فرهنگ سازی و انقلاب فرهنگی در سیره پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نویسنده: توحیدی منش، جواد؛ شهریور و مهر 1396 - شماره 218-7 صفحه - از 8 تا 14) "پیامبر اسلام با درک این مهم، برای تحقق فرهنگ‌سازی اسلامی، از تمام توان و ظرفیت موجود در اجتماع آن زمان استفاده کرد؛ یعنی هم از نمادهای فرهنگی بهره برد و هم افراد و گروه‌های مختلف را به کار گرفت و گام‌‌به‌گام به سوی تحول و تغییر در فرهنگ و آداب اعراب پیش رفت تا اینکه توانست در مدتی اندک، فرهنگ ناب الهی را جایگزین فرهنگ غلط و متعصبانۀ جاهلی کند. آن حضرت آیات نورانی این کتاب آسمانی را به عنوان معیار و شاخص فرهنگ اسلام معرفی کرد و باور و اعتقاد مردم را با آن آیات پیوند داد و از این طریق مردم سرزمین حجاز را برای پذیرش اصلاحات فرهنگی و تحول آماده کرد؛ زیرا قرآن مجموعۀ‌ جامعی است که مباحث اعتقادی، مسائل شرعی و احکامی، هنجارها و ارزشهای اخلاقی و تکالیف فردی و اجتماعی را در بر دارد. «واقدی» در طبقات‌الکبری نقل می‌کند: «عبدالله بن ام مکتوم» بعد از جنگ بدر همراه «مصعب بن عمیر»،" مصعب بن عمیر جوانی خوش سیما و خوش صدا بود که پیامبر وی را برای ترویج و تبلیغ قرآن به نقاط مختلف اعزام می‌کرد. " هجرت عده‌ای از مسلمانان به سرزمین حبشه به سرپرستی جناب «جعفر بن ابی‌طالب» یکی دیگر از فعالیتهایی بود که به دستور پیامبرشکل گرفت و سبب شد تا از این طریق، آوازۀ فرهنگ اسلامی به گوش مردم مناطق دور برسد و زمینة تبلیغ و ترویج آن فراهم شود." لینک کوتاه : http://noo.rs/zS9lU #سیره_فرهنگی #اهلبیت تنظیم: زهرا حسینی @tarikh_j

بازخوانی سیره فرهنگی امام حسن مجتبی (علیه السلام) در کتب اربعه شیعه نویسنده: کاوند، محمد؛ بهار 1396 - شماره 29 -33صفحه - از 49 تا 81 چکیده و کلیدواژه مقالات مرتبط پیشنهاد دیگران احادیث مراجع استنادات چکیده: در کتب اربعه شیعه، ابعاد مختلفی از سیره امام مجتبی(علیه السلام) وبه ویژه بعد فرهنگی انعکاس یافته است. برای بررسی این مطلب ابتدا به توضیح مفاهیمی از قبیل سیره، امام، کتب اربعه و شیعه پرداخته شده است، سپس کتب اربعه، مولفین آن‌ها و میزان پردازش به سیره فرهنگی امام بررسی شده است و در ادامه سیره فرهنگی امام مجتبی(علیه السلام)آمده است. این مقاله با بازخوانی روایات کتب اربعه به دنبال برداشتی صحیح و منطقی از سیره فرهنگی امام حسن(علیه السلام)هست. نتایجی که به دست آمده نشان می‌دهد که هرچند محتوای کتب مذکور فقهی بوده و بیانگر احکام هستند، اما روایاتی در باب سیره فرهنگی امام مجتبی(علیه السلام) وارد شده که به خوبی منش حضرت را نشان می‌دهد و یک الگوی زیبا از رفتار دینی، به نمایش می‌گذارد. نوع روش این پژوهش؛ توصیفی ـ تحلیلی است که ابتدا با استفاده از روش گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه‌ای از فیش‌های تحقیقاتی مناسب استفاده شده و در نهایت سعی شد پژوهش مناسبی شکل گیرد. مهم‌ترین نتایج به‌دست‌آمده عبارت‌اند از: 1. تصویر ارائه‌شده در کتب مذکور با تصویری که در کتب تاریخی و منابع اهل سنت مطرح‌شده بسیار متفاوت هستند. در منابع آنان به سراغ مباحث سیاسی و صلح با معاویه رفته‌اند اما در کتب اربعه به سیره امام(علیه السلام) پرداخته و بعد اخلاقی و فرهنگی را منعکس کرده‌اند. 2. نکته مهم این است که محتوای کتب اربعه حاصل تهذیب و جمع‌بندی اصول شانزده‌گانه و اصول اربعمائه معروف است که عمده مطالب آن‌ها در باب احکام فقهی و موعظه هست و لذا در مورد سیره اهل‌بیت: روایات کمتری دارا هستند. 3. با بررسی‌هایی که در کتب اربعه صورت گرفت مشخص شد که این کتب به سیره امام حسن(علیه السلام) پرداخته‌اند. 4. کتب اربعه بیشتر سیره فرهنگی امام مجتبی(علیه السلام) را منعکس کرده‌اند. لینک کوتاه: http://noo.rs/pBtku #سیره_فرهنگی #اهلبیت تنظیم: زهرا حسینی @tarikh_j

واکاوی سیاست گذاری فرهنگی در سیره امام رضا علیه السلام نویسنده: جهانگیر فیض آبادی، احمد؛ فرخی، میثم؛ تابستان 1395 - شماره 14 علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC 22صفحه - از 7 تا 28) وجود مسائل فرهنگی در دوران امامت حضرت رضا(ع)، لزوم بازنگری در فرهنگ اسلامی به ویژه فرهنگ تشیع را اقتضا می کرد. در این راستا ایشان با روشنگری و استفاده از زمینه های موجود توانسته اند با انجام فعالیت های فرهنگی گسترده به حل این مسائل بپردازند و نظام فرهنگی جامعه شیعه را مدیریت کنند. هدف این مقاله پاسخ به این پرسش است که با توجه به رویکرد سیاست گذاری فرهنگی چه مسائل فرهنگی ای در عصر امام رضا(ع) وجود داشته و ایشان چه اقداماتی را برای حل مسائل انجام دادند؟ با بررسی منابع، گردآوری و پردازش اطلاعات به شیوه توصیفی تحلیلی، یافته های پژوهش حاکی از این است که مسائل فرهنگی زمان امامت ایشان شامل موضوعاتی مانند در خطر بودن رهبری شیعی، انحرافات عقیدتی در نهضت ترجمه، ظهور و بروز ادیان و فرقه های گوناگون، شایعات و دروغ پراکنی علیه اهل بیت(ع)، تحریف و جعل احادیث و فریب و نیرنگ حکومت است که ایشان با مجموعه اقدامات سیاستی مانند اعلام صریح و آشکار رهبری شیعه، تربیت شاگردان نخبه، تشکیل جلسات علمی دینی، مناظرات علمی، سفرهای تبلیغی، احیای سنت نبوی، تبیین احادیث صحیح و لعن جاعلان، لعن و تکفیر برخی از فرقه ها، توسعه همه جانبه علوم، گسترش مذهب تشیع، ، خنثی کردن توطئه های فریبکارانه حکومت، به مسائل مذکور پاسخ داده اند و سیاست گذاری فرهنگی ایشان را شکل گرفته است. لینک کوتاه: http://noo.rs/MnjPt #سیره_فرهنگی #اهلبیت تنظیم: زهرا حسینی @tarikh_j

تحلیل سیره علمی و فر هنگی امام جواد (علیه السلام) نویسنده: هادی منش، ابوالفضل؛ اسفند 1397 فروردین 1398 - شماره 237 -10صفحه - از 11 تا 20 در یکی از این مناظرات، در مجلسی که امام جواد( و یحیی بن اکثم و گروه زیادی از مردم نزد مأمون حضور داشتند، یحیی از امام پرسید: روایت شده که جبرئیل نزد پیامبر( آمد و عرض کرد: ای محمد! خدا به تو سلام می‌رساند و می‌فرماید: من از ابوبکر راضی هستم، از او بپرس آیا او هم از من راضی است؟ امام فرمودند: من منکر فضیلت ابوبکر نیستم؛ ولی کسی که این خبر را نقل می‌کند، باید سخن رسول الله( را در نظر بگیرد که فرمودند: دروغگویان بر من زیاد شده‌اند و پس از من نیز بسیار خواهند بود. » خداوند از فرشتگان و انسانها رسولانی را بر می‌گزیند، پس چطور ممکن است نبوت از کسانی که خداوند آنان را برگزیده است، به کسانی که [در بخشی از زندگی خود] شرک ورزیده‌اند، منتقل شود؟ یحیی هشتمین بار گفت: از پیامبر( روایت شده: اگر عذاب الهی نازل شود، کسی جز عمر نجات نمی‌یابد. نام اصحاب و شاگردان امام جواد( در منابع کهن رجالی شیعه به طور منظم یک جا نیامده؛ اما‌ شیخ طوسی( در کتاب رجال خود نام 117 نفر از شاگردان ایشان را شمرده است که از این میان، 37 نفر ایرانی بودند. عبدالله بن صلت قمی می‌گوید: در یکی از روزهای آخر عمر امام جواد( نزد آن حضرت رفتم و شنیدم که امام از یاران با وفایش یاد می‌کرد و می‌فرمود: خدا از سوی من به صفوان بن یحیی، محمد بن سنان، و زکریا بن آدم پاداش خیر دهد؛ زیرا اینان به من وفادار بودند و من از آنها راضی هستم، خداوند نیز از آنها راضی باشد که آنان هرگز با من و پدرم مخالفت نکردند. لینک کوتاه: http://noo.rs/rCHeZ #سیره_فرهنگی #اهلبیت تنظیم: زهرا حسینی @tarikh_j

قسمت اول#سیره فرهنگی اصل اگاه سازی همه مردم با هر دینی اهلبیت علاوه بر تبیین منطقی دیدگاه خود، زمینه پرسش و گفت و گو با ادیان دیگر مکاتب و ادیان را پدید می اوردند و به آنان اجازه میدادند تا هر سوالی در مورد دین است را بپرسند. ☘حضرت علی ع بارها میشد که میفرمودند: سلونی قبل ان تفقدونی یک بار که حضرت این سخن را بیان فرمودند شخصی بلند شد و گفت ای کسی که چیزی را ادعا میکنی و نمیفهمی من از تو سوال میکنم. اصحاب به چهره فرد نگاه کردند و دیدند از مسلمانان نبود گویا از یهودیان بود خواستند او را به خاطر جسارتش تنبیه نمایند حضرت فرمود: بنشینید با عصبانیت نمیشود دین خدا را به پا کردو برهان خدا با خشم ظاهر نمیشود، سپس به آن مرد رو کرده و فرمودند: به هر زبانی که میخواهی سوال کن او هم چندین سوال را کرد و حضرت پاسخ گفتن و او در اخر ایمان اورد و مسلمان شد.(المحتضر،ص۱۵۸_۱۶۰ حدیث ۱۶۸) #سیره_فرهنگی #اهلبیت @tarikh_j

قسمت دوم#سیره فرهنگی اصل اموزش و تعلیم همگان اهلبیت علیهم السلام برای رشد و شکوفایی استعدادها و توانایی اخلاقی انسان ها، آنان را به تعیلم و تعلم فرامیخواندند. ☘کتاب رجال شیخ طوسی آمار نسبتا خوبی از شاگردان و راویان حدیث اهلبیت (ع) ارایه داده است راویانی که از رسول خدا روایت نقل کرده اند۴۶۸ نفر، از امیرالمومنان۴۴۹ نفر، امام باقر ع ۴۶۸ نفر ، امام صادق ع۳۴۲۵ نفر، امام کاظم ع ۲۷۳ نفر و امام رضا ع ۳۱۹ نفر است.(رجال طوسی ص۵۷ _ ۳۵۱) به هر میزان زمینه اجتماعی و سیاسی برای اهلبیت ع فراهم بود، انان توانستند شاگردان بیشتری را تربیت کنند. و البته طول دوران امامت نیز در این امر موثر بوده است علاوه بر تعلیم همه مشتاقان علوم، برای پرورش شاگردان مستعد اهمیت ویژه ای قایل بودند به عنوان نمونه امام علی ع شاگرد پیامبر اکرم بود و حضرت میفرمودند:(وقتی از پیامبر میپرسیدم پاسخ میدادند و هرگاه سکوت میکردم به من اموزش میدادند. (امالی شیخ صدوق، ص۲۴۳) #سیره_فرهنگی #اهلبیت @tarikh_j

قسمت سوم#سیره فرهنگی اصل گفتمان قرآنی: ☘یکی از اصولی فرهنگی حاکم بر سیره اهلبیت گفتمان با آیات قرآن است. به عنوان نمونه در سیره امام کاظم ع است که امام در ذیل توصیه به یکی از اصحاب خاص خویش به نام هشام بن حکم، درباره اهمیت عقل و به کارگیری این ابزار مهم در جهت دست رسی به فرهنگ درست دینی برای همه افراد جامعه، نکات بسیار سودمندی را از قرآن کریم یادآور شدند. هشام بن حکم می گوید: ابوالحسن موسی بن جعفر (علیهما السلام) به من فرمودند: ای هشام، به راستی خدای تعالی اهل عقل و فهم را در کتاب خود مژده داده و فرموده: «مژده ده به آن بنده هایم که به سخن گوش نمایند و بهترِ آن را پیروی کنند؛ آنان کسانی هستند که هم خدایشان رهبری کرده و هم صاحب دلانند.» ای هشام، به راستی خداوند حجت ها را به واسطه عقول بر مردم تمام کرده و پیغمبران را به وسیله بیان یاری نموده و با دلیل به ربوبیت خود ره نموده. 🍀پیام حضرت خطاب به هشام، برای همه بشر به عنوان یک راهبرد عملی درست برای جامعه آن روز با آن وضعیت و امروز با این موقعیت است. امام در واقع دنبال ترسیم شیوه ای مناسب برای برون رفت جامعه از معضل هجوم افکار، اندیشه ها و عقاید جدید و در صدد تذکر به جامعه شیعه و تأکید بر به کارگیری ابزار عقل به عنوان پیامبر باطنی برای مواجهه با شبهات مختلف موجود در جامعه بودند. (كلينى، همان، كتاب عقل و جهل، حديث 12) #سیره_فرهنگی #اهلبیت @tarikh_j

قسمت چهارم#سیره فرهنگی اصل بازگشت به سنت نبوی: یکی از اصول فرهنگی اهلبیت ع به تناسب موقعیت زمانی و سیاسی خود، بازگشت مردم و حکومت به سیره و سنت رسول خدا ص بود. ☘با توجه به شواهد تاریخی نشان میدهد که زندگی خلفای عباسی در زمان امام رضا ع هیچ گونه شباهتی به زندگی و سنت پیامبر ص نداشته است. موسیقی و شرای خواری که مخالف سنت رسول خداست، در خلافت عباسیا رواج داشت. روایاتی از حضرت رضا ع نیز موجود است که انحراف از سنت نبوی را تایید میکند و حضرت تلاش میکردند تا جامعه به سمت سنت نبوی بازگردد. ☘به عنوان نمونه: مامون دستور داد تا حضرت رضا ع نماز هید را بخوانند. امام رضا ع ابتدا نپذیرفتن، ولی چون مامون اصرار کرد ایشان فرمودند به شرطی نماز میخوانند که اجازه دهند به شیوه رسول خدا ص و علی ع نماز بخوانند. (الارشاد، ج۲، ص ۲۵۶) ☘یا اینکه، (... مامون دستور داد پسرش عباس اولین کسی باشد که با امام رضا ع به عنوان ولیعهد بیعت میکند. امام ع دست خود را طوری بلند کرد که پشت دست آن جناب مقابل صورت خودش و کف دست رو به مردم بود. مامون گفت دست خود را برای بیعت بگشایید. فرمود: پیغمبر اکرم ص اینچنین بیعت میکرد و مردم بیعت کردند و دست حضرت رضا ع بالای دست آنها بود) (بحار الانوارج۴۹، ص۱۴۶) #سیره_فرهنگی #اهلبیت @tarikh_j.

☘دلایل جاودانگی سیرة اهل‌بیت ع از چه قرار است؟ برخي براساس اعتقاد به مباني هرمنوتيک و نسبيت ارزش‌ها الگو بودن اهل‌بيت ع را منحصر به عصر گذشته دانسته و حجيت سيرة آنان در عصر حاضر را زیر سؤال برده‌اند. این مسئله که نوعي جاودانگي تعاليم اسلام را نيز دربرمي‌گيرد، فراتر از موضوع اين نوشتار است و در جاي خود مورد نقد و بررسي قرار گرفته است. در اين‌جا به اختصار به نکاتی پيرامون «جاودانگي سيرة اهل‌بيت ع» متذکر می‌شویم: تذکر این نکته لازم است که پیروی از سیره اهل بیت علیهم السلام فقط در ارزش‌هاي ثابت است. ارزشهایی كه مرور زمان آنها را تغير نمي‌ دهد؛ اما سيرة اهل‌بيت ع در زمينة ابزارها و روش‌ها که تحول‌پذيرند، قابل پيروی نيست و اين موارد تخصصاً از بحث خارج‌اند(.در پرسش بعدی این مساله توضیح داده می شود) بحث ما دربارة ارزش‌هایی است که دارای ماهيتی ثابت هستند. ادله‌اي که مي‌توانند جاودانگي سيرة اهل‌بيت ع را توجيه کنند عبارتند از: #سیره_فرهنگی #اهلبیت @tarikh_j

الف) هماهنگی سيرة اهل‌بيت ع با فطرت انسان همان‌طور که قوانين اسلام منطبق با سرشت آدمي و جاودانه بوده و منحصر به زمان و مکان خاصي نيستند، سيرة اهل‌بيت ع که تجسم عيني ارزش‌هاي اسلامي و عِدل «قرآن» است نيز منحصر به زمان خاصي نيست؛ چرا که ارزش‌هاي انساني ثابت هستند و گذر زمان تأثيري در آنها ندارد. علامه طباطبائي ع دربارة جاودانگي تعاليم اسلام با طرح اين پرسش که آيا تمام مسائل در قلمرو تحول است؟ مي‌فرمايد: ما طبعاً تازه را بيشتر از كهنه دوست داريم و هر چيز نو را به كهنه آن ترجيح مي‏دهيم؛ ولي اين موضوع كليّت ندارد و اين قانون در همه‌جا قابل اجرا نيست؛ براي مثال: نمي‏توان گفت: (4=2×2) كه هزاران سال بشر از آن استفاده كرده، ديگر كهنه شده و بايد از اين پس تغيير يابد. نمي‏توان گفت: پيروي از قوانين مدني كه به مقدار زيادي آزادي فردي را پايمال مي‏كند، كهنه شده و مردم را به ستوه آورده، و بايد از اين پس انفرادي زندگي كرد. و در چنين دوره‏اي كه بشر به تسخير فضا پرداخته، بايد راهي تازه باز كرده و از قيد قانون‌گذار و مجريان قوانين نجات يافت. اساساً مسئلة كهنه و تازه در موردي مي‏تواند مطرح باشد كه قلمرو تحوّل بوده، براي تبدّل و تغيير آمادگي داشته باشد. مقررات و آيين اسلام از مواردي است كه منطبق با فطرت و طبيعت انسان است. بديهي است كه طبيعت و فطرت انساني، همواره يكسان است و به مكان و زمان و موقعيت اجتماعي و اقتصادی اش وابسته نیست. دربارة سيرة اهل‏بيت‏ ع كه تجسّم عيني اسلام است نيز اين مطالب مطرح است. #سیره_فرهنگی #اهلبیت @tarikh_j