. 3⃣ «إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ» آیاتی برای اهل خِرَد است؛ آیه و نشانه، همواره آیه بر چیزی است؛ اما نفرمود آیه و نشانه بر چه؟ شاید بدین جهت که این آفرینش و آن آمد و شد، نشانه بر امور متعددی است که هر کس به هر اندازه که عقلش ناب شود، می‌تواند نشانه بودنِ آن از جهت خاصی را بیابد. 💢اغلب مفسران این را نشانه بر وجود خالق و حداکثر ربوبیت او دانسته‌اند 🤔اما با تامل می‌توان دریافت که: 🔷الف. آفرینش آسمان‌ها و زمین، نه تنها نشانه بر وجود آفریننده است (تدبر1 https://eitaa.com/yekaye/5111 ) بلکه نشانه است بر: 🔹الف.1. وحدت آفریننده 🔹الف. وجود رب و پروردگار. 🔹الف.3 وحدت ربوبیت و تدبیر. 🔹الف.4. علیم و حکیم بودن آفریننده آنها 🔹الف.5. ابعاد متنوعی از قدرت آفریننده آنها (بویژه با توجه به عجایبی که در آنها هست) 🔹الف.6. غایتمندیِ آفرینش و وجود معاد 🔹الف.7. عدل الهی 🔹الف.8. رحمانیت خداوند 🔹الف.9. ... 🔶ب. و در پی هم آمدنِ شب و روز نیز نه تنها نشانه بر وجود آفریننده نور و ظلمت و ربوبیت او است (تدبر2 https://eitaa.com/yekaye/5112 ) بلکه نشانه است بر: 🔸ب.1. وجود رب و پروردگار 🔸ب.2. وحدت ربوبیت و تدبیر. 🔸ب.3. وجودی ثابت و فراتر از زمان، که به خاطر آن است که گردش زمان میسر می‌گردد 🔸ب.4. واقعیتی فراتر از نور و ظلمت، که تقابل نور و ظلمت در ذیل او فهم می‌شود. 🔸ب.5. رحمانیت خداوند و رها نشدن انسان به حال خود (خداوند با این گونه تدبیر شب و روز، زندگی انسان را نظمی عمیق بخشیده است و کافی است در نظر آوریم که اگر کره زمین در مقابل خورشید حرکت وضعی نداشت و نیمی از آن همواره شب و نیمی دیگر همواره روز بود، چقدر زندگی دچار مشکل، بلکه ناممکن می‌گشت) 🔸ب.6. ... @Yekaye

. 4⃣ «إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ» در آفرینش آسمانها و زمین و آمد و شدِ شب و روز آیات و نشانه‌هایی برای صاحبان «لُبّ» است. «لب» عقل خالص و ناب است؛ یعنی اگر کسی از عقل ناب بهره‌ای برده باشد، از تامل در اینها، نه یک دلیل و یک نشانه، بلکه نشانه‌ها می‌یابد. 🤔این نشانه‌ها می‌تواند ناظر باشد به امور متعددی که اینها نشانه بر آنهاست و در تدبر 3 به برخی از آنها اشاره شد، و نیز 🤔چه بسا ناظر باشد به اینکه با تامل در همین آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف شب و روز، در خصوص هریک از مواردی که گذشت (مثلا خالقیت خدا یا وحدت او)، نه یک نشانه و یک دلیل، بلکه چندین و چند نشانه و دلیل می توان یافت. @Yekaye

. 5⃣ «إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ» آفرينش جهان، هدفدار است. (تفسير نور، ج2، ص222) @Yekaye

. 6⃣ «إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ» #هستى‌شناسى، مقدّمه #خداشناسى است. (تفسير نور، ج2، ص222) 📝تاملی در باب #فلسفه و #فلسفیدن 📝 برخی می‌پندارند چون زادگاه فلسفه، یونان باستان بوده، پس حتما فلسفه سر به الحاد و بی‌دینی برمی‌دارد❗️ و به خاطر مشاهده برخی از آرای فلاسفه مسلمان، که عمدتاً ناشی از نفهمیدن منظور آنان بوده (مانند نظریه وحدت وجود)، رای به سراپا ضلالت بودن فلسفه، و کفر فلاسفه می‌دهند و این موضع ضدفلسفی خود را موضعی دینی و قرآنی می‌پندارند‼️ صرف نظر از اینکه، فیلسوف از آن جهت که تفلسف می‌کند به رای هیچ فیلسوف دیگری تعبد ندارد؛ و نمی‌توان به خاطر نظر یک فیلسوف، همه فلاسفه را به یک چوب راند، در این آیه به صراحت اندیشه در هستی جهان، آن هم با عقل ناب را می‌ستاید و محصول این اندیشیدن را، نه فقط یک آیه، بلکه رسیدن به آیات می‌داند. 🤔یعنی همان گونه که وحی می‌تواند معارف عمیقی در اختیار انسان قرار دهد که نامش #آیات قرآن است؛ اندیشیدن در خلقت جهان نیز می‌تواند معارف عمیقی در اختیار انسان قرار دهد که نام آن نیز #آیات است. @Yekaye

. 7⃣ «إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ» هر كه خردمندتر است با تفكّر در آفرينش بايد نشانه‌های بيشتری را دريابد. در واقع، آفرينش، پر از راز و رمز، و ظرافت و دقّت است كه تنها خردمندان به درك آن راه دارند. (تفسير نور، ج2، ص222) @Yekaye

. 8⃣ «إِنَّ في ... اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ» اختلاف ساعات شب و روز در طول سال، در نظر خردمندان تصادفی نيست. (تفسير نور، ج2، ص222) 🤔و نه‌تنها تصادفی نیست، بلکه نشانه‌های فراوانی در آن قرار داده شده، که عقل ناب می‌خواهد که به آن نشانه‌ها پی ببرد. @Yekaye

. 9⃣ «إِنَّ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ» پیامبر اکرم ص و ائمه اطهار ع خواندن این پنج آیه سوره آل عمران (یعنی آیات 190 تا 194) در موقعیت‌های متعددی (بتنهایی یا همراه با اذکار دیگر) سفارش کرده‌اند؛ از جمله: 🔹الف. هنگام برخاستن برای ادای نماز شب (تهذيب الأحكام، ج2، ص273 ؛ مجمع البيان، ج2، ص908 ) 🔹ب. در تعقیبات نماز صبح (دعائم الإسلام، ج1، ص166-167) 🔹ج. در نافله‌های ظهر (در رکعت پنجم و بعد از حمد و توحید) (تهذيب الأحكام، ج2، ص73-74) 🔹د. در اذکار روز جمعه (مصباح المتهجد، ج1، ص368) 🔹ه. برای ایمنی در سفر (الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان، ص42) در ادامه حکایاتی از خود آن بزرگواران که بر قرائت این آیات مداومت داشتند تقدیم می‌شود: @Yekaye

🕋 الف. #نماز_شب پیامبر اکرم ص: روایات متعدد هم از طریق شیعه 📚(روایاتی از امیرالمومنین ع، امام باقر ع و امام صادق ع؛ مثلا در مجمع البيان، ج9، ص257 ؛ الكافي، ج3، ص445-446؛ تهذيب الأحكام، ج2، ص123-124 ؛ و ص334 ) و هم از طریق اهل سنت 📚(روایاتی از امیرالمومنین ع، برخی از اصحاب که در سفرها همراه پیامبر بودند، و یا از همسران پیامبر ص بویژه به نقل از عایشه و میمونه الدر المنثور، ج2، ص110 و الكشف و البيان (تفسیر ثعلبی)، ج3، ص230 ) نقل شده است که پیامبر اکرم ص هنگامی که برای نماز شب برمی‌خاست ابتدا آیات 190 تا 194 سوره آل عمران را تلاوت می‌کرد. جالب اینجاست که در بسیاری از این روایات، تاکید شده که ایشان نماز شبش را نه یکجا، بلکه در سه نوبت می خواند؛ یعنی سه بار از بستر خواب برمی‌خاست و بار اول و دوم، هر بار چهار رکعت، و بار آخر شفع و وتر را می‌خواند و هربار نیز ابتدا این آیات را تلاوت می‌فرمود. 📜 یکی از این نقلها چنین است: شخصی به عایشه گفت: از عجیبترین چیزی که از رسول الله ص دیدی به من خبر بده. عایشه بعد از اینکه می‌گوید همه امر رسول الله ص عجیب بود، توضیح می‌دهد که یک شب که پیامبر نزد من خوابیده بود بلند شد و وضو گرفت و به نماز ایستاد و قرآن می خواند و چنان می‌گریست که اشکهایش بر دامنش می‌چکید؛ وقتی دستانش را بالا آورد دیدم چنان می‌گریست که زمین پیش رویش خیس شد؛ تا اینکه بلال برای اعلام نماز صبح آمد و دید که او چنین می‌گرید. گفت:‌یا رسول الله ص! آیا می‌گریی در حالی که «آنچه از دنباله عملت از پیش فرستادی و بعدا بفرستی را خداوند بخشیده است (فتح/2) پیامبر فرمود: بلال! آیا بنده شکرگزاری نباشم؟ سپس فرمود: و چرا گریه نکنم در حالی که خداوند متعال در این شب نازل فرمود که «همانا در آفرینش آسمانها و زمین ...» تا آخر آیه. سپس فرمود: وای بر کسی که این آیه را بخواند و در آن تفکر نکند. 📚تفسیر ثعلبی، ج3، ص230 🕋ب. #نماز_شب امیرالمومنین ع حبّه عرنی می‏گويد: یکبار من و نوف در محوطه قصر [ظاهرا منظورشان مسجد کوفه است که دارالاماره امیرالمومنین ع هم بوده] خوابيده بوديم، ناگهان در اواخر شب امير المؤمنين عليه السّلام را ديديم كه مانند شخص واله و سرگشته دست خويش را بر ديوار گذاشته و اين آيه را تا آخر تلاوت می‏فرمود: که «إِنَّ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ...» حضرت اين آيات را می‏خواند و بسان شخص عقل پريده می‏گذشت. تا اينكه فرمود: ای حبّه، آيا خوابيده‏ای يا بيداری؟ عرض كردم: بيدارم. شما كه چنين می‏كنيد، پس ما چه کنیم؟ حضرت چشمانش پر از اشك شد و گريست. و سپس فرمود: ای حبّه، خداوند را موقفی است، و ما در آن موقف در پيشگاه او خواهیم ایستاد، و هيچ كدام از اعمال ما بر او پوشيده نماند. ای حبّه، خداوند به تو و من از رگ گردن نزديكتر است. ای حبّه، هيچ چيز نمی‏تواند من و تو را از ديد خداوند محجوب دارد. حبه می‌گوید: سپس حضرت فرمود: ای نوف، آيا خوابيده‏ای؟ عرض كرد: نه يا امير المؤمنين، نخوابیده‌ام و امشب بسيار گريستم. حضرت فرمود: ای نوف، اگر در اين شب از خوف خداوند عزّ و جلّ بسيار گريستی، فردای قيامت در پيشگاه خداوند عزّ و جلّ چشمانت روشن خواهد شد. ای نوف، هيچ قطره‏ای از چشم انسان به خاطر ترس از خشیت خدا به زمين نمی‏ريزد، مگر اينكه درياهایی از آتش را خاموش می‏سازد. ای نوف، هيچ كس مقام و منزلتش عظیمتر نیست از كسی كه از خشیت خدا بگريد، و حب فی الله و بغض فی الله داشته باشد. ای نوف، هر كس حب فی الله داشته باشد ، هيچ كس را بر محبّت او مقدّم نخواهد داشت، و هر كس بغض فی الله داشته باشد، خيری به دشمنان خويش نمی‏رساند. اينجاست كه به حقايق ايمان كاملا نايل خواهيد شد. سپس حضرت آن دو را پند و اندرز داد و موعظه نمود و در اواخر گفتارش فرمود: پس از خداوند بيم داشته باشید، كه من شما را بيم دادم.» سپس در حالی که راهش را در پیش گرفت ‏فرمود: « ای كاش می‏دانستم كه در حال غفلتهايم آيا از من روی گردانی، يا به من می‏نگری؟ و ای كاش می‏دانستم كه در خواب طولانی و شكر و سپاس اندكم در برابر نعمتهايت، حالم چگونه است؟» حبّه می‏گويد: به خدا سوگند، حضرت پيوسته بر اين حال بود، تا اينكه سپيده دم طلوع كرد. 📚فلاح السائل و نجاح المسائل، ص266؛ ترجمه در ادب حضور، ص482-483 ✅این واقعه را با توضیحاتی دیگر نوف بکالی هم روایت کرده است؛ در 📚غرر الأخبار، ص362 @Yekaye

🕋 ج. امام صادق ع: روایت شده است که وقتی امام صادق ع به آسمان نگاه می‌انداخت این آیه را می‌خواند: «به یقین در آفرینش آسمانها و زمین و گردش شب و روز آیاتی برای اهل خِرَد است.» و نیز آیه تسخیر را می‌خواند: «در حقيقت، پروردگار شما آن خدايی است كه آسمانها و زمين را در شش روز آفريد سپس بر عرش استيلا يافت. با شب روز را، در حالی كه شتابان آن را میطلبد، میپوشاند و [نيز] خورشيد و ماه و ستارگان را كه به فرمان او رام شدهاند [آفرید]. آگاه باش كه خلق و امر از آنِ اوست. پربرکت خدايی است پروردگار جهانيان.» (اعراف/54) سپس می‌فرمود: «إِنَّكَ جَعَلْتَ فِي السَّمَاءِ نُجُوماً ثَاقِبَةً وَ شُهُباً بِهَا حَرَسْتَ السَّمَاءَ مِنْ سُرَّاقِ السَّمْعِ مِنْ مَرَدَةِ الشَّيَاطِينِ. اللَّهُمَّ فَاحْرُسْنِي بِعَيْنِكَ الَّتِي لَا تَنَامُ، وَ اكْنُفْنِي بِرُكْنِكَ الَّذِي لَا يُرَامُ، وَ اجْعَلْنِي فِي وَدِيعَتِكَ الَّتِي لَا تَضِيعُ، وَ فِي دِرْعِكَ الْحَصِينَةِ وَ مَنْعِكَ الْمَنِيعِ، وَ فِي جِوَارِكَ، عَزَّ جَارُكَ، وَ جَلَّ ثَنَاؤُكَ، وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُكَ وَ لَا إِلَهَ غَيْرُكَ: خدایا تو در آسمان ستارگانی شکافنده و شهابهایی قرار دادی که با آن آسمان را از دزدانه به گوش نشستن شیاطین رانده شده حفظ می‌کنند.* خدایا پس با آن چشمت که به خواب نرود مرا حفظ فرما و به آن رکن خود که سست نشود مرا پناه بده و مرا قرار بده در آن ودیعه‌ات که هرگز ضایع نگردد و در سپر مصون خویش و حفظ نفوذناپذیرت؛ و در جوار خویش، که جوار تو عزیز و ثانی تو عظیم و اسمای تو مقدس است و خدایی جز تو نیست. » 📚الأصول الستة عشر، ص136 ✳️* واضح است که به تناسب حکم و موضوع، و با توجه به تعبیر استراق سمع از ملکوت، مقصود از رانده شدن شیاطین توسط شهابها، نه امری فیزیکی، بلکه کنایه از حقایقی ماروایی است. @Yekaye

🏴رحلت پیام‌رسان کربلا، حضرت زینب کبری تسلیت باد🏴 @Yekaye

914) 📖 الَّذينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ 📖 💢ترجمه همانان که خدا را یاد کنند، ایستاده و نشسته و بر پهلوی خویش [آرمیده] ؛ و در آفرینش آسمانها و زمین تفکر نمایند: پروردگارا این را باطل نیافریدی؛ منزهی تو! پس ما را از عذاب آتش در امان بدار! سوره آل عمران، (3) آیه 191 1398/1/2 15 رجب1440 @Yekaye

@Yekaye

🔹فَقِنا = فـ + قِ + نا حرف «قِ» فعل امر ثلاثی مجرد از ماده «وقی» بوده است؛ و قبلا بیان شد که ▪️ماده «و‌قی» به معنای نگهداشتن و حفظ کردن است. و «وِقَايَة» به معنای حفظ چیزی است از اینکه مورد اذیت و ضرر قرار بگیرد، و «تَقْوی» به معنای قرار دادن خود در «وقایه»‌ای نسبت به آن چیزی است که ترس از آن می‌رود، و به همین مناسبت است که «تقوای الهی» در معنای «ترس از خدا» هم به کار رفته است. 🔖جلسه 135 http://yekaye.ir/ash-shams-091-08/ @Yekaye

📜شأن نزول📜 از امام باقر و امام صادق ع روایت شده است که این آیات پایانی سوره آل عمران درباره حضرت علی ع و جماعتی از اصحابش نازل شد حکایت از این قرار است که خداوند بعد از رحلت عموی پیامبر ص، ابوطالب، به وی دستور هجرت به مدینه را داد، چرا که قریش با هم سوگند حورده بودند که شبانه وقتی او خواب است به او یورش برند و همگی یک ضربت بر او فرود آروند تا معلوم نشود که قاتلش کیست و نتوانند انتقامش را بگیرند؛ پس خداوند به او دستور داد که پسرعمویش علی ع را به جای خود در بستر بخواباند و شبانه به سوی مدینه بیرون رود؛ و او چنین کرد و علی ع را شبانه بر بستر خود خواباند و به او سفارش کرد که خانواده و همسران وی را با خود به مدینه بیاورد. هنگامی که مشرکان برای انجام آنچه عهد کرده و بر آن با هم سوگند خورده بودند آمدند علی ع را در جای او یافتند و عقب عقب برگشتند و خداوند عهد و سوگند آنان را باطل کرد. سپس حضرت علی ع خانواده و همسران وی را همراه خود کرد و به سوی مدینه راه افتاد. ابوسفیان خبردار شد و دنبالش رفت تا او را برگرداند؛ و برده سیاه‌پوستی داشت که خیلی قوی و جنگجو بود ؛ به او دستور داد سریعتر برود و مانع از حرکت حضرت علی ع شود تا اینها به او برسند. وی خود را به علی ع رساند و گفت: با همراهیانت از حرکت بایست تا مولای من برسد. حضرت فرمود: نزد مولایت برگرد و جلوی ما را مگیر وگرنه تو را به هلاکت می‌رسانم. او قبول نکرد و حضرت شمشیر کشید و با ضربتی سر از تنش جدا کرد و با همراهاهش به راه افتاد. ابوسفیان آمد و برده خود را کشته شده دید. پس سرعت گرفت و خود را به علی ع رساند و گفت: علی! دخترعموهای ما را بدون اجازه ما با خودت می‌بری و برده مرا می‌کشی؟! فرمود: آنها را با اجازه کسی بردم که اجازه‌شان با او بود. تو هم راه خودت را بگیر و برو! ابوسفیان برنگشت و با تمامی اصحابش به علی ع حمله‌ور شدند اما نتوانستند جلوی او مقاومت کنند و همگی ناتوان و دست خالی به عقب برگشتند. حضرت علی ع با همراهیانش در حالی که نبرد و کشتار آنان را خسته کرده بود به راه افتادند و اندکی بعد حضرت علی ع دستور داد که اطراق کنند تا استراحتی نمایند. پس همه فرود آمدند و در حدی که توانشان بود نماز گزاردند و ناتوان بر زمین افتادند ولی در همه این حالات تا صبح خداوند متعال را یاد می‌کردند و او را حمد و سپاس می‌گفتند و او را عبادت می‌کردند. سپس به سوی مدینه و به جانب پیامبر اکرم ص به راه افتادند و جبرئیل قبل از اینکه آنان برسند خدمت پیامبر ص آمد و گفت: خداوند سبحان درباره تو و اصحابت آیاتی را نازل کرده و این آیات را تا آخرش خواند؛ و الحمد لله. 📚نهج البيان عن كشف معاني القرآن، (شیبانی) ج2، ص97-101؛ 📚 البرهان في تفسير القرآن، ج1، ص727-728 ابن دأب یکی از علمای زمان هادی عباسی است. او کتابی نوشته درباره هفتاد فضیلت امیرالمومنین ع که در کس دیگری یافت نمی‌شود و شیخ صدوق قسمت زیادی از آن را در کتاب الاختصاص نقل کرده است. حکایتش این است که می‌گوید سخن مشهوری از اهل کتاب بود که خداوند پیامبری در عرب مبعوث می‌کند یکی از اصحابش کسی است که هفتاد خصلت از مکارم دنیا و آخرت دارد؛ و هرچه گشتند کسی را که این ویژگی‌ها را داشته باشد نیافتند جز علی بن ابی طالب ع. وی این خصلتها را یکی یکی برمی‌شمرد؛ تا می‌رسد به خصلت خویشتن‌داری و کَرَم، و شاهدش را این می‌آورد که: وی با پای پیاده به مدینه آمد در حالی که دختران [و همسران] رسول الله را روی مرکب نشانده بود؛ و روزها آنها را مخفی می‌کرد و شبها به راهشان می‌انداخت و خودش با پای خود این مسیر را پیمود تا اینکه بر پیامبر ص وارد شد در حالی که پاهایش خونین و مجروح بود؛ و پیامبر ص به او گفت: آیا می‌دانی که خداوند درباره تو چه نازل فرموده است؟ و آنگاه به او خبر داد که خداوند چیزی در حق او نازل کرده که اگر تا دنیا باقی است دنیا برای او بود، باز هم این اندازه نمی‌شد «پس خداوند درخواست آنان را اجابت فرمود که همانا من ضایع نمی‌گردانم عمل هیچکس را، مرد باشد یا زن؛» که منظور از مرد حضرت علی ع بود و منظور از زن، دختران پیامبر؛ و خداوند تبارک و تعالی ادامه داد «پس آنان که که هجرت کردند و از دیارشان بیرون رانده شدند و در راه من آزار دیدند و کُشتند و کشته دادند، حتما بدی‌هایشان را نابود می‌کنم و حتما آنان را در بهشت‌هایی که رودها از پایین آن جاری است وادر می‌سازم که این پادداشی از جانب خداست و نزد خداوند است بهترین پاداش. (آل عمران/195) 📚الإختصاص، ص144و 147 ✅توجه: در نقل قبل، به آیه 191 که آغاز این چند آیه است اشاره کرد و در این نقل به آیه 195 که پایان این چند آیه و محل اشاره پاداش آنهاست. @Yekaye

☀️1) از امام باقر ع روایت شده است: مومن مادامی که در یاد خداوند عز و جل است در نماز است: استاده باشد یا نشسته یا آرمیده، که خداوند متعال می‌فرماید: « همانان که خدا را یاد کنند، ایستاده و نشسته و بر پهلوی خویش [آرمیده] ؛ و در آفرینش آسمانها و زمین تفکر نمایند: پروردگارا این را باطل نیافریدی؛ منزهی تو! پس ما را از عذاب آتش در امان بدار!« (آل عمران/191) 📚الأمالي (للمفيد)، ص310؛ الأمالي (للطوسي)، ص79؛ تفسير العياشي، ج1، ص211و214 حَدَّثَنَا الشَّيْخُ الْجَلِيلُ الْمُفِيدُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ أَيَّدَ اللَّهُ تَمْكِينَهُ قَالَ أَخْبَرَنِي الْمُظَفَّرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَلْخِيُّ الْوَرَّاقُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَلِيٍّ مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ الْإِسْكَافِيُّ الْكَاتِبُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ ع قَالَ: لَا يَزَالُ الْمُؤْمِنُ فِي صَلَاةٍ مَا كَانَ فِي ذِكْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَائِماً كَانَ أَوْ جَالِساً أَوْ مُضْطَجِعاً [لِـ] انَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ «الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلًا سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ» @Yekaye

☀️2) از امام باقر ع درباره این سخن خداوند عز و جل که فرموده «آنان که خدا را یاد کنند، ایستاده و نشسته و بر پهلوی خویش [آرمیده]» فرمودند: شخص سالم نمازش را ایستاده می‌خواند؛ «نشسته» مریضی است که نشسته نماز می‌خواند؛ و «بر پهلوی خویش» کسی است که مریضی‌اش شدیدتر از کسی است که نشسته نماز می‌خواند. 📚الكافي، ج3، ص411؛ تهذيب الأحكام، ج2، ص169 و ج3، ص176؛ تفسير العياشي، ج1، ص211 عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ» قَالَ: الصَّحِيحُ يُصَلِّي قَائِماً وَ «قُعُوداً» الْمَرِيضُ يُصَلِّي جَالِساً «وَ عَلى جُنُوبِهِمْ» الَّذِي يَكُونُ أَضْعَفَ مِنَ الْمَرِيضِ الَّذِي يُصَلِّي جَالِساً. @Yekaye

☀️3) از امام باقر ع روایت شده که حضرت علی ع بعد از بازگشت از جنگ نهروان در کوفه به گوشش رسید که معاویه او را دشنام می‌دهد و لعن می‌فرستد و اصحاب وی را به قتل می‌رساند. پس خطبه‌ای خواند و بعد از حمد و ثنای الهی و صلوات بر پیامبر اکرم ص و اشاره‌ای به نعمتهایی که خداوند بر پیامبرش و بر وی ارزانی داشته، فرمودند: اگر آیه‌ای در کتاب خدا نبود آنچه الان در این موقعیت می‌خواهم متذکر شوم را متذکر نمی‌شدم. خداوند عز و جل می‌فرماید: «و اما تنها به نعمت پروردگارت حکایت کن» (ضحی/11) خدایا تو را حمد می‌گویم بر نعمتهایت که شمارش نشوند و فضل تو که فراموش نشود؛ ای مردم! به من خبر رسیده آنچه خبرش باید می‌رسید و من می‌بینم که اجلم نزدیک شده و شما را در وضیعتی می‌بینم که گویی نسبت به کار من جاهلید و من در شما آن چیزی را باقی می‌گذارم که رسول الله ص باقی گذاشت: کتاب خداوند و عترت او که همان عترت هدایت کننده به نجات، یعنی عترتر خانم انبیا و سید نجباء و نبی مصطفی است؛ ای مردم شما بعد از من کسی را نخواهید یافت که سخنانی مثل سخنان من بگوید مگر اینکه دروغگو باشد! من برادر رسول الله ص و پسر عمویش و شمشیر برّان او و پرچم نصرت وی و مظهر شدت و سختگیری‌او هستم ... [حضرت شروع می‌کنند به بیان ویژگی‌های خاص خود و آیاتی که در وصف خویش نازل شده بود را یکایک برای مردم می‌شمرند، از جمله:] و من «ذاکر» [= یادکننده خداوند] هستم آنجا که خداوند عز و جل می‌فرماید «آنان که خدا را یاد کنند، ایستاده و نشسته و بر پهلوی خویش [آرمیده]» (آل عمران/191) 📚معاني الأخبار، ص58-60؛ بشارة المصطفى لشيعة المرتضى، ص12-13 حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ الطَّالَقَانِيُّ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ يَحْيَى الْجَلُودِيُّ بِالْبَصْرَةِ قَالَ حَدَّثَنِي الْمُغِيرَةُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا رَجَاءُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنَ عَلِيٍّ ع قَالَ: خَطَبَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ص بِالْكُوفَةِ بَعْدَ مُنْصَرَفِهِ مِنَ النَّهْرَوَانِ وَ بَلَغَهُ أَنَّ مُعَاوِيَةَ يَسُبُّهُ وَ يَلْعَنُهُ وَ يَقْتُلُ أَصْحَابَهُ فَقَامَ خَطِيباً فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ وَ صَلَّى عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ ذَكَرَ مَا أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَى نَبِيِّهِ وَ عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ: لَوْ لَا آيَةٌ فِي كِتَابِ اللَّهِ مَا ذَكَرْتُ مَا أَنَا ذَاكِرُهُ فِي مَقَامِي هَذَا يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ وَ أَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى نِعَمِكَ الَّتِي لَا تُحْصَى وَ فَضْلِكَ الَّذِي لَا يُنْسَى يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ بَلَغَنِي مَا بَلَغَنِي وَ إِنِّي أَرَانِي قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلِي وَ كَأَنِّي بِكُمْ وَ قَدْ جَهِلْتُمْ أَمْرِي وَ إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمْ مَا تَرَكَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي وَ هِيَ عِتْرَةُ الْهَادِي إِلَى النَّجَاةِ خَاتَمِ الْأَنْبِيَاءِ وَ سَيِّدِ النُّجَبَاءِ وَ النَّبِيِّ الْمُصْطَفَى يَا أَيُّهَا النَّاسُ لَعَلَّكُمْ لَا تَسْمَعُونَ قَائِلًا يَقُولُ مِثْلَ قَوْلِي بَعْدِي إِلَّا مُفْتَرٍ أَنَا أَخُو رَسُولِ اللَّهِ وَ ابْنُ عَمِّهِ وَ سَيْفُ نَقِمَتِهِ وَ عِمَادُ نُصْرَتِهِ وَ بَأْسُهُ وَ شِدَّتُهُ ... وَ أَنَا الذَّاكِرُ يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ» ... @Yekaye

☀️4) از امام صادق ع روایت شده است که رسول الله ص فرمودند: کسی که زیاد خداوند عز و جل را یاد کند خداوند او را دوست دارد و کسی که زیاد خداوند را یاد کند برایش دو برائت‌نامه نوشته شود: برائتی از آتش و برائتی از نفاق. 📚الكافي، ج2، ص500 الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سِرْحَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: مَنْ أَكْثَرَ ذِكْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّهُ اللَّهُ وَ مَنْ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً كُتِبَتْ لَهُ بَرَاءَتَانِ بَرَاءَةٌ مِنَ النَّارِ وَ بَرَاءَةٌ مِنَ النِّفَاقِ. @Yekaye

☀️ 5) از امام صادق ع روایت شده است: برترین عبادت، تفکر همیشگی در خداوند و قدرت اوست. 📚الكافي، ج2، ص55 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ إِدْمَانُ التَّفَكُّرِ فِي اللَّهِ وَ فِي قُدْرَتِهِ. @Yekaye

. مضمون این آیه تا حدودی با آیه «وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما باطِلاً ذلِكَ ظَنُّ الَّذينَ كَفَرُوا فَوَيْلٌ لِلَّذينَ كَفَرُوا مِنَ النَّار» مشترک است که این آیه قبلا در جلسه 174 بحث شد http://yekaye.ir/saad-38-27/ و مطالب آنجا مجددا تکرار نمی‌شود.

. 1⃣ «أُولِي الْأَلْبابِ؛ الَّذينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ» خردمند واقعی در منطق قرآن صرفا کسی نیست که از بهره هوشی بالایی برخوردار باشد؛ بلکه کسی واقعا صاحب خرد است که: 🍃الف. دائما به یاد خدا باشد، ایستاده، نشسته ویا حتی وقتی که در بستر آرمیده؛ 🍃ب. اهل تفکر در نظام آفرینش باشد، و در این تفکر: 🌱ب.1. ربوبیت عام و شامل خدا را دریابد؛ و تنها به ربوبیت او پناهنده شود؛ 🌱ب.2. بفهمد که این آفرینش غایتی دارد و نظام جهان پوچ و باطل نیست؛ و خدا را از انجام کار عبث منزه بداند؛ 🍃ج. و در نتیجه این نگرش، دغدغه جدی نسبت به سرنوشت خویش داشته باشد؛ و افق سرنوشت خود را در بی نهایت (عالم آخرت و پس از مرگ) ببیند، نه صرفا در دنیا. @Yekaye

. 2⃣ «الَّذينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ» یاد خداوند در حالی پسندیده است: ایستاده باشد، یا نشسته ویا بر پهلوی خویش [آرمیده] 🤔 این سه تعبیر می‌تواند: 🔹الف. بیانگر حالات فیزیکی انسان باشد: یعنی در هر وضعیت و موقعیت جسمانی‌ای. 🔹ب. بیانگر حالات روحی و روانی انسان باشد: یعنی چه وقتی که سرحال و کاملا برپاست، چه وقتی که نشاط کمتری دارد و با کمک دیگران کارهایش پیش می‌رود، و چه وقتی که کاملا زمین‌گیر و از پای افتاده شده است. 🔹ج. بیانگر موقعیت اجتماعی فرد باشد: یعنی چه وقتی که قیامی را آغاز نموده است، چه وقتی که در اوضاع آرامش است که هرکس بر جای خود نشسته، و چه هنگامی که در وضعیت عسرت و در دوره حکومت باطل است و وی به لحاظ فعالیت‌های اجتماعی زمین‌گیر شده است. 🔹د. ... 🤔 و متناسب با هریک از این احوالات، تفکر در آفرینش آسمانها و زمین، و توجه یافتن به باطل و بیهوده نبودن این آفرینشُ می‌تواند معنایی داشته باشد: 🤔 🤔 🤔 🤔 🤔 🤔 🤔 🔸الف. همین که این نظام آفرینش که انسان به نحو ظاهری در آن زندگی می‌کند، باطل و بیهوده نیست؛ نظمی بر آن حکمفرماست که او با توجه به این نظم است که می‌تواند موقعیتهای فیزیکی مختلفی داشته باشد و به حیات خود ادامه دهد؛ 🔸ب. اقبال و ادبار دل، و حالات قبض و بسطی که خداوند در آسمان و زمین دل او قرار داده، هیچیک باطل و عبث قرار داده نشده است؛ این فراز و فرودهای روحی است که زندگی او را رنگ و بوی خاص می‌بخشد؛ از این رو، نه وقتی نشاط و شادابی دارد دچار غرور و طغیان می‌شود؛ و نه وقتی که در فشار و سختی قرار گرفته دچار ناامیدی و اضطراب می‌گردد. 🔸ج. این فراز و فرودهای جامعه که خداوند عده‌ای را در عرش و عده‌ای را در فرش قرار داده، بیهوده نیست و چنین نیست که کار از دست خدا خارج شده باشد؛ هم اگر توانست قیام کند و یا جامعه‌اش به آرامش رسید بر اثر رسیدن به قدرت خود را گم نمی‌کند؛ و هم اگر دوره غلبه با کفر و نفاق بود، از آینده ناامید نمی‌شود و دست از تلاش برنمی‌دارد. 🔸د. ... @Yekaye

. 3⃣ «يَتَفَكَّرُونَ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ» آنان که در آفرینش آسمانها و زمین تفکر می‌نمایند، سخن و منطقشان این است که پروردگارا این را باطل نیافریدی؛ منزهی تو! 🤔پس: 🔹کسی که نظام جهان را باطل و بی‌هدف می‌انگارد، در آفرینش آسمانها و زمین خوب تفکر نکرده است. 🔹کسی که نظام جهان را باطل و بی‌هدف می‌انگارد، بر خداوند خرده می‌گیرد و خدا را از نقص [از اینکه آفرینش بی‌عیب و نقصی انجام داده باشد] منزه نمی‌داند. 💠تاملی در جامعه ما متاسفانه سالهاست که بد و بیراه گفتن به زمین و زمان و در پیش گرفتن رویکرد نهیلیستی (پوچ‌گرایی)، علامت روشنفکری قلمداد شده است❗️ آیا این نشان نمی‌دهد که این گونه آراء نه‌تنها علامت روشن‌فکری نیست، بلکه علامت بی‌فکری است⁉️ آیا بر حال جامعه‌ای که معیارهای روشن‌فکری‌اش هم تقلیدی شده نباید گریست⁉️ @Yekaye

. 4⃣ «يَتَفَكَّرُونَ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ» آنان که در آفرینش آسمانها و زمین تفکر می‌نمایند، و به باطل نبودن آن پی می‌برند، از خدا نجات از آتش را می‌خواهند؛ در مقابل، آنان که آفرینش آسمانها و زمین را باطل می‌دانند؛ باید در انتظار آتش جهنم باشند: «وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما باطِلاً ذلِكَ ظَنُّ الَّذينَ كَفَرُوا فَوَيْلٌ لِلَّذينَ كَفَرُوا مِنَ النَّار» (ص/27) 🤔این نشان می‌دهد که عذاب جهنم صرفا به عمل انسان مربوط نیست؛ بلکه اندیشه‌های باطل نیز انسان را می‌تواند جهنمی کند؛ اما واقعا چه ارتباطی بین باطل دانستن آفرینش آسمان و زمین، و جهنمی شدن هست؟ 🍃الف. شاید بدین جهت که حقیقت هرکس را باورهای درونی وی تشکیل می‌دهد و تلقی‌های انسانهاست که نحوه هستی و زندگی آنها را رقم می‌زند و آتش آن حقیقتی است که نیست و نابود می‌کند و پوچی وجودشان را برملا می‌سازد. 🔖(توضیح بیشتر در جلسه ۱۷۴، تدبر۱ http://yekaye.ir/saad-38-27/) 🍃ب. هستى هدفدار است، پس هر چه از هدف الهى دور شويم به دوزخ نزديك مىشويم. (تفسير نور، ج2، ص224) 🍃ج. کسی که آفرینش را هدفمند نمی‌داند زندگی حقیقیي بی‌نهایت خویش را جدی نمی‌گیرد، به دنیا بسنده می‌کند و برای آخرت کار نمی‌کند 🍃د. ... @Yekaye

. 5⃣ «أُولِي الْأَلْبابِ؛ الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ» نشانه خردمندى، ياد خدا در هر حال است. (تفسير نور، ج2، ص224) @Yekaye

. 6⃣ «الَّذينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ« اهل فكر، اهل ذكرند. در واقع، ذكر و فكر، همراه يكديگر ارزش است. متأسفانه كسانى ذكر مىگويند، ولى اهل فكر نيستند؛ و كسانى اهل فكر هستند، ولى اهل ذكر نيستند. (تفسير نور، ج2، ص223) بدین ترتیب، شاید بتوان گفت: 🤔ذکری که با فکر همراه نباشد صرفا لقلقه زبان است؛ و 🤔فکری که به ذکر نیانجامد، خیالبافی و توهم فکر است. @Yekaye