. 1️⃣ «وَ مَنْ لَمْ یسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلاً أَنْ ینْكِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَكَتْ أَیمانُكُمْ مِنْ فَتَیاتِكُمُ الْمُؤْمِناتِ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإیمانِكُمْ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ فَانْكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَناتٍ غَیرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أَخْدانٍ فَإِذا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَینَ بِفاحِشَةٍ فَعَلَیهِنَّ نِصْفُ ما عَلَی الْمُحْصَناتِ مِنَ الْعَذابِ ذلِكَ لِمَنْ خَشِی الْعَنَتَ مِنْكُمْ وَ أَنْ تَصْبِرُوا خَیرٌ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ» 📖در آیه 23 برخی از زنان که ازدواج با آنان حرام است را برشمرد؛ در آیه 24 زنان متاهل را هم به این فهرست اضافه کرد؛ و سپس ازدواج با هر زنی غیر از این موارد را مجاز اعلام کرد. 📖سپس به سراغ ارائه گزینه‌های دیگر رفت و نشان داد که در اسلام روابط مجاز جنسی تنها محدود به عرصه ازدواج دائم نیست و برای کسانی که امکان ازدواج دائم و تشکیل خانواده مهیا نیست و یا به هر دلیلی تمایلی به این کار ندارند راههای دیگری هم وجود دارد: ▪️یکی خریداری کنیز و با او نکاح کردن؛ و ▪️دیگری متعه کردن (ازدواج موقت)؛ که این دو را در همان آیه 24 مورد توجه قرار داد. 📖در این آیه به راه چهارمی اشاره می‌کند که اگر کسی استطاعت مالی برای ازدواج را ندارد راه دیگری که پیش روی او باز شده، ازدواج با کنیزان مسلمان است. از آنجا که کنیز تحت اختیار صاحبش است، رغبت برای ازدواج با کنیز از جانب یک فرد آزاد بسیار کمتر از رغبت به ازدواج با یک زن آزاد است؛ ولی مزیتش این است که هزینه او بسیار کمتر از هزینه ازدواج با زن آزاد است، زیرا کنیزان هم مهریه‌شان خیلی پایین‌تر بوده، وهم مخارجشان عموما کمتر بوده و تحت شرایطی مقداری از نفقه او برعهده صاحبش است؛ و عبارت پایانی آیه (ذلک لمن خشی العنت منکم) که در بسیاری از روایات نیز بر آن تاکید شده است، این است که این حکم در درجه اول برای افرادی است که نمی‌توانند با خویشتنداری خود را حفظ کنند و از سوی دیگر به لحاظ مالی امکان اقدام به ازدواج با زنان آزاد را هم ندارند؛ و توصیه می‌کند که اگر بتوانید صبر و خویشتنداری در پیش گیرید برایتان بهتر است تا چنین ازدواجی که دائما به خاطر اینکه زن شما تحت اختیار و ولایت یک مرد دیگر است، نگران و ناخرسند باشید. (البته در روایات به تفصیل شرح داده شده که مردی که اجازه ازدواج با کنیز خود را به یک مرد آزاد دیگر می‌دهد، نه خودش دیگر حق دارد که با آن کنیز نکاح کند؛ ونه حق ندارد جلوی تداوم ازدواج آنان را بگیرد؛ بله، تنها حقی که دارد این است که می‌تواند کنیزش را بفروشد؛ و اگر فروخت، صاحب جدیدش می‌تواند آن ازدواج را ملغی اعلام کند؛ و همین است که ازدواج با کنیز را همواره با یک نگرانی همراه می‌کند.) 💢آن نکته‌ای که در این ازدواج مورد تاکید قرار می‌دهد که مواظب باشید که کنیزان مورد نظر نه‌تنها اهل زناکاری نباشند، بلکه اهل برقراری دوستی‌های با نامحرمان و روابط مخفیانه هم نباشند؛ شاید تاکید بر این دو مولفه بدین جهت بوده که احتمال وقوع این گونه روابط نامشروع از جانب کنیزان بیشتر بوده است؛ چرا که آنان در موقعیت فرهنگی پایین‌تری از افراد آزاد قرار داشته‌اند ؛ زیرا یا خودشان غیرمسلمانانی بوده‌اند که در جنگ به اسارت درآمده بودند، و یا فرزندان و نوادگان چنین کسانی بوده‌اند و از این رو، در مجموع این قشر از تعالیم اسلام دورتر بوده‌اند. در ادامه تاکید می‌کند که اگر یک زن کنیز مرتکب این گونه روابط نامشروع شود، به اندازه نیمی از مجازات زنان آزاد باید مجازات شود. ✳️ با اینکه امروزه دیگر کنیز و برده‌ای وجود ندارد، در عین حال این آیه که عمده‌اش ناظر به وضع کنیزان است امروز کاملا کاربردی است زیرا این آیه از مواردی است که صریحا آنچه به عنوان #دوست‌پسر و #دوست‌دختر در جوامع مدرن شیوع پیدا کرده را در ردیف #زناکاری قرار می‌دهد و انجام آن را بشدت نفی می‌کند؛ و مسلمانان را از رفتن به سراغ زنانی که اهل این گونه روابطند برحذر می‌دارد. (در ازای این آیه که در مقام مذمت زنانی است که به دوستی‌های اینچنینی اقدام می‌کنند، آیه 5 سوره مائده است که مردانی را که به چنین دوستی‌هایی اقدام می‌کنند به همین شدت مذمت می‌کند.) @yekaye

🔹قبلا (جلسه 925) اشاره شد که شاید بتوان گفت این سوره در مقام تکوین بنیان جامعه، یا به تعبیر دقیق‌تر امت دینی است؛ امتی که شروع و زیربنایش نظام خانواده است؛ و البته می‌خواهد آن نوع روابط مطلوب خانوادگی به افق روابط اجتماعی هم کشیده شود؛ و آرمان امت اسلامی، نه فقط برابری و عدالت، که برادری و مودت قرار داده شود. 🔸محوری از سوره که بر مسائل خانوادگی تمرکز دارد عمدتا تا آیه 35 است (هرچند در اواسط و پایان سوره نیز گریز‌های مجددی به مسائل خانواده را شاهدیم). در این محور عملا به مساله تکفل اجتماعی و اقتصادی، و اقتضائات حقوقی و فرهنگی آن در خانواده و جامعه می‌پردازد. در واقع، سه گونه تکفل داریم: ▪️یکی تکفلی که کاملا به صورت طبیعی (به خاطر علائق طبیعی‌ای که خداوند در دل والدین نسبت به فرزندان قرار داده) حاصل می‌شود؛ که در این سوره چندان متعرض آن نشده است. ▪️دوم و سوم تکفل در جایی است که اقتضای خود طبیعت نیست؛ که ▫️ یکی آن حالتی است که بدون اختیار شخص تحت تکفل حاصل شده (یتیمان) و ▫️دیگری جایی است که این تکفل با اختیار خود شخص تحت تکفل حاصل شده (زنان در ازدواج)؛ که این دو، بویژه دومی به تفصیل بحث می‌شود که مبنای اصلی شکل‌گیزی خانواده است. 🔸در این مسیر اشاره‌ای به انواع دیگری از پیوندهای زناشویی مجاز (#تعدد زوجات و #ازدواج_موقت) و غیرمجاز (#زناکاری و #همجنس‌بازی) پرداخته و عملا نشان داده می‌شود که اگرچه شالوده اصلی ازدواج بر شکل‌گیری مودت و رحمت است؛ اما خداوند واقعیت‌های عینی‌ای را که تهدیدی برای شکل‌گیری خانواده عادی می‌باشد در نظر داشته؛ و آن اندازه که ممکن بوده، راه‌هایی برای حل این مشکلات پیرامونی قرار داده است؛ و نهایتا سراغ تقسیم کار درون خانواده و چگونگی رفع اختلافات و ملاحظات ناظر به بقای خانواده می‌رود. @yekaye