🔹ج. وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ وَ سْئَلُوا ما أَنْفَقْتُمْ وَ لْيَسْئَلُوا ما أَنْفَقُوا ذلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَ اللَّهُ عَليمٌ حَكيمٌ

☀️۱۵) الف. از امام باقر (علیه السلام) روایت شده که درباره‌ی کلام خداوند متعال که می‌فرماید:«و لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الکَوافِرِ: و به عصمت‌های زنان کافر دیگر تمسک نجویید» (ممتحنه/۱۰)، فرمودند: هرکس زنی کافر یعنی غیر مسلمان دارد و خود او مسلمان است، باید اسلام را به او عرضه دارد؛ اگر پذیرفت، او همسرش باشد و اگر نپذیرفت، آن زن از وی بری و دور است و خداوند از اینکه به عصمت وی تمسک جوید [= به همسری با او ادامه دهد] نهی کرده است. 📚تفسير القمي، ج‏2، ص363 وَ فِي رِوَايَةِ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي قَوْلِهِ «وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ» يَقُولُ: مَنْ كَانَتْ عِنْدَهُ امْرَأَةٌ كَافِرَةٌ يَعْنِي عَلَى غَيْرِ مِلَّةِ الْإِسْلَامِ وَ هُوَ عَلَى مِلَّةِ الْإِسْلَامِ فَلْيَعْرِضْ عَلَيْهَا الْإِسْلَامَ فَإِنْ قَبِلَتْ فَهِيَ امْرَأَتُهُ، وَ إِلَّا فَهِيَ بَرِيئَةٌ مِنْهُ فَنَهَى اللَّهُ أَنْ يُمْسِكَ بِعِصْمَتِهَا. ☀️ب. از عبدالله بن سنان روایت شده است که امام صادق ع فرمودند: اگر زنی مسلمان شود و شوهرش بر غیر اسلام باقی بماند بین آن دو جدایی انداخته شود. و از امام صادق ع درباره مردی سوال کردم که هجرت کرد و زنش را در میان مشرکان رها کرد؛ سپس بعد از مدتی آن زن [هم اسلام آورد و] به وی پیوست. آیا می‌تواند او را بر اساس همان ازدواج اول به همسری خود نگه دارد یا عصمت [= پیوند زناشویی] آنان گسسته می‌شود؟ فرمود: او را نگه دارد و او زنش است. 📚الكافي، ج‏5، ص435 مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَسْلَمَتِ امْرَأَةٌ وَ زَوْجُهَا عَلَى غَيْرِ الْإِسْلَامِ فُرِّقَ بَيْنَهُمَا. قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ هَاجَرَ وَ تَرَكَ امْرَأَتَهُ فِي الْمُشْرِكِينَ ثُمَّ لَحِقَتْ بَعْدَ ذَلِكَ بِهِ؛ أَ يُمْسِكُهَا بِالنِّكَاحِ الْأَوَّلِ أَوْ تَنْقَطِعُ عِصْمَتُهَا؟ قَالَ: بَلْ يُمْسِكُهَا وَ هِيَ امْرَأَتُهُ‏ . 📚شبیه این پرسش و پاسخ اخیر در همین آدرس بین حلبی و امام صادق ع جداگانه روایت شده است. @yekaye

☀️۱۶) در زمان حکومت امیرالمومنین ع روزی عید غدیر با روز جمعه مصادف گردید، حدود ۵ ساعت از طلوع روز گذشته بود که حضرت منبر رفتند و خطبه‌ای خواندند که به تفصیل روایت شده است. ایشان در آن خطبه این فراز از آیه را در سیاقی توضیح می‌دهند که به نظر می‌رسد معنایی متفاوت با معنای اولیه‌ای که عموم مفسران از آن برداشت کرده‌اند مد نظر داشته‌اند؛ و از این رو در اینجا تقدیم می‌شود. در فرازی از آن خطبه شروع کردند به معرفی این روز و اینکه چه اتفاقاتی در آن افتاده و چه فضیلتهایی دارد تا اینجا که: ... و همین طور می‌فرمود: این روز چنین است و این روز چنان است؛ پس خود را در محضر خدای عز و جل ببینید، و تقوای الهی در پیش گیرید، و به او گوش دهید، و از او اطاعت کنید، و از مکر برحذر باشید، و به او خدعه نزنید، و باطن خویش را تفتیش کنید، و با دو پهلو سخن گفتن حقیقت را مخفی نکنید، و به خداوند با اذغان به وحدت او و اطاعت از کسانی که به شما دستور پیروی از آنها را داده تقرب جویید، و «به پيوندهاى كافران متمسّك نشويد» (ممتحنه/۱۰)، و گمراهی، شما را از مسیر اصلی منحرف نکند که از راه رشد بازمانید با پیروی از کسانی که گمراه شدند و گمراه کردند، که خداوند متعال از قول گروهی که از آنان با مذمت یاد کرده، فرموده است «ما از سرکردگان و بزرگان‌مان فرمان بردیم، پس ما را از راه [راست] به گمراهی کشاندند» (احزاب/۶۷) و نیز فرمود «و هنگامى كه آنها در ميان آتش با هم به محاجّه و ستيز برمى ‏خيزند» (غافر/۴۷) «پس ضعيفان به كسانى كه استكبار ورزيده‏ اند گويند: همانا ما دنباله ‏رو شما بوديم، پس آيا شما دفع ‏كننده بخشى از آتش از ما توانيد بود؟» (غافر/۴۷؛ ابراهیم/۲۱) «گویند اگر خدا ما را هدایت می‌کرد حتما شما را هدایت می‌کردیم» (ابراهیم/۲۱) . آیا می‌دانید «استکبار (کبرورزیدن)» چیست؟ آن عبارت است از ترک اطاعت آن کسی که به اطاعتش دستور داده شده‌اند و خود را برتر دیدن نسبت به کسی که به پیروی او فراخوانده شده‌اند؛ و قرآن بسیار در این زمینه سخن گفته است، که اگر تدبرکننده‌ای در آن تدبر کند، او را [از چنین کاری] برحذر می‌دارد و اندرز می‌دهد. 📚مصباح المتهجد، ج‏2، ص756 📚إقبال الأعمال، ج‏1، ص463 📚المصباح للكفعمي، ص699 @yekaye 👇سند و متن احادیث فوق👇

☀️سند و متن حدیث ۱۶ أَخْبَرَنَا جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِي مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَى التَّلَّعُكْبَرِيِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْحَسَنِ عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ الْخُرَاسَانِيُّ الْحَاجِبُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ سَنَةَ سَبْعٍ وَ ثَلَاثِينَ وَ ثَلَاثِمِائَةٍ قَالَ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ هَارُونَ أَبُو عُمَرَ الْمَرْوَزِيُّ وَ قَدْ زَادَ عَلَى الثَّمَانِينَ سَنَةً قَالَ حَدَّثَنَا الْفَيَّاضُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ الطَّرَسُوسِيُ‏ بِطُوسَ سَنَةَ تِسْعٍ وَ خَمْسِينَ وَ مِائَتَيْنِ وَ قَدْ بَلَغَ التِّسْعِينَ‏ أَنَّهُ شَهِدَ أَبَا الْحَسَنِ عَلِيَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع فِي يَوْمِ الْغَدِيرِ ... وَ هُوَ يَذْكُرُ فَضْلَ الْيَوْمِ وَ قِدَمَهُ. فَكَانَ مِنْ قَوْلِهِ ع حَدَّثَنِي الْهَادِي أَبِي قَالَ حَدَّثَنِي جَدِّي الصَّادِقُ قَالَ حَدَّثَنِي الْبَاقِرُ قَالَ حَدَّثَنِي سَيِّدُ الْعَابِدِينَ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي الْحُسَيْنُ قَالَ: اتَّفَقَ فِي بَعْضِ سِنِي أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع الْجُمُعَةُ وَ الْغَدِيرُ فَصَعِدَ الْمِنْبَرَ عَلَى خَمْسِ سَاعَاتٍ مِنْ نَهَارِ ذَلِكَ الْيَوْمِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ حَمْداً لَمْ يُسْمَعْ بِمِثْلِهِ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ ثَنَاءً لَمْ‏ يَتَوَجَّهْ إِلَيْهِ غَيْرُهُ فَكَانَ مَا حُفِظَ مِنْ ذَلِك‏: ... فَلَمْ يَزَلْ ع يَقُولُ هَذَا يَوْمُ هَذَا يَوْمُ فَرَاقِبُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اتَّقُوهُ وَ اسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِيعُوهُ وَ احْذَرُوا الْمَكْرَ وَ لَا تُخَادِعُوهُ وَ فَتِّشُوا ضَمَائِرَكُمْ وَ لَا تُوَارِبُوهُ وَ تَقَرَّبُوا إِلَى اللَّهِ بِتَوْحِيدِهِ وَ طَاعَةِ مَنْ أَمَرَكُمْ أَنْ تُطِيعُوهُ «وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ» وَ لَا يُجَنِّحُ بِكُمُ الْغَيُّ فَتَضِلُّوا عَنْ سَبِيلِ الرَّشَادِ بِاتِّبَاعِ أُولَئِكَ الَّذِينَ ضَلُّوا وَ أَضَلُّوا قَالَ اللَّهُ عَزَّ مِنْ قَائِلٍ فِي طَائِفَةٍ ذَكَرَهُمْ بِالذَّمِّ فِي كِتَابِهِ «إِنَّا أَطَعْنا سادَتَنا وَ كُبَراءَنا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا رَبَّنا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذابِ وَ الْعَنْهُمْ لَعْناً كَبِيراً» وَ قَالَ تَعَالَى: «وَ إِذْ يَتَحاجُّونَ فِي النَّارِ» «فَيَقُولُ الضُّعَفاءُ لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذابِ اللَّهِ مِنْ شَيْ‏ءٍ» «قالُوا لَوْ هَدانَا اللَّهُ لَهَدَيْناكُمْ». أَ فَتَدْرُونَ الِاسْتِكْبَارُ مَا هُوَ؟ هُوَ تَرْكُ الطَّاعَةِ لِمَنْ أُمِرُوا بِطَاعَتِهِ وَ التَّرَفُّعُ عَلَى مَنْ نَدَبُوا إِلَى مُتَابَعَتِهِ. وَ الْقُرْآنُ يَنْطِقُ مِنْ هَذَا عَنْ كَثِيرٍ أَنْ تُدَبِّرَهُ مُتَدَبِّرٌ زَجْرَهُ وَ وَعْظَه‏. 📚مصباح المتهجد، ج‏2، ص756 📚إقبال الأعمال، ج‏1، ص463 📚المصباح للكفعمي، ص699 @yekaye

. 1️⃣ «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا جاءَكُمُ الْمُؤْمِناتُ مُهاجِراتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإيمانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِناتٍ فَلا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَی الْكُفَّارِ لا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَ لا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَ آتُوهُمْ ما أَنْفَقُوا وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ وَ سْئَلُوا ما أَنْفَقْتُمْ وَ لْيَسْئَلُوا ما أَنْفَقُوا ذلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَ اللَّهُ عَليمٌ حَكيمٌ» این سوره با بحث درباره این موضوع شروع شد که یکی از مسلمانان قبل از حرکت لشکر اسلام به سمت مکه قصد داشت پنهانی خبر این حرکت را به کفار مکه بدهد؛ و این کارش نه از باب این بود که وی اجیر و جاسوسی در میان مسلمانان بود؛ ‌بلکه به خاطر این بود که به خیال خود می‌خواست دوستی خود را با کافران اثبات کند تا آنان کاری به کار خانواده‌اش نداشته باشند. از آیه اول تا آیه قبل بحث را بر سر این برد که مواظب دوستی‌ها و ارتباطاتتان با کافران باشید؛ با آنان رابطه ولایی برقرار نکنید اما شاید برای اینکه این سوء تفاهم پیش نیاید که اسلام بنایش بر خشونت و درگیری با دیگران است تاکید کرد که در خصوص کافرانی که در صلح و معاهده با مسلمانان‌اند و به جنگ اقدام نمی‌کنند اشکال ندارد رفتار مسالمت‌آمیز داشته باشید و بلکه خداوند قسط‌ورزیدن را با هرکس که باشد دوست دارد. از این آیه به بعد بحث می‌رود سراغ وقایعی که بعد از صلح حدیبیه رخ داد: يكى از بندهاى قرارداد صلح حُديبيه اين بود كه اگر مشركى از مكه به مسلمانان مدينه پيوست، مسلمانان او را به مشركان باز گردانند. اين آيات مى‌‏فرمايند که مسئله باز گرداندن، شامل زنان مهاجرى كه به مسلمانان پناهنده شده‏‌اند نمى‌‏شود، چرا که با کفر یکی از زوجین دیگر آن دو بر هم حلال نیستند؛ و البته مهریه و هزینه‌هایی که شوهر کافرش برای وی متحمل شده باید توسط جامعه دینی به او پرداخت شود و مردان مسلمان می‌توانند با این زن که از شوهر کافرش فرار کرده ازدواج کنند. البته از آن سو نیز مردان مسلمان باید بی‌خیال زنان کافر خود شوند و اگر زن یکی از مسلمانان هم با او همراهی نکرد جامعه کفر موظف است مهریه و هزینه‌هایی که شوهر مسلمان‌شده‌اش برای وی متحمل شده را به این شوهر پرداخت کند. البته در این آیات بر این نکته نیز تأکید می‌شود که به هر زنی به صرف اینکه از بلاد کفر گریخته نباید پناه داد؛ بلکه باید یک امتحانی از آنها به عمل آید که آیا واقعا به خاطر اسلام هجرت کرده‌اند یا صرفا می خواهند برای منافع شخصی خود از این مفاد صلح‌نامه سوء استفاده کنند. 📚تفسير القمي، ج‏2، ص362-363 ؛ الميزان، ج‏19، ص240 همچنین در اين آيه، سيماى عدالت‏پرور مكتب اسلام جلوه مى‏‌كند: اوّلًا زن هجرت كرده را تنها به حال خود رها نمى‌‏كند، ثانياً حق شوهر كافرى كه زن خود را از دست داده است، ناديده نمى‌‏گيرد و مهريّه‌‏اى را كه پرداخت كرده به او باز مى‌‏گرداند، ثالثاً نياز غريزى و عاطفى زن را با فرمان «تنحكوهن» و نياز مالى او را با فرمان «أُجُورَهُنَّ» تأمين مى‌‏كند 📚تفسير نور، ج‏9، ص588 @yekaye #ممتحنه_10

. 2️⃣ «إِذا جاءَكُمُ الْمُؤْمِناتُ مُهاجِراتٍ» زنان در انتخاب دين و انجام وظايف دينى تابع شوهر نيستند و حتّى مى ‏توانند براى حفظ دين خود [از شوهر کافرشان جدا شوند] و هجرت نمايند 📚تفسير نور، ج‏9، ص589 @yekaye #ممتحنه_10

. 3️⃣ ) «إِذا جاءَكُمُ الْمُؤْمِناتُ مُهاجِراتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ» درباره اینکه این امتحان کردن چگونه بوده است دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده است از جمله: 🌴الف. همین بود که علنا شهادت دهند که خدایی جز الله نیست و حضرت محمد ص رسول الله ص است؛‌یعنی شهادتین را رسما بر زبان جاری سازند (ابن عباس، به نقل مجمع البيان، ج‏9، ص411 ). 🌴ب. سوگند بخورند که فقط به خاطر دین و رغبت به اسلام و دوست داشتن خدا و رسولش هجرت کرده‌اند نه به خاطر بغض نسبت به همسر ویا به دست آوردن دنیا (ابن عباس و قتاده، به نقل مجمع البيان، ج‏9، ص411 ). 🌴ج. به همان مطالبی که در دو آیه بعد می‌آید باید تعهد می‌دادند (یعنی اینکه شرک نورزند و دزدی نکنند و مرتکب زنا نشوند و فرزندانشان را نکشند [= سقط نکنند] و فرزند دیگری را [با خدعه] به شوهرشان نبندند و در هیچ کار معروفی عصیان پیامبر ص را نکنند) (عاشه، به نقل مجمع البيان، ج‏9، ص411 ). 🌴د. ... @yekaye #ممتحنه_10

. 4️⃣ «إِذا جاءَكُمُ الْمُؤْمِناتُ مُهاجِراتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ» برخی مفسران بحث کرده‌اند که آیا این امتحان کردن واجب است یا مستحب؛ و مثلا از قول واحدی نقل کرده‌اند که وی این را مستحب می‌دانست 📚مفاتيح الغيب، ج‏29، ص522 شاید بهتر آن باشد که بپرسیم آیا این حکم یک حکم همیشگی است و شامل مهاجرتهای امروزی از بلاد کفر به بلاد اسلام هم می‌شود یا خیر؟ ظاهرا برخی بر همین اساس این حکم را منسوخ می دانند؛ اما دیگران گفته‌اند که نسخی در اینجا رخ نداده و این حکم ناظر به فضایی است که وضعیت هجرت و آن حالت تزلزل و شدتی که تا قبل از فتح مکه در جامعه اسلامی وجود داشت برقرار باشد [چنانکه بعد از فتح مکه دیگر این امتحان کردن منتفی شود]؛ و هرگاه آن شرایط باشد حکمش همین خواهد بود 📚فقه القرآن، ج‏2، ص133 @yekaye #ممتحنه_10

. 5️⃣ «إِذا جاءَكُمُ الْمُؤْمِناتُ مُهاجِراتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإيمانِهِنَّ» اسلام این احکام برای زنان را منوط به امتحان کردن ایشان فرموده است. این نشان می دهد که احتمال وجود انگیزه‌های دیگری در کار بوده است که این امتحان را لازم آورده است. درباره اینکه آن گزینه‌های محتمل چه بوده، چنانکه در شأن نزول هم گذشت، مفسران عموما مسائل شخصی مانند بغض نسبت به شوهرشان و نزاع زن و شوهری ویا تمایل عشقی به یکی از مسلمانان ویا سایر تمايلات دنیاطلبانه شخصی مانند اینکه دلشان می‌خواهد از شهر خودشان به یک شهر دیگر بروند و ... را مطرح کرده‌اند 📚همچنین تفسير القمي، ج‏2، ص362-363 ؛ 🤔اما می‌تواند امور اجتماعی و حکومتی نیز بوده باشد چنانکه برخی از معاصران گزینه‌هایی دیگری را هم مطرح کرده‌اند، مانند اینکه مبادا جاسوس باشند 📚مثلا ترجمه الهی قمشه‌ای ؛ تفسير نور، ج‏9، ص589 هرچند اگر امتحان کردن منحصر به نحوه امتحان‌کردنهایی باشد که در تدبر۳ مطرح شد (و نیز با توجه به نکته‌ای که در تدبر ۷ خواهد آمد) این احتمال بعید به نظر می‌رسد. @yekaye #ممتحنه_10

. 6️⃣«إِذا جاءَكُمُ الْمُؤْمِناتُ مُهاجِراتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإيمانِهِنَّ» وقتی خداوند از مسلمانان می‌خواهد این زنان هجرت‌کرده را امتحان کنند، یعنی این احتمال جدی است که آنان با انگیزه دیگری هجرت کرده باشند و واقعا ایمان نیاورده باشند. پس چرا از همان ابتدا درباره آنان با تعبیر «مؤمنات» سخن گفت؟ 🌴الف. چون خودشان با ادای ایمان و مسلمانی آمده بودند و بدین تظاهر می‌کردند (مجمع البيان، ج‏9، ص411 ؛ الميزان، ج‏19، ص240 ) و هنوز کاری منافی ایمان از آنان سر نزده است (مفاتيح الغيب، ج‏29، ص522 ). 🌴ب. به خاطر اینکه اغلب آنان که می‌آمدند واقعا ایمان داشتند و از باب غلبه آنان را چنین خوانده است. 🌴ج. چه‌بسا دارد ادبی را آموزش می‌دهد که: «با ديد مثبت به مردم نگاه كنيد» (تفسير نور، ج‏9، ص589). یعنی برخلاف اغلب فضاهای امتحان کردن‌های دنیوی، که از ابتدا فرض را بر فریبکاری و متقلب بودن همه می‌گذارند و سخت گیری‌های فراوانی می‌کنند مگر اینکه شخص بتواند خلاف آن را ثبات کند، می‌خواهد رویه متفاوتی را تثبیت کند که حتی آنجا که می‌خواهید شخصی را امتحان کنید پیشاپیش بنا بر صحت بگذارید و تنها اگر در امتحان مردود شد از قبول ادعایش دست بردارید. 🌴د. ... @yekaye #ممتحنه_10

. 7️⃣ «فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإيمانِهِنَّ» با اینکه هیچ مسلمانی شک در علم خدا به همه امور ندارد چرا این تعبیر «اللَّهُ أَعْلَمُ بِإيمانِهِنَّ» را آورد؟ 🌴الف. بسیاری از مفسران اشاره کرده‌اند که از این تعبیر استفاده می‌شود که ایمان واقعی را حقیقتا خدا می‌داند و معلوم نیست با این امتحان‌های ظاهری قابلیت بررسی کردن داشته باشد و این امتحان فقط برای حکم ظاهری است (مجمع البيان، ج‏9، ص411 ؛ الميزان، ج‏19، ص240 ؛ مفاتيح الغيب، ج‏29، ص522 ). ✅تبصره این نشان می‌دهد که تعبیر «مؤمنات» در خصوص اینها به همان معنای «مسلمانی» است؛ و این از مواردی است که بخوبی نشان می‌دهد که در قرآن کریم همواره مؤمن به معنای کسی که ایمان در دلش وارد شده و جایگاهی فراتر از اسلام ظاهری دارد به کار نمی‌رود. 🌴ب. [غیرمستقیم نشان دهد که] در برخورد با افراد، ما مأمور به ملاك‏هاى ظاهرى هستيم، نه وسواس و سوءظن (تفسير نور، ج‏9، ص589). 🌴ج. [شاید می خواهد تأکید کند که] علم خداوند به امور، از ما سلب مسئوليّت نمى‏كند (تفسير نور، ج‏9، ص589). 🌴د. ... @yekaye #ممتحنه_10