eitaa logo
گذرگاه «انجمن علمی‌پژوهشی تاریخ‌جامعةالزهرا(س): قم»
1هزار دنبال‌کننده
3.1هزار عکس
139 ویدیو
312 فایل
گذرگاه «کانال‌انجمن‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌جامعةالزهرا(س)؛ قم» 📜پل ارتباطی @tarikh_jz مالکیت فکری و محتوایی کانال، متعلق به انجمن علمی تاریخ جامعةالزهرا(س) است. انتشار فایل‌های صوتی، تصویری، عکس نوشته‌ها و پست‌ها صرفا با ذکر منبع بلامانع است.
مشاهده در ایتا
دانلود
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
نمایش در ایتا
مدرسه فِیضیّه از مدارس مشهور حوزه علمیه قم که در کنار حرم حضرت معصومه قرار دارد. قبل از توسعه حوزه علمیه قم و در سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۶۰ش این مدرسه کانون اجتماع طلاب و استادان حوزه قم به شمار می‌آمد. عالمان و مجتهدان بسیاری ساکن این مدرسه بوده و در آن تحصیل و یا تدریس داشتند.این مدرسه یکبار در سال ۱۳۴۲ ش از سوی ماموران امنیتی نظام سلطنتی پهلوی مورد حمله قرار گرفت. سخنرانی معروف آیت الله خمینی در ۱۳ خرداد سال ۱۳۴۲ش که منجر به قیام ۱۵ خرداد شد در همین مدرسه بود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز برخی از دیدارها و سخنرانی‌های ایشان در حیاط این مدرسه برگزار می‌شد. مدرسه فیضیه در شمال صحن عتیق حرم حضرت معصومه قرار دارد و با توجه به کتیبه سردر ایوان جنوبی آن، به شاه طهماسب صفوی منسوب است. بنای فعلی آن در سال ۱۲۱۳ و ۱۲۱۴ق.، توسط فتحعلی شاه ساخته شد. در سال‌های دهه ۱۳۷۰ش، زیرزمینی در وسط این مدرسه ساخته و کتابخانه آن نیز به صورت کلی تجدید بنا شد و توسعه یافت. این مدرسه به دلیل هم‌جواری با مسجد اعظم و مدرسه دارالشفاء به نوعی، کانون مرکزی حوزه علمیه قم به شمار می‌رود و بخشی از مهم‌ترین درس‌های حوزه قم و نیز اجتماعات حوزوی در این مدرسه برقرار می‌شود. مدرسه فیضیه و مدرسه دارالشفاء از جمله مدارس مهم علمی شهر قم است که در دوره صفویه تاسیس شد. البته تاسیس مدرسه فیضیه، قبل از مدرسه دارالشفا بوده است و به واسطه مجاورت با حرم حضرت معصومه، مزیت خاصی یافته است. منبع:دانشنامه معماری مدخل فیضیه تنظیم:فاطمه میری طایفه فرد @tarikh_j
بنای اولیه مدرسه مربوط به دوران صفوی است. در این زمان مدرسه از صحن عتیق آستانه حضرت معصومه جدا بود و یک گذر بین آنها وجود داشت که در نقشه‌های جهانگردان آن عصر مانند شاردن و اولئاریوس دیده می‌شود. در زمان حکومت فتحعلی شاه قسمت‌های مختلف مدرسه بازسازی شد و توسعه یافت. در این زمان ابتدا سدی بر رودخانۀ مجاور مدرسه احداث گردید و قسمتی از زمین‌های به دست آمده از این طریق به مدرسه و بقیه به سه ساختمان شاهی تخصیص داده شد. در این توسعه، صحن تا ورودی صحن عتیق آستانۀ حضرت معصومه (س) گسترش یافت و سردر ورودی آن به صورت ایوان جنوبی مدرسه درآمد. این سردر توسط سیدتاج الدین ­الشرف موسوی در سال ۹۳۹ق بنا شده بود. @tarikh_j
نام‌گذاری این مدرسه به نام فیضیه به جهت این بوده که فیض کاشانی که از علمای بزرگ دوره صفویه و داماد ملاصدرای‌شیرازی بود .مدتی در این مدرسه تدریس می‌کرده و این مدرسه، محل تدریس یا محل اقامت دائمی وی در مدت اقامتش در شهر قم بوده است. به همین جهت، این مدرسه در بین مردم به نام مدرسه فیض معروف شد. برخی نیز معتقدند که این نام از زمان تجدید بنای مدرسه در دوره قاجار و به پیشنهاد علمای این دوره رایج شد. این احتمال با توجه به اینکه خاندان فیض در دوره قاجار ریاست شرعی شهر قم را برعهده داشتند؛ برجسته‌تر می‌شود. منبع:دانشنامه معماری مدخل فیضیه تنظیم: فاطمه میری طایفه فرد @tarikh_j
وقایع مهم به دنبال اعتراض امام خمینی به تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و نیز لوایح ششگانه و انقلاب سفید محمد رضا پهلوی و اعلام عزای عمومی در نوروز ۱۳۴۲ش.، در ۲ فروردین همان سال که همزمان با روز شهادت امام جعفر صادق(ع) بود، ماموران حکومت با همراهی عده‌ای اوباش به این مدرسه حمله و پس از مقاومت طلاب و روحانیون، به آنان شلیک و شماری را شهید یا مجروح کردند. در این حمله، تعدادی از طلاب از بالای پشت بام مدرسه به پائین انداخته و کشته شدند. سخنرانی امام خمینی در خرداد۱۳۴۲ش در عصر عاشورا ۱۳۸۳ ق که برابر با ۱۳ خرداد ۱۳۴۲ ش بود، امام خمینی با حضور در مدرسه فیضیه، سخنرانی کوبنده ‏ای داشت و در آن، از رژیم پهلوی و نیز دولتمردان آمریکا و اسرائیل که نفوذ زیادی بر محمد رضا پهلوی داشتند، انتقاد شدیدی نمود. حضور مردم در سخنرانی به اندازه‏ای بود که تمام صحن فیضیه و دارالشفاء، صحن حرم حضرت معصومه، میدان آستانه و اطراف، مملو از جمعیت بود. در پی سخنرانی امام، در صبح ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲، ماموران پهلوی به خانه ایشان حمله و وی را دستگیر و به زندانی در تهران انتقال دادند. به دنبال این واقعه، قیام ۱۵ خرداد مردم قم شکل گرفت. منبع:دانشنامه معماری مدخل فیضیه تنظیم:فاطمه میری طایفه فرد @tarikh_j
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
نمایش در ایتا
کتاب «پیشوای صادق» مشتمل بر یادداشت‌های حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدّظلّه‌العالی) درباره‌ سیره‌ فرهنگی سیاسی امام صادق (علیه‌السّلام) است و مشتمل بر یادداشت‌های حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدّظلّه‌العالی) درباره‌ سیره‌ فرهنگی سیاسی امام صادق (علیه‌السّلام) است که در ۱۷ شماره‌ روزنامه‌ جمهوری اسلامی در خرداد سال ۱۳۵۸ منتشر شده است. در دیدگاه رهبر معظّم انقلاب، سیره‌ امامان معصوم (علیهم‌السّلام) به انسانی ۲۵۰ ساله تشبیه می‌شود که براساس شرایط زمانی، بهترین شیوه را برای رسیدن به اهداف والای اسلام، انتخاب کرده‌اند؛ گاهی با جهاد، گاهی با آتش‌بس، گاهی با مبارزات سرّی، گاهی با کار فرهنگی و تبیینی به انجام وظیفه پرداخته‌اند. در این میان، امام صادق (علیه‌السّلام) سهم مهم و تأثیرگذاری را در تاریخ سیاسی اهل بیت (علیهم‌السّلام) داشته‌اند. آنچه در دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای نسبت به سیره‌ سیاسی آن حضرت، مشاهده می شود، تلاش حضرت برای تأسیس حکومت مطلوب ائمّه (علیهم‌السّلام) است. در این کتاب، با تشریح اهداف امامت و توضیح مبنای انسان ۲۵۰ ساله، به جایگاه و اقدامات امام صادق (علیه‌السّلام) اشاره شده است. تنظیم: مریم صفری @tarikh_j
کتاب سیره فرهنگی - ارتباطی امیرالمؤمنین علی(ع) در این کتاب با در نظر گرفتن حکومت علوی به‌عنوان یکی از منابع سنت و نیز تنها دورانِ حکمرانی یکی از امامان شیعه، به بررسی رابطه این حکومت با فرهنگ، می‌پردازیم. کتاب پیش‌رو با مبنا قرار دادن مراحل مدل فرایندی خط‌مشی‌گذاری، سعی دارد با تحلیل سیاستی از نقش این دولت در فرهنگ، مدل سیاست‌گذاری آن را احصاء نماید. بنابراین می‌توان گفت سؤال اصلی این کتاب آن است که «الگوی خط‌مشی‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی و ارتباطی در حکومت علوی دارای چه سیاست‌ها، راهبردها و برنامه‌هایی بوده است؟». تنظیم: مریم صفری @tarikh_j
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
نمایش در ایتا
☘دلایل جاودانگی سیرة اهل‌بیت ع از چه قرار است؟ برخي براساس اعتقاد به مباني هرمنوتيک و نسبيت ارزش‌ها الگو بودن اهل‌بيت ع را منحصر به عصر گذشته دانسته و حجيت سيرة آنان در عصر حاضر را زیر سؤال برده‌اند. این مسئله که نوعي جاودانگي تعاليم اسلام را نيز دربرمي‌گيرد، فراتر از موضوع اين نوشتار است و در جاي خود مورد نقد و بررسي قرار گرفته است. در اين‌جا به اختصار به نکاتی پيرامون «جاودانگي سيرة اهل‌بيت ع» متذکر می‌شویم: تذکر این نکته لازم است که پیروی از سیره اهل بیت علیهم السلام فقط در ارزش‌هاي ثابت است. ارزشهایی كه مرور زمان آنها را تغير نمي‌ دهد؛ اما سيرة اهل‌بيت ع در زمينة ابزارها و روش‌ها که تحول‌پذيرند، قابل پيروی نيست و اين موارد تخصصاً از بحث خارج‌اند(.در پرسش بعدی این مساله توضیح داده می شود) بحث ما دربارة ارزش‌هایی است که دارای ماهيتی ثابت هستند. ادله‌اي که مي‌توانند جاودانگي سيرة اهل‌بيت ع را توجيه کنند عبارتند از: @tarikh_j
الف) هماهنگی سيرة اهل‌بيت ع با فطرت انسان همان‌طور که قوانين اسلام منطبق با سرشت آدمي و جاودانه بوده و منحصر به زمان و مکان خاصي نيستند، سيرة اهل‌بيت ع که تجسم عيني ارزش‌هاي اسلامي و عِدل «قرآن» است نيز منحصر به زمان خاصي نيست؛ چرا که ارزش‌هاي انساني ثابت هستند و گذر زمان تأثيري در آنها ندارد. علامه طباطبائي ع دربارة جاودانگي تعاليم اسلام با طرح اين پرسش که آيا تمام مسائل در قلمرو تحول است؟ مي‌فرمايد: ما طبعاً تازه را بيشتر از كهنه دوست داريم و هر چيز نو را به كهنه آن ترجيح مي‏دهيم؛ ولي اين موضوع كليّت ندارد و اين قانون در همه‌جا قابل اجرا نيست؛ براي مثال: نمي‏توان گفت: (4=2×2) كه هزاران سال بشر از آن استفاده كرده، ديگر كهنه شده و بايد از اين پس تغيير يابد. نمي‏توان گفت: پيروي از قوانين مدني كه به مقدار زيادي آزادي فردي را پايمال مي‏كند، كهنه شده و مردم را به ستوه آورده، و بايد از اين پس انفرادي زندگي كرد. و در چنين دوره‏اي كه بشر به تسخير فضا پرداخته، بايد راهي تازه باز كرده و از قيد قانون‌گذار و مجريان قوانين نجات يافت. اساساً مسئلة كهنه و تازه در موردي مي‏تواند مطرح باشد كه قلمرو تحوّل بوده، براي تبدّل و تغيير آمادگي داشته باشد. مقررات و آيين اسلام از مواردي است كه منطبق با فطرت و طبيعت انسان است. بديهي است كه طبيعت و فطرت انساني، همواره يكسان است و به مكان و زمان و موقعيت اجتماعي و اقتصادی اش وابسته نیست. دربارة سيرة اهل‏بيت‏ ع كه تجسّم عيني اسلام است نيز اين مطالب مطرح است. @tarikh_j
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
نمایش در ایتا
نگاهی به سیره تبلیغی امام جواد (ع) نویسنده: حاج اسماعیلی، محمد؛ اسفند 1378 - شماره 2 -4صفحه - از 36 تا 39 "نگاهی به سیره‌ی تبلیغی امام جوادعلیه السلام محمد حاج اسماعیلی زندگانی سراسر افتخار پیامبر اسلام و ائمه‌ی هدی - صلوات الله علیهم اجمعین - از زوایای مختلف قابل بررسی است. نخست نیاز شیعیان که با توجه به سن اندک آن حضرت در پی کشف جایگاه معنوی‌اش بودند و دوم خواست مأمون و معتصم که اندیشه‌ی خوار ساختن امام و اثبات الهی نبودن آگاهی‌های وی در سر می‌پروراندند. پرورش دانش پژوهان روشن‌بین نیز در شمار روش‌های تبلیغی امام نهم‌علیه السلام جای دارد. ب( رسوا ساختن دروغ پردازان امام‌علیه السلام در مناظره چنان رفتار می‌کرد که نادرستی فضائل ساختگی خلفا آشکار شود. . پدید آوردن حوزه‌ی علمی پرورش دانش پژوهان روشن‌بین نیز در شمار روش‌های تبلیغی امام نهم‌علیه السلام جای دارد." لینک کوتاه: http://noo.rs/qpPB5 تنظیم: زهرا حسینی @tarikh_j
نگاهی به روابط عمومی در ارتباط اسلامی :مطالعه ای در سیره تبلیغی پیامبر اکرم (ص) نویسنده: یوسف مصطفی، محمود؛ مترجم: باهنر، ناصر؛ بهار 1386 - شماره 69 ISC -صفحه 22- از 263 تا 284) "برای هیچ فردی امری مهمتر از امور مربوط به مصالح و امنیت و آینده او وجود ندارد و گویا پیامبر می‌خواست این معنا را برای انصار،حتی بعد از هجرتش بیان کند که‌ مصلحت‌شان اقتضا می‌کند شبح جنگ را از زندگی خود بزدایند و ایام گذشته را که با خونریزیهای‌ فراوان همراه بود،فراموش کنند و بر آنان است که حالت ترس و زاری را به حالت امن و سلامتی‌ تبدیل سازند. در این راه از انگیزش عاطفه و محبت و دلسوزی آنها نسبت به برادران مسلمانشان که‌ تحت سلطه قرار گرفته و توانایی خلاصی از آن‌را ندارند بهره برده است تا بر مسلمانان آشکار شود که جهاد برای نجات ضعیفان و نیکی به همنوعان و ایستادگی در برابر طغیان و از میان برداشتن‌ عوامل شر و فساد است:قرآن می‌فرماید:"چرا در راه خدا و برای نجات مردان و زنان و فرزندان‌ مستضعف نمی‌جنگید که می‌گویند پروردگارا ما را از این سرزمین که اهل آن ظالم هستند خارج ساز و از جانب خود برای ما ولی و مددکاری قرار ده‌". همچنین زمانی که پیامبر مکه را فتح کرد و با کسانی که او را اسیر ساخته و اذیت نمودند و اخراجش‌ کردند روبه‌رو شد و علی‌رغم این‌که قادر بر هر کاری بود برای آنها توضیح داد که ترسشان از شمشیر مسلمانان بی‌جاست و آنها در امان هستند و امنیت مردم و زندگی ایشان اولین چیزی است که مورد توجه اسلام است." لینک کوتاه: http://noo.rs/UGQBs تنظیم : زهرا حسینی @tarikh_j
نقد شیوه های تبلیغ و اطلاع رسانی عصر مدرنیته بر پایه ی سیره تبلیغی امام علی علیه السلام نویسنده: حسینی فالحی، سیدمحمدجواد؛ شیر خانی، علی؛ رنجبر، مقصود؛ پاییز و زمستان 1394 - شماره 11 -28 صفحه - از 67 تا 94 تبلیغ، فرآیند انتقال پیام از سوی فرستنده آن، باهدف تاثیرگذاری و اقناع مخاطب است. در تبلیغات مدرن امروزی، کاربرد شیوه‌ها و استفاده از ابزارها، تنوّع افسارگسیخته‌ای پیدا کرده و جبر و تحمیل پیام، جایگزین اختیار مخاطبان در پذیرش آن شده است. این وضعیت با آموزه‌های دینی سازگاری نداشته و به همین علت، ضرورت ارائه و کاربست شیوه‌های اخلاقی- انسانی در این عرصه بیش از گذشته رخ می‌نمایاند. هدف این مقاله کشف اصول و معیارهایی جهت مکانیزم تبلیغاتی است که علاوه بر کارآمدی، دارای اخلاقی، انسانی و شرعی باشد. برای رسیدن به این هدف روش‌های نوین تبلیغات با شیوه‌های تبلیغی امام علی% مقایسه می‌گردد که این تطبیق ویژگی نوشتار حاضر محسوب می‌شود. "ممکن است گفته شود که چه اشکالی دارد که اهداف ما در جهت تبلیغ مثبت و مطلوب و متعالی باشد، اما برای آن‌که به مقصد برسیم، بهتر است در استخدام روش‌ها و ابزار و وسایل و وسایط تبلیغاتی، خود را محدود و محصور نسازیم؟ در پاسخ به چنین دیدگاه‌هایی بر اساس کلام و سیرۀ امام علی% و بر اساس سایر منابع روایی و بر اساس آیات شریفه قرآن می‌توان گفت که نقطه اصلی تفکیک تبلیغات مشروع و نامشروع در همین است؛ زیرا ممکن است همه بگویند: هدف ما از تبلیغات مشروع و اخلاقی و در جهت رشد افکار عمومی است اما بزنگاه بحث، کاربست اخلاقی شیوه‌های تبلیغی است. هرچند می‌توان اصول و معیارهای زیادی را رصد کرد اما با تأمل بسیار می‌توان همگی را در این دو شاخص و اصل جای داد که شاخص اول در تبلیغات، حق حریت و انتخاب‌گری مخاطب است و معیار دوم، اخلاقی بودن تمام مکانیزم تبلیغاتی اعم از اهداف و ابزارها و شیوه‌های به‌کار بسته شده است؛ در تبیین شاخص اول یعنی حق حریت و اختیار مخاطب نسبت به پذیرش پیام گفته شد که امام علی% بر کرامت انسانی و حرمت انسان و حق حریت فکری و جایگاه مهم تمام ساختار وجودی انسان‌ها اهتمام ویژه دارد و حتی دنیای مدرن امروزی نیز بر حقوق متعدد انسانی اصرار دارد اما تاریخ گواه آن است که امام علی% در سیره رفتاری خویش و در کاربست شیوه‌های تبلیغی‌اش همیشه بر اصل مذکور پای‌بند بود، اما کاربرد شیوه‌های تبلیغاتی امروزی غالبا از مدار حق انتخاب انسانی عدول کرده و بر بیراهه فریب و یا الزام مخاطب قدم گذاشته است." لینک کوتاه: http://noo.rs/oGAzf تنظیم: زهرا حسینی @tarikh_j
سیره تبلیغی پیامبر اعظم صل الله علیه آله در قرآن نویسنده: حسنی، سید علی؛ بهار و تابستان 1390 - شماره 6-22 صفحه - از 137 تا 158 پیامبر عظیم الشأن اسلام در مدت کوتاهی توانست اسلام را در میان مشرکان و کافران‌ جزیرة العرب گسترش دهد.این امر علاوه بر ویژگی‌هایی که اسلام عزیز دارد،معلول رفتار و گفتار پیامبر اسلام است.به تعبیر دیگر؛برآمده از اصول و روش‌هایی است که آن حضرت در تبلیغ اسلم به کار گرفتند.در این مقاله به همین اصول و راهبردها از دیدگاه قرآن پرداخته شده‌ است. "رحمت یکی از اصول عملی دعوت پیامبر صلی الله علیه و اله در دعوت انسان‌ها به اسلام و اداره امور جامعه،رحمت و رأفت فوق العاده آن حضرت می‌باشد؛چنان‌که در قرآن کریم در این‌ رابطه آمده است: ما ارسلناک الا رحمة للعالمین 3 بر اساس این آیه شریفه،رسول خدا صلی الله علیه و اله رحمت برای تمام جهانیان به حساب‌ می‌آید. رعایت تدریج در گستره تبلیغ پیامبر اسلام در مرحله نخست رسالت،مامور به ابلاغ رسالت خویش به‌ خویشاوندان و دعوت از آنها به پذیرش اسلام گردید و انذر عشیرتک الاقربین1و سپس ماموریت یافت که دعوت را به شهر مکه و پیرامون آن گسترش دهد: و کذلک‌ اوحینا الیک قرآنا عربیا لتنذر ام القری و من حولها 2و در مرحله بعد دامنه رسالتش‌ گستردگی بیشتری پیدا کرد و شامل همه کسانی شد که آن را می‌شنوند و اوحی الی‌ هذا القرآن لانذرکم به و من بلغ 3و گستره نهایی رسالت آن حضرت تمام انسان‌هاست‌ که قرآن می‌فرماید قل یا ایها الناس انی رسول الله الیکم جمیعا 4 آنچه تا به حال بیان شد،تنها بعضی از اصول رفتاری پیامبر صلی الله علیه و اله در تبلیغ اسلام می‌باشد که‌ در قرآن به آن اشاره شده است و به علت ضیق مجال،از بیان همه آنها معذوریم. اما اسلام تفکر و عقیده و عمل است؛اسلام با نیروی اندیشه و عقلانیت و محبت و حقانیت و با به کارگیری اصول صحیح در تبلیغ و تبیین،توانسته است در اندک‌زمان، عقل‌ها را درنوردد و قلب‌ها را تسخیر کند و در نهایت باید توجه داشت که پیامبر صلی الله علیه و اله با رهاورد رحمت برای همه انسان‌ها وارد عرصه رسالت گردید: و ما ارسلناک الا رحمة للعالمین 5؛نه با خشم و غضب و جنگ و خونریزی." لینک کوتاه: http://noo.rs/8gJ7u تنظیم : زهرا حسینی @tarikh_j
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
نمایش در ایتا
اصل: بهره گیری از فرصت ها(حج) در همان سالهای نخست گسترده شدن دعوت، پیامبر (ص) از موسم حج برای نشر دعوت خویش بهره می جست. ابن هشام گزارشی بالنسبه مبسوط از این روش ارتباطی پیامبر (ص) که نهایتاً به هجرت آن حضرت نیز انجامید ارایه داده است. دعوت ولید بن مغیره از قریش برای وحدت موضع در قبال پیامبر (ص) در ایام حج نشان دهنده نگرانی قریش از بهره برداری های پیامبر (ص) از ایام حج است. پیامبر (ص) افراد سرشناسی را که دارای نفوذ در میان قوم خود بودند وقتی به مکه می آمدند شناسایی و با آنها ارتباط برقرار می کرد. تماس با سوید بن صامت و انس بن رافع ملقب به ابوحسی و ایاس بن معاذ از این جمله است (فارسی، 382 و ابوخلیل، 42). از ربیعه بن عباد نقل شده است که من نوجوانی بودم که همراه پدرم در منی بودم و پیامبر (ص) را دیدم که به محل اسکان قبائل عرب می رفت و خطاب به آنها می گفت یا بنی فلان من فرستادة خدا به سوی شما هستم شما را به عبادت خدا و شرک نورزیدن به او و به کنار نهادن هر آنچه غیر از او می پرستید می خوانم و از شما می خواهم که به من ایمان بیاورید و از من حمایت کنید تا آن چه را بدان برانگیحته شده ام تبیین نمایم (ابن سعد، ج1، 200 و ابن کثیر، ج3، 141-138). پیامبر (ص) در ایام حج به ویژه به محله های عکاظ، مجنه، ذوالمجاز، منی و شهر مکه برای ابلاغ دعوت خویش می رفت (فارس، 371 و طبرسی، ج2، 84). تماس با زائران شهر یثرب نیز که به انعقاد پیمان عقبة اولی و ثانیه و سرانجام هجرت مسلمانان و پیامبر (ص) به شهر یثرب منجر شد در ایام حج و از طریق عرضة دعوت پیامبر (ص) بر قبائل مختلف صورت گرفت. @tarikh_j
اصل:معرفی منطقی و استدلالی دین جدید یکی دیگر از روشهای پیامبر (ص) برای تبلیغ دین پیش گرفتن روش بحث منطقی در برخورد با مخاطبان بود. به عنوان مثال وقتی قریش از حصین درخواست کردند که با پیامبر (ص) صحبت کند تا آن حضرت از بتهای آنها به بدی یاد نکند، وی به نزد پیامبر (ص) آمد و خطاب به ایشان گفت: چه می گویید؟ چرا بتهای ما را به بدی یاد می کنی؟ پیامبر (ص) در پاسخ فرمود: ای حصین چند خدا را می پرستی؟ وی گفت: هفت خدا را در زمین و یک خدا را در آسمان. حضرت پرسید: وقتی زیانی متوجه تو می شود کدام یک را می خوانی؟ حصین گفت: خدایی را که آسمان است. حضرت فرمود: اگر اموال تو از بین برود کدام یک را می خوانی؟ گفت: خدایی را که در آسمان است. حضرت فرمود: هموست که دعای تو را اجابت می کند و حال آن که تو برای او شریک قائل می شوی.. ای حصین اسلام بیاور تا در امان باشی و حصین نیز اسلام آورد (الحلبی الشافعی. ج1، 455). نمونه هایی دیگر از این گفت وگوها را مثلاً با عتبه بن ربیعه به نمایندگی از قریش و یا با ابوطالب که حامل پیام های قریش بود در منابع می توان یافت. (ابن هشام، ج1، 314-313) @tarikh_j
اصل هجرت: هجرت مسلمانان به حبشه را باید یکی دگر از روشهای تبلیغی اسلام شمرد که از چند نظر قابل توجه است: 1. یافتن فضایی مناسب برای آرامش و آسایش مسلمانان و انجام آزادانه شعایر دینی 2. گستراندن مرزهای دعوت اسلامی و تلاش برای انتشار اسلام. به عنوان مثال در ماجرای هجرت به حبشه ظاهراً مسلمانان توانستند جمعی از اشراف حبشه را به دین اسلام بگروانند.( ر.ک،الحربی صص 378 ،388)پس از هجرت گروهی از مسلمانان به حبشه، ابوبکر نیز از پیامبر (ص) برای هجرت اذن خواست و حضرت به او اجازه داد و او مکه را ترک کرد و به نزد احابیش رفت.( ابن هشام، ج2، ص 12) @tarikh_j
اصل: هم نشینی با محرومان: از نکات قابل توجه دعوت پیامبر (ص) تکیه بر مستضعفان و طبقات پایین جامعه بوده است.وضعیت زندگی نخستین ایمان آورندگان حکایت از آن دارد که پیامبر (ص) از همان آغاز دعوت نیز جایگاه و منزلت ویژه ای برای توانگران در نظر نگرفته بود. همنشینی پیامبر (ص) با اقشار پایین جامعه تاثیر بسیاری در سرعت گسترش دعوت در میان توده های مردم داشت. گفته می شود جمعی از اشراف و بزرگان قریش به نزد پیامبر (ص) رفتند و به او گفتند ما می خواهیم به سخنان توگوش فرا دهیم و در آن تأمل نماییم ولی همنشینی تو با بردگانی که تو را احاطه کرده اند و تهیدستانی که شایسته نیست ما در کنار آنها بنشینیم مانع این امر است. ما نزد تو آمده ایم که برای ما مجلسی ویژه که بردگان و فقیران در آن نباشند ترتیب دهی. عمربن الخطاب این نظر را پسندید و حتی ظاهراً برای تهیه مقدمات این مجلس نیز اقداماتی به عمل آمد. ولی با نزول آیاتی از سوره کهف خداوند پیامبر (ص) را از چنین اقدامی بازداشت (طبرسی، مجمع البیان، ج3، 465): “واصبر نفسک مع الذین یدعون ربهم بالغداوه و العشی یریدون وجهه و لا تعد عیناک عنهم ترید زینه الحیوه الدنیا و لاتطع من اغفلنا قلبه عن ذکرنا و اتبع هویه و کان امره فرطا و قل الحق من ربکم فمن شاء فلیؤمن و من شاء فلیکفر…” (کهف/28 و 29) @tarikh_j