#اختلاف_دو_مکتب_نحوی_بصره_و_کوفه #مکتب عوامل مختلفی دست به دست هم داده‌اند تا علم #نحو شکل گیرد. یکی از آن عوامل، عامل دینی بوده است. پس از نزول قرآن از جانب خداوند بر پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله ، آن حضرت بر تعلیم و تعلّم آن بسیار تأکید می‌ورزیدند و چون خط عربی در آن عصر بدون نقطه و اعراب و در مرحله ابتدایی بود، قرآن را بر اساس استماع و حفظ آیات آموزش می‌دادند. پس از فتوحات به ویژه در زمان حکومت حضرت علی علیه السلام که گستره حکومت اسلامی به کشورهای غیر عرب نیز گسترش یافت، با پیوستن کسانی به جرگه مسلمانان که به زبانی غیر از زبان عربی سخن می‌گفتند، لازم آمد تا قواعدی برای یادگیری و حفظ این زبان و صیانت قرآن از تحریف لفظی و معنوی فراهم آید. در تاریخ آمده است مردی کلمه «رَسُولُه» در آیه (أَنَّ اللَّهَ بَری‏ءٌ مِنَ المُشرِکینَ وَ رَسُولُه)(توبه/3) را با کسره خواند و این بر حضرت علی علیه السلام بسیار گران آمد تا اینکه به ابوالاسود دئلی پیشنهاد کرد تا اساس نحو را بنهد. عامل دیگر #شکل‌_گیری_علم_نحو، عامل غیر دینی بوده است و آن اینکه اوّلاً عرب‌ها به زبانشان سخت می‌بالیدند. امّا گرویدن افراد مختلف با زبان‌های گوناگون به دین مبین اسلام و اختلاط آنان با عرب‌ها، آنان را بیمناک ساخت که نکند این رفت و آمدها زبانشان را دچار آسیب و فساد کند. ثانیاً اینکه تازه مسلمانان برای فراگیری زبان عربی احتیاج جدّی به قواعد این زبان داشتند. ثالثاً آنکه عرب‌ها از نظر عقلی به درجه‌ا‌ی از رشد رسیده بودند تا بتوانند زبان عربی را تدوین نمایند. و سرانجام #سیبویه « #الکتاب » را نوشت. این کتاب از حیث شکلی و محتوایی از چنان غنایی برخوردار بوده که آنچه پس از آن نوشته شده، شرح و توضیح آن بوده است. بیشتر محقّقان تاریخ علم نحو برآنند که پیش از به بار نشستن «الکتاب» سیبویه می‌بایستی تحقیقاتی در زمینه علم نحو صورت گرفته باشد و ثمره آن تحقیقات به «الکتاب» منتهی گردیده باشد و نمی‌توان پذیرفت که این کتاب بدون هیچ گونه سابقه پژوهشی یکباره در علم نحو سر بر آورده باشد. از آنجا که سیبویه اهل بصره بوده، می‌توان گفت خاستگاه علم نحو بصره بوده و مکتب او به مکتب نحوی بصره مشهور شده است. آن‌گاه مکتب نحوی کوفه شکل گرفت و پس از آن مکاتب نحوی دیگری به وجود آمدند که هر کدام از آنها در اصل پیرو یکی از دو مکتب بصره و کوفه‌اند. میان دو مکتب نحوی #بصره و #کوفه اختلافاتی در چون و چند قواعد نحوی وجود دارد که آنها را «ابن انباری» (513-577ق) در کتاب «الانصاف فی مسائل الخلاف بین النحویین: البصریین و الکوفیین» و « #ابوالبقاء_العُکبری » (538-616ق) در کتاب «التبیین عن مذاهب النحویین: البصریین و الکوفیین» گردآوری کرده‌اند. برای تفسیر قرآن علوم مختلفی را لازم دانسته‌اند. یکی از آنها علم #نحو است. علم نحو در مرحله اوّل، یعنی کشف مفاد استعمالی کلمات و آیات قرآن نقش بسزایی ایفا میکند. پس بسیار ضرورت دارد تا درباره چگونگی بهره‌گیری از قواعد نحوی در تفسیر قرآن پژوهش شود. یکی از آن پژوهش‌ها این است که هر مفسری که به تفسیر قرآن میپردازد، در قبال اختلافات نحوی بین دو مکتب نحوی بصره و کوفه چه موضعی را باید برگزیند؟ آیا باید به داوری‌هایی که ابن انباری در کتابش بیان کرده، بسنده کند یا اینکه باید راهکار دیگری در پیش گیرد؟ بر اساس گزارش ابن انباری، دو مکتب نحوی بصره و کوفه در 121 مسئله #اختلاف کرده اند. 22 مسئله مربوط به علم صرف و 99 مسئله مربوط به قواعد نحوی است. از بین 99 مسئله اختلافی در قواعد نحوی که از دو مکتب نحوی بصره و کوفه گزارش شده، تنها 5 مسئله سبب تغییر معنایی آیات میشوند که در ذیل بدان‌ها میپردازیم. 1. #عطف_بر_ضمیر_مجرور نحویان بصره در صورتی عطف بر ضمیرِ مجرور را جایز می‌شمارند که حرف جرّی که بر سر ضمیر آمده است، تکرار و بر معطوف نیز داخل شود و این اعاده را واجب می‌دانند. اینان این آیات را دلیل سخنشان آورده‌اند: (یُنَجِّیکُم مِنها وَ مِن کُلِّ کَرب)(انعام /64)، (وَ عَلَیها وَ عَلَى الفُلکِ تُحمَلُونَ)(مؤمنون /22)، (فَقالَ لَها وَ لِلأَرضِ ائتِیا طَوعاً أَو کَرها)(فصلت/11) امّا نحویان کوفه بر خلاف اهل بصره این اعاده را واجب نمی‌دانند. این مکتب نیز آیاتی را بر صحّت گفتارش ارائه نموده است: (وَ صَدٌّ عَن سَبیلِ اللَّهِ وَ کُفرٌ بِهِ وَ المَسجِدِ الحَرام)(بقره/217)، (تَسائَلُونَ بِهِ وَ الأَرحامِ)(نساء/1)،3 (قُلِ اللَّهُ یُفتیکُم فیهِنَّ وَ ما یُتلى عَلَیکُم) (نساء/127)، (وَ المُؤمِنُونَ یُؤمِنُونَ بِما أُنزِلَ إِلَیکَ وَ ما أُنزِلَ مِن قَبلِکَ وَ المُقیمینَ الصَّلاةَ)(نساء/162)، (وَجَعَلنا لَکُم فیها مَعایِشَ وَ مَن لَستُم لَهُ بِرازِقینَ) (حجر/20). https://eitaa.com/tanhAniste

کتابهای #منبع ادبیات عرب #اُشمونی #شرح رضی بر کافیه #شرح رضی بر شافیه #شرح ملای جامی #حاشیه الخضری #معانی نحو سامرایی #شرح تصریح #نحو وافی #هَمع الهوامع #حاشیه الصبان #شرح الفیه ابن مالک #شرح شذور الذّهب فی معرفه کلام #العرب #شرح ابن عقیل #شرح سیوطی ذهنی طهرانی #شرح مغنی #الکتاب سیبویه #علل النحو #اسرار العربیه ابن انباری #شرح النظّام #الممتع فی التصریف #الجمل فی النحو #موسوعه فی النحو والصرف #جامع الدروس #الاقتراح فی علم اصول النحو #شرح شواهد الشعریه فی امات الکتب النحویه #شرح التّسهيل المسمّى تمهيد القواعد بشرح تسهيل الفوائد نویسنده : ناظر الجيش https://eitaa.com/tanhAniste