📚 کتابِ #دولت_و_بازار؛ فصلِ دوم، بخشِ سوم
🔰در #نظریه_حمایت_هوشمند، دولت با نیروهای بازار، پنج نوع ارتباط برقرار خواهد نمود که اجمالا بدین قرار می باشد:
1️⃣ صیانت از بازار
2️⃣ خلق بازار
3️⃣ حفظ بازار
4️⃣ قبض بازار
5️⃣ بسط بازار
🔰 اما #صیانت_از_بازار؛ طبعا مهمترین وجه از "نظریه حمایت هوشمند" توجه به "صیانت از بازار" می باشد که اولین و مهمترین گام در تأمین بازار برای تولید است. #بازار_داخل_یک_کشور، یک فرصت برای تولید کننده به شمار می رود و این #دولت است که می تواند این فرصت را تضمین یا دریغ کند. راه تضمینِ این فرصت؛ "جلوگیری از حضورِ کالای مشابه خارجی در بازار" و راهِ دریغِ این فرصت؛ "آزاد سازی تجاری"، "حذف موانع گمرکی" و "تسهیل واردات" است. البته روشن است که؛ هدفِ این #حمایت_دولتی، ایجادِ نوعی رانت برای بیشینه ساختنِ سودِ تولید کننده ی داخلی نیست، بلکه هدف ایجادِ فرصتِ بازار برای تولید کننده برای #ارتقای_محصول است. بحث جزئیاتِ دیگری هم دارد که با توجه مطوَّل شدن از آن می گذریم.
🔰 به نمونه هایی از اتخاذ سیاستِ #صیانت_از_بازار در مقابلِ ایده ی #تجارت_آزاد توجه بفرمایید:
1️⃣ ماجرای شورشِ #ایالات_متحده علیه تجارت آزاد در زمانیکه ایالاتِ آمریکای شمالی در سال ۱۷۷۶ م مستعمره ی #انگلستان بودند. لندن مانندِ سایر مستعمرات، قواعدِ تجارتِ آزاد را به آمریکا نیز تحمیل کرده و بازار این منطقه را به تصرف خود درآورده بود.
2️⃣ تعرفه زشت تا تعرفه سیاه؛ در طولِ تاریخ پیشرفتِ آمریکا، وضعِ تعرفه یکی از مهمترین ابزارهای #صیانت_از_بازار بوده است. اولین کنگره آمریکا در سال ۱۷۸۹ وضعِ تعرفه بر کالاهای وارداتی را به تصویب رساند که هدف آن #اولا افزایش درآمدِ ملی و #ثانیا صیانت از صنایعِ نوزاد در برابرِ هجوم کالاهای خارجی بود.
3️⃣ انگلستان در بازه زمانی ۱۶۴۵ تا ۱۸۴۹ میلادی قوانینِ دریانوردی به جهت حمایت از #صنعت_کشتی_رانی خود به تصویب رساند که دو هدف داشت: #اولا ایجاد انحصار برای صنعت کشتی رانیِ خود در بازار دریانوردیِ جهان و #ثانیا ایجاد ممنوعیت و محدودیت برای ورودِ کالاهای خارجی به بازار داخلی انگلیس.
4️⃣ و موارد متعدد دیگری در سایر کشورهای اروپایی و آسیایی من جمله #ژاپن و #کره_جنوبی وجود دارد که از ذکر آنها می گذریم.
💢 کانالِ "تأمُّلاتِ نظری" دریچه ای به سوی آگاهی و پیشرفت👇
🆔️ @taammolatenazari
📚 کتابِ #دولت_و_بازار؛ فصلِ دوم، بخش چهارم
🔰بیان شد در #نظریه_حمایت_هوشمند؛ دولت با نیروهای بازار پنج نوع ارتباط برقرار می کند. اولین آن #صیانت_از_بازار بود که گذشت. اما دومین مورد #خلق_بازار می باشد که اجمالا توضیح و مصادیقِ آن چنین است:
🔰صیانت از بازارِ داخلی توسطِ دولت به تنهایی پیشرفتِ یک کشور را تضمین نمی کند. در نظریه حمایت هوشمند، #سیاست_خلق_بازار؛ در رابطه با ایجادِ #زیر_ساخت_های_ملّی و #توسعه_فنّاوری تعریف می شود. دولت با تخصیص منابع از محل عمومی، برای ایجادِ زیر ساخت های ملّی سرمایه گذاری کرده یا پروژه هایی تحقیقاتی را برای دستیابی به فنّاوری های خاص تعریف می کند.
🔰اجمالا به نمونه هایی از #خلق_بازار توسط دولت ها در حوزه زیر ساخت و فنّاوری توجه کنید:
1️⃣ پروژه های نظامیِ آمریکا و خلقِ بازارِ فنّاوری؛ نقشِ دولتِ آمریکا حتی در توسعه صنعتیِ این کشور بواسطه سرمایه گذاریِ زیاد دولت در حوزه نظامی، بسیار کلیدی بوده است. [Felice 2003, 210]
2️⃣ برنامه اشتغال و توسعه زیرساختیِ WPA؛ برنامه ملی Work Progress Adminstration که در دوران رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ میلادی توسطِ دولت #روزولت تدوین و اجرایی شد، نوعی خلقِ بازار برای ارتقای زیر ساخت های ایالات متحده آمریکا بود. [Smith 2006, 87]
3️⃣ دولت ژاپن و خلقِ بازار زیر ساخت برای توسعه؛ #دولت_ژاپن در فقدانِ بخش خصوصیِ قوی، در حوزه هایی نظیرِ "کشتی سازی، معدن، نساجی و صنایع نظامی" شرکت های الگوی دولتی تأسیس کرد. همچنین اولین کارخانه ی مدرنِ فولاد توسطِ دولت در سال ۱۹۰۱ م تأسیس شد.
4️⃣ صنعتِ الکترونیکِ کره جنوبی؛ در میانِ صنایعی که نقش اساسی در پیشرفتِ #کره_جنوبی ایفا کردند، صنعت الکترونیک در جایگاه نخست قرار دارد. این صنعت از جمله صنایعی است که بازار آن مستقیما توسط #دولت_کره خلق شده است. نه بخش خصوصی این صنعت را در کره ایجاد کرد و نه شرکت های خارجی. دولت کره در دهه ۱۹۶۰ میلادی صنعتِ الکترونیک را در زمره صنایعی قرار داد که باید با تخصیصِ منابع ملّی توسعه داده شوند.
💢 کانالِ "تأمُّلاتِ نظری" دریچه ای به سوی آگاهی و پیشرفت👇
🆔️ @taammolatenazari
📚 کتابِ #دولت_و_بازار، فصل دوم، بخش هفتم [پایانی]
🔰پنجمین و آخرین ارتباطی که دولت با نیروهای بازار در "نظریه حمایت هوشمند" برقرار می کند، #بسط_بازار می باشد. وقتی کالایی با به کارگیری سیاست های چهارگانه پیش گفته به مرحله ای رسید که توانِ حضور در "بازارهای بین المللی" را یافت، دولت می تواند با ابزارهای دیپلماتیک یا حمایت های مالی و غیره، به گسترش جغرافیایی بازار برای محصول یاد شده کمک کند.
🔰دو هدف عمده برای #بسط_بازار متصور است:
1️⃣ دستیابی تولید کنندگان داخلی به صرفه های ناشی از مقیاس
2️⃣ دستیابی کشور به ارز خارجی برای واردات کالاهای مورد نیاز
🔸️ دولت ها در طولِ تاریح برای #بسط_بازار، ابزارهای گوناگونی همچون "تصرف سرزمین های بیگانه" با هدف سلطه بر بازار آنها گرفته تا "حمایت های مالی و سیاسی و فناوری از صادرکنندگان" تا "ایجاد رژیم های بین المللی" بکار برده اند. اما می توان گفت مهمترین ابزارِ #سیاست_بسط_بازار طی قرون گذشته از سوی کشورهای پیشرفته چیزی نبوده جُز ترویج و گاه تحمیلِ #آزاد_سازی_تجاری در محیط بین الملل، که سابقا به آن اشاره شد. [در #فصل_سوم بصورت مبسوط به بررسی راهبردهای بسطِ بازار توسط دولت های استعمارگر پرداخته ایم]
🔰 در اینجا اجمالا به دو نمونه از سیاست های اتخاذ شده برای #بسط_بازار اشاره می کنیم:
1️⃣ بهره برداری کشورهای غربی از ابزارِ #برجام برای فتح بازار ایران؛ مقاماتِ تجاریِ انگلیس پس از امضای برجام اعلام کردند که؛ ایران پس از برجام "بزرگترین بازار جدید جهان طی دهه های گذشته برای ورود است." و تولیدکنندگانِ فرانسوی تعبیرِ "یک سرزمین جدید برای فتح" را برای بازار ایران به کار بردند. [Economist, 21 April 2016]
همچنین بررسی آمارهای گمرک ایران نشان می دهد؛ #واردات ایران از کشورهای اروپایی در سال ۱۳۹۶ یعنی سال اجرای برجام نسبت به سال ۱۳۹۴ یعنی قبل از امضای برجام، جهش فوق العاده یافت. [برای نمونه واردات از #آلمان؛ از یک میلیارد و ۶۷۲ میلیون دلار به سه میلیارد و ۷۲ میلیون دلار (۸۳ درصد افزایش)؛ واردات از #فرانسه؛ از ۶۵۲ میلیون دلار به یک میلیارد و ۷۶۳ میلیون دلار (۱۷۰ درصد افزایش)؛ و واردات از #ایتالیا؛ از ۸۰۲ میلیون دلار به یک میلیارد و ۴۲۶ میلیون دلار (۷۷ درصد افزایش) رسید.] [اتاق بازرگانی ایران، ۱۳۹۸]
2️⃣ اقداماتِ #کره_جنوبی برای بسط بازار؛ جریان نئولیبرال دو سیاست جایگزینی واردات و توسعه صادرات را آلترناتیو یکدیگر معرفی کرده و با تقبیح جایگزینی واردات، توسعه صادرات را تشویق می کند. [برای توضیحات بیشتر رجوع شود به صفحه ۱۷۹ کتاب]
💢 کانالِ "تأمُّلاتِ نظری" دریچه ای به سوی آگاهی و پیشرفت👇
🆔️ @taammolatenazari
✍️ فصل چهارم [پایانی] از کتابِ "دولت و بازار" رو بزودی شروع خواهیم کرد. این فصل اختصاصا مطالعه ای موردی پیرامونِ وضعیت اقتصادیِ #کره_جنوبی می باشد.
📚 کتابِ #دولت_و_بازار، فصلِ چهارم [پایانی]، بخشِ اول
🔰دستگاهِ معرفتیِ #لیبرالیسم که از نقل محروم است و با رویکردِ "اینجا و اکنون" به فهمِ پدیده ها، تجربه را کنار می گذارد، #پیشرفت را یک "فرآورده دفعی" می داند؛ و طبیعی است که وقتی پیشرفت به یک فرآورده ی دفعی تقلیل یافت، در چارچوبِ این تفکر راهی سهل تر و مطلوب تر از #واردات و #انتقال این فرآورده برای تحصیل آن وجود نخواهد داشت. اما در عالَمِ واقع چنین رویکردی هرگز به پیشرفت نمی رسد. چه، پیشرفت، "آبادانیِ" صرف نیست، بلکه دستیابی به "توانِ آباد کردن" است. پیشرفت، مصرفِ محصولاتِ پیشرفته نیست، بلکه توانِ تولیدِ محصولاتِ پیشرفته است.
🔰 طی چند دهه ی گذشته صاحبانِ نگاه فرآورده ای به پیشرفت در ایران، #کره_جنوبی را مثال و مصداقِ "پیشرفتِ دفعی و انتقالی" معرفی کرده، صنعتی شدنِ این کشور را به روابط حسنه اش با آمریکا گره زده و نتیجه گرفته اند که باید چون کره، با آمریکا پیوند خورد، پیشرفت را وارد کرد و بدونِ معطلی در ایران برقرار ساخت. ما تا جایی که در این مجال می گنجد، پرده ی پُرچینِ روایت های لیبرال های ایرانی را از روی #تجربه_کره کنار زده و ذهنِ آزاداندیش را در معرضِ واقعیاتِ این تجربه قرار خواهیم داد. ما نشان خواهیم داد که #پیشرفت_کره_جنوبی نه تنها محصولِ امدادهای آمریکایی نبوده، بلکه از جهاتی من جمله "نداشتنِ یک قطره نفت برای صادرات و حتی مصرف داخلی"، "کمبود شدیدِ منابع ارزی برای واردات"، "حضورِ بسیار کمرنگِ شرکت های خارجی در اقتصاد" و... در شرایطی به ظاهر بغرنج تر از "ایران مبتلا به تحریم" قرار داشته است.
🔰 کره جنوبی از ۱۹۱۰ تا ۱۹۴۵ مستعمره ژاپن بود. پس از تسلیمِ ژاپن و پایانِ جنگ جهانی دوم، کره به دو قسمتِ جنوبی و شمالی تقسیم شد. قسمتِ جنوبی، به مدت سه سالِ تحتِ اشغالِ نظامیِ آمریکا قرار گرفت. سال ۱۹۴۸ حکومتی بومی به رهبریِ #سینگمان_ری که تحصیل کرده آمریکا بود و اساسا حکومتِ وی یک حکومتِ آمریکایی بود، روی کار آمد. در گزارش سال ۱۹۷۸ کنگره ی آمریکا درباره ی روابطِ واشنگتن-سئول آمده است: "سیاست آمریکا این بوده است که اقلامِ نظامیِ مصرفی به کره ارسال کند و از ایجادِ صنایعِ دفاعی در این کشور اجتناب ورزد." [US, 204, 78-80, Congress 1978]
💢 کانالِ "تأمُّلاتِ نظری" دریچه ای به سوی آگاهی و پیشرفت👇
🆔️ @taammolatenazari
📚 کتابِ #دولت_و_بازار، فصلِ چهارم، بخشِ دوم
🔰با سرنگونی حکومتِ #سینگمان_ری که حدود ۱۳ سال تحتِ حمایتِ تمام عیارِ آمریکا بود، تحولی در اقتصادِ کره شکل نگرفت. بطوریکه درآمد سرانه مردمِ #کره_جنوبی در سال ۱۹۶۲ فقط ۸۷ دلار ثبت شده است که در آن زمان از کشورهای هائیتی، اتیوپی و یمن پایین تر بود. فقر به شدت شایع بود و ۴۰ درصد مردم از فقر مطلق رنج می بردند. [Kim 1999]
🔰بعد از سینگمان ری، ژنرال #پارک_چانگ_هی رئیس جمهور کره جنوبی شد. او قهرمان پیشرفت کره جنوبی بود. #ژنرال_پارک در دوره حکومتِ خود، توانست با تدوین و اجرای یک #استراتژی_بومی، اقتصاد کره را متحول ساخته و کشورش را در ردیف کشورهای پیشرفته قرار دهد. تولید ناخالص کره جنوبی از ۳/۹ میلیارد دلار در سال ۱۹۶۰ با ۱۷۰۰ درصد افزایش به ۶۶/۵ میلیارد دلار در سال ۱۹۷۹ رسید. امید به زندگی از ۵۳ سال در ۱۹۶۰ به ۶۵/۵ سال در سال ۱۹۷۹ رسید. نسبت سرمایه گذاری ناخالص به تولید ناخالص ملی از ۱۲/۸ در سال ۱۹۶۲ به ۳۵/۷ در ۱۹۷۹ رسید.
🔰در مسیری که "پارک چانگ هی" برای متحول ساختن اقتصاد کره پیمود (فارغ از اشکالات جدی در رویکردهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی وی که وجود دارد) نوعی از #رابطه_دولت_و_بازار وجود دارد که در چارچوب #نظریه_حمایت_هوشمند که در فصل دوم ارائه شد، قابل توضیح است. در ادامه نمونه هایی از ابعادِ حمایت هوشمند در دوره ی وی را مرور خواهیم کرد.
💢 کانالِ "تأمُّلاتِ نظری" دریچه ای به سوی آگاهی و پیشرفت👇
🆔️ @taammolatenazari
📚 کتابِ #دولت_و_بازار، فصل چهارم، بخشِ چهارم
🔰 اگر بخواهیم ریشه های صنعتی شدنِ #کره_جنوبی را بررسی کنیم، باید بگوئیم رابطه تنگاتنگی میانِ #خلق_بازار_صنایع_نظامی و پیشرفت این کشور وجود دارد؛ به گونه ای که سایر صنایع، یا مصرف کننده زیرساخت هایی بودند که برای #صنایع_دفاعی ایجاد شد و یا از فناوری هایی بهره برداری کرده اند که در #صنایع_نظامی تحصیل شد. این مسأله در تاریخِ اقتصاد سیاسیِ کره جنوبی به قدری پررنگ است که برخی صنعتی شدنِ این کشور را با عبارت #مدرنیته_نظامی توصیف کرده اند. [Moon 2005] اما کمتر گفته می شود که این مدرنیته نظامی، واکنشی به محرومیت های نظامی و تحریم های تسلیحاتی آمریکا علیه کره بوده است. [توضیحات بیشتر رجوع شود به صفحات ۲۷۸ -۲۸۷]
🔰 بسیاری از شرکت های عظیم کره ای که امروز در جهان شناخته شده اند، موفقیت خود را مدیون پروژه های نظامی هستند که دولتِ #ژنرال_پارک برای دستیابی به توان تسلیحاتی تعریف کرد. برای نمونه، شرکتِ #ال_جی و #سامسونگ مجری پروژه هایی در رابطه با "سیستم های الکترونیکی" و "اطلاعاتی-نظامی" بودند. شرکتِ #هیوندای، #کیا و #دوو مجریِ پروژه های مرتبط با خودروهای زرهی و قطعاتِ آنها بودند. همچنین کیا، هیوندای و دِوو مجری پروژه های تولید زیردریایی و دیگر تسلیحاتِ مرتبط با نیروی دریایی بودند. به نمونه های عینیِ ذیل توجه کنید:
1️⃣ از مثال های بارزِ سرریز فناوری از حوزه نظامی به حوزه تجاری، فناوری #جوش_فولاد است که شرکت صنایعِ سنگین کیا در سال ۱۹۷۶ در فرآیند تولید بدنه خودروهای زرهی موفق به کسبِ آن شد. این پیشرفت، صنایع خودروسازی و کشتی سازیِ کره جنوبی را متحول ساخت.
2️⃣ شرکتِ صنایع سنگین دِوو و شرکت صنایع تونگیل، موفق به تولید #توپ_سنگین شدند. این شرکت ها طولی نکشید که به فناوری های لازم برای تولید ماشین آلاتِ سنگینِ کره جنوبی از جمله مواد و متالوژی برای فولادهای خاص، آلمینیوم با کشش بالا، فولاد ریخته گری، برنج، ماشین آلات کنترل حرارت و... نیز دست یافتند. [Kwon 2018]
💢 کانالِ "تأمُّلاتِ نظری" دریچه ای به سوی آگاهی و پیشرفت👇
🆔️ @taammolatenazari
📚 کتابِ #دولت_و_بازار، فصلِ چهارم، بخش پنجم [پایانی]
🔻#صیانت_از_بازار در دورانِ حکومتِ ژنرال پارک چانگ هی [۱۹۶۱- ۱۹۷۹]
🔰روایتِ نادرستی درباره نسبتِ دولت و بازار در کره جنوبی وجود دارد که گفته می شود؛ در دوره #جهش_اقتصادیِ این کشور، دولت دست به #آزادسازی_تجاری زده است. اما شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می دهد این روایت، مجعول است. آنچه از آن به عنوان آزادسازی تجاری در کره یاد می شود، درواقع، آزادسازی برای صادرات است. در دورانِ این به اصطلاح آزادسازی، تعرفه های واردات همچنان بالا بودند و دولت از ابزارهای مختلفی برای صیانت از بازار استفاده می کرد.
1️⃣ از جمله نمونه های #صیانت_از_بازار این است که؛ تا سال ۱۹۶۷ کره جنوبی از بازار داخلی با رویکردِ #لیست_مجاز [Positive List] صیانت می کرد. بدین معنی که صرفا به کالاهایی که در لیستِ مشخصی قرار داشتند، اجازه واردات داده می شد.
2️⃣ پس از سال ۱۹۶۷، سیاست کنترل واردات از "لیست مجاز" به #لیست_ممنوعه تغییر کرد که طی آن، کالاهایی که در لیستِ ممنوعه قرار می گرفت، اجازه واردات نداشت. در کنارِ سیاستِ لیست ممنوعه، از ابزار تعرفه برای کنترل الگوی واردات استفاده شد. [Kim 1991]
3️⃣ دولتِ پارک چانگ هی، با علمِ به رویکردِ "تصرف بازار در سرمایه گذاری های خارجی" در این حوزه نیز با تمام توان از بازار داخلی صیانت کرد. یکی از مخاطراتِ #سرمایه_گذاری_مستقیم_خارجی برای اقتصاد ملی این است که؛ شرکتِ خارجی، بازارِ میزبان را به تصرف خود درآورده و آن را برای تولید کنندگان داخلی محدود کند. کره جنوبی در دوره #ژنرال_پارک مقرراتِ مختلفی را برای صیانت از بازار داخلی کره در برابر سرمایه گذاران خارجی وضع کرد. [Chaudhuri 1996]
4️⃣ صیانت از بازار یک هدف مهم دیگر نیز داشت و آن جلوگیری از تخلیه #منابع_ارزی بود که باید به نقاطِ پیشرفت کشور اصابت می کرد. در همین راستا، در دهه ۱۹۶۰ قانونی به تصویب رسید که برای خروج بدون مجوز ارز از کشور در ارقامِ بالای یک میلیون دلار، جریمه ای از ۱۰ سال حبس تا اعدام در نظر گرفته شد و در طول دو دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ این قانون با سخت گیری تمام اجرا شد. [Amsden 1989, 17-18]
🔸️ سخن آخر؛ پیشرفت صنعتی کره جنوبی در دوره حکومتِ #پارک_چانگ_هی [۱۹۶۱ - ۱۹۷۹] را می توان نمونه ای از بکارگیری #الگوی_حمایت_هوشمند در رابطه دولت و بازار دانست. علی ای حال، این مطالعه موردی #کره_جنوبی، مانند هر مطالعه ای که درباره تجربه ملت ها انجام می شود، بلاتردید به معنی تأیید همه این تجربیات و تجویز مسیری که در یک برهه تاریخی توسط یک دولت طی شده، نیست. اما این تجارب، درس های زیادی برای آموختن دارد.
💢 کانالِ "تأمُّلاتِ نظری" دریچه ای به سوی آگاهی و پیشرفت👇
🆔️ @taammolatenazari