. 1⃣ «إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا» جايگاه آسمانها و زمين، و حركت و مدار آنها به ارادهى خداوند است و اوست كه هر لحظه آنها را حفظ مىكند. 📚(تفسير نور، ج9، ص510) @yekaye

. 2⃣ «إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا» نظم حاكم بر هستى، از سوى خداست، نه امرى تصادفى. 📚(تفسير نور، ج9، ص510) @yekaye

. 3⃣«إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَكَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ» در آیه قبل از اینکه آفرینش آسمانها و زمین تنها به دست خداست، سخن گفت؛ و در این آیه از اینکه بقای آنها نیز تنها به دست خداست. در واقع، این آیه بنوعی مکمل آیه قبل در توحید ربوبیت است: همان کسی که خالق و ایجاد کننده است، بقای شیء هم در گروی خود اوست. 📚(المیزان، ج17، ص55) 📝نکته تخصصی #فلسفی یکی از براهین مهم در خداشناسی این است که «علت موجِده، علت مُبقیه نیز هست» یعنی اگر الف، ب را ایجاد کند؛ همان الف، علت و عامل بقای ب است. به تعبیر دیگر، «ایجاد کردن» با «ساختن» تفاوت مهمی دارد: سازنده‌ی یک چیز، ایجاد کننده آن نیست، برای همین بسیار می‌شود که سازنده می‌میرد و از بین می‌رود، اما شیء ساخته‌شده همچنان باقی است: بنّا می‌میرد اما بنا و ساختمان همچنان باقی است. در «ساختن» تنها شکل دادن به یک موادی مد نظر است، اما در «ایجاد»، تمام حقیقتِ «موجود پدید آمده» در گروی ایجادکننده خویش است. 🔹از اشتباهات مهمی که در تاریخ فلسفه غرب رخ داده، این است که برای برهان نظم از تمثیل «خدای ساعت‌ساز» استفاده می‌کنند؛ گویی جهان مانند ساعتی است که خداوند آن را ساخته و کوک کرده و جهان با نظمی معین به کار خود ادامه می‌دهد. اشکال اصلی این تمثیل این است که ساعت‌ساز تنها و تنها علت پیدایش ساعت است و بقای ساعت دیگر ربطی به ساعت‌ساز ندارد. 🔺شاید از بهترین تمثیل‌ها برای درک مفهوم «ایجادکننده» که فقط «سازنده» نباشد، تمثیلِ ذهن است که در تدبر4 (https://eitaa.com/yekaye/756) خواهد آمد. @yekaye

. 4⃣ «إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَكَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ» برپایی آسمانها و زمین به اراده و مشیت خداوند است. اگر او لحظه‌ای آسمانها و زمین را به حال خود واگذارند همگی نیست و نابود خواهند شد: به قول بیدل شیرازی به محض التفاتی زنده دارد آفرینش را اگر نازی کند از هم فرو ریزند قالبها 💠 تمثیل 💠 شاید از بهترین مَثَل‌ها برای درک نسبت خداوند با موجودات، نسبت ما با تصورات ذهنی ساختگیِ خودمان باشد: آدمی را در ذهن خود بسازید و او را در باغی قرار دهید. اگر دقت کنید مادام که به آن آدم و باغ در ذهن خود توجه دارید، آنها در ساحت ذهن شما «هستند» اما به محض اینکه توجه خود را از آنها بردارید در پنه ذهن شما نیست و نابود می‌شوند و اثری از آنها باقی نمی‌ماند. 🔷تبصره مبادا این تمثیل رهزن شود و کسی گمان کند که نعوذبالله خداوند دارای ذهن است و ما در ذهن او بسر می‌بریم. این صرفا تمثیلی بود برای نزدیک شدن به درک «شدت وابستگیِ تمام مخلوقات به خداوند»؛ و البته همانند تمام تمثیل‌ها و تشبیه‌ها از یک جهت «مُقَرِّب» (نزدیک کننده ذهن مخاطب به مقصود درست) است و از صدها جهت مُبَعِّد» (دور کننده ذهن مخاطب از مقصود اصلی) @yekaye

. 5⃣«إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَكَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ كانَ حَليماً غَفُوراً» چه ارتباطی است بین اینکه خداوند آسمانها و زمین را نگه داشته با اینکه او بردبار و غفور است؟ 🍃الف. چون بردبار است پس در کاری عجله نمی‌کند و چون مغفرت دارد پس جهات عدمی اشیاء را می پوشاند؛ پس آسمانها و زمین را تا زمانی که معین کرده باقی نگه می دارد 📚(الميزان، ج17، ص56) 🍃ب. خداوند بسیار حلیم و غفور است که هنوز آسمانها و زمین را نگهداشته، وگرنه شدت قبح شرک آن بود که آسمانها و زمین از هم بپاشد، چنانکه در جای دیگر فرمود «تَكادُ السَّماواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَ تَنْشَقُّ الْأَرْضُ وَ تَخِرُّ الْجِبالُ هَدًّا» (مریم/90) 📚(الکشاف، ج3، ص617؛ مفاتیح الغیب (فخر رازی)، ج26، ص246) به تعبیر دیگر، از مقایسه این دو آیه برمی‌آید که: همان گونه كه ميان عقايد و اعمال ما و فروپاشى نظام هستى رابطه است، ميان نگاهدارى و حفاظت خداوند از نظام هستى و حلم او نیز رابطه است. 📚(تفسیر نور، ج9، ص509) 🍃ج. خداوند بسیار حلیم و غفور است که علیرغم اصرار آنها بر شرک ورزیدن، آنان را [با درهم پیچیدن طومار آسمانها و زمین) هلاک نمی‌کند و مهلت توبه به آنها می‌دهد و اگر توبه کنند آنان را مورد مغفرت قرار می‌دهد. 📚(مفاتیح الغیب، ج26، ص246) 🍃د. شاید همان مضامینی که در آیه 38 درباره نسبت غیب آسمانها و زمین با درون انسانها مطرح شد، در اینجا مورد نظر است؛ مانند اینکه می‌خواهد با قرین هم آوردن این دو عبارت، تاکید کند بر احاطه خداوند هم بر عالم بیرون و هم بر عالم درون؛ ویا اینکه غیب آسمانها و زمین، روی دیگر سکه وجود انسان و حقایق عظیم و مخفی‌ای است که در درون انسانهاست. 🔖جلسه738، تدبر2 https://eitaa.com/yekaye/663 🍃ه. ... @yekaye

. 6⃣«إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا ... إِنَّهُ كانَ حَليماً ...» خداوندى كه با قدرت هستى را نگاه داشته، اگر به كفّار مهلتى مىدهد به خاطر حلم است نه عجز. 📚(تفسير نور، ج9، ص510) @yekaye

. 7⃣ «إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا ...» 💠حکایت💠 هشام بن حکم روایت کرده که در مصر زندیقی [= کافری] بود که درباره [علم] امام صادق ع مطالبی شنیده بود؛ به مدینه آمد تا با ایشان مناظره کند اما ایشان را نیافت و به او گفتند که به مکه رفته است. به مکه آمد و ما همراه امام صادق ع بودیم که به ما رسید و ما با امام صادق ع در طواف بودیم. او اسمش عبدالملک بود و کنیه اش ابوعبدالله؛ شانه‌اش را به شانه امام صادق ع زد [که توجه ایشان را به خود جلب کند] امام صادق ع به او فرمود: اسمت چیست؟ گفت: عبدالملک [= بنده مَلِک]. فرمود: کنیه‌ات چیست؟ گفت: ابوعبدالله [= پدر عبدالله]. فرمود: آن مَلِکی [= سلطانی] که تو عبد او هستی، کیست؟! آیا از ملوک آسمان است یا از ملوک زمین؟! و بگو ببینم پسر تو، عبدِ خدای زمین است یا عبدِ خدای آسمان؟! بگو آنچه می‌خواهی که مغلوب خواهی شد! هشام می‌گوید: به آن زندیق گفتم [= طعنه زدم]: آیا جواب ایشان را نمی دهی؟ اما [حضرت] از سخن من خوشش نیامد و [به او] فرمود: وقتی طوافم تمام شد سراغ ما بیا ! وقتی طواف امام ع تمام شد آن زندیق آمد و در مقابل امام صادق ع نشست و ما هم نزد ایشان گرد آمدیم. حضرت به او فرمود: آیا می دانی که این زمین زیر [درون] و بالایی دارد؟ گفت: بله. فرمود: آیا به زیر آن وارد شده‌ای؟! گفت: نه! فرمود: چه می‌دانی که زیرش چیست؟ گفت: نمی‌دانم غیر از اینکه گمان می‌کنم خبری نباشد. فرمود: گمان عجز است در مقامی که توان یقین نباشد. سپس فرمودند: آیا از آسمان بالا رفته‌ای؟ گفت: نه! فرمود: آیا می‌دانی در آنجا چه خبر است؟ گفت: نه! فرمود: عجب دارم از تو که نه به شرق رسیده‌ای و نه به غرب؛ نه در زمین پایین رفته‌ای و نه به آسمان صعود کرده‌ای و از اینها عبور نکرده‌ای تا آن سوی آنها را بشناسی، و با این حال، در مورد آنچه در اینهاست انکار پیشه می‌کنی؟! آیا عاقل چیزی را که نمی‌داند انکار می‌کند؟! زندیق گفت: تاکنون کسی با من چنین بحث نکرده بود! امام صادق ع فرمود: پس تو در شک هستی؛ شاید او باشد و شاید نباشد؟! گفت:‌شاید چنین باشد. فرمود: ای مرد! کسی که نمی‌داند بر کسی که می‌داند حجت ندارد، شخص جاهل حجتی ندارد! ای برادر مصری! خوب سخنم را بفهم! ما هرگز در خدا شک نداریم! آیا خورشید و ماه را نمی‌بینی که در جریانند و امرشان به هم مشتبه نمی‌گردد و بناچار در مسیر خود قرار دارند و مکانی جز مکان خویش ندارند؛ اگر که می‌توانستند که بروند برنمی‌گشتند و اگر ناچار نبودند پس چرا شب روز نمی‌شود و روز شب نمی‌شود. ای برادر مصری! به خدا سوگند که ناچارند از این حرکت؛ و کسی که آنها را ناچار کرده، از آنان حکمفرماتر و برتر است زندیق گفت: راست گفتی! سپس امام صادق ع فرمود: ای برادر مصری! مطلبی که شما سراغش می‌روید و گمان می‌کنید این است که آن [که این امور را می‌گرداند] دهر [روزگار] است؛ اما اگر دهر آنها را راه می‌برد، پس چرا آنها را برنمی‌گرداند؛ و اگر برمی‌گرداند چرا آنها را نمی‌برد [یعنی اگر کاملا تصادفی و بی‌ضابطه است، چرا روال واحدی در پیش گرفته که غیر از آن رخ نمی‌دهد] ای برادر مصری! چرا آسمان برافراشته است و زمین گسترده شده است؟ چرا آسمان بر زمین نمی‌افتد؟ چرا زمین روی طبقات آسمان فرود نمی‌آید و درهم‌نمی‌آویزند و کسانی که بر آنان هستند فرو نمی‌افتند. زندیق گفت: خداوند است که آنها را نگهداشته و اوست که پروردگار و سرور آنان است؛ و آن زندیق به دست امام صادق ع ایمان آورد. 📚الكافي، ج1، ص72-73 @yekaye

742) 🌺 وَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لَئِنْ جاءَهُمْ نَذيرٌ لَيَكُونُنَّ أَهْدی مِنْ إِحْدَی الْأُمَمِ فَلَمَّا جاءَهُمْ نَذيرٌ ما زادَهُمْ إِلاَّ نُفُوراً 🌺 💐ترجمه و به خداوند سوگند خوردند، سختترين سوگندها، که مسلّماً اگر انذاردهنده‌ای نزدشان آید بی‌شک هدایت‌یافته‌تر از هر یک از امّتها باشند؛ اما چون انذاردهنده‌ای نزدشان آمد، آنان را نیفزود جز نفرتی؛ سوره فاطر (35) آیه 42 1397/2/20 23 شعبان 1439 @yekaye

@yekaye