بینات || ناصر قیلاوی زاده
#یادداشت 📝 اجتهاد، رکن رکین شناخت معارف اسلامی ❗️یک آسیب ریشه دار در باب کیفیت مواجهه با منابع نقل
#کامنت و #پاسخ
یکی از اعضای محترم کانال، در مورد #یادداشت فوق👆 از حجت الاسلام قیلاوی زاده @ghilavi، سوالی را مطرح کرده اند، که سوال و جواب آن را در ادامه می خوانید.
⁉️#سوال: در مورد متن منتشر شده حضرتعالی سوالی دارم، بفرمایید نسبت مطلق شخص مسلمان با ملکه اجتهاد چیست؟ هر فرد مسلمان چه وظیفه ای نسبت به ملکه اجتهاد دارد؟ اساسا آیا کسب ملکه اجتهاد شرط در تکامل مطلق انسان است یا یک تکلیف کفایی اجتماعی است؟
✅ #پاسخ: در مورد ارتباط افراد مسلمان با مسئله ملکه اجتهاد و جهتی که فرمودید، دو بحث وجود دارد:
1️⃣ بحث اول در مورد اجتهاد و حیثیت تکالیف اجتماعی متفرع بر آن است. اجتهاد ابزار اسلامی شناسی و کشف مسائل جدید از دل منابع اسلامی است. در این مورد خود استاد شهید مطالب بسیاری دارند که نمونه بارز آن در مقاله «اصل اجتهاد در اسلام» و «الهامی از شیخ الطائفه»، مباحث اسلام و مقتضیات زمان موجود است.
🔷 البته خود استاد شهید در تبیین و تشریح نقش اجتهاد در اسلام و جایگاه آن در ایدئولوژی اسلامی به مقاله #ختم_نبوت ارجاع می دهند. شهید مطهری در این مقاله در مورد اجتهاد چنین می نویسند:
➖ اهمّ وظايف و #مسؤوليّت_هاى_علماى_امّت، «اجتهاد» است. اجتهاد يعنى كوشش عالمانه با متد صحيح براى درك مقرّرات اسلام با استفاده از منابع: كتاب، سنّت، اجماع، عقل.
➖كلمه «اجتهاد» اوّلين بار در احاديث نبوى به كار رفته و سپس در ميان مسلمين رايج گرديده است. اين كلمه در قرآن نيامده است. كلمهاى كه از لحاظ روح معنى مرادف اين كلمه است و در قرآن آمده است «تفقّه» است. قرآن صريحاً به تفقّه و فهم عميق دين دعوت كردهاست.
➖ اجتهاد يا تفقّه، در دوره خاتميّت وظيفه بسيار حسّاس و اساسى بر عهده دارد و از شرايط امكان جاويد ماندن اسلام است. اجتهاد را به حق نيروى محرّكه اسلام خواندهاند. #ابن_سينا فيلسوف بزرگ اسلامى با روشن بينى خاصّى اين مسأله را طرح مى كند، مى گويد:
➖ «كلّيّات اسلامى، ثابت و لا يتغيّر و محدود است و امّا حوادث و مسائل، نامحدود و متغيّر است و هر زمانى مقتضيات مخصوص خود و مسائل مخصوص خود دارد. به همين جهت ضرورت دارد كه در هر عصر و زمانى گروهى متخصّص و عالم به كلّيّات اسلامى و عارف به مسائل و پيشامدهاى زمان، عهدهدار اجتهاد و استنباط حكم مسائل جديد از كلّيّات اسلامى بوده باشند.»
🔶 بنابرمطلبی که استاد شهید فرموده اند و تقریبا تمام علمای اعلام بر آن تصریح دارند، اجتهاد وظیفه ای اجتماعی و یک واجب کفایی است که باید علمای امت عهده دار آن باشند تا بتوانند مسائل و نیازهای هر عصر و مصر را بر اساس این شاخصِ اسلامی بسنجند و احکام اسلامی را از دل منابع اسلام، استخراج کنند. طبیعتا با حصول نتیجه این تکلیف از دوش بقیه ساقط است.
نکته جالب توجه این است که در شرایط فعلی فقدان مجتهدین به شدت حس می شود و این مهمترین تکلیف بر زمین ماندۀ حوزه علمیه است، که متوجه تمامی طلاب است.
2️⃣ جهت دوم ، اجتهاد و کمال فردی انسان ها: بیان حق مسئله در مورد این بخش کار دشواری است که باید اهل آن در موردش نظر بدهند. اما از باب تجمیع و اشاره به مسئله به چند نکته اشاره می کنیم.
🔹 نکته اول: راه رسیدن به کمال نهایی انسان ها انجام تکالیف شرعیه است. در این مسیر هرکس بهتر به تکالیف خود عمل کند، به مقام قرب نزدیک تر شده است.
🔹 نکته دوم: اگر کلمات امامین انقلاب را محور و مبنا بدانیم و تشخیص آنها را در سیر و سلوک صائب بدانیم، می بینیم که در کلماتشان در مورد شهدای جنگ تحمیلی تعابیر دارند که نشان می دهد حداقل، برخی از شهدای جنگ تحمیلی به کمال نهایی خویش رسیده اند.
🔹نکته سوم: تعابیری است که از حضرت امام در مورد کیفیت سلوک (خصوصا برای اهل علم) بیان شده است که ایشان ابتدا دستور به کسب مقدمات علمی دارند.
✅ جمع بندی :با توجه به اینکه انسان های مختلف در شرایط مختلف تکالیف مختلفی دارند، و با توجه به اینکه ملاک اسلامی در رشد و کمال انسان ها، عمل به تکالیف شرعیه است، باید گفت که مسیر عادی و عمومی که وجود دارد این است که از طریق کسب علم (که در برخی جاها نیازمند اجتهاد هم می شود) باید به کمال رسید البته این طریق منحصر نیست همانطور که مسئله شهدا این مسئله مصداق پیدا کرده است.
🎁 تمام مطالبی که در قسمت دوم بیان شد، در کلمات استاد فرحانی با تبعیت از اندیشۀ #اعلام_اربعه موجود است. لینک برخی از ارجاعات مطلب را اضافه می کنم تا به اصل مطلب هم مراجعه بفرمایید.
eitaa.com/almorsalaat/1300
eitaa.com/almorsalaat/811
eitaa.com/almorsalaat/544
eitaa.com/almorsalaat/1128
eitaa.com/almorsalaat/813
eitaa.com/almorsalaat/862
*انسان و ایمان ص 62
مجموعه آثار شهيد مطهرى ج3ص198
#اندیشه_مطهر #اجتهاد #یادداشت
▫️▪️▫️▪️▫️▪️▫️▪️▫️▪️▫️
@almorsalaat
@shmotahari
الگوی همیشه جاوید