🔹 حَبًّا ماده «حبب» در معانی متعددی به کار رفته است؛ دو معنای رایجتر آن، که در قرآن کریم به کار رفته، ▪️ یکی «دوست داشتن» است و ▪️ دیگری «دانه». 🔸برخی اساساً به سه اصل و ریشه مستقل برای این ماده باور دارند: یکی همین معنای «دانه»، دیگری لزوم و ثبات (که محبت و دوست داشتن را به این معنا برمی‌گردانند) و سوم کوتاه بودن (قِصَر) (معجم مقاييس اللغة، ج2، ص26) 🔸اما دیگران همان دو معنا را اساسی دانسته‌اند؛ و در این میان،ب ▪️رخی همه این معانی را به «دوست داشتن» برمی‌گردانند و می‌گویند «دانه» هم از این جهت که محبوب کشاورز است، «حبّ» نامیده شده 📚(التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج2، ص178-180) و ▪️برخی هم «دوست داشتن» را به «دانه» برمی‌گردانند با این توضیح که اصل این کلمه برای گندم و جو و سایر دانه‌های خوردنی به کار می‌رفته، سپس تعبیر «حَبَّةُ القلب» از باب تشبیه قلب به شکل دانه به کار رفته؛ و از اینجا تعبیر «حَبَبْتُ فلانا» در اصل به این معنا بوده که «حبه‌ی قلبم به تو اصابت کرد» و بتدریج برای دوست داشتن به کار رفته است. 📚 (مفردات ألفاظ القرآن، ص214) در هر صورت، معنای «دانه» یکی از معانی پرکاربرد این ماده است. ▫️این کلمه، علاوه بر به دو صورت «حَبّ» (إِنَّ اللَّهَ فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوى، أنعام/95؛ فَأَنْبَتْنا بِهِ جَنَّاتٍ وَ حَبَّ الْحَصِيدِ، ق/9) و «حَبّة» (كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ، بقرة/261؛ وَ لا حَبَّةٍ فِي ظُلُماتِ الْأَرْضِ، أنعام/59) در زبان عربی به صورت «حِبّة» (جمعِ «حِبّ») نیز به کار رفته است؛ برخی گفته‌اند با فتحه برای دانه‌هایی که خودشان خوراکی‌اند (بویژه گندم و جو) به کار می‌رود، اما با کسره برای اشاره به دانه‌هایی که «بذر» گیاهان هستند، می‌باشد؛ و این نیز گفته شده که به دانه‌ی هر چیز دانه‌داری (یعنی حتی عدس و لوبیا و ...) «حِبّ» گفته می‌شود و تنها به دانه‌های گندم و جو «حَبّ» اطلاق می‌گردد 📚(معجم مقاييس اللغة، ج2، ص26) ماده «حبب» جمعاً 94 بار در قرآن کریم به کار رفته است که از این تعداد، 12 مورد در معنای «دانه» و 82 مورد در معانی مربوط به دوست داشتن به کار رفته است. @yekaye

☀️1) از پیامبر اکرم ص روایت شده است که فرمود: همانا خداوند سبحان می‌فرماید: اگر بندگانم مرا اطاعت کنند شبها با باران سیرابشان کنم و در روز خورشید را بر آنان طلوع دهم و دیگر صدای رعد را نشنوند! 📚مجمع البيان، ج6، ص434 وَ رُوِيَ عَنِ النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ رَبَّكُمْ سُبْحَانَهُ يَقُولُ لَوْ أَنَّ عِبَادِي أَطَاعُونِي لَأَسْقَيْتُهُمُ الْمَطَرَ بِاللَّيْلِ وَ أَطْلَعْتُ عَلَيْهِمُ الشَّمْسَ بِالنَّهَارِ وَ لَمْ أُسْمِعْهُمْ صَوْتَ الرَّعْدِ! @yekaye

. ✅ عطف به اطلاعیه قبلی، https://eitaa.com/yekaye/1766 همچنان منتظر نکات تخصصی شما هستم.

. 1⃣ «وَ آيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ أَحْيَيْناها وَ أَخْرَجْنا مِنْها حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ» در آیه قبل، به مساله معاد اشاره کرد و در این آیه ظاهرا نشانه‌ای بر معاد می‌آورد؛ و آن زنده شدن زمین مرده، و روییدن گیاهان جاندار از دل خاک بی‌جان است. @yekaye

. 2⃣ «وَ آيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ أَحْيَيْناها وَ أَخْرَجْنا مِنْها حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ» اینکه زمین مرده را زنده می‌کند و از آن دانه‌ای بیرون می‌آورد را نشانه و آیه‌ای «برای آنان» دانسته‌است؛ اما آیه و نشانه‌ای «بر چه چیزی»؟ 🍃الف. بر قدرت بر معاد و زنده کردن تمام کسانی که هلاک شده بودند و کسی امید به بازگشتشان نداشت 📚(مجمع‌البیان، ج8، ص661) (با توجه به دو آیه قبل) 🍃ب. نشانه‌ای برای وابستگی شدید آنان به خداوند، که آنان را به شکرگزاری و پیروی از تعالیم خداوند تشویق کند. (از این جهت که بر «خوردن آنان» تاکید کرد و نیز با توجه به دو آیه بعد، و بویژه آیه35) 🍃ج. اینها نشانه‌هایی از آفرینش و تدبیر است که بر ربوبیت خداوند دلالت می‌کند 📚(المیزان، ج17، ص85) و در واقع، برهانی بر توحید و منزه دانستن خداوند از هرگونه شریک (با توجه به باور مشرکانه‌ای که در آیات قبل، به مخاطبان پیامبر نسبت داد؛ و نیز با توجه به آیه 36 که بر تنزیه خداوند و خالقیت مطلق او تاکید می‌ورزد). 🍃د. ... 💠نکته تخصصی #آیه‌شناسی این گونه نیست که یک چیز تنها برای یک امر بتواند نشانه قرار گیرد؛ بلکه یک #نشانه می‌تواند #نشانه_چندمنظوره باشد. مثلا ❌علامت × هم می‌تواند نشانه عمل ضرب در حساب باشد، هم نشانه رد کردن و نپذیرفتن (در مقابل نشانه √) و ... . در مورد آیات الهی هم لزوما این گونه نیست که هر آیه‌ای فقط بر یک امر خاص دلالت داشته باشد؛ 💢بلکه هر چیزی ممکن است از زوایای مختلف برای امور مختلفی آیه باشند؛ به طوری که اگر نگاه آیه‌بین انسان باز شود، هر پدیده‌ای از آفریده‌های خدا و بلکه هر واقعه‌ای که رخ می‌دهد، می‌تواند برای شخص او آیه‌ای باشد که در حالی که حاوی نکاتی عام هست، راه سعادت شخص او را نیز به طور خاص نشان دهد.💢 @yekaye

. 3⃣ «وَ آيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ ...» بهترين دليل براى عموم مردم، آن است كه دائمى، عمومى، غير قابل انكار، ساده و همه جايى باشد. 📚(تفسير نور، ج9، ص539) @yekaye

. 4⃣ «وَ آيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ أَحْيَيْناها وَ أَخْرَجْنا مِنْها حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ» 🔹آیا زمین واقعا آن گونه که ما تصور می‌کنیم موجودی بی‌جان است یا خداوند در او هم حیات جاری کرده است؟ 🔹آیا اینکه دانه از دل زمین می‌روید تنها و تنها به عنصر حیات در دانه اشاره دارد؛ یا باید حیاتی هم در زمین باشد که بتواند به دانه در رویاندنش امداد رساند؟ 🔹واقعا مرز موجود زنده و غیرزنده چیست؟ 🔹ضمنا آیا پاسخ این سوال، پاسخی عقلی و فلسفی باید باشد یا پاسخی حسی و تجربی محض؟ 🔺و اگر پاسخی عقلی و فلسفی است، آیا چنین نیست که رشته زیست‌شناسی، علی‌رغم ظاهر تجربی‌اش، بشدت از پیش‌فرض‌های فلسفی خاصی تغذیه می‌کند؟! #علم_دینی @yekaye

✅ با توجه به کثرت احادیث و نکات ناظر به این آیه، ان شاءالله فردا نیز به همین آیه اختصاص خواهد داشت.

بسم الله الرحمن الرحیم ✅ چنانچه اشاره شد امروز نیز به ادامه بحث از آیه 33 سوره یس اختصاص خواهد داشت.

☀️2) از امام سجاد ع روایت شده است: حضرت قائم - عجل الله تعالی فرجه الشریف – از مدینه راه می‌افتند تا به منطقه حفر* می‌رسند و به لحاظ آذوقه بشدت در تنگنا قرار می‌گیرند؛ [همانجا می‌خوابند] آنگاه صبح می‌کنند در حالی که برایشان محصولاتی روییده است؛ از آن می خورند و زاد و توشه برمی‌گیرند و این همان سخن خداوند متعال است که فرمود «و نشانه‌ای برایشان همین زمین مرده است؛ آن را زنده گرداندیم و از آن دانه‌ای بدر آوردیم که همانا از آن می‌خورند.»‌ سپس به مسیر خود ادامه می‌دهند تا به قادسیه می‌رسند در حالی که مردم در کوفه جمع شده و با سفیانی بیعت کرده‌اند! 📚سرور أهل الإيمان في علامات ظهور صاحب الزمان عج، ص100 [و ممّا ننقله من كتاب فضل بن شاذان المقدّم ذكره ما رواه الحسن بن محبوب] يرفعه إلى أبي خالد الكابلي، عن عليّ بن الحسين عليه السّلام، قال: يَقْبلُ الْقَائِمُ ع مِنْ الْمَدِينَةِ حَتَّى يَنْتَهِيَ إِلَى الحفرِ وَ تُصِيبُهُمْ مَجَاعَةٌ شَدِيدَةٌ قَالَ فَيَصبحونَ وَ قَدْ نَبَتَتْ لَهُمْ ثَمَرَةٌ فيَأْكُلُونَهَا وَ يَتَزَوَّدُونَ مِنْهَا [وَ هُوَ] قَوْلُ الله تَعَالَى «وَ آيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ أَحْيَيْناها وَ أَخْرَجْنا مِنْها حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ» ثُمَّ يَسِيرُ حَتَّى يَنْتَهِيَ إِلَى الْقَادِسِيَّةِ وَ قَدِ اجْتَمَعَ النَّاسُ بِالْكُوفَةِ وَ بَايَعُوا السُّفْيَانِيَّ. ✳️*پی‌نوشت: منطقه «الحفر» در شمال شرقی عربستان و در مسیر به سمت بصره و کوفه قرار دارد. [در بحارالانوار، ج52، ص387 این کلمه به صورت «أجفر» ثبت شده که آن هم منطقه‌ای نسبتا نزدیک به «الحفر» است و هر دوی اینها را در نقشه گوگل می‌توانید مشاهده کنید] @yekaye

☀️3) از امام کاظم ع درباره این سخن خداوند که می‌فرماید «زمین را بعد از مرگش زنده می‌گرداند (روم/50) روایت شده است: [مطلب فقط] این نیست که با باران زنده‌اش کند؛ ولیکن خداوند مردانی را برمی‌انگیزاند که عدل را احیا می‌کنند و با احیای عدل زمین زنده می‌شود وقطعا اقامه حدود الهی برای زمین سودمندتر است از بارانی که چهل صبحگاه ببارد. 📚الكافي، ج7، ص174 أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُوسَى بْنِ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ أَبِي إِبْرَاهِيمَ ع فِيقَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها» قَالَ: لَيْسَ يُحْيِيهَا بِالْقَطْرِ وَ لَكِنْ يَبْعَثُ اللَّهُ رِجَالًا فَيُحْيُونَ الْعَدْلَ فَتُحْيَا الْأَرْضُ لِإِحْيَاءِ الْعَدْلِ وَ لَإِقَامَةُ الْحَدِّ لِلَّهِ أَنْفَعُ فِي الْأَرْضِ مِنَ الْقَطْرِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً. @yekaye

. 5⃣ «وَ آيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ أَحْيَيْناها وَ أَخْرَجْنا مِنْها حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ» در این آیه و آیات بعد، برخی از امور عالم را برمی‌شمرد و نام آیه بر آنها می‌نهد. 💠نکته تخصصی #معرفت‌شناسی : نگاه آیه‌بین #آیه ، یعنی علامت و نشانه، و علامت و نشانه بودن یک چیز، وصفی است که از نسبت او با امری دیگر درمی‌آید. ⬅️ نمونه ساده آن علائم رانندگی است: اگر کسی با تخصص‌های مختلف فیزیک و شیمی به شناساییِ یک تابلوئی راهنمایی و رانندگی بپردازد، نکات متعددی درباره جنس آهن آن، طول موج‌های رنگ‌های آن، مقاومت آن در سرما و گرما، و ... می‌تواند بفهمد، اما اینها هیچیک نکته‌ای درباره علامت و نشانه بودن آن نمی‌گوید. اگرچه سازنده یک تابلوی رانندگی، در ساخت آن به بسیاری از این امور توجه دارد، اما این تابلو بدین جهت ساخته و نصب نشده است که افراد خود آن را بررسی کنند؛ بلکه ساخته شده تا علامت و نشانه‌ای باشد برای فهماندن مطالبی به رانندگان درباره وضعیت مسیری که می‌خواهند بپیمایند. ⬆️ خداوند همه جهان را آیه آفریده است و در آیات پیش رو، از زمین و دانه‌ای که می‌روید و باغها و رودهایی که در آن جاری است تا زوجیت اشیاء و شب و روز و ماه و خورشید و کشتی‌ای که در دریا روان است و اینها را به عنوان آیه به رخ ما می‌کشد؛ اینها هم آیات قرآن‌اند هم آیات خلقت، اما ما چه اندازه اینها را به عنوان «آیه» می‌بینیم و از نشانه‌ها به آنچه نشانه‌ها می‌خواهند ما را بدان رهنمون سازند، رهنمون می‌شویم؟ 📝 #علم_دینی و #نگاه_آیه‌ای قبلا اشاره شد که یکی از نقطه‌ضعف‌های مدرن علم جدید این است که به بهانه روش تجربی، می‌کوشد نگاه آیه‌ای به عالَم و آدم را به محاق بَرَد، بلکه علمی بودن چنان نگاهی را انکار کند. 🔖(بویژه در جلسه 229، تدبرهای 3 و 4: http://yekaye.ir/al-baqarah-002-039/ ) اسف‌بارتر این است که این ادبیات غلط در جامعه متدینان هم شیوع پیدا کرده و کلمه #علم را معادل #علم_تجربی ، آن هم علمی که روش صرفا حسی دارد و هیچ توجهی به مبدا و معاد ندارد و نگاه آیه‌ای به عالَم را خرافات می‌شمرد، قلمداد می‌کنند❗️ بهانه‌شان هم این است که "ما کلمه «علم» را معادل «science» به کار می‌گیریم؛ و کلمه «science» در ادبیات غربی به معنای «علم صرفاً تجربی» است"❗️ غافل از اینکه کاربرد همین کلمه «science» در فرهنگ غربی در این معنای مبتذل، تنها در یک قرن اخیر و به خاطر غلیه رویکردهای پوزیتیوستی و مادی‌گرایانه در ساحت علم، به چنین انحرافی مبتلا شده و تا پیش از آن، «science» (و بویژه ریشه اصلی لاتینی آن: scientia) برای رشته‌های الهیات هم تعبیر به کار می‌رفت (سید حسین نصر، معرفت و معنویت)؛ اما چه کنیم که غرب‌زدگی و اصرار به همراهی با غربیان، مجال دیدن حقیقت را از بسیاری از مدعیان تفکر دینی هم سلب کرده است‼️ اهمیت تزریق نگاه آیه‌ای به امور بقدری است که برخی از بزرگان – مانند آیت الله جوادی آملی – یکی از مهمترین گام‌ها در تحقق علم دینی را همین نکته می‌دانند؛ یعنی هر چیزی را در پیوند با مبدا و معاد دیدن 📚(منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، جوادی آملی، ص135-137) ✳️ تبصره نقد فروکاستن #علم به #علم_تجربی به معنای انکار ارزشمندی #روش_تجربی نیست؛ بلکه به معنای مخالفت با انحصار روش علم به روش تجربی است. @yekaye

. 6⃣ «فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ» جار و مجرور (منه) ‌علی القاعده باید بعد از متعلَقِ خویش بیاید؛ اینکه مقدم شده نشان از تاکید خاصی بر آن است؛ وجه آن چیست؟ 🍃الف. چون اغلب خوراک انسان‌ها که با آن زندگی می‌گذرانند، از «دانه»ها (غلات: گندم و برنج و ...) است؛ از این جهت آن را مقدم آورده است. 📚(أنوار التنزيل (بیضاوی)، ج4، ص267؛ تفسیر الصافی، ج4، ص252 ) 🍃ب. شاید می‌خواهد به وجه خاصی از آیه بودن آنها اشاره کند؛ یعنی اگر به همین دانه‌ها بنگرید ارتباط آن با خودتان را می‌بینید که زندگی شما – که نیازمند خوراک است – به همین دانه‌هایی وابسته است که پیش از اینکه شما پا به هستی بگذارید در زمین برای شما مهیا شده بود؛ آیا این نشانه‌ای نیست بر اینکه تدبیر شما یکسره در بیرون شما رقم خورده و به دست خداست، و شما تماما به خدا وابسته‌اید؟! 🍃ج. ... @yekaye

. 7⃣ «وَ آيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ أَحْيَيْناها وَ أَخْرَجْنا مِنْها حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ» احیا شدن زمین، به این است که زندگی در آن شکل بگیرد. مرگ و زندگی هم در منطق قرآنی دو گونه است: 🔹یکی همین مرگ و زندگی عادی بیولوژیکی؛ و 🔹 دیگری مرگ دل انسان و زندگی حقیقی یا همان حیات طیبه. همان طور که زنده شدن زمین می‌تواند ناظر به برقراری زندگی بیولوژیکی در آن باشد، می‌تواند ناظر به برقراری حیات طبیه در آن باشد (حدیث3 https://eitaa.com/yekaye/1795)؛ آنگاه دانه‌ای که از آن سر می‌زند، همان دانه و جوانه اسلام حقیقی خواهد بود (فتح/29) و بر همین سیاق ادامه آیات را می‌توان در افقی دیگر فهمید. ✳️ تذکر 🔹اولا برخلاف آنچه برخی ظاهرگرایان می‌پندارند استفاده از آرایه‌های ادبی و بویژه صناعات استعاره و تمثیل و ... برای رساندن مقصود، نه‌تنها ممنوع و حرام نیست! بلکه یکی از وجوه اعجاز ادبی قرآن کریم است؛ 🔹و ثانیا استفاده از یک لفظ در چند معنا، نه تنها محال نیست، بلکه – بویژه برای متکلمی که توان چنین استفاده ای را دارد – حکایت از یک کمال (توانایی او در استفاده از زبان) دارد. 🔖(به مثال ارائه شده در جلسه 772، تدبر2 توجه شود http://yekaye.ir/ya-seen-36-25/ ) بر این اساس، این گونه استفاده‌ها از آیات قرآن، نه صرفاً یک استفاده استحسانی و ذوقی (در معنای منفیِ این کلمه)، بلکه یک استفاده معقول و منطبق بر قواعد معنی‌شناختی است؛ بویژه که این استفاده‌ها توسط اهل بیت ع که شارحان و معلمان حقیقیِ قرآن‌اند، انجام شده باشد. @yekaye

. 8⃣ «وَ آيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ أَحْيَيْناها وَ أَخْرَجْنا مِنْها حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ» 🌐در بسیاری از احادیث، دل انسان به «زمین» تشبیه شده است؛ و بارها از مرگ دل ویا چگونگی زنده شدن آن سخن به میان آمده است. 🌱همچنین از اینکه این دل (بویژه دل جوان) همچون زمین بایری است که هر چیزی در آن می‌توان کاشت ؛ طبیعتا هر دانه‌ای که کاشته شود، زمانی هم به ثمر می‌نشیند و میوه می‌دهد.🌳 اگر اضافه کنیم که خوردن و طعام و ... فقط به یک سلسله اعمال جسمانی اطلاق نمی‌شود، بلکه علمی هم که می‌آموزیم مهمترین مصداق غذایی که می‌خوریم معرفی شده است (کافی، ج1، ص50) آنگاه چه‌بسا مراد از آیه‌ بودن زمین که در این آیه و آیات بعد مورد توجه قرار گرفته است، صرفا در همین معنای اولیه‌اش خلاصه نشود، بلکه خود همین آیه نیز آیه و علامت و نشانه‌ای باشد برای بسیاری از حقایق دیگر، که انسان باید جدی بگیرد. ✅تفصیل این نکته بر عهده خود شما. @yekaye

782) 🌺 وَ جَعَلْنا فيها جَنَّاتٍ مِنْ نَخيلٍ وَ أَعْنابٍ وَ فَجَّرْنا فيها مِنَ الْعُيُونِ 🌺 💐 ترجمه و در آن باغ‌هایی از درختان خرما و انگور قرار دادیم و در آن چه بسیار چشمه‌ها را که جوشاندیم؛ سوره یس (36) آیه34 1397/4/6 13 شوال 1439 @yekaye

@yekaye

🔹نَخيلٍ ▪️ماده «نخل» در اصل به معنای برگزیدن و اختیار کردن چیزی است و «انتخل» به معنای تفحص کاملی است تا بهترین امرِ مربوطه به چنگ آید. ▪️کلمه «نخل» به معنای «درخت خرما» معروف است و برخی بر این باورند که از این جهت به آن نخل گویند که آن را ارزشمندترین گیاه ساقه‌دار می‌دانند. 📚(معجم المقاييس اللغة، ج5، ص407) ▫️کلمه «نخل» [اسم جنس است که] در مورد یک درخت یا درختان خرما به کار می‌رود اما مشخصا «یک درخت خرما» مد نظر باشد (یعنی برای واحد نخل) از تعبیر «نخلة» استفاده می‌کنند (فَأَجاءَهَا الْمَخاضُ إِلى جِذْعِ النَّخْلَةِ؛ مریم/23) و کلمه «نخیل» (وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخيلِ وَ الْأَعْنابِ؛ نحل/67) هم برای جمع (درختان خرما) استفاده می‌شود. 📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص796) این ماده فقط در معنای «درخت نخل» و جمعا 20 بار در قرآن کریم به کار رفته است. @yekaye