▪️ما مفاهیمی در #دینداری یا دین داریم که در تاریخ هم می‌توان آن را یافت. به طور مثال زمانی که روایت #حضرت_حر را برای مردم تعریف می‌کنید که در تاریخ هم اثبات شده است، از چه مدل دینداری صحبت می‌کنید؟ از یک مدل #توبه یا از یک مدل بخشش، آن هم در اواخر عمر یا اواسط عمر که فرد خطای فاحش داشته و در عین حال نکاتی مانند ادب و تواضع داشته که منجر به این شده نقطه بازگشت او فعال شود و در یک لحظه که در مقاتل هم می‌خوانیم، خود را در بهشت و جهنم دیده و با تفکر، بهشت را انتخاب می‌کند، لذا مجموع زندگی این فرد است که نمود دینداری او است. ▪️شما نمی‌توانید در لحظه با دیدن نقطه‌ای از دینداری فرد یا با دیدن نقطه‌ای از دینداری #اجتماع یا جامعه، حکم به افول یا صعود دینداری بدهید، لذا کلا دینداری باید به صورت سیستمی و در طول بررسی شود، نه در نقطه، زیرا تغییر دینداری در نقطه نقطه زمان محصول عوامل متعدد است. ▪️به طور مثال شرایط #اقتصادی ممکن است در لحظه‌ای منجر به کاهش دینداری شود - این لحظه‌ای که می‌گویم، عرفی است مثلا 5 ماه یا 6 ماه را هم می‌توان گفت. منظور از لحظه، یک آن نیست - در جای دیگر ممکن است بیماری کرونا و ایجاد مقوله اضطرار در مردم منجر به ارتقای دینداری شود، زیرا فرد دچار استیصالی می‌شود و بلایی را لمس می‌کند و توجه بیشتری به دین می‌یابد. ▪️در مجموع یک #صبر_تحلیلی در سنجش دینداری نیاز داریم، نه اینکه در ایام پیاده‌روی #اربعین سنجش دینداری را منوط به کاهش رشد اخلاقی کنیم و سپس به این نتیجه برسیم که #مناسک موفق به رشد اینها نشده یا برعکس. ➕متن کامل را «اینجا» مطالعه کنید.

در مورد نقدهای سیاسی وارد بر مناسک عاشورایی و اربعینی لازم است تا به چند نکته اشاره شود: 1️⃣ مهمترین مساله خدشه در دوگانه‌سازی منتقدین #مناسک عزاداری است. القای وجود تفاوت بین قرائت مردمی و#حکومتی از این مناسک، مغالطه‌ای است که راه هرگونه دفاع یا پاسخ را نسبت به این انتقاد مسدود می‌کند. دوگانه شور و #شعور یا دولت و مردم در حوزه مناسک عزاداری مثل اربعین به هیچ عنوان توجیه عقلانی نداشته و موجب غفلت از رابطه #دیالکتیکی و تنگاتنگ آنها می‌شود. 2️⃣ این دست نقدهای وارده بر مناسک عزاداری، به هدف حل مساله نبوده و خودشان آغشته به مقاصد #سیاسی همچون بازکردن راه برای گفتمان مذاکره و تساهل با دشمنان اسلام هستند. 3️⃣ شعائر اسلامی و شیعی، در سرشت و ذات خویش سیاسی هستند و دلالت‌های آشکار سیاسی دارند چراکه #اسلام چنین خصوصیتی دارد و احکام و ارزش‌های آن هرگز بیگانه با جامعه و قدرت و نظام سیاسی نیست. پس غایات سیاسی جزو طبیعت آن‌هاست، نه تحمیلی از بیرون که بتوان به آن خُرده گرفت. از این ‌رو مناسک #سکولار، انکار بخش‌های عمده‌ای از دین است و بر تلقی سکولار از دین استوار می‌گردد. 4️⃣ آن‌‌چه سیاسی‌کاری و جناح‌اندیشی خطاب می‌شود، هرگز با واقعیت تطابق ندارد زیرا دمیدن #روح_انقلابی در #شعائر_اسلامی و شیعی و پیوند‍‌زدن درون‌مایه‌های آن با نیازهای انقلاب و کشاندن مردم به عرصه هواداری از #انقلاب، امری سیاسی است اما سیاسی‌کاری نیست که بتوان به مذمت و ملامت آن پرداخت. چگونه می‌توان ادعای علاقه به معصومین(ع) را داشت اما به دفاع از حکومتی که ریشه در تعالیم و معارف ایشان دارد و می‌خواهد جامعه‌ای مبتنی بر آموزه‌های آنها بنا کند، برنخاست و بی‌طرف و بی‌موضع بود؟

▪️می‌توانیم بگوییم در نگاه دینی به‌مناسک و نگاه جامعه‌شناختی و مردم‌شناختی به مناسک در هر دو ویژگی‌های مشترکی دیده می‌شود که از جمله آن#فضیلت‌سازی است. ▪️آنچه خیلی مهم است این است که در هر دو نگاه درون‌دینی و برون‌دینی، معطوف بودن مناسک به یک مرجع بالا و کوشش برای ارتقا دادن خود با حقیقتی بالا وجود دارد. چه در نگاه #جامعه‌شناختی و مردم‌شناختی و چه در نگاه دینی اصولا مناسک اگر رشددهنده فضائل و تعالی‌بخش و سازنده انسان نباشد، نمی‌توان به آن امر، مناسک گفت. با این توضیحات در پاسخ به پرسش شما می‌توان گفت رشد فضیلت اخلاقی یکی از خروجی‌های مورد انتظار ما از مناسک است. ▪️کارکرد ایجابی #مناسک منوط به حفظ پیوند آن با آن #امر_قدسی و متعالی و زنده نگاه داشتن محتوا و انگیزه اصلی است که آن مناسک را ایجاد کرده است و هر وقت این پیوند ضعیف یا گسسته شود، مناسک کارکرد خود را از دست خواهد داد و حتی ممکن است به اصطلاح کارکردهای آن تبدیل به کژکارکرد شود. ▪️به تعبیر معروف #فوکو که #انقلاب ایران را دمیدن روح در جهان بی‌روح می‌دانست، ایرانیان پیشتاز بازگشت به #دین بوده‌اند ولی بازگشت به دین و آشکار ساختن تمایل به دین، در همه جای جهان از جمله در ایران به چشم می‌خورد. ➕متن کامل را «اینجا» مطالعه کنید.