقام پاسخگویی نیز هیچگونه فعالیت قابل توجهی مشاهده نمیشود. جالب آنکه برخی از معدود نگاشتههایی که حاصل سالها رنج و زحمت فراوان محققان وطنی هستند هم مورد اهمال و غفلت و بیمهری واقع میشود؛ بهطورمثال، با توجه به مسئله پیشگفته، مرحوم محمدتقی دانشپژوه فهرستوارهای از آثار فقهی را تهیه کرد که تمام آن حاصل جستارهای فراوان وی در میان نسخ خطی است. او در این مسیر حتی به کشورهای گوناگون نیز سفر کرده و افزون بر آثار و نسخ موجود در فقه اسلامی، منابع فقه رومی را نیز مشاهده کرده و خود وی هم در جایجای کتاب و ازجمله در مقدمه، یکی از اهدافش را همین تعیین نسبت فقه اسلامی با رومی معرفی کرده است. این فهرستواره گرچه محتاج بهروزرسانی است، اما در نوع خود واقعاً بینظیر بوده و میتواند الگوی مناسبی برای محققان داخلی باشد تا تلاش ایشان را تکمیل کنند و زحمات این استاد گرانقدر نیز به هدر نرود.
آنچه تا اینجا بیان شد، بیشتر تصویری از فعالیتهایی با رویکرد اصالت متون را به دست میدهد، در مقابل، رویکرد دیگری وجود دارد که فارغ از متون و منابع فقه، بیشتر ناظر به مسائل نوظهور است؛ بهطورمثال، آنچه در مورد پرداختن «اتان کلبرگ» به مسئله جهاد و شهادت در فقه امامیه یا اهتمام «پاتریشیا کرون» به اسلام سیاسی (که اکنون در غرب بهصورت یک رشته در آمده است) ذکر شد را میتوان در این زمره طبقهبندی کرد، زیرا در دورههای اخیر، این مباحث (جهاد و نسبت آن با تروریسم) همواره مورد گفتوگو بودهاند؛ یا آنکه کتاب مفصلی همچون «امر به معروف و نهی از منکر» اثر «مایکل کوک» همچنانکه خودش نیز در مقدمه ذکر کرده، بیشتر ناظر به اوضاع حاکم بر ایالات متحده و مطالعات خاص وی است، بدون آنکه در آن بحثی از اصالت متون به میان آمده باشد.
در این میان شایسته است، برای علاقهمندان و پژوهشگران به یکی از زمینههای مناسب فقهی (به تعبیر بهتر، فلسفه فقه و اصول) که بتازگی مورد توجه اسلامشناسان غربی هم قرار گرفته است و توجه به آنها میتواند فقه شیعه را به حرکت و پویایی وادارد، اشاره نمایم. توجه به مطالعات فقهی در غرب دیگر همچون سابق به کلیات و خاستگاهها محدود نیست؛ این پژوهشها به شکل قابل توجهی به برخی مباحث مهم همچون مقاصد شریعت و روح قانون نیز گسترش و تعمیم یافته است، مباحثی که البته مشابهتهای فراوانی با رشته فلسفه حقوق در دانشگاههای کشورهای غربی بویژه فرانسه و آلمان نیز دارد. اما باز هم متأسفانه جای آنها در میان محافل علمی شیعی اعم از حوزوی و دانشگاهی شیعی بشدت خالی است، درحالیکه توجه به آنها -همچون مطالبی که مرحوم شمسالدین و شهید صدر مبنی بر مقصد داشتن شریعت یا آنچه امام خمینی(ره) در مورد خطابات قانونیه و فضای قانونی بیان کردهاند در سطح بسیار پایینی است- و ضابطهمند کردن آنها میتواند بر نگرش ما نسبت به برداشت از بیانات و خطابات در متون دینی اثرگذار باشد و تفسیری اجتماعی و کاربردی و متفاوتتر از آنچه را تا به امروز مورد تصور بوده است، به دست دهد.
منبع: روزنامه قدس
✅🔹عضویت در 👇👇👇
#مطالعات_شیعه_در_غرب
@studiesofshia
May 11
هدایت شده از تبلیغ بین المللی اسلام
🌼🌸🌺 #عید_مبعث_مبارک 🌺🌸🌼
❇️ Congratulations on the appointment (Mab’ath) of Prophet Mohammad (PBUH) to prophethood. 🌺
❇️ مبعث حضرت رسول اکرم(ص) بر شما همراهان عزیز و خانواده محترمتان تبریک و تهنیت 🌺
❇️ Félicitations pour le jour anniversaire de la mission prophétique (Mab'ath) 🌺
هدایت شده از مؤسسه بین المللی ترنم صلح
« #کنفرانس بینالمللی مطالعات آموزش اسلامی و علوم اجتماعی #ژاپن »
🔸 این کنفرانس در موضوعات مختلفی مقاله میپذیرد.
🔹برای اطلاعات بیشتر به وبسایت b2n.ir/89363 مراجعه نمایید.
🔸مطالب بیشتر در انجمن ترنم صلح 👇👇
@ThrillofPeace
#معرفی_کانال_و_گروه
✳️ کانال و گروه مطالعات اسلامی و شیعی در غرب
🔹بررسی و شناسایی جریان های شیعه پژوه و اسلام شناس غربی
🔸آشنایی با مراکز علمی، پژوهشی و تخصصی در حوزه شیعه پژوهی و اسلام شناسی
🔹آشنایی با شخصیت های متخصص و صاحبنظر در حوزه شیعه پژوهی و اسلام شناسی
🔸آشنایی با منابع مختلف حدیث پژوهی، قرآن پژوهی، تاریخ پژوهی، فقه پژوهی، کلام پژوهی، و ...
🔹دسترسی به منابع مختلف (کتاب، مقاله، صوت، فیلم و ...) در حوزه شیعه پژوهی و اسلام شناسی
🔸معرفی کنفرانس ها، نشست ها، بورسیه و فرصت های تحصیلی و مطالعاتی مرتبط
✳️ لینک عضویت در #ایتا 👇👇👇
🔹 کانال
http://eitaa.com/joinchat/3054698501Cb9da6a795f
🔹 گروه
http://eitaa.com/joinchat/2211905547C370ff5c5b6
#رسانه_باشید
🍀☘🍃🍃🌺🌺🌺🍃🍃☘🍀
هدایت شده از تبلیغ بین المللی اسلام
#عکس_نوشت
✳️🌺 میلاد حضرت ادب مبارک 🌺
دریادل قبیله ی دریایی آمده
تنها برای منصب سقایی آمده
🌺 #یا_اباالفضل_العباس_مددی 🌺
4_6039352586639770389.pdf
389.8K
#مقاله
#قرآن_پژوهی
✳️ نگرشهای انتقادی معاصر و قرآن
🔹نویسنده: محمد آرکون
🔸ترجمه: محمد جواد اسکندرلو
🔹بررسی و نقد: محمد علي رضائي اصفهاني
#مطالعات_شیعه_در_غرب
@studiesofshia
4_5870488723262538795.pdf
765.5K
#معرفی_مقاله
#قرآن_پژوهی
✳️ مقالات قرآنی در دایرة المعارف آکسفورد
🔹مهرداد عباسی و سید علی آقایی
🔸کتاب ماه دین تیر 1383 شماره 81
✅ مطالب بیشتر 👇👇👇
#مطالعات_شیعه_در_غرب
@studiesofshia
#معرفی_نشریه
@studiesofshia
❇️ انتشار شماره سوم مجله مطالعات شيعی؛ بريل.
❇️ Shii Studies Review
🔹A refereed journal with an international editorial and advisory board, the Shii Studies Review provides a scholarly forum for researchers specializing in all fields of Shii studies. The journal publishes peer-reviewed original studies, critical editions of classical and pre-modern texts, and book reviews on Shii law, ḥadīth, Qurʾānic exegesis, philosophy, kalām, ritual and practices, classical and contemporary literature, and other aspects of the history of Shiism. It is dedicated to the study of Imami, Ismaili, Zaydi, and other trends in Shii thought throughout history. Taking an expansive view of the richly variegated Shii traditions in both thought and practice and their cultural and social contexts, the Shii Studies Review makes a distinctive contribution to current scholarship on Shiism and its integration into the broader field of Islamic studies.
#مطالعات_شیعه_در_غرب
@studiesofshia
4_5784998301178791507.pdf
3.18M
#معرفی_کتاب
@studiesofshia
❇️ ترجمه انگلیسی "صحیفه سجادیه"
🔹با مقدمه و حاشیه ای از پروفسور ویلیام سی چیتیک
❇️ Al-sahifah Al-sajjadiyyah Al-kamilah
🔹Translated with an Introduction and annotation by Willian C. Chittick
#مطالعات_شیعه_در_غرب
@studiesofshia
#معرفی_مقاله
#شیعه_پژوهی
@studiesofshia
✳️ انتشار مقاله «نه سال شیعهپژوهی (۲۰۰۹-۲۰۱۷): مرور و چشماندازها» به زبان انگلیسی
🔹مقاله «نه سال شیعهپژوهی (۲۰۰۹-۲۰۱۷): مرور و چشماندازها» به زبان انگلیسی منتشر شده است. این مقاله به قلم ماتیو تریه در ژورنال استودیا اسلامیکا به انتشار رسیده است.
✳️ Neuf ans d’études shīʿites (2009-2017). Bilan et perspectives.
دانلود مقاله در لینک 👈👈👈
http://yon.ir/54CjE (منبع)
http://yon.ir/Y1Ven (سایت اصلی)
#مطالعات_شیعه_در_غرب
@studiesofshia
4_5868439925078099599.pdf
1.74M
#معرفی_مقاله
#شیعه_پژوهی
@studiesofshia
❇️ شیعه دوازده امامی در ادینبرو؛ با تاکید بر محرم و عزاداری امام حسین (ع)؛
🔹پژوهشی قوم نگارانه پیرامون شیعه اثنی عشری در اسکاتلند
#مطالعات_شیعه_در_غرب
@studiesofshia
@interdisciplinarity
#معرفی_کنفرانس
@studiesofshia
✳️ کمک هزینه شرکت در کنفرانس «روایت سفر حج: تجربهها، احساسات و معانی»
🔹دانشگاه گرونینگن، هلند
http://yon.ir/ifCeh
#مطالعات_شیعه_در_غرب
@studiesofshia
4_6037096534808462209.pdf
597K
#معرفی_مقاله
@studiesofshia
✳️ فقه و قرآن
✳️ Law and the Qur'an
🔹 پروفسور وائل حلاق
🔸استاد فقه اسلامی، دانشگاه مک گیل کانادا
🔹Wael Hallaq
🔹ترجمه: سید حسین علوی
🔸بررسی و نقد: محمد فاکر میبدی
#مطالعات_شیعه_در_غرب
@studiesofshia
#معرفی_فرصت_شغلی
@studiesofshia
✳️ شغل دکترا با پژوهش درباره «فرد مسلمان در امپراطوری روسیه و شوروی»
🔹دانشگاه آمستردام، هلند
http://yon.ir/385RE
#مطالعات_شیعه_در_غرب
@studiesofshia
4_5875265160687388174.pdf
341.9K
#معرفی_مقاله
@studiesofshia
✳️ بررسی روش ها و ویژگی های پژوهشی ویلفرد مادلونگ در مطالعات شیعی
🔹احمد بهشتی مهر، محمود تقی زاده داوری
🔸پژوهش های فلسفی-کلامی سال 15 تابستان 1393 ش 4
#مطالعات_شیعه_در_غرب
@studiesofshia
#معرفی_دوره_آموزشی
@studiesofshia
✳️ دوره آموزش رایگان و آنلاین «مقدمهای بر حقوق اسلامی و شریعت»
🔹دانشگاه ادینبورو، اسکاتلند
http://yon.ir/4RTRN
#مطالعات_شیعه_در_غرب
@studiesofshia