#سید_مرتضی 💠 سیره علمی سید مرتضی: 🔶 روش او در اصول پيروى از دليل عقل بود و از اين رو نه تنها با اشاعره بلكه حتّى با ظاهريان از اماميّه نيز مخالفت مى‌كرد. 🔷 در فقه به خبر واحد عمل نمى‌كرد و در استنباط احكام از ادلۀ اصوليۀ لفظيه و عقليه استفاده مى‌كرد و لذا با محدّثين و اخباريين از اماميّه نيز موافقت نداشت. 📚 تاریخ فقه و فقها: ص۱۴۹. #فقه #اصول 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#شیخ_انصاری 💠 جایگاه علمی ویژه شیخ انصاری (رحمه الله) 🔰 حضرت آیة الله سید موسی #شبیری_زنجانی (حفظه الله): 🔶 ما مباحثه‌ای در مبحث تعادل و تراجیح داشتیم. به نظر می رسید که مطالب متأخرین در سطح پایین تری از مطالب شیخ است با آنکه متأخرین حرف‌های شیخ را دیده‌اند. 🔷 در حال حاضر، تحقیقات شیخ در هر مسأله‌ای جزء تحقیقات درجه اول است و این گونه نیست که بگوییم نظریات اصولی و فقهی شیخ، دیگر کهنه شده است، بلکه درست بر عکس است و چنین به نظر می رسد که آرای شیخ مرحله نهایی را طی کرده و پس از وی تنزّل آغاز شده است. #اصول #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

💠 سؤال از محضر آیة الله #سید_احمد_مددی (حفظه الله) در مورد مراجعه به کتب فقهی 🔸 سؤال: با عرض سلام پيشنهاد حضرتعالی براي كسي كه تنها فرصت مراجعه به يك كتاب فقهی را دارد، از جهات مختلف، مراجعه به كدام يک از موسوعات فقهی است؟ 🔹 جواب: بسم الله الرحمن الرحیم هنوز کتاب «جواهر الکلام» ارزش‌های عالی علمی خود را حفظ کرده است. #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#اخباری_گری #شهید_محمد_باقر_صدر 💠 دیدگاه شهید صدر (رحمه الله) در مورد تفاوت مسلک اخباریگری در زمان مرحوم استرآبادی و اخباریگری قدماء: 🔶 فرق است بين اخباريگرى به‌ عنوان يك مسلک و شيوۀ فقهى -كه مرحوم #استرآبادى مؤسّس آن است- ، و بين اخباريگرى به‌ عنوان يک مرحله از مراحل رشد فقهى. 🔷 قبل از تأليف «المبسوط» توسط شيخ طوسى، فقها به ذكر متن روايات به‌ عنوان حكم مسائل اكتفا مى‌كردند، و از محدودۀ متن روايات خارج نمى‌شدند، و به حكم فروعاتِ‌ خارج از روايات نمى‌پرداختند؛ اما شيخ طوسى كه در #المبسوط لبۀ اعتراض‌هايش متوجه همين‌ها است، پا را از اين فراتر نهاد و به فروعات خارج از روايات نيز پرداخت و آنها را بر قواعد كلى تطبيق كرد. 📚 المعالم الجدیده للاصول: ص۸۰؛ اخباريگرى: ص۳۶. #فقه #اصول 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#شيخ_طوسی #ابن_ادریس_حلی 💠 ادوار بعد از شیخ طوسی: 🔶 پس از شيخ طوسی، ساليان دراز همۀ دانشمندان شيعۀ اماميه از فتاوى شيخ پيروى كرده و چه بسا اظهار نظر در قبال فتاوى او را اهانت بدو تلقى مى‌كردند. 🔷 اولين كسى كه باب مخالفت و رد آراى او را گشود #ابن_ادريس_حلى (۵۹۸ ه‍) بود. او دانشمندان بين عصر شيخ و عصر خود را «مقلّده» مى‌ناميد. با اين حال هيچ گاه تا كنون آراء شيخ در علوم مختلف اهميت و اعتبار خود را از دست نداده است، مخصوصا در فقه و اصول كه قاطبۀ فقها و اصولين در كتب خود بيش از هر كتاب، كتب شيخ را مرجع، و موافقت و مخالفت او را در مسائل مورد توجه قرار داده‌اند. 📚 تاریخ فقه و فقها: ص۱۸۴. #فقه #اصول 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#شیخ_طوسی 💠 علل پیروی از مبانی علمی شیخ طوسی: 🔶 پس از دوره‌ی سابق حدود متجاوز از یک قرن دانشمندان غالباً در احکام اسلامی نظریه از خود ابراز نمی‌داشتند و این شاید به علت درک عظمت علمی شیخ طوسی و اعتماد به آراء آن دانشمند بوده است و شاید به علت احساس عجز در مقابل استحکام مبانی شیخ و قوت استنباط او و یا به علت تلقی اهانت به مقام والای شیخ. 📚 تاریخ فقه و فقها: ص۲۲۳. #فقه #صول 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#شیخ_طوسی #ابن_ادریس_حلی 💠 ادوار بعد از شیخ طوسی: 🔶 ابن ادریس در کتاب #سرائر خود در تمام فروع، نظر شیخ طوسی را ذکر می‌کند و به طور کامل در مقام نقد آن برمی‌آید. 🔷 به تدریج این پدیده هر چه بیشتر وسعت یافت و دانشمندان بزرگ دیگری، چون #محقق_حلی، #علامه_حلی و #فخر_المحققین همین راه را دنبال کردند و از این رهگذر فقه شیعه بار دیگر در مسیر پیشرفت و تکامل خود قرار گرفت. 📚 تاریخ فقه و فقها: ۲۲۷. #فقه #اصول 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#اخباری_گری 💠 نمود رویکرد اخباریگری در علم فقه: 🔸برخى از نويسندگان و پژوهشگران معاصر، اخباريان را «گروهى از فقها»ى امامى شمرده‌اند و يا اخباريگرى را«مكتبى فقهى» خوانده‌اند. برخى نيز در تعريف اين مكتب، از مؤلفه‌هايى ياد كرده‌اند كه گويى منحصر در فقه است. 🔹 اگر اين مطلب را به پاى بى‌دقّتى نگذاريم، بايد بگوييم كه مسبّب آن، نمود بيرونى اين مكتب است؛ چرا كه بيشترِ اخباريان نامدار، فقيه بوده‌اند و منازعات و بگومگوهاى آنان نيز اغلب با فقيهان مكتب رقيب، درمى‌گرفت و مهم‌ترين دغدغۀ طرفين، حجّيت عقل و حديث، مبحث اثرگذار در فقه بود. 📚 اخباریگری: ص۲۷. #فقه #اصول 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#ادله_اربعه 🔰 اهمیت حدیث در میان ادله‌ی اربعه 💠 حضرت آیة الله العظمی سید موسی #شبیری_زنجانی (حفظه الله): 🔸 شکی نیست که مهمترین مدرک برای اثبات احکام شرعیه، #حدیث است. چون ادله‌ی اربعه عبارت است از کتاب، سنت، اجماع و عقل. 🔹 مخفی نیست که کتاب حاوی کلیاتی است که نسبت به تفاصیل مطالب، اجمال دارد و باید سنت آن را تفسیر کند. اجماع هم با شرایطی که علماء برای آن ذکر می کنند باید مدرکی نباشد و خصوصیاتی دارد به ندرت قابل تحصیل است، موارد حکم عقل هم بسیار کم است. بنا بر این عمده چیزی که باقی می ماند همان #سنت است. #حدیث #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

💠 حضرت امام #خمینی (رحمة الله علیه): 🔸 نعم، لا بدّ من الاكتفاء على المباحث التي تعدّ مقدّمة واقعية على الاستنباط؛ بحيث لولاها لاختلّ نظامه و انفصم عقده، و أمّا ما لا دخالة لها في تحصيله فالاشتغال به ضياع للعمر و انحراف عن الهدف. 🔹 و لولا خوف الإطالة لعدّدت عليك مسائل بحث عنها الاصوليون من قديم و حديث بحثاً ضافياً، مع أنّه لا يتوقّف عليه الاستنباط في واحدة من المسائل. 📚 امام خمينى، روح الله، تهذيب الأصول: ج۳، ص۵۷۱. #فقه #اصول 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#فقاهت #سیر_و_سلوک 🔰 تقدم فقاهت بر سیر و سلوک 💠 حضرت آیة الله سید موسی #شبیری_زنجانی (حفظه الله): 🔸 زمانی مرحوم آقای #خویی با مرحوم آقا سید علی #قاضی ارتباط داشته و مشغول سلوک بود. از آقای خویی نقل شده است که من در آن وقت تسبیح موجودات را حس کردم، حتی وقتی گربه‌ای از یک طرف دیوار به طرف دیگر پرید، پرش گربه هم تسبیح می‌کرد و من می­شنیدم! و می‌گفت که آقای قاضی مرا به تمام دوران عمرم سیر داده بود، و حتی بعد از وفاتم را هم دیدم که در مأذنه‌ها خبر وفاتم را اعلان می­کردند. خلاصه، آقای خویی در این عوالم بود. 🔹 مرحوم آقا سید علی خلخالی می‌گفت که من آقای خویی را از این مسیر برگرداندم؛ چون دیدم برای #فقاهت خیلی مستعد است، به پدرش نامه نوشتم و گفتم: شما به گونه‌ای که نفهمد کسی به شما گفته، سلوک را بر او تحریم کنید. پدرش هم به وی نامه نوشت که: غیر از #فقه و #اصول، وارد شدن در اشتغال‌های دیگر را بر شما حرام می‌کنم. آقای خویی هم شبهه شرعی کرد و دیگر سلوک را دنبال نکرد. من این را از آقای آسید علی خلخالی شنیدم. 🔸 جریان سیر دادن تمام عمر را خیلی‌ها نقل کردند. یکی ـ دو نفر نبود که من ضبط کنم. الان اگر از این آقایان نجفی‌ها که آقای خویی را درک کردند یا شاگردش بودند، بپرسید، این را می‌دانند و ممکن است مستقیم شنیده باشند. 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#مدقّق #محقّق 🔰 تفاوت «مدقّق» و «محقّق» 💠 حضرت آیة الله العظمی سید موسی #شبیری_زنجانی (حفظه الله): 🔸 #مدقّق از ریشه دقت به معنای ریزه‌کاری و ریزه‌بینی است. گاهی شخص به تثبیت اصول مطالب اهتمام دارد، این کار #محقّق است. در مقابل، توجه به ریزه‌کاری‌ها کار مدقّق است. 🔹 برای نمونه #سلطان_العلماء و #شیخ_بهایی محقئق بودند که مبانی کلی را پایه‌ریزی کردند، ولی آمیرزا #محمد_تقی_شیرازی مدقّق و در ریزه‌کاری مطالب، فوق العاده بود. شاید بتوانیم ملا میرزا #شیروانی را نیز مدقّق بنامیم. 📚 شبیری زنجانی، سید موسی، جرعه‌ای از دریا: ج۴، ص۳۸۳. #فقه #اصول 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#مقدس_اردبیلی 🔰 سیره علمی مرحوم مقدس اردبیلی 💠 حضرت آیة الله العظمی سید موسی #شبیری_زنجانی (حفظه الله): 🔸 یکی از ویژگی‌های محقق اردبیلی(قدّس الله نفسه الزکیّة) جنبه‌های #عقلی است. جنبه‌های #عرفی بعضی از فقها در روش استنباطشان برجستگی دارد. در روش استنباط ایشان، جنبه‌های عقلی برجستگی داشت. 🔹 در آثار فقهی‌اش همانند یک فیلسوف و ریاضی‌دان که بر روش #برهان برای اثبات مدعای خود تکیه می‌کنند، بر روش برهانی تکیه می‌کند و این روش را زیاد به کار می‌برد. 🔸 در عین حال از #رجال، که جنبه تتبعی دارد، به خوبی بهره می گیرد. وی بین برهانی بودن و رجالی بودن جمع کرده بود، با اینکه افراد، بیشتر یکی از این دو خصیصه را دارند. 📚 شبیری زنجانی، سید موسی، جرعه‌ای از دریا: ج۴، ص۳۸۱. #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#مقدس_اردبیلی 🔰 اتباع مرحوم مقدس اردبیلی 💠 حضرت آیة الله العظمی سید موسی #شبیری_زنجانی (حفظه الله): 🔸 #صاحب_مدارک، #صاحب_معالم و #فاضل_سبزواری از پیروان مکتب محقق اردبیلی (رحمة الله علیهم) هستند. 🔹 سخن مشهوری است که می‌گویند: مطالبی را که محقق اردبیلی احتمال آن را داده، صاحب مدارک گمان به آن پیدا کرده و صاحب ذخیره قطع به آن‌ها پیدا کرده است. این‌ها با اینکه خود از بزرگان و متفکران‌اند، به «اتباع اردبیلی» مشهورند. 📚 شبیری زنجانی، سید موسی، جرعه‌ای از دریا: ج۴، ص۳۸۰. #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#مقدس_اردبیلی 🔰 استقلال نظر، ویژگی فقهی مرحوم مقدس اردبیلی 💠 حضرت آیة الله العظمی سید موسی #شبیری_زنجانی (حفظه الله): 🔸 استقلال نظر، یکی از ویژگی‌های فقهی محقق اردبیلی(رحمة الله علیه) است. در بسیاری از مباحثی که وارد می‌شود، در برابر دیدگاه اصحاب و فقهای پیشین، نظریه‌ای مستقل ابراز می‌کند. 🔹 در نهایت چون مانند #شیخ_انصاری فکر جوّالی دارد، نظریه‌ای را به طور قطع نمی‌گوید و به صورت احتمال بیان می‌کند. 🔸 می‌گویند: صاحب مدارک همین احتمال‌ها را به صورت گمان و صاحب ذخیره به صورت قطع می‌گویند. 📚 شبیری زنجانی، سید موسی، جرعه‌ای از دریا: ج۴، ص۳۸۰و۳۸۱. #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#مقدس_اردبیلی 🔰 تقوای مرحوم مقدس اردبیلی 💠 حضرت آیة الله العظمی سید موسی #شبیری_زنجانی (حفظه الله): در مقام قدس و تقوای ایشان همین بس که شخصیتی مانند #صاحب_جواهر (رحمة الله علیه)، در بحث عدالت به معنای اخصّی که می‌رسد، در تعریض بر کسانی که شرایط عدالت را خیلی سخت گرفته‌اند، می‌فرماید: « با این حساب، جز #محقق_اردبیلی و #سید_هاشم_بحرانی کسی باقی نمی‌ماند. » یعنی محقق اردبیلی نمونه اعلای تقوا و عدالت است. 📚 شبیری زنجانی، سید موسی، جرعه‌ای از دریا: ج۴، ص۳۸۱. #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#مقدس_اردبیلی 🔰 مقدس اردبیلی، صاحب مکتب فقهی 💠 حضرت آیة الله العظمی سید موسی #شبیری_زنجانی (حفظه الله): 🔸 احمد بن محمد اردبیلی معروف به «محقق اردبیلی» که در تعبیرات متعارف مردم، به «مقدس» مشهور است، از محققین طراز اول و از مفاخر علم و تقواست. 🔹 او در فقه صاحب مکتب است، به این معنی که بین قبل از او و بعد از او، تفاوت بسیار در کیفیت استدلال و استنباط هست. 📚 شبیری زنجانی، سید موسی، جرعه‌ای از دریا: ج۴، ص۳۸۰. #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#عرف 🔰 در موضوعاتی که دلیلی از قرآن و سنت بر آن نداریم و موکول به عرف شده است، ما با عرف هیچ فرقی نداریم. 💠 حضرت آیة الله سید موسی #شبیری_زنجانی (حفظه الله): 🔸 اوایل طلبگی من بود. سیل بسیار غلیظ و گل آلودی در قم آمده بود. طلبه‌ای به من گفت که این آب، #مطلق است یا #مضاف؟ من گفتم همین سؤال تو شاهد است بر اینکه آب مطلق است! 🔹 بعدا در درس خارج آیة الله #بروجردی (علیه الرحمة) شخصی شیشه‌ای آورد و به آقای بروجردی گفت که این آب، مطلق است یا مضاف؟ ایشان همین پاسخِ من را به آن شخص گفت. 🔸 در موضوعاتی که دلیلی از قرآن و سنت بر آن نداریم و موکول به #عرف شده است، ما با عرف هیچ فرقی نداریم، لذا فقیه نباید دخالت کند. 📚 جرعه‌ای از دریا: ج۳، ص۴۹۱. #فقه #اصول 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#شیخ_انصاری 🔰 تأثير آثار شیخ انصاری در فقه و اصول 💠 استاد سید #محمد_جواد_شبیری (حفظه الله): 🔸 تأثير شگرف آراء اين متفكر عاليقدر (مرحوم #شیخ_انصاری رحمة الله علیه) در كتابهاى متأخر تا بدانجاست كه براحتى مى‌توان كتابهاى نگاشته‌شده پس از زمان شيخ را از كتابهاى نگاشته‌شده پيش از زمان وى جدا ساخت. 🔹 تأثير آثار فقهى شيخ انصارى نيز بر آثار متأخر، بيشتر از طريق تأثير مكتب اصولى وى صورت گرفته است. 📚 مقاله پیدایش اصول فقه و ادوار نخستین آن: ص۳. #اصول #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#شیخ_مرتضی_حائری #میرزای_شیرازی 💠 حضرت آیة الله #شبیری_زنجانی (حفظه الله): 🔰 جرقه‌های علمی 🔸 شنیدم وقتی میرزا درس می‌گفته ابتدا مطلبی طرح و سپس از یک‌یک شاگردان نظرخواهی می‌کرد و هر یک نظر خود را مطرح می‌کردند. 🔹 گاهی به میرزا خُرده می‌گرفتند که فلانی از نظر علمی در مرتبه‌ای نیست که از او نظرخواهی می‌کنید. 🔸 میرزا می‌گفت: گاهی در همین صحبت‌های علمی جرقّه‌هایی به ذهن اشخاص می‌زند، من از آن جرقّه‌ها استفاده می‌کنم. 🔹 وقتی میرزا همه‌ی انظار شاگردان را می‌شنید، خودش داوری و محاکمه می‌کرد. #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#شیخ_مرتضی_حائری #میرزای_شیرازی 💠 حضرت آیة الله #شبیری_زنجانی (حفظه الله): 🔰 بحث میرزا هفت ساعت طول می‌کشید 🔸 وقتی با حاج #شیخ_مرتضی_حائری (رحمة الله علیه) که دارای فکر جوان بود و من اوائل بیع #مکاسب را پیش ایشان خوانده‌ام مذاکره‌ی علمی می‌کردیم، مذاکره‌ی ما طول می‌کشید. ایشان می‌فرمود: برای تو درس #میرزای_شیرازی (قدس سرّه) خوب است، چون بحث میرزا هفت ساعت طول می‌کشید! #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#شیخ_طوسی 🔰 عنایت به فتاوای شیخ طوسی (رحمة الله علیه) در کتب سابقین 💠 حضرت آیة الله سید موسی شبیری زنجانی (حفظه الله): 🔸 پس از شیخ طوسی نوعا از فتاوای او تبعیّت می‌شده و کم کم همان فقهی را که شیخ طراحی کرده بود، به عنوان فقه شیعه شناخته شد. 🔹 مرحوم آقای بروجردی در درس می‌فرمود که ما برای استنباط یک حکم، باید خودمان را در عصر شیخ قرار دهیم، یعنی زمانی که هنوز فتوایی از ناحیه شیخ وجود نداشته و بعد با توجّه به مدارک، استنباط کنیم. در کتب سابقین مثل محقّق، علّامه و ابن ادریس فتوایی که اول ذکر می‌شود، فتوای شیخ طوسی و گویا فتوای امامیه همین است زیرا دیگران فتوای خود را به عنوان حاشیه‌ای بر فتاوای شیخ محسوب می‌ کرده‌اند. #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

🔰 چگونه می‌توان به اجتهاد رسید؟ 💠 شهید مرتضی مطهری (رحمة الله علیه): 🔸 اجتهاد البته شرایط و مقدمات زیادی دارد. مجتهد علوم مختلفی را باید طی کرده باشد، از ادبیات عرب و منطق و اصول فقه و حتی تاریخ اسلام و فقه سایر فرق اسلامی. و مدتها ممارست لازم است تا یک فقیه واقعی و حسابی پیدا شود. 🔹 تنها با خواندن چند کتاب ادبی در نحو و صرف و معانی و بیان و منطق و بعد سه چهار کتاب معین از سطوح از قبیل فرائد و مکاسب و کفایه و بعد چند سال درس خارج، کسی نمی‌تواند طبق معمول ادعای اجتهاد کند و کتاب وسائل و جواهر را جلویش بگذارد و پشت سر هم فتوا بدهد. 🔸 باید راستی از تفسیر و از حدیث یعنی از چندین هزار حدیث که در طول 250 سال از زمان حضرت رسول صلی الله علیه و آله تا زمان امام عسکری سلام الله علیه صادر شده، و محیط صدور این احادیث یعنی تاریخ اسلام، و فقه سایر فرق اسلامی و از رجال و طبقات رُوات آگاهی داشته باشد. 📚مطهری، مرتضی، ده گفتار: ص128-129. #تفسیر #حدیث #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#شیخ_طوسی 💠 ارزش تألیفات شیخ طوسی در جوانی و کهنسالی 🔶 نکته مهم و قابل تأمل، در مجموعه آثار #شیخ_طوسی آن است که بهترین کتاب‌های حدیثی شیخ طوسی در رابطه با احادیث فقهی، در دوران جوانی او نوشته شده است. 🌀 کتاب‌های دوران کهنسالی این شخصیت عظیم‌القدر و بلند مرتبه مانند أمالی و مجالس، در رتبه‌ی پایین‌تری نسبت به کتاب #تهذیب_الأحکام قرار دارد. 📚 طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، تاریخ حدیث شیعه: ج۲، ص۶۷. #حدیث #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat

#احکام_خمسه 💠 حضرت آیة الله سید احمد #مددی (حفظه الله): 🔸 سؤال: سلام علیکم از چه زمانی #احکام_تکلیفیه به صورت #احکام_خمسه جدا سازی شدند و مبدأ این جدا سازی کدام یک از فقهاء بودند؟ زیرا آنچه از ظاهر کتاب و سنت به دست می‌آید تصریحی در این پنج قسمت نیست. 🔹 جواب: بسمه تعالی با تعابیر رایج فعلی تصریح نیست، ولی اراده‌ی این معانی معروفه از زمان صدر اول مطرح بوده است، طبعاً در برخی موارد اختلافات نیست موجود بوده است. #فقه 🆔 @Dar_Masire_Feghahat