۱۱۳۸) 📖 لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطينَ 📖 ترجمه 💢خداوند شما را برحذر نمی‌دارد در خصوص کسانی که نه در [امر]‌ دین با شما پیکار نکردند و نه شما را از دیارتان بیرون راندند، که بدانان نیکی، و با آنان به عدل رفتار کنید؛ که قطعا خداوند عدالت‌پیشگان را دوست دارد. سوره ممتحنة (۶۰) آیه ۸ ۱۴۰۳/۷/۲۴ ۱۱ ربیع‌الثانی ۱۴۴۶ @yekAaye #ممتحنه_8

@yekaye #ممتحنه_8

🔹درباره شأن نزول این آیه اقوال متعددی نقل شده است که اهم آنها بدین قرار است:

📜۱) الف. از ابن عباس نقل شده که این آیه در مورد قبیله‌های خزاعه و بنی‌مدلج نازل شد که با رسول الله ص مصالحه کرده بودند که نه وارد جنگ با ایشان شوند و نه به ایشان کمک و یاری برسانند 📚مجمع البيان، ج‏9، ص408 📜ب. از حسن بصری و ابوصالح نقل شده که این آیه در مورد قبیله‌های خزاعه و بنی حارث بن کعب و کنانه و مزینه و سایر قبایل عرب نازل شد که [با اینکه مسلمان نبودند] پشتیبان رسول الله ص و علاقمند به ایشان و به غلبه ایشان بودند 📚البحر المحيط، ج‏10، ص156 @yekaye #ممتحنه_8

☀️۱) ابوجعفر روایت کرده که: امام رضا ع فرمودند: اینکه کسی قوم و قبیله خود را، هرچند که کافر باشند، دوست بدارد جای هیچ ملامتی ندارد. به ایشان عرض کردم: [پس چرا] خداوند می فرماید: «نمی‌یابی قومى را كه به خدا و روز دیگر ايمان داشته باشند ولی مودت داشته باشند با کسانی كه با خدا و رسولش مخالفت كرده‌اند...» (مجادله/۲۲). فرمودند: مطلب آن گونه که تو گمان کردی نیست. مقصودم کسی بود که به خاطر خدا نسبت به آنان بغض دارد و مودت ندارد؛ ولی به آنها غذا می‌دهد در حالی که به سایر مردم غذایی نمی‌دهد [کنایه از اینکه خوش‌رفتاری و ادامه به معاشرت با آنها و حتی نیکوکاری در حق آنها غیر از مودت داشتن نسبت به آنهاست]. 📚السرائر، ج‏3، ص576 @yekAaye

☀️۲) از امیرالمؤمنین ع روایت شده که فرمودند: با نیکویی در گفتار و زیبایی در رفتارها، درصدد اصلاح دشمنان بودن، ساده‌تر است از اینکه بخواهیم از طریق مضمضه کردن جنگ با آنها ملاقات و بر آنها غلبه کنیم. 📚تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص334؛ 📚عيون الحكم و المواعظ (لليثي)، ص57 قال امیرالمؤمنین ع: الِاسْتِصْلَاحُ لِلْأَعْدَاءِ بِحُسْنِ الْمَقَالِ وَ جَمِيلِ الْأَفْعَالِ أَهْوَنُ مِنْ مُلَاقَاتِهِمْ وَ مُغَالَبَتِهِمْ بِمَضِيضِ الْقِتَالِ (82/ 2). @yekaye

☀️۳) از امیرالمؤمنین ع روایت شده که فرمودند: اگر بین تو و دشمنت قراری گذاشته شد که صلحی منعقد گردید و تو بدان متعهد گشتی پس به عهدت وفا کن و در حق آنچه که بر ذمه‌ات آمده امانتداری کن و خودت را سپری قرار بده بین خویش و عهدی که با او بسته‌ای [ظاهرا کنایه از این است که تا پای جانت بر سر عهدت بمان]. 📚تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص334 📚عيون الحكم و المواعظ (لليثي)، ص162 قال امیرالمؤمنین ع: إِنْ وَقَعَتْ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ عَدُوِّكَ قِصَّةٌ عَقَدْتَ بِهَا صُلْحاً وَ أَلْبَسْتَهُ بِهَا ذِمَّةً فَحُطْ عَهْدَكَ بِالْوَفَاءِ وَ ارْعَ ذِمَّتَكَ بِالْأَمَانَةِ وَ اجْعَلْ نَفْسَكَ جُنَّةٌ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ مَا أَعْطَيْتَ مِنْ عَهْدِكَ (9/ 3). @yekaye

☀️۴) امیرالمومنین ع هنگام انتصاب مالک اشتر به حکومت مصر عهدنامه‌ای خطاب به ایشان نوشتند که فرازهایی از آن در جلسات قبل گذشت. در فراز دیگری از آن آمده است: و از صلحى كه دشمن تو را بدان خوانَد، و رضاى خدا در آن بُوَد، روى متاب؛ كه صلح، سربازان تو را آسايش رساند و از اندوه‏هايت برهاند و شهرهايت ايمن ماند. ليكن دوراندیش باش در نهایت دوراندیشی، با دشمن خود پس از صلح، كه بسا دشمن به نزديكى گرايد تا غفلتى يابد؛ پس دور انديش شو! و به راه خوش‌گمانى مرو، و اگر با دشمنت پيمانى نهادى و در ذمه خود او را امان دادى به عهد خويش وفا كن و آنچه را بر ذمه دارى ادا. و خود را چون سپرى برابر پيمانت بر پا؛ چه اینکه مردم، با همه هواهاى گونه‏گون كه دارند، و رأيهاى مخالف يكديگر كه در ميان آرند، بر هيچ چيز از واجبهاى خدا چون بزرگ شمردن وفاى به عهد سخت همداستان نباشند. و مشركان نيز جدا از مسلمانان وفاى به عهد را ميان خود لازم مى‏شمردند، چه زيان پايان ناگوار پيمان شكنى را بردند. پس در آنچه به عهده گرفته‏اى خيانت مكن و پيمانى را كه بسته‏اى مشكن و دشمنت را كه- در پيمان توست- مفريب كه جز نادان بدبخت بر خدا دليرى نكند. و خدا پيمان و زينهار خود را امانى قرار داده، و از در رحمت به بندگان رعايت آن را بر عهده همگان نهاده، و چون حريمى استوارش ساخته تا در استوارى آن بيارمند و رخت به پناه آن كشند. پس در پيمان نه خيانتى توان كرد، و نه فريبى داد، و نه مكرى پيش آورد، و پيمانى مبند كه آن را تأويلى توان كرد- يا رخنه‏اى در آن پديد آورد-. و چون پيمانت استوار شد و عهدت برقرار- راه خيانت مپوى- و براى به هم زدنش خلاف معنى لفظ را مجوى، و مبادا سختى پيمانى كه بر عهده‏ات فتاده و عهد خدا آن را بر گردنت نهاده، سر بردارد و تو را- به ناحق- بر به هم زدن آن پيمان وادارد، كه شكيبايى كردنت در كار دشوارى كه گشايش آن را اميدوارى، و پايان نيكويى‏اش را در انتظار، بهتر از مكرى است كه از كيفر آن ترسانى، و اين كه خدا تو را چنان بازخواست كند كه درخواست بخشش او را در دنيا و آخرتت نتوانى. 📚نهج البلاغة (للصبحي صالح)، نامه53 (اقتباس از ترجمه شهیدی، ص۳۳۸-۳۳۹) 📚تحف العقول، ص145 📚دعائم الإسلام، ج‏1، ص367 @yekAaye

. 1️⃣ «لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ» این آیه و آیه بعد به یک معنا شرح و تفصیلی است برای نهی وارد شده در آیه اول این سوره؛ 🤔و متناسب با اینکه تمرکز بحث را روی دوگانه «الَّذِينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ» و «الَّذينَ قاتَلُوكُم‏» قرار دهیم یا دوگانه «أنْ تَبَرُّوهُمْ» و «أَنْ تَوَلَّوْهُم‏»، این شارح آیه اول بودن را دو گونه می‌توان تحلیل کرد (و بعید نیست که هر دو مستقلا مد نظر بوده باشد). 🌴الف. در آنجا مسلمانان را از مودت با کافرانی که به دشمنی با مسلمانان اقدام می‌کنند برحذر داشت؛ اینجا توضیح می‌دهد که آن کسانی که در بلاد کفر هستند (به ویژه افرادی که خویشاوند مسلمانان هستند و مسلمانان یک نحوه تعلق عاطفی بدانان دارند) بر دو قسم‌اند. برخی هیچ گونه اقدامی علیه مسلمانان انجام ندادند که رابطه خویشاوندی با اینها را حفظ کردن و نیکی کردن در حق اینها اشکالی ندارد؛ ولی برخی به جنگ با مسلمانان پرداختند و به‌گونه‌ای هستند که اگر بتوانند برای نابودی مسلمانان هر کاری انجام می‌دهند که در آیه بعد تأکید می‌کند اینهاست که مقصود اصلی از آن نهی بودند (الميزان، ج‏19، ص234 ) و چه‌بسا حتی برّ و نیکی هم در حق آنها نباید کرد. 🌴ب. در آنجا خداوند مسلمانان را از تولی کفار برحذر داشت و در اینجا اجازه برّ و نیکی به آنان را می‌دهد نه اجازه تولی را (مفاتيح الغيب، ج‏29، ص521 )؛ چنانکه در آیه بعد هم تصریح کرده که خداوند در خصوص کسانی که با شما جنگیدند نهی‌تان می‌کند از اینکه نسبت بدانان تولی داشته باشید. @yekaye #ممتحنه_8