📌نظام جامع اندیشه اسلامی، به مثابه ی «روش تحقیق در علوم انسانی» 🔹مدعای اصلی در نظریه نظام جامع اندیشه اسلامی، نگاه جامع و متوازن به همه ی منابع اثرگذار در فهم دین و استنطاق آنها بر اساس سوال زمانه است. اگر همین مطلب را جوهره و ذات نظریه نظام جامع بدانیم، چه مانعی از اشراب آن در سایر شاخه های علمی، خصوصا علوم انسانی وجود دارد؟ استاد سیدمهدی موسوی یکی از کسانی است که با الهام از اندیشه ی حکمای سلف، نظریه ی نظام اندیشه اسلامی را در یک حوزه ی خاص (علوم اجتماعی) پیاده نموده است. خلاصه ی تقریر ایشان از نظریه ی اجتماعی نصیرالدین طوسی چنین است: علم مدنی دارای سه لایه یا سه سطح است: سطح اول: علم مدنی حکمی «این سطح از علم مدنی مبتنی بر اصل «وحدت نوعی انسان» و اشتراک همه ی آدمیان در طبیعت و فطرت واحده بنا شده که بر اساس آن برخی اعمال و رفتارهای بشر که مقتضی مصلحت عموم بود، از آنجهت که به تعاون متوجه باشند به کمال حقیقی، توسط دانش حکمت عملی و با روش حد و برهان بازشناسانده می شود. بنابراین طوسی حکمت عملی را در حد کلیات و نه جزییات زندگی و حیات بشر ، برآمده از عقل و مبتنی بر طبیعت و بدون شریعت ممکن می داند.» استاد سیدمهدی موسوی در جمع بندی این بخش گوید: « پس، از حکمت عملی و علم مدنی نمی توان انتظار داشت که همه ی کنش های انسان و همه ی پدیده های اجتماعی را تحلیل و تبیین کند، بلکه فقط به تحلیل اصول کنش های انسانی و پدیده های اجتماعی که مرتبط با نوع بشر و مشترک همه ی انسانهاست می پردازد. از اینرو این سطح از علم مدنی فقط بدنبال کشف واقعیت و مبتنی بر اصل مطابقت با واقع است.» (روش شناسی علم مدنی حکیم طوسی، ص۱۱۲) سطح دوم: علم مدنی شرعی کنش های مطرح شده در علم مدنی حکمی در بر گیرنده ی همه ی کنش های انسانی نیست، بلکه دسته ای از کنش ها و پدیده های اجتماعی وجود دارد که از وضع ناشی شده و یا به امور جزیی شخصی و شرایط محیطی کنش مربوط است. شناخت و بررسی این دسته از کنش های انسان که از نوامیس بوده و قلمرو جزییات مصالح اعمال است، شکل دهنده ی مرتبه ی دوم علم مدنی یا همان دانش فقه می باشد. سطح سوم: علم مدنی خطابی(فرهنگی): این سطح از علم مدنی، عهده دار بررسی و شناخت آندسته از کنش های انسانی است که بر اساس وضع و اتفاق جماعت در میان مردم مشهور شده است. این دسته از کنش های انسان تحت صناعت خطابه مطالعه و بررسی می شود. از نگاه ایشان: «... در این سطح از علم مدنی، کشف واقعیت مقصود نیست، بلکه دستیابی به مصالح، منافع و شرور مقصود است. به همین جهت غایت صنعت خطابه، ترجیح است.» (روش شناسی علم مدنی خواجه نصیرالدین طوسی، ص۱۱۲) #حکمت_عملی #علم_مدنی #برهان_در_علوم_اجتماعی #نظام_جامع_اندیشه_اسلامی @taamollat