📇 خلاصه تفسیر سوره #بقره
📆 جلسه: 44
🔖 آیه: ۱٧ و ۱۸
📚 مفسر: علامه جوادی آملی
💠در توضیح چگونگی ناشنوایی منافقان در این آیه باید گفت که در مورد چیستی #مَثَل در قرآن دو نظر وجود دارد:
عده ای آنرا تنها یک #تشبیه می دانند نه چیزی بالاتر. اما گروه دومی، آنرا بیان یک #واقعیت می دانند. در نظر گروه دوم، قران در آیات دیگری نشان داده که این مثلها یک واقعیت است که انسان یک #چشم_ظاهر دارد که جزو اعتباریات است و حقیقت انسان را شامل نمی شود اما یک #چشم_باطن نیز دارد که جزو حقیقت اوست و در آخرت که جز #حقیقت چیزی وجود ندارد انسان با تمام حقیقت خود ظاهر می شود و خود را کور میبیند. «لا تعمی الابصار و لکن تعمی القلوب التی فی الصدور/حج_46»
❎انسانی که در دنیا عادت به دیدن #حق نداشته چشم قلبش که حقیقت اوست کور است و لذا در قیامت اعتراض می کند که چرا من که قبلا بینا بودن الان کورم؟! به او گویند دلیلش این است که تو چشم حق بین نداشتی و تنها به دنبال #باطل و گناه بودی. صحبت از بصیرت و دیدن نیست بلکه صحبت از بصر و چشم است پس یک چشم حق بین و درونی نیز وجود دارد که اصل است.
❌توضیح کاملتر آنکه در دنیا انسان، با اعمال و عقایدش، #حقیقتی را در درون خود (قلبش) می سازد و تا هنگام مرگ در حال تکمیل کردن این حقیقت است. پس در قیامت از انسان می پرسند که با این حقیقت چه کردی؟ او که اکنون می تواند حقیقت خود را درک کرده و گناهانش را بیاد می آورد دلیل کوری و کری و لالی را فهمیده و همین کوری از عذابهای بزرگ اوست. این مَنی که درون انسان است و حقیقتش را تشکیل می دهد در #قیامت ظهور و بروز می یابد اگرچه انسانهای دارای چشم باطن، همین حالا نیز آنرا می بینند زیرا آخرت همین حالا هم وجود دارد اما ظاهر بینها آنرا نمی بینند.
🕳🕳🕳🕳
⛔️آیاتی در این زمینه بحث را روشن می کند:
1⃣ آیه 97 اسراء گوید «در قیامت، انسان هدایت نشده را به رو محشور می کنیم پس کور و لال و کرند.» هدایت نشدگان همان کفار و منافقین کر و کور و لالند که حالا در قیامت ظهور حقیقی این سه صفت را می بینند.
🔴بسیاری اصلا بعد مرگ نمی فهمند که مرده اند بلکه درمیابند که دوباره زنده شده اند و حالا کر و کور و لالند پس تعجب می کنند که چه اتفاقی افتاده است. اینجاست که تلقین کننده در قبرستان به او تلقین می کند که ای شخص مرده، #مرگ حق است (الموت حق) تازه او می فهمد که مرده است!
2⃣ آیه 45 سوره ص به پیامبر میگوید «بندگان من، ابراهیم، اسحاق و یعقوب را (در جامعه) یاد و مطرح کن که اینها صاحبان دستها و چشم ها هستند.» حال آیا دارای دست بودن، کمال است؟ خیر. بلکه داشتن #دستِ_بت_شکن، کمال است. قرآن با این بیان نشان می دهد که دستی که بت شکن نیست حقیقتا دست نیست و چشمی که باطن عالم را نمی بیند حقیقتاً چشم نیست لذا کسی که با چشم گناه میکند چشمش کور است همانند دستی که بتهای مادی می سازد. پس مَثَل در قرآن، بیان حقیقت است نه تشبیه.
3⃣ حدیث از پیامبر است که کسی که میان دو همسرش #عدالت را رعایت نکرده #نیم_تنه حرکت می کند! این حقیقتی است که در قیامت تازه می فهمد بدون آن عدالت تنها یک دست و یک گوش و یک طرف بدن را دارد چون قیامت جای #اعتباریات نیست و حقیقت همه چیز آشکار می شود.
4⃣ در آیه 71 مائده داستان #بنی_اسرائیل است که خود را به «کری و کوری» زدند، خداوند رحمتش را نصیب آنها کرد تا شاید بازگردند اما آنها برنگشته سپس دوباره کر و کور شدند.
🔋🔋🔋🔋
👥منشأ کوری منافقان و کفار چیست؟
خداوند در آیه 25 محمد بیان می دارد: «روی گردانان از خداوند کسانیند که خدا لعنتشان کرده و گوش دلشان را کر (اصمّهم) و چشم دلشان را کور (اعمی ابصارهم) ساخته است.» صاحب کافی گوید منشا همه معاصی و خطاها، «#حب_دنیا» است.
🔴امام علی (ع) در خطبه 82 با عنوان حب دنیا می فرماید: هر کس #به_دنیا (بالدنیا) نگاه کند دنیا او را بینا می کند و هر کس #به_سوی_دنیا (الی الدنیا) نگاه کند و آنرا هدف بداند دنیا او را کور خواهد ساخت. ایشان در خطبه 133 نیز در بیانی بلند می فرماید: اگر کسی عاقل بود «از» دنیا حرکت می کند و اگر عاقل نبود «به سمت» دنیا حرکت می کند.
♦️منظور آیه 25 سوره محمد از «اعمی» نزدیک بینی و #ظاهر_بینی است یعنی خداوند انسان رویگردان از خدا را گرفتار این می کند که وی تنها تا دنیا را می بیند و آخرت را قبول نخواهد داشت و لذا تمام سعی و علمش را مصروف لذت بردن از دنیا می سازد.
❌باید توجه کرد که آخرت، همین حالا هم هست و با چشم قلب قابل رؤیت می باشد لذا آخرت، #باطن و حقیقت دنیاست زیرا آیه 7 روم گوید: «یعلمون ظاهراً من الحیاة الدنیا و هم عن الآخرة غافلون» یعنی ظاهر حیات دنیا را می بینند و آخرت را که طبق آیه، طبیعتاً باید #باطن_حیات دنیا باشد نمی بینند.
📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜
تفسیر بزرگ تسنیم👇
✅ eitaa.com/joinchat/1076887553Cfdb847e190
📇 خلاصه تفسیر سوره #بقره
📆 جلسه: 56
🔖 آیه: ۲۳ و ۲۴
📚 مفسر: علامه جوادی آملی
✅ آیه ۲۳ سوره بقره: «و ان کنتم فی ریبٍ ممّا نزّلنا علی عبدنا فأتوا بسورةٍ من مثله و ادعوا شهداءکم من دون الله ان کنتم صادقین»
🚸🚸🚸
♦️گفتیم که ریب و شک در قران نه به خاطر مشکوک بودن الهی بودن آن، بلکه به خاطر #کور بودن شخص است. در این جلسه ابتدا #الهی بودن قران، سپس دلالت آن بر #رسالت پیامبر و آنگاه اصل وجود #اعجاز را اثبات میکنیم.
🔷کفار برای ریب و شک در قران، دو بهانه می آورند:
1⃣ بهانه به مبدأ قابلی: گویند چرا قران مستقیماً بر خود انسان ها نازل نشده است و تنها بر پیامبر نازل شده است. آیه ۵۲ مدثر می گوید: «بل یریدُ کلّ امرءٍ منهم أن یؤتی صحفاً منشّرة» یعنی اینها انتظار دارند که هر کدامشان نامه هایی سرگشاده از سوی خدا دریافت کنند! خداوند در برابر این بهانه می فرماید هر کسی #شایستگی دریافت آیات الهی را ندارد و ما محلِّ شایستگی را می دانیم و شما نمی دانید. «الله أعلم حیث یجعل رسالته/انعام_۱۲۴»
2⃣ بهانه به مبدأ فاعلی: گویند از کجا معلوم است که این کلام از خداست؟ ما هم می توانیم #مثل آن را بیاوریم. مبدأ فاعلی که مورد بحث ماست در دو آیه ذکر شده است. اول آیه ۹۳ انعام که بیان می دارد: «و من أظلمُ ممّن ... و من قال سَاُنزلُ مثلَ ما انزل الله» چه کسی ظالمتر از آن کس است که می گوید مثل آنچه خدا نازل کرده نازل خواهم کرد؟! آیه دوم نیز آیه ۳۱ انفال می باشد. «و اذا تُتلی علیهم آیاتُنا قالوا قد سمعنا لو نشاءُ لقلنا مثلَ هذا» یعنی زمانی که آیاتمان بر آنها خوانده می شود گویند شنیدیم و اگر بخواهیم حتماً مثل این را خواهیم گفت!
🔴در مقابل بهانه دوم، خداوند #تحدی را مطرح کرده و بهانه جویان کوردل را دعوت به آوردن سوره ای حتی به اندازه کوچکترین سوره قران با همه فصاحت و بلاغت و توان علمی و غیره می کند. «فاتوا بسورةٍ من مثله». باید گفت که دو اصل بر قران حاکم است: اول «#کلیت» یعنی برای همه بشر است و دوم «#دوام» یعنی تا روز قیامت با انسان سخن می گوید. کلام شبیه آن باید این دو اصل را دارا باشد.
📚قران می فرماید اگرچه رسول ما از #امّیّون و درس نخوانده ها بود اما اگر شما فکر می کنید که این آیات الهی نیست و می توان شبیه آنرا آورد، بیاورید. اگر هم از عوام جامعه هستید که فنون ادبی و علمی و غیره را نمی دانید به سراغ خواص و دانشمندانتان بروید تا ببینید که آنها هم نمی توانند چنین آیاتی را حتی به #زبان_های_دیگر بیاورند. بدین صورت دیگر در قیامت این بهانه را نیز نخواهید داشت که چون ما #توان_علمی کافی نداشتیم نتوانستیم شبیه قران را بیاوریم وگرنه امکانش بود و بدین جهت ما از کفار پیروی کردیم!
📘چرا نشانه بیرونی بر اعجاز قران وجود ندارد؟ اثبات کلام الهی نیاز به نشانه دیگری ندارد زیرا قران به علت تک و خارج از #توان_بشر بودن، ذاتاً نشانه کلام الهی است و این اعجاز برای همیشه وجود دارد.
📗چه رابطه ای بین عجز بشر از آوردن شبیه آیات قران و الهی بودن این آیات است؟ فرض میگیریم که این کلام محصول افکار یک #انسان باشد. با توجه به اینکه همه انسان ها از نوع بشرند پس خصایص بشر در همه انسان ها هست و ممکن نیست که یک شخص کاری بکند و امکان انجام آن کار از سوی انسانی دیگر تا ابد وجود نداشته باشد. اما این کلام به گونه ای است که در طول این ۱۴ قرن با همه تلاش هایی که شده هیچکس مثل آن را نیاورده و همه شکست خوردند که #تاریخ این شکست ها را نشان داده است. پس این کلام انسان نیست و بالاتر از آن است. لذا پیامبر، مجرای این کلام از سوی شخصی بالاتر از انسان یعنی خدا می باشد.
📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜
تفسیر بزرگ تسنیم👇
✅ eitaa.com/joinchat/1076887553Cfdb847e190
📇 خلاصه تفسیر سوره #بقره
📆 جلسه: 77
🔖 آیه: ۲۶
📚 مفسر: علامه جوادی آملی
✅آیه ۲۶ بقره: «انّ الله لا یستحی أن یضرب مثلاً مّا بعوضةً فما فوقها فامّا الذین آمنوا فیعلمون انّه الحقّ من ربّهم و امّا الذین کفروا فیقولون ماذا أراد الله بهذا مثلاً یضلّ به کثیراً و یهدی به کثیراً و ما یضلّ به الّا الفاسقین»
♦️این اشکال بر قران وارد نیست که چرا #مثل ذکر می کند زیرا اشکال کننده یا #مسلمان است که به خود چنین اجازه ای نمی دهد که بر قران اشکال بگیرد. اگر #اهل_کتاب است که در کتابهای خودشان اعم از انجیل و تورات فعلی نیز مثل فراوان است چنانکه آیه فتح نیز این را اثبات می کند و اگر #کافر هم کافر باشد که کتابهای خودشان که حتی در مکه و قبل از پیامبر هم داشتند نیز مثل فراوان دارد و بطور کل، کلام فصحا همراه مثل است تا روشن شود.
🔰برای خداوند بزرگ و کوچک و سخت و آسان معنا ندارد که بعضی بخواهند بگویند چرا خدا به پشه که حیوان ریزی است مثال زده است. خداوند حتی #سایه را که یک امر عدمی و ناشی از عدم وجود نور است را به خود نسبت می دهد و گوید «ثم قبضناه الینا قبضاً یسیراً/فرقان_۴۶» یعنی این سایه را ما به آسانی به سوی خود آورده و کم می کنیم. در مقابل، خداوند #حشر را که مهمترین امر است و بساط همه چیز عالم را برمی چیند را نیز به خود نسبت داده و گوید برای ما آسان است.«ذلک حشرٌ علینا یسیر/ق_۴۴»
♦️علتش این است که خداوند با #اراده کار می کند نه با حرکت؛ لذا همه چیز به صرف اراده خداوند تغییر می کنند و خداوند حرکتی نمی کند و لذا خستگی برای خدا معنا ندارد.
✅«فامّا الذین آمنوا فیعلمون انّه الحقّ من ربّهم» خداوند #ایمان را با #علم صحیح همراه می داند و برعکس. اگر جایی علم بود و ایمان نبود این علم صحیح نیست و نابود کننده است. این آیه ایمان را همیشه با علم همراه می داند و در سوره سبا آیه ۶ گوید آنکه عالم است می فهمد آنچه تو آورده ای حق است. لذا علمی که نتواند #حق را از #باطل تشخیص دهد علم نیست.
🔰علمی که تنها تا گور با انسان بیاید و بعد او را رها کند که علم نیست. در آیه ۸۳ سوره مومن گوید وقتی انبیا دین را آوردند مردم به همان #علوم_مادی خود مثل دامداری خوشحال بودند و خود را عالم می دانستند اما آن #علم_جهان_بینی که بفهمد چه کسی عالم را آفرید و چه کسی باید او را اداره کند را نداشتند و لذا علم صحیح باید با ایمان ترکیب باشد و ایمان را بفهمد. علم باید در آن دنیا نیز بکار بیاید نه اینکه فقط برای این دنیا باشد. علومی مانند دامداری و غیره که بدرد آن جهان نمی خورد همچنان که پزشکی برای آن جهان نیست زیرا در آنجا که انسان بیمار نمی شود. مهندسی راه و ساختمان هم نیست زیرا صراط مستقیم در اختیار انسانهاست.
🔰حال اگر کسی با فراهم کردن این علوم مادی در این دنیا عمل صالحی برای امت اسلامی کرد این عمل صالح برای آن دنیا باقی گذاشته است و لا غیر. علوم صناعی نیز مانند سخنرانی و درس دادن و کتاب نوشتن نیز بدرد نمی خورد. غیر از #عمل_صالح، از علوم تنها آن قسمت می ماند که مربوط به معرفت خداوند و اسماء حسنی و فرشتگان و وحی و پیامبران باشد و لا غیر
🚸🚸🚸🚸🚸🚸
🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر سوره بقره
🔴eitaa.com/tafsire_tasnim1/1117
📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜
تفسیر بزرگ تسنیم👇
✅ eitaa.com/joinchat/1076887553Cfdb847e190
📇 خلاصه تفسیر سوره #بقره
📆 جلسه: 100
🔖 آیه: ۳۴
📚 مفسر: علامه جوادی آملی
✅آیه ۳۴ بقره:
«واذ قلنا للملائکة اسجدوا لآدم فسجدوا الا ابلیس ابی واستکبر وکان من الکافرین»
و (یاد کن) هنگامی را که به فرشتگان گفتیم: «برای آدم سجده و خضوع کنید!» همگی سجده کردند؛ جز ابلیس که سر باز زد، و تکبر ورزید و او از کافران بود!
1⃣امر یا #تکوینی است که ملکوت عالم است و غیر قابل عصیان؛ و یا #تشریعی است که توسط پیامبران به انسان ها ابلاغ میشود و چون در «محیط اعتبار» است قابل اطاعت و عصیان از سوی انسان ها است. حال همه موجودات بصورت تکوینی خدا را سجده می کنند. حال آیا سجده فرشتگان تکوینی بود یا تشریعی؟
2⃣اولاً امر خداوند به فرشتگان یک امر بوده است نه اینکه یک امر به فرشتگان کرده باشد و یک امر جدا به شیطان. ثانیاً این امر یا تکوینی است یا تشریعی. حال #تکلیف در مورد فرشتگان جا ندارد زیرا آنها عصیان نمی کنند لذا تنها در مورد «انسان و جن» ممکن است. فرشتگان نه بهشت دارند نه جهنم، نه پیامبر دارند نه شیطان. پس اگر امری تکوینی باشد تنها در مورد فرشتگان است. ثالثاً اگر تکوینی باشد با #معصیت شیطان سازگار نیست و اگر تشریعی باشد با ماهیت فرشتگان یکی نیست.
3⃣خداوند گوید ما مثلها را برای این میزنیم که موضوع برای «عموم مردم» قابل فهم شود. خدا گوید اگر ما قران را بر کوه ها عرضه می کردیم توان تحمل آن را نداشتند و این مثال را برای فهم مردم زدیم نه اینکه واقعاً قران را بر کوه نازل کرده ایم. پس تمثیل راهی برای تفهیم است.
4⃣پس یک احتمال این است که مساله امر، یک #مثل باشد بدین صورت که بگوید انسان و فرشتگان و شیطان موجوداتی واقعی و خارجی هستند و مَثَل و ساختگی نیستند. حال در بین اینها انسان از بقیه بزرگتر است و #فرشتگان در خدمت انسان هستند. #شیطان رهزنِ انسان سالک است و در بخشی از راه کمین می زند. حال این حقیقت خارجی را خدا به صورت مثل ذکر کرد نه اینکه کل قضیه و اشخاصش مثل و غیر واقعی باشند مانند کلیله و دمنه.
5⃣#تکرار در قران نیست چنانکه اگر مطلبی را در چند جای قران می آورد برای این است که در هر جا گوشه ای از آن مطلب را بفهماند. در اینجا هم با این مثال می خواهد بفهماند که فرشتگان، معاون و خادم انسان در مسیر حرکت به سمت خدا هستند و شیطان، رهزن و مانع او.
🚸🚸🚸🚸🚸🚸
🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر سوره بقره
🔴eitaa.com/tafsire_tasnim1/1542
📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜
تفسیر بزرگ تسنیم👇
✅ eitaa.com/joinchat/1076887553Cfdb847e190
📇 خلاصه تفسیر سوره #بقره
📆 جلسه: 102
🔖 آیه: ۳۴ و ۳۵
📚 مفسر: علامه جوادی آملی
✅آیه ۳۴ بقره:
«واذ قلنا للملائکة اسجدوا لآدم فسجدوا الا ابلیس ابی واستکبر وکان من الکافرین»
و (یاد کن) هنگامی را که به فرشتگان گفتیم: «برای آدم سجده و خضوع کنید!» همگی سجده کردند؛ جز ابلیس که سر باز زد، و تکبر ورزید و او از کافران بود!
✅ آیه ۳۵ بقره:
«وقلنا یا آدم اسکن انت وزوجک الجنة وکلا منها رغدا حیث شئتما ولا تقربا هذه الشجرة فتکونا من الظالمین»
و گفتیم: «ای آدم! تو با همسرت در بهشت سکونت کن؛ و از (نعمتهای) آن، از هر جا میخواهید، بهره ببرید؛ (اما) نزدیک این درخت نشوید؛ که از ستمگران خواهید شد.
1⃣بحث از اینکه امر به سجده، تکوینی یا تشریعی یا #مثل بود روشن شد و منظور از مثل هم این بود که عناصر داستان همگی واقعی هستند اما سجده نشان از استخدام و خاضع بودن فرشتگان برای انسان داشته و عدم سجده شیطان، نشان از مستکبر بودن و رهزن بودن وی برای انسان.
2⃣علامه طباطبایی گوید اگر امکان حقیقت بودن داستانی باشد نمیتوان آنرا مثل دانست اما در اینجا چون نمیتوان امر تکوینی و تشریعی را با هم جمع کرد پس امکان مثل بودنش بیشتر است.
3⃣در آیه ۳۵ خداوند و مدبرات امرش یعنی فرشتگان با هم به آدم گویند تو و همسرت در زمین مسکن گزین. پس همسر وی هم خلق شده بود. #سکون در برابر حرکت نیست پس سکونت یعنی آرام گرفتن نه بی حرکت شدن.
4⃣هم زن و هم مرد، #زوج هستند چون همدیگر را کامل میکنند لذا قرآن به زن نیز زوج گوید نه زوجه. همسر آدم نیز از همان #نفس_واحده خلق شد یعنی از همان دستگاهی که با آن، آدم خلق شد.
5⃣خدا به آدم و حوا گوید از میوه های بهشتی هر بهره ای میخواهید ببرید فقط نزدیک این #درخت نروید که از ظالمین خواهید شد. منظور از نزدیک نشدن هم «عدم تصرف» است.
6⃣در زمان دستور به سکونت در زمین، هنوز آدم از بهشت خارج نشده است و وحی و #شریعت نیز بر آنها نیامده است. زیرا بعدا میگوید که اگر کسی به اوامر من گوش دهد رستگار شده و اگر ندهد از ظالمین و خاسرین خواهد شد. پس هنوز مساله امر و نهی نیامده بود.
7⃣نمازی که ۱۷ رکعت است بعد از #معراج واجب شد وگرنه قبل از معراج نماز، دو رکعت بود. قرآن گوید پیامبر در معراج بر روی #زمین ۱۷ رکعت نماز خواند و رکوع و سجده رفت! پس معلوم است که «این زمین»، زمینی در عرش است نه زمینی که ما بر روی آن هستیم.
8⃣حال این درختی که آدم از آن نهی شد چه بود؟ از پیامبر پرسیدند آیا سیب بوده یا انگور یا گندم؟ فرمود همه اینها! زیرا #درخت_بهشتی مانند زمین نیست که تنها یک محصول بدهد. اما از این جلوتر حضرت اما حسن عسکری گوید این #درخت_علم محمد و آل محمد (ص) است که این مقام مخصوص اهل بیت است و آدم نباید به آنجا برود و اگر #طمع کند سقوط میکند.
9⃣وقتی آن درخت، #درخت_علم_اهل_بیت باشد مشخص میشود که چرا ائمه با هر کس به اندازه فهمش حرف میزدند. مثلا درباره «چیستی نون و القلم» به یکی میگفتند این همان قلم و دوات است و در جای دیگر به سفیان گویند که اینها نام دو فرشته است. سپس به سفیان گویند که بلند شو و برو که اینجا ما در امنیت نیستیم زیرا حکومت عصر، تنها از اشاعره حمایت میکرد که الفاظ را بر ظواهر حمل میکردند و #جامد_اندیش بودند و اگر ذره ای بوی معنویت و #ولایت از تفسیری می آمد جلوی آنرا میگرفتند. پس این تفاسیر متفاوت از یک مطلب نشان میدهد که انسان اگر «استعداد» داشته باشد به وی معانی لطیفتری را میگفتند زیرا قرآن «ریسمانیست» که یک سرش به دست انسان و یک سرش به دست خداست پس با حفظ ظاهر قرآن باید به عمق معانی الفاظ رسید که با بالا رفتن از #ریسمان_الهی عمیقتر میفهمد.
0⃣1⃣وجود این #ریسمان نشان میدهد که اولا نباید گفت تفسیر قرآن فقط همینیست که من میدانم و ثانیا نباید ناامید شد و گفت چون به مقام #اهل_بیت نرسیده ایم پس قرآن را نمیفهمیم پس آنرا نخوانیم.
1⃣1⃣جنتی که در آیه آمده باغی از باغهای این دنیا نیست زیرا هرچه «امکانات مادی» بیشتر باشد ابزار شیطنت برای شیطان فراهمتر است اما در آنجا هنوز وحی و شریعت نیامده بود. در «جنة الخلد» هم نه فکر لغوی است و نه شیطنتی بلکه فقط صفا و صمیمیت است و ثانیا آدم از آنجا خارج نمیشود.. پس جنتی که در آیه است نه #جنة_الخلد است و نه #جنة_دنیایی. در جلسه بعد گوییم که کدام جنت بوده است.
🚸🚸🚸🚸🚸🚸
🔴 دسترسی سریع به فهرست جلسات تفسیر سوره بقره
🔴eitaa.com/tafsire_tasnim1/1542
📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜📜
تفسیر بزرگ تسنیم👇
✅ eitaa.com/joinchat/1076887553Cfdb847e190