◾️عاشورا در آفریقا؛ از رسم «تمخریت» اموی تا «تعجبون» تیجانی ✍ به قلم: سید علی بطحائی ➣ https://t.me/Muslimnair مُسْلِمْنا ◾️ساکنان شمال و غرب قاره سیاه آفریقا، بسان شمال سرسبز ایران اسلام آوردن خود را، مدیون فتوحات مسالمت جویانه علویان و مهاجرت و مجاهدت فرهنگی آنها می دانند. برای خنثی سازی این دستاوردتاریخی، امویان و اتباع فکری آنان با طرح ریزی رسم خرافی تمخریت(Tamkharit)در عاشورا سعی در کم فروغ سازی، این مشعل فروزان داشتند. در یادداشت پیش رو به بیان نکاتی در مورد رسم «تمخریت» در شب و روز عاشورا به عنوان رسمی مجعول و پادزهر آن یعنی رسم «تعجبون» که توسط فرقه های صوفی بویژه تیجانیه و شاخه نیل ازرق آن و.. اجرا می شود اشارتی خواهیم داشت. ◾️یکم. در شمال قاره سیاه بویژه کشورهای مغرب عربی، سودان، بورکینوفاسو، سنگال و... روز عاشورا اشتهار به «تَمخَریت» دارد. این واژه به ولوف و به معنی پایان دوستی با اهل بیت ع و یا شیطنت با دوستی آنان ترجمه و برای روز ‏عاشورا علم شده است. برگزاری یک سری برنامه‌های غیر مشروع که هر مشاهده کننده منصفی را بر آن می دارد که تمام این امور، برای دوری مردم از واقعه کربلا و مخدوش کردن نهضت حسینی برپا شده است. ❌ به عنوان نمونه در شب عاشورا پاره ای جوانان، لباس زنانه و زنان نیز، البسه مردانه پوشیده و به طور گروهی در کوی و برزن گردهم آمده و مبادرت به رقص و پایکوبی وشادی می کنند. طنازی دلقک ها و دزدی و باور به اینکه امشب دزدیدن حلال است(رفع القلم) به کوچه و خیابان آمده و اموال مردم را به شوخی و جدی سرقت می نمایند و در پایان دزدان غنیمت شماری می کنند!! ذبح گاو و کتک زدن آن و حتی در مواردی نادر احتراز از آب دادن پیش از ذبح در جلوی مساجد از رسوم عجیب در آن مناطق است که هیچ وجه شرعی برای آن بویژه آزار شدید مذبوح پیش از ذبح وجود ندارد. نکات فوق گوشه ای از آداب غیر اسلامی تمخریت است که گزارش های اسف بار و لاینبغی ذکره دیگری در برپایی این مراسم توصیف شده است. این رسم به صورت جسته و گریخته در برخی کشورهای آفریقا اجرا و علمای طراز اول اهل سنت هرگز بدان روی خوشی نشان نمی دهند و از این رو قاطبه اهل سنت از آن مبری هستند. ◾️دوم: از آن سو تحت تأثیر جنبش های اصلاحی و تلاشهای احیاگران در قرن جدید و واکنش های تصوف در جایگزینی و حذف این رسم ناصواب در حال برگزاری است. به عنوان یک نمونه پاره ای از دانش آموختگان موسسات حفظ قرآن مشهور به «دارا» با راه انداختن تجمعاتی و با تأکید بر ذکر جلی «تعجبون» و استعانت مالی از مردم برای کمک به نیازمندان و اطعام فقرا در روز عاشورا، صحنه های انفاق به نیازمندان و تعجب از برپایی این رسم را جایگزین آن می کنند. امروزه تعجبونی ها با کوبیدن درب منازل و تکرار پربسامد این ذکر جلی، کمک‌های مردمی را ‏برای مستمندان جمع آوری می‌کنند. در مورد وجه تسمیه «تعجبون» دو تفسیر نقل شده است. یکم؛ پافشاری بر عبارت قرآنی تعجبون اشاره به آیه نهم کهف دارد که می‌فرماید: (أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْکَهْفِ ‏وَالرَّقیمِ کانُوا مِنْ آیاتِنا عَجَباً) محدثین شیعه و سنی برآنند که این آیه ای است که رأس مبارک امام حسین ع بر فراز نیزه در کوفه تلاوت فرمودند. ذکر بلند «تعجبون»، مردم را به یاد واقعه کربلا می‌اندازد. البته این سخن و ذکر مبتنی بر آن است که این مردم از واقعه عاشورا ‏اطلاعاتی داشته باشند و اگر از ماجرای کربلا اطلاع داشته باشند، اعمال دیگر از قبیل رقص و شادی را انجام نخواهند داد.‏دوم: این اصطلاح اشاره به آیه ۵۹ سوره «نجم» دارد؛ چون تعجبونی ها در ابتدای مراسم خود این سوره را می‌خوانند و وقتی به آیه {أفَمِن هَذا ‏الحَدیثِ تَعجَبُون}می‌رسند، کلمه «تعجبون» را بلند تکرار کرده و به صورت گروهی در کوی و برزن حرکت خود را آغاز می‌کنند.‏ ◾️سوم آنچه اشاره شد، گوشه ای از این رویارویی دو جریان در قاره سیاه است. نقش تیجانیه در جایگزینی رسم جدید بی بدیل است. تصوف با بن مایه های حب اهل بیت ع هر رسم متضاد با فرهنگ آنها را اصلاح می کند. پیشتر در نوشتاری با عنوان «به بهانه درگذشت شیخ ابوبکر میگا رهبر مسلمانان بورکینوفاسو» به گوشه ای از اقدامات آنها اشاراتی کردیم. http://muslimna.ir/news/3215-2021-11-10-16-29-04.html ◾️النهایه: با توجه به فعال بودن دو نبرد جریانی در قاره آفریقا و عدم گزارش مستند و میدانی فارسی از این رویارویی، پیشنهاد تنظیم گزارش های مستند، مکتوب و تصویری از این رسم به طلاب ارجمند، دانشجویان، تاریخ و ملل پژوهان و...مورد تأکید قرار می دهیم. #آفریقا #عاشورا #تمخریت #پیشنهاد_پژوهش #سید_علی_بطحائی 🌐 کانال علمی - تخصصی مسائل جهان اسلام(مُسْلِمْنا) ➣ تلگرام: ➣ https://t.me/Muslimnair ➣ ایتا: ➣ https://eitaa.com/muslimnair ➣ واتس اَپ(1): ➣ https://chat.whatsapp.com/H7nizlXGUrP2CtEK6UrE2J