انجمن علمی مطالعات تاریخی «آیه»
میزگرد تخصصی گفتاری در نقش اجتماعی زنان در تاریخ اسلام 🎙سرکار خانم دکتر معصومه ریعان «عضو هیات علمی
.
#ادامه_گزارش
#قسمت_آخر
خانم دکتر ریعان در ادامه بیانات خود افزودند: یکی از گونه های روایات قرن اولی که فصل الخطاب تمامی روایات گفتمان مذمت حضور اجتماعی زنان است. روایتی از بخاری است که میگوید:
"حدثنا عثمان بن الهیثم، عن الحسن عن ابیبکرة قال: لقد نفعنی الله بکلمة سمعتها من رسول الله(ص) ایّام جمل بعد ما کدتُ انّ الحق باصحاب الجمل فاقاتلَ معهم قال لمّا بلغ رسول الله(ص) انّ أهل الفارس قد ملکوا علیهم بنت کسری قال: "لن یفلح قوم ولّوا أمرهم إمرأة".
این حدیث با نقل صحیح بخاری شهرت یافته است ولی به ترتیب زمانی در این کتب با سند مستقل وارد گردیده است:
1- مسند ابوداود طیاسی (م:204) 2- مسند احمدبن حنبل (م:241) 3- صحیح بخاری (م: 256) 4- سنن ترمذی (م: 279) 5- سنن و سنن الکبری نسائی (م: 303) 6- سنن احمدبن حسین بیهقی (م: 358) 7- المستدرک حاکم نیشابوری (م: 405) 8- معالم التنزیل بغوی فرّاء (م: 516) 9- البدایة و النهایة ابن کثیر (م: 774).
بعدها این روایت در منابع شیعی نیز وارد گردید و مستند فقهی بسیاری از عالمان تشیع گردید.
این حدیث در کتب اهل سنّت ابتدا در زمینه تاریخی بر تخت نشستن دختر کسرای ایران و در زمینه تفسیری (ذیل سوره نمل) وارد گردیده و سپس از آن استنباط فقهی شده است. درحالیکه در کتب شیعه بدون این دو زمینه طرح گردیده و مؤلّفان شیعه آن را تحت عنوان عایشه و حادثه جمل آوردهاند.
بهنظر میرسد طرح گسترده این حدیث در کتب شیعه، در جایی که در نقد عایشه بوده، مقبولیّت یافته و در جمع با حدیث "هلکت الرّجال حین اطاعت النّساء" مورد استشهاد قرار گرفته است؛ و بدین روی در کتب فقهی نیز مورد استناد و استشهاد مؤلّفین قرار گرفته و در بسیاری از کتب بدون سند وارد شده است. گرچه برخی از فقیهان معاصر شیعه نیز، آن را کافی برای عدم دخالت زنان در امر حکومت و ولایت ندانسته¬ و شهرت روایت را دلیل ندانستهاند، اما هنوز مستمسک عملکرد فقیهان است و تاکنون زنان نتوانستهاند جایگاه امارت و تصدی مقام سیاسی اجتماعی را در اکثر جوامع اسلامی به دست آورند.
خانم دکتر ریعان در پایان افزودند: بنابراین انگاره برابری زنان، که تصوری از برخورداری فرامکانی و فرازمانی حقوقی آنان را در قرن اول ترسیم مینمود، در انتهای قرن اول افول نمود و با ورود به عصر جهانی شدن، اکنون آنان را در دوگانه اسلام و مدرنیته به طور جدی وانهاده است.
🍃پایان
#انجمن_علمی_مطالعات_تاریخی
#دانشگاه_باقرالعلوم_علیه_السلام
┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄
🌱 «آیـــه»؛ انجمن علمی مطالعات تاریخی
📜 https://eitaa.com/BOU_AYEH
┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄
انجمن علمی مطالعات تاریخی «آیه»
#میزگرد_تخصصی گفتاری در نقش اجتماعی زنان در تاریخ اسلام 🔹سرکار خانم نجمه صالحی «پژوهشگر و مدرس حوزه
.
#ادامه_گزارش
#قسمت_دوم
خانم صالحی در ادامه مورد چهارم تحلیل روایت مذکور را بیان کردند:
چهارم: بر پايه برخي گزارشها تشويق به مخالفت با بانوان روش برخي از صحابه پيامبر بوده چنانكه به تصريح عالمان اهل تسنن روايت منسوب به حضرت محمد مبني بر مشورت با بانوان و بركت در مخالفت با آنان، درست نبوده و اصل آن سخن عمر بن خطاب است(السخاوي، المقاصد الحسنة، ص400 ؛ المناوي، فيض القدير، ج4، ص 263 ) و برخي عالمان وهابي(الباني، سلسلة الأحاديث الضعيفة والموضوعة وأثرها السيئ في الأمة، ج1، ص619) نيز افزون بر تصريح بر اين مطلب، اين روايت را نپذيرفتهاند زيرا با عمل رسول خدا مبني بر قبول سخن ام المؤمنين ام سلمه در ماجراي صلح حديبيه در تضاد است. افزون بر اين در نقل ديگري عمر بن خطاب سفارش ميكرد كه از زنان نيكو بر حذر باشيد(الجاحظ، المحاسن والأضداد، ص 146؛ المقدسي، الآداب الشرعية، ج3، ص 291؛ الأبشيهي، المستطرف في كل فن مستظرف، ج2، ص 494).
مدرس حوزه و دانشگاه اضافه کردند: افزون بر اين، عدم اعتماد به نظر زنان و نپذيرفتن سخن آنان در مسائل سياسي نيز در عصر نبوي نبوده و در دوره خلافت ابوبكر رخ داده است كه نمود آن در مخالفت با نظر حضرت زهرا، ام ايمن، ام المؤمنين ام سلمه نمايان گشت. بنا بر اين به نظر ميرسد بر اساس گفتار و كردار زن ستيزانهاي كه از خليفه اول و دوم گزارش شد، ظرف زماني ساخت و انتشار اين دست از روايات به نام پيامبر در عصر خليفه اول يا دوم صورت گرفته است.
گزاره ديگر زنان را با شيطان برابر دانسته است، درك واقع بينانه در اين زمينه مستلزم كاوش روايات در اين باره است كه بايسته بررسي است...
خانم صالحی در آخر مباحث اشاره کردند، یافتههای تحقیق حاکی از آن است که:
1. بر اساس آموزههاي اسلام زنان در ماهيت، تكامل معنوي، انتخاب حق و باطل، استقلال اجتماعي، مالكيت اقتصادي و حقوق خانوادگي، داراي تساوي هستند؛
2. زنان در عصر پيامبر صلیاللهعلیهوآله در امور مختلف سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي نقش فعال داشتند، چنانكه مسئله بيعت آنان، نقش آفريني در جنگ، ادامه فعاليت اقتصادي بانواني نظير حضرت خديجه و عطر فروشی بانوی صحابی و ... شاهدي بر اين امر است؛
3. در نگاه قرآن و آموزههاي نبي اكرم صلیاللهعلیهوآله نه تنها بهره زنان از عقل مانند مردان كامل بوده بلكه در عرض مردان مورد مشورت قرار ميگرفتند و آن حضرت به نظر آنان عمل ميكرد؛
4. در دوره خلیفه اول زناني همچون حضرت فاطمه زهرا سلاماللهعلیها و ام سلمه، ام ایمن و ... در عرصه سياسي وارد شده و حكومت را با چالش مواجه ساختند اما به حاشيه رانده شدند و حق آنان ناديده انگاشته شد؛
5. در دوره خلیفه دوم و سوم در راستاي كنار زدن بانوان گزارههايي مانند «نقصان عقل»، «ابليس انگاري» و ... به نام پيامبر صلیاللهعلیهوآله در جامعه رواج يافت كه بر اساس آيات قرآن، سيره نبوی و مباني دانش رجال، انتساب آنها به رسول خدا صلیاللهعلیهوآله نادرست است، بنا بر اين اين دست از روايات جعلي است و به نظر ميرسد نقلهاي زن ستيزانه ياد شده محصول تفكر سردمداران حكومتهاي سهگانه پس از رسول اكرم صلیاللهعلیهوآله است چنانكه یکی از خلفا نيز اعتراف نمود با اينكه خداوند براي زنان حقوقي قرار داد اما مانند دوران جاهلي آنان را در هيچ امري وارد نساختيم؛
6. به نظر ميرسد اقدامات مذكور در راستاي كاستن نقش بانوان در امور سياسي و جلوگيري از اثربخشي اين عنصر اثر گذار بود.
🍃پایان
#انجمن_علمی_مطالعات_تاریخی
#دانشگاه_باقرالعلوم_علیه_السلام
┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄
🌱 «آیـــه»؛ انجمن علمی مطالعات تاریخی
📜 https://eitaa.com/BOU_AYEH
┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄