925) 📖 بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ 📖 💢به نام خداوند دارای رحمت گسترده و همیشگی ⭕️ سوره نساء ⭕️ 1398/2/1 15 شعبان 1440 @Yekaye

@Yekaye

📝مقدمه چنانکه قبلا اشاره شد، علت انتخاب بحث قبل، واقع شدن ما در عرصه #جنگ_اقتصادی بود؛ که به نظر می‌رسید اواخر سوره آل عمران رهنمودهای مهمی برای این عرصه داشته باشد. 🇮🇷عبور از چهل سالگی #انقلاب_اسلامی و ورود در #گام_دوم ، اقتضائاتی دارد که شاید مهمترین آنها رسیدن به فهم عمیقی پیچیدگی‌های #جامعه_دینی و مشکلات پیش روی آن است؛ تا سختی‌های مسیر، نه ما را از راه به بیراهه بکشاند؛ و نه از ادامه مسیر منصرف سازد. 🤔به نظر می‌رسد زیربنای #جامعه ‌ای که بخواهد واقعا دینی باشد، این است که نهاد #خانواده در آن نقش خود را درست ایفا نماید؛ و 〽️واقعیت این است که #نظام_سرمایه‌داری به طور غیرمحسوس و تدریجی، اما با جدیت، در مسیر تضعیف نهاد خانواده گام برمی‌دارد؛ و 🚫این خطری است که #نظام_اسلامی ما، و بلکه #حیات_اجتماعیِ ما ایرانیان با چنان سابقه تمدنی‌ای را تهدید می‌کند. این امور انگیزه‌ای شد که برای ادامه کار، با #توکل بر خدا و #توسل به اهل بیت علیهم‌السلام، در این ایام بابرکت #میلاد_مبارک_امام_زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، 🔺سوره مبارکه #نساء🔺 در دستور کار قرار داده شود. مروری بر بحثی که تحت عنوان #غرض_و_دورنمای_سوره در ادامه خواهد آمد، شاید بتواند چرایی انتخاب این سوره در این برهه را بیشتر آشکار کند. از خداوند متعال توفیق #گام_برداشتن صحیح و مداوم در مسیر او و #فهم_عمیق و صحیحِ کلام او را خواستاریم. @Yekaye

✅معرفی سوره نساء 🔹سوره نساء را عموما از سوره‌های #مدنی دانسته‌اند ؛ برخی کل آیات آن را مدنی می‌دانند؛ اما برخی دو آیه 58 (إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها وَ إِذا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كانَ سَميعاً بَصيرا) و آیه آخر آن (يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتيكُمْ فِي الْكَلالَةِ ...) را نازل شده در مکه می‌دانند. (مجمع البيان، ج3، ص3) 🔹این سوره در دسته‌بندی‌ای که از پیامبر اکرم ص روایت شده، جزء سوره‌های #سبع_طوال (هفت سوره طولانی) است که در حدیث نبوی، این هفت سوره معادل تورات دانسته شده است. (الدر المنثور، ج2، ص116) و به لحاظ حجم (تعداد حروف و کلمات، نه صرف عدد آیات) بعد از سوره بقره، بزرگترین سوره قرآن کریم است. 🔹این سوره را ظاهرا به این دلیل سوره نساء نامیده‌اند که واژه «نساء: زنان» (از مجموع 59 بار کاربردش در قرآن) 28 بار در این سوره به کار رفته و بیشتر احکام فقهی مربوط به زنان در این سوره آمده است. نام دیگر این سوره نساءالکُبری یعنی سوره بزرگ زنان است، چون سوره طلاق «‌نساءالصُغری» یا «‌نساءُالقُصری‌» یعنی سوره کوچک زنان نام دارد. (دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۲۳۷؛ به نقل از ویکی شیعه، مدخل «سوره نساء») 🔹این سوره، که به عنوان چهارمین سوره در مصحف شریف قرار داده شده، ظاهرا 92مین سوره‌ای است که بر پیامبر اکرم ص نازل شده و طبق روایت امام باقر ع سوره نور (که در آن نیز مسائل متعددی درباره زنان و خانواده مطرح شده) بعد از این سوره نازل شده؛ و حضرت شاهد این مدعا را هم این برمی‌شمرند که در آیه 14 سوره نساء مجازات حبس را برای زنان زناکار مطرح می‌کند و می‌فرماید این مجازات باشد تا خداوند راهی را نشان دهد؛ و در آیه 2 سوره نور، این راه نشان داده می‌شود که همان اقامه حد است. (الكافي، ج2، ص33) . @Yekaye

📖تعداد آیات تعداد آیات آن، بر اساس نسخه کوفی (که امروزه به خط عثمان طه در بلاد مشرق اسلامی رایج است) 176 آیه و بر اساس نسخه شامی 177 آیه و بر اساس سایر نسخه‌ها 175 آیه می‌باشد. 🔖(در جلسه۴۴۶ درباره چرایی اختلاف در تعداد آیات سوره‌ها توضیح داده شد: http://yekaye.ir/al-muzzammil-73-1-2/ ) تفاوت در دوجاست: 1) در نسخه‌های کوفی و شامی، آیه 44 با عبارت «وَ يُريدُونَ أَنْ تَضِلُّوا السَّبيل» تمام می‌شود؛ اما در بقیه نسخه‌ها عبارت بعدی، یعنی «وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِأَعْدائِكُمْ وَ كَفى بِاللَّهِ وَلِيًّا وَ كَفى بِاللَّهِ نَصيراً» هم جزء همین آیه است. 2) در نسخه شامی، عبارت «وَ لا يَجِدُونَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَ لا نَصيراً» (آیه173 کوفی) آیه مستقلی حساب شده است؛ اما در بقیه نسخه‌ها، این عبارت ادامه آیه «فَأَمَّا الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَ يَزيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَ أَمَّا الَّذينَ اسْتَنْكَفُوا وَ اسْتَكْبَرُوا فَيُعَذِّبُهُمْ عَذاباً أَليماً» می‌باشد. 📚مجمع البيان، ج3، ص3 @Yekaye

✅فضیلت و اهمیت سوره ☀️1) از امیرالمومنین ع روایت شده است که: کسی که سوره نساء را در هر جمعه بخواند از فشار قبر در امان بماند. 📚ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص105؛ تفسير العياشي، ج1، ص215؛ مجمع البيان، ج3، ص3؛ المصباح للكفعمي، ص439 حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عَابِسٍ عَنْ أَبِي مَرْيَمَ عَنِ الْمِنْهَالِ عَنْ عَمْرِو بْنِ زِرِّ بْنِ حُبَيْشٍ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ النِّسَاءِ فِي كُلِّ جُمُعَةٍ أُومِنَ مِنْ ضَغْطَةِ الْقَبْرِ. 📚در أعلام الدين في صفات المؤمنين، ص369 همین مطلب به نقل امام سجاد ع از پیامبر اکرم ص هم روایت شده است. @Yekaye

☀️2) از رسول الله ص روایت شده است: کسی که این سوره را بخواند همانند آن است که بر هر مومنی [یا: هرکسی] که ارثی می‌برد ارثی را صدقه بدهد؛ و از حیث پاداش همانند کسی که برده‌ای را بخرد و آزاد کند به او پاداش دهند؛ و از شرک مبرا گردد؛ و در مشیت خدا در زمره کسانی که خداوند از آنان درمی گذرد باشد. 📚مجمع البيان، ج3، ص3؛ المصباح للكفعمي، ص439 أبي بن كعب عن النبي ص قال مَنْ قَرَأَهَا فَكَأَنَّمَا تَصَدَّقَ عَلَى كُلِّ مؤمن [مَنْ] وَرِثَ مِيرَاثاً وَ أُعْطِيَ مِنَ الْأَجْرِ كَمَنِ اشْتَرَى مُحَرَّراً وَ تَبَرَّأَ [بريء] مِنَ الشِّرْكِ فَكَانَ [و کان] فِي مَشِيَّةِ اللَّهِ مِنَ الَّذِينَ يَتَجَاوَزُ عَنْهُمْ. @Yekaye

📝غرض سوره نساء و مروری بر محتوای کلی آن 🔹نظر علامه طباطبایی این است که غرض این سوره، بیان احکام ازدواج و محرمات نکاح و احکام ارث است و نیز امور دیگری مانند احکام نماز و جهاد و شهادات و تجارت و غیر آن، و متعرض حال اهل کتاب هم شده است؛ و مضامینش نشان می‌دهد که بعد از هجرت نازل شده، و نه یکباره، بلکه در موقعیتهای مختلف؛ هرچند بین اغلب آیاتش ارتباطی هست. 📚(الميزان، ج4، ص134) 🔹این سوره با بحث و احکام ازدواج آغاز می‌شود؛ و سپس وارد مسائل اقتصادی می‌شود؛ آن هم از زاویه مسائل اقتصادی متفرع بر خانواده (سرپرستی اموال ایتام، حق مالکیت برای زن و مرد، ارث و مسائل مربوط به آن). طبیعی است که عادی‌ترین شکل ایجاد خانواده، وضعیت ازدواج بین یک زن و مرد است؛ اما در این سوره اقسام وضعیتهای دیگر (از وضعیتهای کاملا مردود مانند زناکاری و ازدواج با محارم؛ تا وضعیتهایی که تحت شرایطی پذیرفتنی است، مانند تعدد زوجات و ازدواج موقت) نیز مورد توجه قرار می‌گیرد و حکم هریک بیان می‌شود؛ و سپس به سراغ تقسیم کار درون خانواده و سایر احکام خانواده (مدیریت خانواده، مساله نفقه، نشوز، طلاق) می‌رود. 🔹با آیه 36، با تاکیدی بر رابطه احسان با دیگران، بحث از خانواده کوچک (والدین) به خانواده بزرگ (خویشاوندان) و به کل جامعه (همسایگان نزدیک و دور، نیازمندان، در راه ماندگان و ...) کشیده می‌شود و از اینجا بحث وارد عرصه جامعه می‌شود. 🔹شروع بحثهای جامعه نیز با پرداختن به مسائل اقتصادی است؛ اما بلافاصله از مسائل اقتصادی به محوریت اعتقادی در شکل‌گیری جامعه دینی وارد می‌شود و بحثی طولانی درباره کارشکنی‌هایی که ابتدا از جانب سایر متدینان (یعنی اهل کتاب) و سپس از جانب متدینان‌نمایان درون جامعه اسلامی (منافقان) برای جامعه دینی پیش می‌آید، می‌پردازد؛ و در میانه این آیات مهمترین راه غلبه بر این کارشکنی‌ها را این می‌داند که مومنان جایگاه ویژه پیامبر ص و اولی‌الامر به رسمیت بشناسند؛ یعنی بپذیرند که زمام سیاست اساسا باید به دست رهبران دینی جامعه باشد؛ و آیات متعددی را به ضرورت جهاد برای حفظ و بقای جامعه دینی، و اثر آن در تقویت بنیان‌های معنوی جامعه اختصاص می‌دهد؛ همان واجب دینی‌ای که توجه به آن هرگونه برداشت کسانی که می‌پندارند می‌توان مسلمان بود اما حکومت دینی تشکیل نداد را نقش بر آب می‌کند. (چون جهاد یکی از فروع دین اسلام است؛ و مساله‌ای است که تنها در صورتی که حکومت دینی تشکیل شود امکان اجرا خواهد داشت.) و در این میان مکرر از تقابلهای بین مومنان واقعی و کسانی که جهنمی می‌شوند سخن به میان می‌آورد. 🔹در اواسط سوره (آیه125) یکدفعه با اشاره‌ای به اینکه برترین دین، تسلیم خدا شدن است و همه چیز از آن خداست دوباره به بحثهای مربوط به زنان و خانواده برمی گردد و بعد از چند آیه دوباره به سراغ منافقان و اهل کتاب می‌رود و هشدارهایی هم به خود آنان می‌دهد و هم در خصوص خطر آنان به مومنان هشدار می‌دهد و نهایتا آیه آخر را باز با یک مساله در خصوص ارث خانوادگی تمام می‌کند. 🤔شاید بتوان گفت این سوره در مقام تکوین بنیان جامعه دینی است؛ جامعه ای که شروع و زیربنایش نظام خانواده است؛ و البته می‌خواهد آن نوع روابط مطلوب خانوادگی به افق روابط اجتماعی هم کشیده شود؛ و آرمان جامعه، نه فقط برابری و عدالت، که برادری و مودت قرار داده شود. از کارشکنی‌هایی که در این مسیر عده‌ای از متدینان قبلی (اهل کتاب) و فعلی (منافقان) پیش می‌آورند سخن می‌گوید و با تاکید بر گذشت‌های اقتصادی، از مردم می خواهد که حول محور پیامبر ص و امام (که پدران این امتند) جمع شوند؛ و نگذارند دنیاطلبی عده‌ای از افرادی که در سابق (اهل کتاب) یا اکنون (منافقان) ادعای ایمان می‌کنند، مسیر روابط عمیق مومنان با همدیگر را دچار خدشه کند؛ از این رو، در حالی که به طور جدی، ضوابط و حقوق اقتصادی متقابل، حتی در عرصه خانواده را مطرح می‌کند؛ در عین حال می‌کوشد با تثبیت موقعیت پدری امت برای پیامبر ص و امام ع، روابط بین مومنان در افق برادری فهم شود و نه در افق تعاملِ مبتنی بر منفعت‌طلبی. @Yekaye

926) 📖 يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً كَثيراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذي تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقيباً 📖 💢ترجمه ای مردم! پروای پروردگارتان را داشته باشید، همان که شما را از نفس واحدی آفرید، و از او زوجش را خلق کرد، و از آن دو مردانی فراوان و زنانی را پراکند؛ و پروای خدایی را داشته باشید که به [حقِ/واسطه‌ی] او [از هم] درخواست می‌کنید [همدیگر را به او سوگند می‌دهید] و نیز [پروای] ارحام [= خویشاوندان] را [داشته باشید]؛ همانا خداوند همواره بر شما مراقب بوده است. سوره نساء (4) آیه 1 1398/2/3 17 شعبان 1440 @Yekaye