هدایت شده از یک آیه در روز
.
5⃣ «إِنْ كانَتْ إِلاَّ صَيْحَةً واحِدَةً»
فقط یک صیحه کار آنان را تمام کرد!
💠بحثی درباره #صیحة در قرآن کریم
در قرآن کریم چند قوم را صریحا نام برده که «صیحة» به هلاکت رسیدند:
🔻ثمود (قوم صالح)، هود/67 و قمر/31
🔻مردم مدین (قوم شعیب)، هود/94
🔻قوم لوط، حجر/73
🔻اصحاب حجر، حجر/83
🔻اهل قریه‌ای که فرستادگان الهی (ظاهرا زمان حضرت عیسی ع) سراغشان رفتند، يس/29
اما مهم این است که:
1
🔹معنای هلاکت اینها با «صیحه» به معنای این نیست که لزوما همگی آنها تنها و تنها با یک صیحه نابود شده باشند،
چرا که غیر از آیه حاضر، نه‌تنها تعبیر «جز صیحه‌ای نبود» نیامده، بلکه در بسیاری از آنها از عذابهای دیگری هم سخن به میان آمده است:
▫️در مورد ثمود از رجفه [= زلزله] (اعراف/78) و صاعقه (فصلت/17 و ذاریات/44)،
▫️در مورد مردم مدین از رجفه (اعراف/91 و عنکبوت/27)،
▫️در مورد قوم لوط از بارشِ (اعراف/84، نمل/58) سنگها («حجارة من سجیل منضود»، هود/83؛ «حاصب»، قمر/34)
🔹تعبیر «صیحه» در مواردی بر نفخ صور، که مقدمه ورود در قیامت است، اطلاق شده است (يس/53 ؛ ق/42 )
🔹در برخی موارد به طور عام درباره کفار خبر داده که آنان منتظرند که صیحه‌ای آنان را در برگیرد و هلاکشان کند:
(ما يَنْظُرُونَ إِلاَّ صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ يَخِصِّمُونَ؛ يس/49)
🔹با اینکه عنوان «صیحة» گاه صریحاً در عرض عذابهای دیگر ذکر شده
(فَكُلاًّ أَخَذْنا بِذَنْبِهِ فَمِنْهُمْ مَنْ أَرْسَلْنا عَلَيْهِ حاصِباً وَ مِنْهُمْ مَنْ أَخَذَتْهُ الصَّيْحَةُ وَ مِنْهُمْ مَنْ خَسَفْنا بِهِ الْأَرْضَ وَ مِنْهُمْ مَنْ أَغْرَقْنا؛ عنکبوت/40)
اما این احتمال منتفی نیست که چه‌بسا عنوان عامی هم برای این عذابهای عمومی بوده باشد.
(با توجه به برداشتی از آیات مومنون/41 و ص/12-15)*
🔸با این توضیحات، این سوال که واقعا منظور از «صیحه» چیست، و با این تعبیر خداوند به چه حقیقتی می‌خواهد اشاره کند پررنگ‌تر می‌شود:
🍃الف. آیا نکته همان است که در تدبر 4 اشاره شد؛
https://eitaa.com/yekaye/1645
که صیحه برای اشاره به حضور و نقش‌آفرینیِ فرشته عذاب است؟
🍃ب. آیا در «صدا مهیب» موضوعیت خاصی هست برای ارتباط بین دنیا و انتقال بالاجبار انسان به عوالم ماوراء؟
(مثلا صداهای مهیب، توجهات همگان را بلافاصله به خود جلب می‌کند؛ و صدا مانند نور نیست که نیاز باشد حتما انسان بیدار باشد یا چشمش باز باشد یا به سمت نور قرار گرفته باشد تا توجهش جلب شود)
🍃ج. ...
📝تبصره
ظاهرا تنها موردی که در قرآن کریم، «صیحة» در معنایی کاملا دنیوی (فریاد اعتراض‌آمیز)به کار رفته این آیه است:
«وَ إِذا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسامُهُمْ وَ إِنْ يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُسَنَّدَةٌ يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ» (منافقون/4)
شاید با توجه به نکات فوق، کلمه «صیحة» در اینجا هم ملاحظات خاصی طلب کند، که ان‌شاءالله اگر به بحث از این آیه رسیدیم، در این باره بیشتر تامل خواهیم کرد.
✳️*پی‌نوشت:
این احتمال که صیحه عنوانی برای عذابهای عمومی باشد، بر اساس برداشتی از دو دسته آیه است:
🔹در آیه‌ای که بعد از داستان حضرت نوح و ظاهرا به عنوان نمونه‌ای از امت‌هایی که بعد از نوح آمدند و عذاب شدند، از عذاب آنان با صیحه یاد شده
(مومنون/41؛ البته در اینجا این احتمال هم هست که واقعا اینجا یک قوم معین مورد نظر بوده باشد نه لزوما نمونه‌ای از امتها)
🔹برخی از اقوام دیگر را که صریحا با امور دیگری مانند
▫️تندباد
(قوم عاد : «ریح صرصر» فصلت/16 و قمر/18 و حاقه/6 ؛ «ریح فیها عذاب الیم» احقاف/24 ؛ «ریح عقیم» ذاریات/41)
▫️ویا «سقوط کِسَفاً من السماء»
(اصحاب أیکة: که حضرت شعیب بر آنان مبعوث شد و اختلاف است که آیا آنان همان مردم مدین بودند یا گروهی دیگر؛ شعراء/176-187)
▫️و یا غرق شدن
(قوم نوح و فرعون)
به هلاکت رسیدند، در ریف این اقوام فوق قرار داده و تعبیر کرده که آنها را صیحه‌ای در برگرفت
(ص/12-15؛ البته در این آیات این احتمال که منظور مردم زمان خود پیامبر بوده باشند، نه این اقوام؛ و نیز اینکه اصلا منظور انتظار آنان در برزخ برای نفخ صور و برپایی قیامت باشد، نیز منتفی نیست)
@yekaye