☀️1) از امام باقر ع درباره معنای آیه «اموالتان را بین خود به ناروا نخورید» روایت شده که مقصود ربا و قمار و «بخس» [= ناچیز شمردن کالای فروشنده برای خرید آن به زیر قیمت واقعی] و ظلم است. 📚التبيان، ج‏3، ص179؛ مجمع البيان، ج‏3، ص59 و في معنى قوله: «لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ» قولان: أحدهما قال السدي: بالربا، و القمار، و البخس، و الظلم، و هو المروي عن أبي جعفر (ع) ✳️ در تایید مضمون این حدیث باید گفت: در تفسير العياشي، ج‏1، ص236-237 دو روایت از امام صادق ع آمده که مصداق این را «قمار» دانسته و در تفسير القمي، ج‏1، ص136 هم روایتی از امام صادق ع آمده که مصداق این را «ربا» معرفی کرده است. @yekaye

☀️2) سماعه می‌گوید: به امام صادق ع عرض کردم: مردی از ماست که نزدش اموالی هست که با آن امرار معاش می‌کند و برعهده‌اش بدهی‌ای هست؛ آیا همچنان روزی خانواده‌اش را از آن مال تامین کند تا خداوند گشایشی در کار وی پدید آورد و بتواند قرضش را ادا کند؛ یا اینکه علی‌رغم بدی زمانه و سختی کسب و کار باز زیر بار قرض برود و یا اینکه صدقه قبول کند [و در هر صورت آن بدهی‌اش را پرداخت کند]؟ فرمودند: با اموالی که دارد بدهی‌اش را پرداخت کند [و اگر لازم شد صدقه قبول کند] و اموال مردم را که نزد اوست مصرف نکند مگر اینکه نزدش چیزی باشد که بتواند حق مردم را ادا کند که همانا خداوند عز و جل می‌فرماید: «اموالتان را بین خود به ناروا نخورید، مگر آنکه تجارتی با رضایت طرفینی از جانب شما واقع شود» و بار قرض گرفتن جدید را بر دوش خود برندارد مگر اینکه [بداند که] از عهده بازپرداخت قرض برمی‌آید؛ هرچند که مجبور شود به در خانه‌های مردم برود و با یک لقمه و دو لقمه و یکی دوتا دانه خرما او را برگردانند؛ مگر اینکه ولیّ‌ای داشته باشد که پس از وی بدهی او را ادا کند؛ همانا هیچ متوفایی از ما نیست که بمیرد مگر اینکه خداوند برای او ولیّ‌ای قرار می‌دهد که وعده‌ها و بدهی‌های وی را ادا کند تا وعده و بدهی او روی زمین نماند. 📚الكافي، ج‏5، ص95؛ تهذيب الأحكام، ج‏6، ص185؛ فقه القرآن، ج‏1، ص380-381؛ تفسير العياشي، ج‏1، ص236 @yekaye

☀️3) روایت شده که معمر روغن‌فروش از امام صادق ع سوال کرد: فدایت شوم! من مردی هستم که فروشنده روغن زیتون هستم؛ از شام برایم روغن می‌آید و از آنچه می‌فروشم برای خودم هم برمی‌دارم. [ظاهرا مقصود این است که وکیل در فروش هستم و برای خودم هم از همین برمی‌دارم] فرمود: این را برایت نمی‌پسندم. [که این تعبیر امام ع را علما حمل بر کراهت کرده‌اند] گفت: من برای خودم، از چیزی که می‌فروشم کم نمی‌کنم! [یعنی به همان مبلغی که قرار است به دیگران بفروشم برای خودم هم برمی‌دارم] فرمود: از دیگری بخر و از آن چیزی را برندار! آیا به نظرت اگر آن کس به تو بگوید به ازای هر پیمانه کمتر از یک سکه طلا نمی‌فروشم [یعنی قیمت خیلی بالایی برای کالایش بگذارد] چکار می‌کنی؟ آیا باز هم برای خودت از همان برمی‌داری؟! [ظاهرا امام ع می‌خواهند تذکر دهند که تو در این معامله هوای خودت را داری نه هوای کسی را که وکیل او برای فروش شده‌ای؛ و لذاست که سزاوار نیست اگر از طرف کسی فروشنده کالایی شدی برای خودت برنداری؛ چون در چنین شرایطی سعی می‌کنی که قیمت کالا را کم بگذاری که برای خودت هم صرفه داشته باشد و این موجب ضرر به کسی است که وکیل فروش اموال اویی] گفت: فدایت شوم! گاهی در ظرف روغن و روغن زیتون به ازای هر ظرفی فلان تعداد پیمانه ریخته می‌شود ولی گاهی مقداری کم ویا زیاد می‌شود. [به تعبیر امروزی مثلا می‌گویند هر بطری یک لیتر دارد؛ اما گاهی چند سی‌سی کمتر یا بیشتر می‌شود] فرمود: اگر این «با رضایت طرفینی بین شما» باشد اشکالی ندارد. 📚تهذيب الأحكام، ج‏7، ص128 @yekaye

☀️4) الف. از امام صادق ع درباره این سخن خداوند عز و جل سوال شد که می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اموالتان را بین خود به ناروا نخورید» فرمودند: مقصود از آن قمار است؛ و اما اینکه فرمود «و خودهایتان را نکشید» مقصود این بود که گاه مردی از مسلمانان بتنهایی بر مشرکین در منازل آنان حمله می‌کرد و کشته می‌شد و خداوند از این نهی فرمود. 📚تفسير العياشي، ج‏1، ص235؛ النوادر(للأشعري)، ص162 ☀️ب. و باز از امام صادق ع درباره همین آیه روایت شد که فرمودند: اینکه فرمود: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اموالتان را بین خود به ناروا نخورید» مقصود از آن قمار است که در میان قریش گاه کسی بر سر خانواده و اموالش قمار می‌کرد و خداوند آنان را از این کار نهی فرمود؛ و سپس ادامه آیه را قرائت کردند که «و خودهایتان را نکشید، که خداوند نسبت به شما رحیم بوده است.» و فرمودند: گاه می‌شد که مسلمانان هنگام جنگ با دشمن به غارها و دره‌های آنان وارد می‌شدند و دشمن بر آنان احاطه پیدا می‌کرد و هرگونه که می‌خواست آنان را به قتل می‌كساند و خداوند نهی کرد که در این موقعیت‌ها وارد شوند. 📚تفسير العياشي، ج‏1، ص236-237 ☀️ج. و باز از امام صادق ع روایت شده که فرمودند مقصود از «و خودهایتان را به کشتن ندهید» این است که خویشتن را در موقعیتهای جنگی‌ای قرار ندهید که با کسانی بجنگید که توان جنگ با آنان را ندارید. 📚مجمع البيان، ج‏3، ص60 ☀️د. و باز ظاهرا از امام صادق ع روایت شده است که فرمودند: اینکه می‌فرماید «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اموالتان را بین خود به ناروا نخورید» یعنی ربا؛ «مگر آنکه تجارتی با رضایت طرفینی از جانب شما واقع شود» یعنی خرید و فروش حلال؛ «و خودهایتان را نکشید» این است که گاهی شخصی همراه با رسول الله ص در غزوات شرکت می‌کرد و بدون اینکه رسول الله ص به او دستور داده باشد خودش یک تنه به دشمن حمله می‌کرد و خداوند نهی کرد که کسی بدون دستور رسول الله جان خویش را در معرض کشته شدن قرار دهد. 📚تفسير القمي، ج‏1، ص136 @yekaye

☀️5) از امام صادق ع روایت شده است که: کسی که خود را عامدا بکشد [= خودکشی کند] او در آتش جهنم است و در آن جاودانه خواهد بود؛ که خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید «و خودتان را نکشید که همانا خداوند به شما رحیم بوده است؛ و کسی که از روی دشمنی و ستم چنین کند پس بزودی او را به آتشی می‌افکنیم و این بر خداوند آسان است.» 📚من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص571 @yekaye

☀️6) از امیرالمومنین ع روایت شده است که از رسول الله درباره جبیره‌هایی [=پانسمان‌هایی] که روی شکستگی‌هاست سوال کردم که کسی که چنین وضعیتی دارد چگونه وضو بگیرد و اگر جُنُب شد چگونه غسل کند؟ فرمودند: همین که با دست خیس روی آن [جبیره] بکشد برای غسل جنابت و وضو کافی است. گفتم: اگر در سرما بود و از اینکه آب به بدنش برسد بر جان خویش بترسد، چطور؟ رسول الله ص این آیه را قرائت فرمود: «و خودتان را به کشتن ندهید که همانا خداوند به شما مهربان بوده است.» 📚تفسير العياشي، ج‏1، ص236 @yekaye

☀️7) الف. از امام صادق ع درباره این سخن خداوند متعال که می‌فرماید «و خودهایتان را مکشید» روایت شده که فرمودند: مقصود [از خودهایتان] اهل بیت پیامبرتان است. 📚تفسير فرات الكوفي، ص102 ☀️ب. عین همین مضمون در کتب اهل سنت از قول ابن‌عباس روایت شده است؛ مثلا در شواهد التنزيل، ج‏1، ص181-182 و نیز این روایت: ابن عباس درباره این آیه که می‌فرماید «خودهایتان را نکشید که همانا خداوند نسبت به شما رحیم بوده است» گفت: [یعنی] اهل بیت پیامبرتان را نکشید که همانا خداوند [در آیه مباهله] می‌فرماید: «بیایید فرا بخوانیم پسرانمان و پسرانتان، و زنانمان و زنانتان، و خودهایمان و خودهایتان را سپس تضرع کنیم و لعنت خداوند را بر دروغگویان قرار دهیم» (آل عمران/61) و منظور از «فرزندان» این امت، [امام] حسن و [امام] حسین ع بودند و «زنان»شان [حضرت] فاطمه س بود و «خودهایشان» پیامبر ص و [حضرت] علی ع. 📚«مناقب علي» (لابن المغازلي) ج1، ص83 📚شواهد التنزيل، ج‏1، ص182 @yekaye

. 1️⃣ «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَینَكُمْ بِالْباطِلِ» واضح است که مقصود از «خوردن» اموال به باطل، صرف خوردن نیست؛ بلکه هرگونه تصرف را شامل می‌شود و علت اینکه از تعبیر «خوردن» استفاده کرد زیرا شایع‌ترین و اولین استفاده از آن برای رفع نیاز به غذا و امرار معاش است. 📚(مجمع البيان، ج‏3، ص59؛ المیزان، ج4، ص317) 💢اما همین که محور تصرفات را خوردن قرار داد شاید دلالت دارد بر اهمیت لقمه حلال در زندگی. @yekaye

. 3️⃣ «لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَینَكُمْ بِالْباطِلِ إِلاَّ أَنْ تَكُونَ تِجارَةً عَنْ تَراضٍ مِنْكُمْ» نقطه مقابل خوردن مال بالباطل، تجارت (هرگونه معامله) همراه با رضایت طرفین معرفی شده است. از طرفی معروفترین مصادیق خوردن مال به باطل در روایات، #قمار و #ربا معرفی شده است؛ دو معامله‌ای که صریحا در قرآن کریم باطل شمرده شده‌اند. 💠نکته تخصصی #اقتصادی غالبا هم در قمار و هم در ربا نوعی رضایت مشاهده می‌شود: یعنی 🔻 هم کسی که مجبور می‌شود پولی را از طریق ربا بگیرد عملا رضایت داده که پول بیشتری به ازای پول فعلی‌اش بدهد؛ 🔻و هم کسی که قمار می‌کند عملا پذیرفته که در صورت باخت اموالش را بدهد؛ 🤔اما همین که این دو را در مقابل هم قرار داد بخوبی نشان می‌دهد که هرگونه رضایتی در معاملات مصحح معامله نیست؛ وضعیتی که شخص از روی اضطرار (مثل ربا) و یا حماقت و منفعت‌طلبی غیرمنطقی (مثل قمار) بدان رضایت دهد، طبق این آیه مصداق رضایتی که موجب صحیح شدن معامله می‌شود نخواهد بود. @yekaye

. 🔟 «لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَینَكُمْ بِالْباطِلِ ... وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ» در این آیه نهی از خوردن مال به باطل در ردیف کشتن انسانها و بلکه مقدم بر آن مطرح شده است؛ شاید بتوان نتیجه گرفت: 💢 گردش مال به باطل در جامعه، به اندازه کشتن انسانها و بلکه بیش از آن به هلاکت انسانها می‌انجامد‼️ به تعبیر دیگر، رمز اينكه نهى از قتل، «لا تَقْتُلُوا» بدنبال نهى از حرام‏خورى، «لا تَأْكُلُوا» آمده است، شايد آن باشد كه سيستم اقتصادى ناسالم، زمينه‏ى قيام محرومان عليه زراندوزان و بروز درگيرى‏ها و پيدايش قتل و هلاكت جامعه است. (تفسير نور، ج‏2، ص274) @yekaye