2⃣ فرمایش دیگر مرحوم #شیخ_اعظم که ناظر به طرز تفکر موسوم به #روشنفکری  است در بحث «قطع حاصل از مقدمات عقلیه» آمده: 🔻 وقد أشرنا...إلى عدم جواز الخوض لاستكشاف الأحكام الدينية في المطالب العقلية والاستعانة بها في تحصيل مناط الحكم والانتقال منه إليه على طريق اللم، لأن أُنس الذهن بها يوجب عدم حصول الوثوق بما يصل إليه من الأحكام التوقيفية. 📖 فرائد الأصول ١: ۶۴ تعلیقه #میرزای_آشتیانی رضوان‌الله‌علیه بر عبارت فوق الذکر نیز جالب توجه است: 🔻 و الّذي يدلّ على صدق ما أفاده قدس‌سره من عدم جواز الخوض ... إلى آخره، ما ذكره المحقّق القمّي قدس‌سره في أجوبة مسائله من أنّه سأل عنه بعض معاصريه من الحكماء المتبحّرين في الحكمة الالهيّة و الطبيعيّة ... عن الواجب في ركعات الاحتياط من أنّه تسبيح أو فاتحة الكتاب؟ و أنّه كان عمله في برهة من الزّمان على التسبيح من جهة فتوى مشايخه في الحكمة بتعيين التسبيح من باب الاحتياط، حيث إنّ ركعات الاحتياط بدل عن الأخيرتين ... و أنت إذا تأمّلت في هذا علمتَ أنّ مشايخه مع ادّعاء فقاهتهم لم يراجعوا كتب الفقهاء أصلاً، ولم ينظروا إلى ما ورد في الأخبار من تعيين فاتحة الكتاب، فقد شاهدنا من مزاول الحكمة أعظم من هذا. 📖بحر الفوائد ١: ١٩٠ اقول: ظاهراً حکیم مورد اشاره در کلام آشتیانی مرحوم آقاعلی مدرس زنوزی است که مجموعه استفتائاتی از #میرزای_قمی دارد. ◽️ 🔗آنچه در این فرسته تقدیم شد، مرهون یادآوری کانال تلگرامی «الفوائد و لطائف العوائد» است. #فقه #اصول_فقه #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 معروف و منکر چیست؟ 0️⃣ طرح مسأله یکی از مسائل اساسی در باب #امر_به_معروف و #نهی_از_منکر شناخت دو مفهوم معروف و منکر است؛ تا هم اصل مفاد حکم و آنچه به آن مکلف هستیم روشن باشد و هم در تشخیص مصادیق معروف و منکر خطایی رخ ندهد. چنان‌که یکی از شرایط این فریضه بزرگ، شناخت معروف و منکر میباشد. (إنما هو علی القوي المطاع العالم بالمعروف من المنکر؛ نک. الکافی5: 59) اگر بخواهیم تعریفی را که فقهاء شیعه از معروف و منکر ارائه فرموده و از دیرباز میان‌شان مطرح بوده و هست (با صرف نظر از برخی اختلافات جزئی در قیود یا تعابیر)، به طور خلاصه و سرراست بیان کنیم، می‌توانیم بگوییم: #معروف «هر کار مطلوب شرعی یا عقلی» است و #منکر «هر کار نامطلوب عقلی یا شرعی». بنابراین تعریف، تغییر دیدگاه #مردم درباره مطلوبیت یا عدم مطلوبیت یک کار تأثیری در «معروف» و «منکر» شدن آن ندارد. مثلاً اینکه متأسفانه بعضی اشکال ارتباط با نامحرم امروزه در #جامعه ما عادی شده، یا رعایت برخی دستورات شرعی امر مذمومی به شمار می‌آید باعث نمی‌شود منکر به معروف و معروف به منکر تبدیل گردد؛ زیرا شریعت و احکام عقل ثابت هستند و با تغییرات عرف متغیر نمی‌گردند. در قبال این دیدگاه مشهور و صحیح، دیدگاه دیگری وجود دارد که کیفیت نگاه #عرف و جامعه به یک کار و نحوه ارزش‌گذاری آن کار توسط عموم مردم را در «معروف» یا «منکر» بودن آن عمل مؤثر می‌بیند. این دیدگاهِ عرف‌گرایانه را به سیاق اندیشمندان امروزی می‌توانیم دارای دو تقریر «قوی» و «ضعیف» بدانیم. تقریر قوی (افراطی تر) معروف و منکر را بر پایه دیدگاه عُرفی و نظر عموم جامعه تعریف می‌کند، به این معنا که معروف و منکر همان «خوب و بد های عُرفی» هستند. تقریر ضعیف (معتدل تر) موافقت دیدگاه  عُرف با عقل و شرع را در صِدق عنوان معروف و منکر دخیل می‌بیند؛ یعنی اگر کاری شرعاً یا عَقلاً نیکو بود و عُرف نیز خوبیِ آن را درک می‌کرد، معروف بوده و اگر شرعاً یا عقلاً بد بود و در نگاه عمومی جامعه نیز ناپسند به شمار می‌رفت منکر می‌باشد. در حقیقت این نظریه بر آن است که پذیرش خوبی یا بدی یک کار در معروف و منکر شدن آن تأثیر دارد و خوبی یا بدیِ واقعی، به تنهایی و بدون «هنجار» یا «ناهنجار» بودن آن از لحاظ عُرفی، کافی نیست. البته نگارنده در میان اندیشمندان شیعی، فرد سرشناسی را سراغ ندارد که تقریر نخست را پذیرفته باشد. اما تقریر دوم به خصوص در فضای اجتماعی امروز جامعه‌ی ما طرفدارانی دارد که سعی دارند با تکیه بر این نظریه، میان شریعت از سویی و احساسات غالب بر آحاد جامعه در این روزگار از سوی دیگر، آشتی دهند. (برای مثال نک. جلسات دوم و سوم از سلسله نشست های «وظایف حکومت اسلامی نسبت به وضعیت پوشش در جامعه») به سبب اهمیت مسأله، قصد دارم در ضمن چند فرسته به نقد و بررسی شواهد مورد اتکای طرفدارن این نظریه بپردازم، ان‌شاءالله. #فقه #برهان ✒️📚 @Faede_v_Borhan

📔 #معرفی_کتاب «الحاشیة علی فرائد الأصول» ✍🏻 سید محمدباقر قزوینی (نجل سید علی موسوی قزوینی صاحب حاشیه‌ی معالم قدست‌اسرارهما) 🖨 مرکز الشیخ الطوسی (وابسته به عتبه‌ی مقدسه‌ی عباسیه علیه‌السلام) کتاب، برای اولین بار به همت نواده‌ی مؤلف حضرت حجةالاسلام و المسلمین سید علی علوی قزوینی دامت‌افاضاته تحقیق و منتشر گردیده است. پیش‌تر نیز در تابستان گذشته، «کتاب الرهن» از همین مؤلف (البته با تکیه بر دروس میرزا حبیب‌الله رشتی قدس‌سره) توسط همین مرکز منتشر شده بود. #تازه_های_نشر #اصول_فقه #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

📘 #معرفی_کتاب «مباحث الأصول» ✍🏻مرحوم آیةالله سید عبدالصاحب حکیم (۱۳۶۲ - ۱۴۰۳ ه‍) - تحقیق سید علی حکیم 🖨 نشر دار الکفیل - ۱۴۳۹ ه‍ مؤلف از شاگردان آیات عظام: والد معظمش سید محسن #حکیم، #خوئی، سید محمد #روحانی، و دو برادر بزرگوارش سید یوسف و سید محمدباقر حکیم (قدست‌اسرارهم) بوده و تقریرات مرحوم آیةالله روحانی با نام #منتقی_الأصول اثر اوست. 💡این کتاب همزمان با تدریس خارج اصول وی (آغاز از سال ۱۳۹۸ ه‍) به ترتیب #کفایه تألیف گردیده و مشتمل بر ابتدا تا اواسط بحث #حجیت_خبر_واحد است. شهادت مؤلف در ماه شعبان سال ۱۴۰۳ ه‍ به دست رژیم بعث، مانع تکمیل این کتاب شریف شده است. 🔸از امتیازات کتاب، نقل و نقد نظریات استاد مؤلف، مرحوم آیةالله روحانی است. لذا مراجعه به کتاب علاوه بر استفاده از ابتکارات مؤلف در برخی مواضع، می‌تواند در فهم و تعمیق مطالب منتقی الأصول نیز مفید باشد. #اصول_فقه #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

⚫️ ... و ستنبئک ابنتک بتظافر أمتک علی هضمها، فأحفها السؤال و استخبرها الحال، فکم من غلیل معتلج بصدرها لم‌تجد إلی بثه سبیلاً. و ستقول و یحکم الله، و الله خیر الحاکمین. ...و دخترت تو را آگاه خواهد ساخت که امتت بر شکستنِ او هم‌دست شدند، پس کامل از او سؤال فرما و از قضایا بپرس، که چه بسیار داغ ها که در دلش موج می‌زد [اما] راهی برای بیرون ریختنش نیافت. ولی [به‌زودی] خواهد گفت و خداوند حکم خواهد فرمود «و هو خیر الحاکمین». 📖 کافی، ج۱، ص۴۵۹ ▪️▫️▪️▫️ 🏴 أعظم الله الأجر لمولانا ولي العصر (عجل الله فرجه‌) في مصیبة جدته الصدیقة الکبری صلوات‌الله علیها 🏴 ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 تاریخ‌گذاری نسبی آثار #شیخ_طوسی (۱) 🎙 استاد سید محمدجواد #شبیری_زنجانی (دامت‌برکاته) 📅 پنج‌شنبه ۱ دی ۱۴۰۱ 📍بنیاد محقق طباطبائی #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 سر فصل‌های بیان شده در جلسه تاریخ‌گذاری نسبی آثار #شیخ_طوسی (ره) 1️⃣ تعاریف ۱.۱) تاریخ‌گذاری مطلق: تعیین تاریخ یک اثر. ۲.۱) تاریخ‌گذاری نسبی: تعیین تقدم و تأخر یک اثر نسبت به اثر دیگر. 💡برخی از کتب مرحوم شیخ تاریخ مطلق دارد، مثلاً: تلخیص الشافی در رجب ۴۴۲ / الغیبة در سنة ۴۴۷ 2️⃣ فوائد ۱.۲) فائده فقهی: استحصال فتوای اخیر مؤلف؛ مرحوم ابن ادریس خیلی بر این نکته تکیه دارد (مثلاً نک. سرائر۲: ۵۶۳) هرچند گاهی اشتباه کرده‌است یا در دو موضع متهافت سخن گفته‌است. ۲.۲) فائده کتاب‌شناختی: تعیین مؤلف (مثلاً: تعیین مؤلف کتاب اختصاص)، ارزش‌گذاری کتاب از لحاظ علمی (نک. سرائر۳: ۱۶۱). ۳.۲) فائده تراجمی: مکانت علمی شیخ از این‌که جلد اول تهذیب را در سن ۲۳ تا ۲۸ سالگی (=حد فاصل ورودش به بغداد تا وفات مفید) تألیف نموده روشن گشته و عمق بحث های فقهی او در آن دوره نشانگر قوت اوست. ۴.۲) فوائد رجالی؛ مثلاً با آن‌که در عُده مرسلات مشایخ ثلاثه را حجت می‌داند اما در تهذیب به آنها عمل نمی‌کند. تقدم تهذیب بر عُدّه این مشکل را حل می‌کند. ۵.۲) فوائد متفرقه: در نقل فقره مشتمل بر لعنِ زیارت عاشورا، در مختصر المصباح و خود مصباح اختلافی هست که وجه آن با ملاحظه تاریخ تألیف مصباح صغیر که در نجف بوده و مصباح کبیر که در بغداد بوده روشن می‌شود (در بغداد شرایط تقیه ایجاب می‌کرده فقره لعن را حذف نماید). 3️⃣ روش های عامّ تاریخ گذاری نسبی ۱.۳) بررسی تاریخ اعلامِ مذکور در کتاب (اعم از کتب، اشخاص، وقائع و حوادث). ۲.۳) تحیّات دال بر حیات یا وفات اشخاص؛ 🌀چالش: آیا تحیات اصالت دارد و از خود مؤلف است یا از ناسخان؟ 💡راهکارها: بررسی اتفاق و اختلاف نسخ مختلف کتاب/تکرار تعبیر (مثلاً شیخ در بیش از ۵۰۰ مورد برای مفید تعبیر ادام الله تأییده می‌آورد)/ویژه بودن تعبیر یا رایج بودن آن (تعابیر ویژه و خاص احتمالا از خود مؤلف است، مثل: «المرتضى الأجل علم الهدى، طوّل الله عمره و عضد الإسلام و أهله ببقائه و امتداد أيّامه». نک. الفهرست ط.الطباطبائی: ص۲۸۸). ۳.۳) ارجاعات مؤلف به سایر تألیفات خود؛ 🌀چالش: ارجاعات متعاکس: مثل ارجاع میان تلخیص الشافی و عده، مبسوط و مصباح، تلخیص و المفصح (البته در آثار شیخ کم‌تر است). 💡راهکار: یک. اگر ارجاع از یکی از دو کتاب به دیگری خیلی کم باشد (مانند ارجاع مسائل الخلاف به مبسوط که فقط یک مورد است در صورتی که مبسوط به خلاف خیلی ارجاع دارد) می توان آن را معلول اضافات بعدی دانست. دو. همزمانی تألیف دو کتاب، به خصوص اگر از کتب مفصل باشد. ۴.۳) اطلاعات موجود در مقدمه کتاب؛ 💡نکته: باید لحاظ شود که مقدمه پیش از تألیف نگاشته‌شده یا پس از آن، مرحوم شیخ همواره مقدمه را قبل از تألیف می‌نوشته است و این قرائنی هم داخل متن مقدمات دارد هم خارج. 4️⃣ روش های تاریخ گذاری نسبی خاص آثار شیخ ۱.۴) مرحوم آیةالله سید رضا صدر (قده) ادعا کرده‌اند آثاری که مرحوم شیخ در فهرست برای خود ذکر فرموده به ترتیب تاریخ تألیف آمده‌است. البته شواهدی بر خلاف این نظر وجود دارد اما در نهایت فی‌الجمله می‌توان آن را پذیرفت. 5️⃣ چالش های کلی ۱.۵) تحریر های مختلف یک اثر: وسائل سه تحریر دارد / فهرست شیخ دو تحریر دارد یکی مبنای تصحیح بحرالعلوم (ره) و دیگری مبنای تصحیح مرحوم سید عبدالعزیز طباطبائی (ره) و این از اختلافات گسترده میان سبک نگارش این دو نسخه به دست می‌آید. البته دو تحریره بوده گاهی مشکلات را حل می‌کند؛ از جمله مشکل اختلاف نسخ و از جمله برخی تهافت ها در متن کتاب. ۲.۵) حک و اصلاحات و اضافات بعدی (که البته در آثار شیخ خیلی کم است و مثلاً در تهذیب اضافات را در باب جداگانه‌ای می‌آورد). ۳.۵) طولانی شدن زمان تألیف اثر و فاصله زیاد میان آغاز و پایان که مانع می‌شود تاریخ یکی را برای دیگری لحاظ کنیم. مثلاً آغاز تألیف تهذیب در زمان حیات مفید است و پایان آن پس از وفات وی. همچنین عُدة قبل از تألیف ذریعه مرتضی آغاز شده و پس از وفات وی پایان یافته، زیرا در مقدمه می‌فرماید تا به حال کتاب اصولی مستقلی توسط امامیه تألیف نشده اما از عبارات ذریعه در اواسط کتاب وام می‌گیرد و نیز تعابیری دال بر وفات مرتضی دارد. #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 معنای صحیح #بداء 🎙 استاد آیةالله #شهیدی دامت‌برکاته #میرزا_مهدی_اصفهانی #تفکیک #خوئی #کلام #برهان ✒️📚 @Faede_v_Borhan

🔺فوائد بحرالعلوم سیّدمهدی نجفی را خریدم به پول ۳ ماه نماز استیجاری. و منِ محزون، شهاب‌الدّین حسینی مرعشی نجفی هستم. و این حروف را در حال گرسنگی می‌نویسم! یک روز و شب به دلیل نداری، چیزی نخورده‌ام! امیدوارم بتوانم به برکت اجدادم بر این سختی‌ها صبر نمایم. ۱۳۴۱ مدرسه قوام - نجف أشرف 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

في أفق المجد هي الزهراء للشمس من زهرتها الضياء بل هي نور عالم الأنوار و مطلع الشموس و الأقمار 📖 الأنوار القدسیة: ۳۷ اسعد الله ایامکم 💐 ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 تصحیح یک اشتباه شبه عمد! 📷مجله کتاب شیعه، ش۴، صص ۲۵۴ و ۲۵۶ #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 آیا جریان #اصالة_الاطلاق متوقف بر #مقدمات_حکمت است؟ 0⃣ روشن است که اگر اسم جنس بدون قید در کلام ذکر شود، مراد متکلم نوعاً ظاهر در #اطلاق (=عدم دخالت قید در مراد) است. از این‌جا اصولیان یکی از #اصول_لفظیه را اصالةالإطلاق دانسته‌اند. ❓سؤال اینجاست که آیا این اصل، اصل مستقلی در قبال سایر اصول لفظیه است یا مستند به ظهور دیگری بوده و در نتیجه از صغریات یکی دیگر از اصول لفظیه است (مانند #اصالة_العموم که علی‌المشهور از صغریات #اصالة_الحقیقة می‌باشد)؟ نظر مشهور اصولیان امروزه استقلال اصالةالإطلاق است. 1⃣ ولی پیش از سلطان‌العلماء، قولِ منسوب به مشهور، صغرویت اصالةالإطلاق برای اصالةالحقیقة است. علی‌رغم اینکه این نظریه امروزه متروک تلقی می‌شود، اما در میان اعلام اصولیان، بزرگانی هستند که این قول را پذیرفته‌اند: 🔶 آیةالله حاج شیخ عبدالکریم #حائری_یزدی (قده) 🔻 و يمكن ان يقال بعدم الحاجة الى احراز كون المتكلم في مقام بيان تمام المراد في الحمل على الاطلاق عند عدم القرينة. بيانه: ان المهملة مرددة بين المطلق و المقيد و لا ثالث. و لا اشكال انه لوكان المراد المقيد يكون الارادة متعلقة به بالاصالة و انما ينسب الى الطبيعة بالتبع لمكان الاتحاد. فنقول: لو قال القائل جئنى بالرجل او برجل يكون ظاهرا في ان الارادة اولاً و بالذات متعلقة بالطبيعة، لا ان المراد هو المقيد ثم اضاف [المتکلمُ] ارادتَه الى الطبيعة لمكان الاتحاد. و بعد تسليم هذا الظهور تسرى الارادة الى تمام الافراد، و هذا معنى الاطلاق. ان‌قلت: ان المهملة ليست قابلة لتعلق الارادة الجدية بها؛ كيف؟ و قدفرضناها مرددة بين المطلق و المقيد و لايعقل كون موضوع الحكم مرددا عند الحاكم. فنسبة الارادة الى المهملة عرضية في كل حال، فيبقى تعيين الاطلاق‌ بلادليل. قلت: عروض الاطلاق للمهملة ليس كعروض القيد لها في الاحتياج الى الملاحظة ... فاذا فرضنا عدم دخل شي‌ء سوى المهملة في تعلق الحكم يحصل وصف الاطلاق قهراً و ان لم‌يكن ملحوظا للحاكم. 📖 درر الفوائد: ۲۳۴ – ۲۳۵ (با قدری تلخیص). 🔷 فاضل #ایروانی (ره) 🔻 الظاهر انه لا بحث في وضع اسم الجنس للماهية من دون حد زائد على أصل الماهية و انما النزاع في المعنى و ان الماهية كذلك لها إطلاق أو ان تلبسها بلباس الإطلاق يتوقف على لحاظها بوصف الإطلاق و الا فهي في حد ذاتها مهملة خالية عن وصف الإطلاق كخلوها عن وصف التقييد (و الحق) في ذلك مع المشهور و ان الإطلاق و السريان ذاتي للطبيعة فهي في حد ذاتها مطلقة سيالة سارية و الإهمال امر طار ناشئ من أخذها مقيدة بقيد ما فيكون الإهمال صفة للقيد حيث أهمل بيانه و يكون توصيف الطبيعة به توصيفا لها بحال قيدها و إلا فالطبيعة في حد ذاتها لا إهمال فيها فإذا توجه الحكم إلى الطبيعة المقيدة بقيد مهمل سرى الإهمال إلى الحكم و كان الحكم مهملا بإهمال موضوعه و اما إذا توجه الحكم إلى نفس الطبيعة المجردة عن كل قيد كان الحكم مطلقا و سرى بسراية موضوعه فأينما وجد موضوعه أعني تلك الطبيعة توجه إليه الحكم و تعلق به بلا توقف على شي‏ء وراء توجه الحكم في الخطاب إلى نفس الطبيعة 📖 نهایة النهایة في شرح الکفایة۱: ۳۰۷. 🔻 ... لا نحتاج مع اختيار مذهب السلطان إلى التماس مقدمات الحكمة. توضيحه: أن مدلول اللفظ إذا كان صرف الماهية و كان الإطلاق و عدم الركود على مصداق ذاتيا لها، ثم ركب هذا اللفظَ حكمٌ من الأحكام، لا جرم سرى الحكم بسرايته بلاحاجة إلى لحاظ كون مدلول به ماهية مطلقة. بل لو لوحظت كونها مطلقة خرجت عن الإطلاق بالحمل الشائع، إذ لايصدق بهذا القيد على كل فرد و إنما الصادق ذات ما هو مطلق لا الذات بوصف الإطلاق ... و بالجملة: الإطلاق ذاتي للماهية، فلذا بمحض توجه الحكم إليها يسري حكمها إلى الأفراد بتبع سراية موضوع الحكم بلاحاجة إلى التماس مقدمات الحكمة. 📖 الأصول في علم الأصول۱: ۱۹۰. 🔶 آیةالله #روحانی (قده) 🔻 و التحقيق هو تعيُّن الالتزام بأنّ استفادة الإطلاق ليس بمقدمات الحكمة بل من ظهور الكلام في كون الطبيعة تمام الموضوع. بيان ذلک: ان اللفظ المأخوذ في موضوع الحكم موضوع للطبيعة بما هي كما عرفت. و ظاهرُ أخذِ الطبيعة في موضوع الحكم انها تمام الموضوع كما ان ظاهر أخذ: «زيد» في الموضوع في قوله: «أكرم زيدا» انه تمام الموضوع ... و هذا الظهور تصطلح عليه الظهور السياقي و هو ثابت لا كلام فيه. و إذا كان الطبيعة تمام الموضوع ثبت الحكم في كل مورد تثبت فيه و توجد، فثبوت الإطلاق و استفادته من جهة أخذ الطبيعة في الموضوع و ظهور ذلك في كونها تمام الموضوع. 📖 منتقی الاصول۳: ۴۳۴ (با تلخیص). ⬅️ #اصول_فقه #برهان ✒️📚 @Faede_v_Borhan