2⃣2⃣1⃣📌آیا در عالم برزخ، زمان وجود دارد؟ 👈پاسخ 1️⃣آیات مربوط به عذابهای برزخی، گواه وجود زمان در آن سرا است. «عذاب آنها آتش است كه هر صبح و شام بر آن عرضه مى ‏شوند و روزى كه قيامت برپا شود (مى‏ فرمايد:) «آل فرعون را در سخت ‏ترين عذابها وارد كنيد!» (غافر، 46) 2️⃣از سوی دیگر، انسان در عالم برزخ، دارای جسم مثالی است نه جسم عنصری مادی. جسم مثالی از لحاظ شکل و شمایل مانند بدن دنیایی انسان است؛ ولی ماده و خواص ماده از قبیل جِرم را ندارد. بنابراین، جسم مثالی، هرچند شکل و رنگ دارد، اما ماده ندارد تا زمان مادی برای آن قابل تصور باشد. (منشور جاوید، ج5، ص191) 3️⃣ برای فهم جسم مثالی و تفاوتش با جسم مادی، می توان به اموری که در خواب می بینیم، توجه کرد. این امور، وزن و جرم ندارند، ولی چون دارای شکل هستند، می توانیم آنها را از امور دیگر، تشخیص دهیم. 4️⃣در جمع میان مثالی بودن جسم انسان در عالم برزخ و تصریح آیات و روایات به وجود زمان برای انسان در آن عالم، یکی از سخنانی که می توان گفت آن است که: مقصود از زمان، زمان مثالی است؛ چنانکه در عالم خواب، انسان خواب هایی می بیند که در آن عالم، دارای زمان طولانی و مکانهای مختلفی است؛ ولی به لحاظ دنیوی، چند ثانیه بیشتر نمی شود. (شرح منظومه، ص405) 5️⃣حاصل آنکه، زمان دنیوی در عالم برزخ وجود ندارد. برای تفصیل بیشتر در موضوع، زمان و مکان در عالم برزخ، ر.ک: مقالۀ «پژوهشی در معنای زمان و مکان در عالم برزخ؛ نشریۀ معرفت کلامی» ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد https://eitaa.com/Faryab110

3⃣2⃣1⃣📌آیا مردگان صدای ما را می شنوند؟ 👈پاسخ 1️⃣وهابیان معتقدند که مرده ها صدای زنده ها را نمی شنوند. دلیل آنها، آیات قرآن کریم است که می فرماید: النمل: «إِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى‏ وَ لا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعاءَ إِذا وَلَّوْا مُدْبِرينَ؛ مسلّماً تو نمى ‏توانى سخنت را به گوش مردگان برسانى، و نمى ‏توانى كران را هنگامى كه روى برمى ‏گردانند و پشت مى ‏كنند، فراخوانى» (نمل، 80) 2️⃣همچنین در آیه ای دیگر، چنین آمده: «وَما أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ؛ تو نمی توانی چیزی را به کسی که در قبر است، بشنوانی» (فاطر، 22) 3️⃣در پاسخ به این دلیل، می توان به سخن پیامبر گرامی اسلام اشاره کرد که فرمودند که مرده ها حتی صدای کفش زنده ها را می شنوند. (صحیح بخاری، ج1، ص448) همچنین ایشان با مردگان صحبت می کرد و تأکید می کرد که زندگان از مردگان شنواتر نیستند. (مجموع فتاوای ابن تیمیه، ج24، ص363) 4️⃣آیه مورد نظر در سورۀ فاطر، دربارۀ گفتگوی پیامبر با کافران کشته شده است. (الدر المنثور، ج5، ص249) چنانکه در خود آیه 80 از سورۀ نمل، تصریح شده، آنها کَر و ناشنوا هستند. اساساً در منطق قرآن، کسی که هدایت الهی را نمی بیند و نمی شنوند تا هدایت شود، کور و کر است، هرچند چشم و گوش دارد. (اعراف، 179) 5️⃣بنابراین، مقصود از آیاتی که می گوید، آنها چیزی نمی شنوند، آن است که آنها گوش شنوا ندارند تا با شنیدن سخنان تو هدایت شوند نه آنکه، آنها صدای زنده ها را نشنوند. 7️⃣جالب اینکه، ابن کثیر از بزرگان سلفی اهل سنت در تفسیر آیه سوره فاطر می نویسد: «ای پیامبر، همان‏طور که اموات کافر بعد از مرگشان و رفتن به قبر نفعی از هدایت نمی‏برند، این مشرکان را هم که شقی شده‏اند، نمی‏توانی هدایت کنی» (تفسیر ابن کثیر، ج6، ص480) ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد https://eitaa.com/Faryab110

4⃣2⃣1⃣📌احضار ارواح به چه معناست؟ آیا ممکن است واقع شود؟ ✍پاسخ 1️⃣روح انسان پس از قطع ارتباط با بدن مادی خود، در عالم برزخ به حیات خود ادامه می دهد. 2️⃣قرآن کریم، شهیدان را افرادی زنده پس از مرگ می داند (بقره، 154)؛ در عین حال، حیات برزخی، مختص به شهیدان نیست و همۀ انسان ها دارای حیات برزخی هستند. (مومنون، 99ـ100) 3️⃣احضار ارواحی که در عالم برزخ هستند، اگر به این معنا باشد که روح در جایی حاضر شود و قابل دیدن باشد، محال است؛ چراکه روح، مادی نیست تا در مکان مادی، مستقر شود و قابل دیدن باشد. 4️⃣احضار ارواح به معنای ارتباط گیری با ارواح، امری ممکن است و محال عقلی نیست. در این ارتباط گیری، روح به این دنیا نمی آید، بلکه انسان می تواند روح فرد مورد نظر را در عالم برزخ در هیأت مثالی خود ببیند. (در یادداشت 30 بهمن، درباره جسم مثالی سخن گفتیم.) 5️⃣نظیر این مسئله، همان چیزی است که در روایات گفته شده، امام علی علیه السلام یا دیگر امامان علیهم السلام به بالین فرد محتضر در آستانۀ مرگ می آیند (الکافی، ج1، ص131 و 132). تحلیل این مسئله نیز همین است که چشم فرد محتضر به عالم برزخ باز شده و امام علیه السلام را در آن سرا با قالب مثالی خود می بیند. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد https://eitaa.com/Faryab110

5⃣2⃣1⃣📌آیا اموات، صدای زنده ها را فقط وقتی به مزارشان بیایند، می‌شنوند؟ اگر پاسخ منفی است، چرا باید به قبرستان برویم؟ 👈پاسخ 1⃣اموات وقتی می‌توانند صدای زنده ها را بشنوند که بتوانند از عالم برزخ با عالم مادی ارتباط بگیرند. 2⃣مقدار ارتباط اموات با عالم دنیا تابع ظرفیت وجودی آنها برای برقراری ارتباط است. 3⃣ظرفیت وجودی افراد در عالم برزخ متفاوت است. برخی مومن خالص و برخی کافر خالص و برخی نیز میانه هستند. 4⃣ امامان معصوم علیهم‌السلام به دلیل اینکه در بالاترین مراتب کمال هستند، محدودیتی برای احاطه بر عالم دنیا و شنیدن صدای زنده ها ندارند. ولی روشن است که این امر، درباره همگان صادق نیست. 5⃣انسان در عالم برزخ، اگر مجال و توان ارتباط با عالم دنیا را داشته باشد، صدای زنده ها را می‌شنود، خواه سر قبر او بیاید و خواه در خانه با او صحبت کند. 6⃣تاکید برای رفتن به قبرستان، به جهت آن نیست که انسان در عالم برزخ، فقط در این صورت، صدای زایر را میشنود، بلکه به جهت عبرت گیری زنده ها و نیز احترام به حقداران است. 7⃣در روایات نیز آمده که والدین از آمدن فرزندان بر مزار آنها خوشحال می‌شوند (وسایل الشبعه، ج۲، ص۸۷۸) ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد https://eitaa.com/Faryab110

9⃣2⃣1⃣📌در برزخ، تکلیف انسان ها روشن می شود. عذاب و پاداش هم که دارند؟ پس دیگر چه نیازی به قیامت است؟ یا برزخ باشد یا قیامت؟ 👈پاسخ 1️⃣انسان هم جسم دارد و هم روح. اما در طول زندگی، سلول های بدن انسان، همگی تغییر می کند، ولی روح انسان تبدیل به روح انسان دیگری نمی شود. بنابراین حقیقت اصلی انسان همان روح اوست. 2️⃣مرگ به معنای جدایی روح از بدن است نه نابودی انسان. انسان هایی که از دنیا می روند، روح آنها معدوم نمی شود، چراکه خداوند انسان را برای رسیدن به کمال آفریده، پس معدوم ساختن انسان، با این هدف ناسازگار است. 3️⃣قیامت روزی است که نظام دنیای مادی برچیده می شود، (سورۀ تکویر، 1ـ6)حال آنکه وقتی انسان می میرد، عدۀ فراوانی از انسان ها هنوز در عالم مادی مشغول زندگی هستند. پس نمی تواند با مرگ یک نفر، قیامت اتفاق بیفتد. 4️⃣بنابراین، باید میان دنیا و قیامت، یک جایگاه موقت برای زندگی وجود داشته باشد که آن را برزخ می نامیم که عذاب و پاداش های آن بر انسان با جسم مثالی است، بخلاف قیامت که این امور بر انسان با جسم دنیوی و عنصری است. 5️⃣عذاب های برزخی محدود و آسانتر از عذاب های قیامتی هستند. چنانکه در قرآن آمده: آتش بر اهل عذاب در برزخ، عرضه می شود، ولی در روز قیامت است که وارد آن می شوند. (غافر، 46) 6️⃣همچنین افراد زنده با انجام خیرات می توانند به افراد حاضر در برزخ کمک کنند، ولی در قیامت، چنین کاری ممکن نیست؛ چراکه همه در همان قیامت هستند. 7️⃣هرچند گاه گفته می شود که شفاعت امامان علیهم السلام در برزخ وجود ندارد، ولی دلیلی بر این ادعا وجود ندارد، روایتی نیز که به آن استناد می شود، معتبر نیست. (الکافی، ج3، ص242) ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد https://eitaa.com/Faryab110

0⃣3⃣1⃣📌با توجه به اینکه، حقیقت اصلی انسان، روح و اوست، و بدن فاقد ادراک است، دلیل تلقین میت و تکان دادن بدن میت به هنگام خواندن دعای تلقین چیست؟ ✍️پاسخ 1️⃣تلقین میت، یکی از مستحبات دفن به شمار می رود. بر پایۀ روایات، فردی که قصد تلقین میت را دارد، دهان خود را نزدیک گوش میت برده، شانه ی او را تکان داده و دعای تلقین را میخواند. (الکافی، ج3، ص195 و 196) این در حالیست که، حقیقت اصلی انسان روح است و بدن مادی، فاقد ادراک است. 2️⃣روح و بدن با یکدیگر در ارتباطند. بدن هرچند ابزار روح است و روح فرمانده بدن است، ولی به دلیل تعلق روح به بدن، برخی تغییرات بدن در روح اثر می‌گذارد. 3️⃣مثلاً آسیب به جسم یا نوازش آن، موجب ایجاد حالت درد یا خوشی برای روح میشود و حتی یک تکان به بدن، موجب توجه روح میشود. 4️⃣حقایق مربوط به چگونگی رابطه روح و بدن گاه به وسیله عقل و گاه به وسیلۀ نقل دانسته می‌شود. 5️⃣به هنگام مرگ، روح از بدن جدا می‌شود؛ در عین حال، از روایات مربوط به مسأله تلقین میت، دانسته می‌شود که جدایی روح از بدن، به گونه‌ای نیست که هیچگونه رابطه ای میان آن دو _ به ویژه در اوایل وفات انسان _ برقرار نباشد. بلکه مسئلۀ تلقین ثابت می کند که هنوز روح به بدن تعلق خاطر دارد و حرکات بدن می تواند موجب توجه روح به آن شود. 6️⃣بنابراین، تکان دادن بدن میت موجب توجه روح شده و مخاطب اصلی در مسئلۀ تلقین، روح است نه بدن. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد https://eitaa.com/Faryab110

1⃣3⃣1⃣📌آیا در قیامت، هم روح داریم و هم جسم؟ ✍پاسخ 1⃣ حقیقت و بعد اصیل انسان، روح اوست و جسم ابزار روح به شما می‌رود. 2⃣بخشی از لذتها و رنجهای روح، از طریق بدن است. مثلاً آسیب بدنی موجب رنج و سلامت بدن موجب لذت روح می‌شود. 3⃣معاد روحانی با دلیل عقلی ثابت می‌شود، ازاین‌رو، وقتی می‌گوییم انسان در قیامت حضور دارد، قطعاً روح او حاضر است. 4⃣وجود جسم برای انسان در قیامت، به وسیله‌ی آیات و روایات ثابت می‌شود. 5⃣برای نمونه، حشر انسانها از قبور(عادیات، ۹) و نیز نعمتهای مادی بهشت(سوره واقعه)، همگی نشان از وجود جسم در آخرت است. 6⃣در حوزه عذاب نیز قرآن تصریح میکند که به دوزخیان، پوست تازه می‌دهیم تا عذاب آنها ادامه داشته باشد. (نساء، ۵۶) 7⃣پس انسان در آخرت هم روح دارد و هم جسم. ✅ برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد https://eitaa.com/joinchat/216203817C13e67b63f8

2⃣3⃣1⃣📌مکان بهشت و جهنم کجاست؟ ✍️پاسخ 1️⃣چنان‌که قبلاً گفته شد، حقیقت انسان همان روح اوست، پس در سرای آخرت، روح وجود دارد. از سوی دیگر، با توجه به نعمتها و عذابهای فراوان جسمانی که در قرآن ذکر شده، دانسته می‌شود که روح انسان همراه با جسم عنصری در بهشت یا جهنم خواهد بود. 2️⃣بنابراین، معاد روحانی جسمانی ثابت می‌شود؛ ازاین رو، دنیای آخرت باید در مکان مادی برقرار باشد. 3️⃣بنابر آیات قرآن کریم، بهشت اکنون موجود و آراسته برای متقین است. (شعراء،90) همچنین هم اکنون، جهنم بر کافران احاطه دارد: َ «إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحيطَةٌ بِالْكافِرينَ» (عنکبوت، 54) و اگر انسانها چشم حقیقت بین داشته باشند، جهنم را می توانند ببینند: «كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ اليَقِينِ لَتَرَوُنَّ الجَحِيمَ» (تکاثر، 5و6) 4️⃣یکی از پاسخها دربارۀ مکان بهشت و جهنم آن است که این دو در بطن همین جهان مادی قرار دارند، ولی فعلا با چشم مادی برای همگان دیده نمی شود. 5️⃣به تصریح قرآن کریم، این دنیا ظاهری دارد: «يَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ» (روم، 7) اگر این دنیا ظاهری دارد، پس باطنی هم دارد و اگر دنیا در برابر آخرت است، پس سرای آخرت در همان باطن است. 6️⃣مى توان وجود بهشت را در باطن اين جهان به وجود گلاب در گل تشبیه كرد، درست است هم گلاب مادى است و هم گل، ولى مانعى ندارد يكى در ديگرى پنهان باشد و با هيچ چشمى مشاهده نشود. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد #بهشت #جهنم https://eitaa.com/Faryab110

3⃣3⃣1⃣📌در قیامت، انسان با جسم مثالی حاضر می شود یا جسم مادی عنصری؟ ✍️پاسخ 1️⃣برخی معتقدند که انسان با جسم مثالی ـ نه جسم مادی عنصری ـ در قیامت حاضر می شود؛ ولی از سویی دلیل بدیهی بر این ادعا اقامه نشده، از سوی دیگر، آیات قرآن کریم، صریح در این مطلب هستند که جسم انسان در قیامت، جسم عنصری مادی است. 2️⃣برای نمونه، قرآن می فرماید: «إِنَّ الَّذينَ كَفَرُوا بِآياتِنا سَوْفَ نُصْليهِمْ ناراً كُلَّما نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ بَدَّلْناهُمْ جُلُوداً غَيْرَها لِيَذُوقُوا الْعَذابَ؛ به زودى كسانى را كه به آيات ما كفر ورزيده ‏اند، در آتشى [سوزان‏] درآوريم كه هر چه پوستشان بريان گردد، پوستهاىِ ديگرى بر جايش نهيم تا عذاب را بچشند» (نساء، 56) 3️⃣بریان شدن پوست و جایگزین کردن پوست دیگر به جای آن، حاکی از عنصری و مادی بودن جسم است. 4️⃣نیز، به گزارش قرآن، منکران معاد، مشکلشان زنده شدن انسان با بدن مادی بوده است و خداوند پاسخ می دهد که همان کسی که نخستین بار شما را آفریده، می تواند دوباره آن را زنده کند: «گفت: «چه كسى اين استخوانها را زنده مى‏ كند در حالى كه پوسيده است؟!» بگو: «همان كسى آن را زنده مى‏ كند كه نخستين بار آن را آفريد» (78 و 79) 5️⃣همچنین در آیه ای روشن تر چنین می فرماید: «آيا انسان مى‏ پندارد كه هرگز استخوانهاى او را جمع نخواهيم كرد؟! آرى قادريم كه (حتّى خطوط سر) انگشتان او را موزون و مرتّب كنيم» (قیامت، 3 و 4) 6️⃣از اینکه خداوند وعده می دهد که استخوانهای انسان را جمع، و انسان را زنده می کند، ثابت می شود که انسان با جسم مادی عنصری در قیامت حاضر می شود. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد https://eitaa.com/Faryab110

4⃣3⃣1⃣📌چگونه ممکن است بهشت و جهنم که باید همه انسان‌ها و ... را در خود جای دهد در درون همین دنیای مادی باشد؛ حال آنکه دنیای مادی محدود است؟ و آیا مادی بودن با جاودانه بودن سازگار است؟ ✍️پاسخ 1️⃣مقصود از دنیای مادی، صرفاً کرۀ زمین نیست. بلکه تمام عوالم مادی را در بر میگیرد. 2️⃣قرآن کریم در توصیف بهشت می فرماید: «... جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقينَ» (آل عمران، 133) بدین معنا که وسعت بهشت به اندازه آسمانها ـ نه صرفاً آسمان دنیای زمینی ـ و زمین است. 3️⃣تحقیقات ستاره شناسان نشان می دهد که صدها میلیارد کهکشان در نظام مادی وجود دارد و هنوز تعداد دقیق آنها مشخص نیست (سایت نجوم ایران) و البته بشر امروز نمی‌تواند ادعا کند که تمام عوالم مادی را شناخته است. 4️⃣بنابراین، هرچند نظام مادی، محدودیت دارد، ولی نظام مادی منحصر به کرۀ زمین نیست تا این محدودیت برای وجود بهشت و جهنم _ که باید گنجایش تمام انسان‌ها و باغها و ... را داشته باشد _ در آنها، مشکل ساز شود. 5️⃣ مادی بودن، به این معنا نیست که حتماً عمر محدودی داشته باشد و جاودانه نباشد. بنابراین، مشکلی نیست اگر بگوییم که بهشت و جهنم در عین حالی که مادی هستند، ولی جاودانه هستند. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد #بهشت #جهنم https://eitaa.com/joinchat/216203817C13e67b63f8

5⃣3⃣1⃣📌مرگ فرشتگان به هنگام قیامت چگونه اتفاق می افتد؟ ✍️پاسخ (قسمت اول: حقیقت مرگ) 1️⃣قرآن می فرماید: «کل شیء هالک الا وجهه؛ جز ذات او همه چيز نابودشونده است.» (قصص، 88) همچنین می فرماید: «كُلُّ مَنْ عَلَيْها فانٍ؛ هر چه بر [زمين‏] است فانى ‏شونده است.» (الرحمن، 26) 2️⃣در عین حال، مقصود از «هالک» و «فانی» آن است که هر موجودی(مادی و مجرد، انسان، فرشته و ...) که واجب الوجود نیست، به خودی خود، وجودی از خود ندارد و از این جهت، وجودشان، هیچ است یا آنکه، هلاکت و فنا به معنای انتقال از یک سرا و حالت به سرا و حالتی دیگر است. (تفسیر المیزان، ذیل آیات شریفه) 3️⃣سوال: آیا بهشت و جهنم هم فناپذير هستند؟ پاسخ: اولاً منظور از هلاكت، نابودى مطلق نيست، بلكه انتقال به نشئه و حالت ديگر، است، ثانیاً این انتقال به خواست خداوند متعال است و اگر خداوند نخواهد این انتقال از نشئه و حالت به نشئه و حالت دیگری دربارۀ برخی موجودات مانند بهشت و جهنم، صورت نمی گیرد. 4️⃣حاصل آنکه، مرگ نیز به معنای نابودی و فنای مطلق نیست؛ چنان نیست که شیء موجود، نیست شود؛ خواه آن شیء مادی باشد یا مجرد و غیرمادی. 5️⃣مرگ دربارۀ موجودات، ممکن است به گونه های مختلف باشد. برای نمونه وقتی گفته می شود «انسان می میرد» به این معنای جدایی روح از بدن است. 6️⃣به تعبیر قرآن کریم، انسان دو بار می میرد و دو بار زنده می شود. «قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَ أَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْن» (غافر، 11) مرگ اول، یعنی جدایی روح از جسم دنیوی. احیای اول، یعنی تعلق روح به جسم برزخی. مرگ دوم یعنی جدایی روح از جسم برزخی. احیای دوم یعنی تعلق روح به جسم عنصری اخروی. 7️⃣‌بنابراین، هنگام جدایی روح از جسم، مرگ اتفاق افتاده است. در آن لحظه، روح حالت تعطیلی به خود گرفته تا زمانی که به جسم مثالی در عالم برزخ یا جسم عنصری در قیامت تعلق گیرد. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد #مرگ https://eitaa.com/Faryab110

6⃣3⃣1⃣📌آیا به هنگام قیامت، فرشتگان نیز می میرند؟ مرگ آنها به چه صورت است؟ ✍️پاسخ 1️⃣یکی از اتفاقات قبل از قیامت، وقوع یک صاعقۀ عظیم است این صاعقه همه خلایق را در بر می گیرد. سپس در مرحلۀ دوم، همگان برمی خیزند که معمولاً گفته میشود در مرتبۀ اول، همگی می میرند و در مرتبۀ دوم، همه زنده می شوند. 2️⃣قرآن می فرماید: «وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلاَّ مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فيهِ أُخْرى‏ فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ؛ و در صور دميده مى ‏شود، پس هر كه در آسمانها و هر كه در زمين است بيهوش درمى ‏افتد، مگر كسى كه خدا بخواهد سپس بار ديگر در آن دميده مى ‏شود و بناگاه آنان بر پاى ايستاده مى‏ نگرند»(زمر، 68) 3️⃣این آیه، شامل همه مخلوقاتی که قابلیت مرگ و زندگی دارد می شود. حتی ارواحی که در دنیا مادی نیستند و فرشتگان را نیز در بر میگیرد. 4️⃣ این آیه گروهی را استثنا می کند که بر اساس برخی روایات که البته اعتبارشان محل تردید است، آنها برخی فرشتگان مقرب هستند (بحار الانوار، ج79، ص184) 5️⃣ «صَعِقَ» در اکثر کتب لغوی به معنای مدهوش شدن آمده است(العین، شمس العلوم و ... ) در آیات دیگری نیز این کلمه به همین معنا آمده است. (اعراف، 143) 6️⃣از مقایسه آیه «کل شیء هالک الا وجهه» (قصص، 88) با آیه 66 سورۀ زمر به دست می آید، که در پی این صاعقه یا بعد از آن، فرشتگان و دیگر ارواح نیز به هنگام قیامت، مدهوش می شوند و اگر گفته می شود که فرشتگان یا ارواح می میرند، به معنای نابودی و نیست شدن نمی باشد، بلکه به معنای مدهوشی، بیهوشی نسبت به جایگاهی که هستند، می باشد. 7️⃣در پی نفخۀ دوم، همگی از این حالت بیرون آمده و وارد مرحلۀ دیگری از زندگی می شوند. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد #مرگ https://eitaa.com/Faryab110

7⃣3⃣1⃣📌آیا جسم اخروی انسان دقیقاً همان جسم او در دنیای مادی است؟ ✍️پاسخ 1️⃣پیشتر گفتیم، انسان در قیامت هم جسم دارد و هم روح. بنابر آیات قرآن، جسم اخروی او نیز یک جسم عنصری است نه جسم مثالی. یعنی جرم، شکل، حجم و وزن دارد. 2️⃣جسم اخروی انسان، تکامل یافتۀ جسم دنیوی است از این رو جسم اخروی ادرار، مدفوع و ... ندارد و فرسوده نمیشود. 3️⃣اگر بنا باشد که جسم اخروی، عین جسم دنیوی او باشد، سوالات بی پاسخی باقی میماند: مثلاً جسم انسان در این دنیا دائم در حال تغییر است. کدام یک از آنها باید در آن دنیا باشد؟ آیا انسان معلول، با جسم ناقصش در بهشت است؟ 4️⃣سوال: براساس ظاهر آیات قرآن، عین همین جسم دنیوی در آن دنیا خواهد آمد. مثلاً در جواب کسی که استخوان پوسیده ای آورد و گفت چه کسی می تواند آن را زنده کند، قرآن کریم فرمود که خداوند متعال است که آن را زنده خواهد شد.(یس، 79) در داستان حضرت عزیر، استخوانهای همان الاغ به همدیگر متصل و زنده شد. (بقره، 259) 5️⃣پاسخ: چنین نیست که جسم اخروی هیچیک از ویژگیهای جسم دنیوی را نداشته باشد تا نتوانیم بگوییم که این جسم، همان جسم دنیوی است؛ بنابراین، به لحاظ برخی اشتراکات، جسم اخروی همان جسم دنیوی است؛ به همین دلیل است که انسانها در آخرت همدیگر را میشناسند و برادر که بردارش را میشناسد از او فرار می کند. (عبس، 34) در عین حال، به لحاظ برخی تفاوتها، تبدیل و تکامل یافتۀ آن جسم دنیوی است. 6️⃣گفتنی است قرآن به طور کلی، از تبدیل زمین و آسمان این دنیا به زمین و آسمان دیگری به هنگام قیامت سخن میگوید.(ابراهیم، 48) ازاینرو، می توان گفت بنابر آموزۀ معاد جسمانی، بهشت و جهنم نیز، تبدیل و تکامل یافتۀ دنیای مادی است. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد 🆔@faryab110

8⃣3⃣1⃣📌روز قیامت، دقیقاً چه اتفاقی برای نظام مادی می افتد؟ آیا از بین می رود؟ آیا اتفاقات روز قیامت با قانون بقای ماده و انرژی سازگار است؟ ✍️پاسخ 1️⃣روز قیامت، حوادث گوناگونی برای دنیای مادی رخ می دهد. مانند وقوع زلزله ای مهیب، کم نور شدن خورشید، جمع شدن خورشید و ماه، شکافتن دریاها، به حرکت در آمدن کوهها و متلاشی شدن آنها و تبدیل شدن آنها به توده ای از شن و ... . 2️⃣بنابراین اجزای مادی این نظام دچار تغییراتی می شوند، ولی هیچ سخنی از «نابود مطلق شدن» به این معنا که «نیست شود» و «از بین رود» نیست. ازاینرو، تعارضی با قانون بقای ماده و انرژی ندارد. 3️⃣ اجزای مادی این نظام، دارای ماده است که این ماده قابلیت تغییر به شیء مادی دیگر را دارد؛ مانند «موم» که آن را می توان به شکل های مختلف در آورد. هر شکلی هم که پدید آید، با شکل قبلی متفاوت است، هرچند به لحاظ آن ماده، همان شیء قبلی است. ازاین جاست که می گوییم، «تبدیل و تغییر» اتفاق افتاده است. 4️⃣برای نمونه، مادۀ کوه که به شکل کوه بود، در قیامت به شکل شن ریزه و سپس اشکال دیگر در می آید؛ چنانکه امروزه نیز وقتی کوه منهدم می شود، تبدیل به شن می شود. 5️⃣قرآن در یک بیان کلی از تبدیل زمین و آسمان به زمین و آسمان دیگری سخن می گوید: «يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ وَ السَّماواتُ‏؛ روزى كه زمين به غير اين زمين، و آسمانها [به غير اين آسمانها] مبدل گردد» (ابراهیم، 48) 6️⃣بنابراین، آنچه اتفاق می افتد، معدوم شدن این نظام مادی نیست، بلکه تبدیل آن به نظامی دیگر است که البته خصوصیات کامل آن نظام بر ما پوشیده است. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد 🆔@faryab110

9⃣3⃣1⃣📌اگر انسان کافری، انسان مومنی را بکشد و آن را بخورد، بدن انسان مومن در بدن انسان کافر قرار میگیرد. آنگاه در قیامت، بدن انسان مومن که در بدن انسان کافر قرار گرفته نیز عذاب می شود. آیا چنین امری عادلانه است؟ (شبهۀ آکل و مأکول) ✍️پاسخ 1️⃣بدن، ابزار برای روح است. آنچه که درک و احساس دارد، بدن نیست، بلکه روح است. 2️⃣اگرچه، روح بدون بدن نیز می تواند عذاب یا لذت را احساس کند و بچشد، ولی یکی از راههای عذاب و لذت روح، آسیبها یا منفعتهایی است که به جسم می رسد. 3️⃣در قیامت نیز، همین وضعیت برقرار است. به همین دلیل است که قرآن می فرماید: «به زودى كسانى را كه به آيات ما كفر ورزيده‏اند، در آتشى [سوزان‏] درآوريم كه هر چه پوستشان بريان گردد، پوستهاىِ ديگرى بر جايش نهيم تا عذاب را بچشند» (نساء، 56) 4️⃣اگر کسی تنها معاد روحانی ـ بدون جسم ـ را بپذیرد، این شبهه بر او وارد نیست. نیز اگر کسی معاد جسمانی را با جسم عنصری دیگری غیر از همان جسمی که در دنیا داشته، بپذیرد، این اشکال متوجه او نیز نخواهد شد؛ چراکه اساساً بدن دنیوی مورد عذاب و نعمت نیست. 5️⃣این اشکال و شبهه تنها متوجه کسانی است که معتقدند جسم اخروی دقیقا همان جسم دنیوی است. از طرف این افراد خطاب به شبهه کننده می توان گفت که اشکالتان وقتی وارد است که گفته شود، خداوند قادر نیست اجزای بدن هر انسانی را دوباره جمع کند، حال آنکه خداوند قادر مطلق است. 6️⃣قرآن کریم نیز می فرماید: «آيا انسان مى‏ پندارد كه هرگز ريزه استخوان‏هايش را گرد نخواهيم آورد؟! آرى [بلكه‏] تواناييم كه [خطوط] سر انگشتانش را درست [و بازسازى‏] كنيم». (قیامت، 2و3) ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد 🆔@faryab110

0⃣4⃣1⃣📌آیا بهشتیان در بهشت هر چه بخواهند به آنها داده می‌شود؟ اگر خواستار نعمتی باشند و آن را به دست نیاورند، موجب رنج و ناراحتی آنها در بهشت نمی شود؟ ✍️پاسخ 1️⃣بر پایه‌ی آیات و روایات، بهشت دارای طبقاتی است و بهشتیان بر اساس رتبه‌ی اعمالشان در طبقات مختلف با نعمتهای خاص همان طبقه حضور دارند. 2️⃣فرد بهشتی هرگز فکر داشتن امور پلید را به ذهن نمی آورد، چراکه فرض بر آن است که او حقیقتاً مؤمن است و مؤمن هرگز چنین نمی خواهد. 3️⃣همچنین از اینکه بهشتیانی در مرتبۀ بالاتر هستند که نعمتهای برتری دارند، ناراحت نمی شود؛ چراکه این امر به معنای حسادت و نارضایتی از فعل خداوند است؛ حال آنکه چنین حالتی در بهشت برای مؤمن قابل تصور نیست. 4️⃣از سوی دیگر، رابطه میان عمل و جزا، یک رابطه‌ی واقعی و عینی است نه قراردادی؛ به تعبیر دقیق تر، جزای قیامت ـ نعمت یا عذاب ـ باطن خود عمل است. 5️⃣وقتی کسی در رتبۀ خاصی از بهشت است، اساسأ معلوم نیست درک و معرفتی نسبت به نعمت‌های مرتبه‌ی بالاتر داشته باشد تا بخواهد طالب آن باشد و حتی ممکن است نعمت‌های مرتبه بالاتر برای او نامفهوم است. مانند فرد کافری که درکی نسبت به حرم امام رضا علیه السلام ندارد تا بخواهد از حضور در آن لذت ببرد، لذا هرگز هم آرزوی آن را نمی‌کند. 6️⃣بنابراین، چنین نیست که بهشتیان در بهشت، خواستار هر نعمتی باشند و هر نعمتی در اختیار آنها قرار گیرد. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد #بهشت 🆔@faryab110

1⃣4⃣1⃣📌خلود کافران در دوزخ، چگونه با رحمانیت گسترده خداوند متعال سازگار است؟ آیا خدا می‌تواند شاهد حضور ابدی بندگان خود در این دوزخ باشد؟ ✍️پاسخ 1️⃣رابطه میان عمل و اثر آن یک رابطه قراردادی نیست، بلکه یک رابطۀ عینی و واقعی است. طبق این رابطه، اثر عمل از عمل جدا نمی شود. 2️⃣این آثار واقعی، گاه با تجربه دانسته می شود؛ ضمن آنکه اثر این اعمال متفاوت است. برای نمونه، اثر ریختن آب، مرطوب شدن زمین یا فرش است؛ اثر خوردن زهر، از دست دادن جان است. 3️⃣خداوند متعال نیز جز در موارد خاص، به قوانین تکوینی و علّی میان عمل و اثر عمل دست نمی زند. وقتی شمر با خنجر سر امام حسین ع را می برد، اثر این کار، قطع سر است. خداوند نیز مانع اثربخشی خنجر نمی شود، جز در موارد خاص. 4️⃣آثار برخی از این اعمال برای همیشه دامنگیر انسان است. مثلاً فروکردن سوزن در چشم، موجب کوری میشود، اگر این فرد چندهزار سال نیز عمر کند به همان اندازه نابیناست؛ یعنی یک اثر ابدی می تواند داشته باشد. 5️⃣گاه دین از آثار واقعی برخی اعمال خبر داده است. کفر عامدانه، یک اثر جاودانه دارد و آن هم بقای در جهنم است. شخص کافر نیز با پذیرش این اثر، این عمل ر اپذیرفته است. 6️⃣رحمانیت خدا مبتنی بر احساسات نیست، بلکه مبتنی بر حکمت و عدالت است. عدالت به معنای قراردادن هر چیزی سر جای خود است. وقتی عملی صورت بگیرد، ولی اثر آن تحقق نیابد، چنین چیزی خلاف عدالت است. اگر ششمیر را وارد بدن کسی کنیم، ولی خون جاری نشود و اثر نکند، کار، سر جای خود نیست و عدالت، محقق نشده است. 7️⃣بنابراین حکمت خداوند مقتضی آن است که اثرِ عمل، محقق شود. اثرِ کفر عامدانه نیز بقای جاوادنه در جهنم است؛ پس بقای در جهنم، منطبق بر حکمت است. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد #جهنم 🆔@faryab110

2⃣4⃣1⃣📌 آیا بخشیده شدن گناهکاران در قیامت با این سخن که عذاب و پاداش در قیامت اثر واقعی اعمال است، سازگار می‌باشد؟ ✍️پاسخ 1️⃣از سویی گفته میشود که عذاب و پاداش در آخرت، اثر واقعی اعمال انسان‌ها است. چنانکه اثر شرک و کفر، جاودانه بودن در جهنم است. (یادداشت دیشب)ا 2️⃣ ز سویی گفته می‌شود که خداوند یا شافعان در قیامت، برخی گنهکاران را می‌بخشند.(انبیاء، 28) یعنی بقای در جهنم با ارادۀ خداوند است و ربطی به اینکه اثر واقعی اعمال باشد، ندارد. آیا این دو سخن با یکدیگر سازگار هستند؟ 3️⃣هر عملی اثر خاص به خود را دارد که در قیامت آشکار می‌گردد، در عین حال، آثار اعمال آنگاه که در تعارض با یکدیگر قرار می‌گیرند، می‌توانند همدیگر را خنثی کنند. مانند اینکه در همین دنیا آب یا خاک، اثر آتش را از بین می‌برد. 4️⃣یکی از اموری که می‌تواند اثر برخی اعمال را در قیامت بپوشاند، ارادۀ خداوند مبنی بر بخشش برخی گناهان است. چنانکه در این دنیا نیز خداوند می‌تواند در صورت مصلحت، آتش را به گلستان تبدیل کند یا مانع بریدن کارد حضرت ابراهیم علیه السلام شود و بدین ترتیب اثر واقعی این امور را از بین ببرد. 5️⃣بنابراین، اثر واقعی گناهان، همان عذاب جهنم با مراتب خاص خود است، اما این اثر با برخی امور مانند بخشش خداوند یا شفاعت شافعان می تواند خنثی شود. در عین حال، خداوند متعال خبر داده که اثر کفر و شرک را خنثی نمی کند: «مسلّماً خدا، اين را كه به او شرك ورزيده شود نمى‏بخشايد و غير از آن را براى هر كه بخواهد مى‏بخشايد، و هر كس به خدا شرك ورزد، به يقين گناهى بزرگ بربافته است.» (نساء، 48) ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد 🆔@faryab110

3⃣4⃣1⃣📌با توجه به وجود حور العین و غلامان بهشتی و خوراکی‌های مختلف، بهشت جایگاه انسانهای شهوت ران است و شکمو است. آیا چنین است؟ 1⃣همانطور که اصل وجود بهشت و جهنم را از قرآن شناختیم، پس باید کیفیت بهشت را نیز از قرآن به دست آوریم، نه آنکه خودمان بر اساس ذهنیاتمان آن را شناخته و درباره اش داوری کنیم. 2⃣بهشت غرق در انواع نعمتهاست و هیچگونه عذابی در آن نیست. 3⃣ بر اساس اعتقاد به معاد جسمانی، انسان هم نیازهای جسمانی دارد و هم نیازهای معنوی و روحی. 4⃣ برخی نعمتهای بهشت، پاسخ به نیازهای جسمانی انسان و برخی دیگر از نعمتهای بهشت، پاسخ به نیازهای روحی انسان است. اگر در بهشت، نعمتهای مادی در کار نباشد، بهشتیان در عذاب خواهند بود، حال آنکه بهشت، برای پاداش بهشتیان است نه عذاب. 5⃣ بهشت جای متقین است و برای انسان متقی نعمتهای معنوی بسیار باارزش تر از نعمتهای مادی است؛ ازاین رو است که به تصریح قرآن کریم، بالاترین نعمتهای بهشتی، آن است که خدا از انسان راضی و انسان از خدا راضی باشد. 6⃣انسان متقی در حالیکه امکان استفاده از نعمتهای مادی برای او فراهم است، ولی چنین نیست که نعمتهای معنوی مانند همنشینی با پیامبران و امامان علیهم السلام را فدای نعمتهای مادی کند و چنان به نعمتهای مادی مشغول شود که از نعمتهای معنوی غافل گردد. 7⃣بنابراین بر خلاف تصور شبهه کننده، بهشت جای انسان های هوسران و شهوتران و نعمتهای آنجا هم برای هوسرانی و شهوترانی نیست. #معاد #بهشت 🆔@faryab110

4⃣4⃣1⃣📌آیا امکان کسب کمالات بیشتر در بهشت و جهنم برای افراد وجود دارد؟ ✍️پاسخ 1️⃣ یکی از دلایل بقای انسان پس از مرگ، رسیدن به کمالات بیشتر برای اوست؛ چراکه انسان برای رسیدن به کمال آفریده شده است. 2️⃣انسان ها در این دنیا، معمولاً علم به حقایق دارند ولی چون حقایق را نمی بینند، یقین کامل برای آنها حاصل نمی شود. در قیامت، با مشاهدۀ عینی حقایق، این یقین برای انسان حاصل و موجب افزایش کمال او می شود. 3️⃣مشاهده عینی حقایق هم برای بهشتیان حاصل می شود و هم دوزخیان. به همین دلیل است که دوزخیان حتی در حال احتضار نیز برخی حقایق را مشاهده می کنند و به همین دلیل، درخواست برگشت به این دنیا را می کنند.(مومنون، 99) 4️⃣در قیامت، این حالت برای کافران کاملاً آشکار شده و آنها به خداوند متعال ایمان نیز می آورند که این امر نیز موجب کمال آنهاست: «و كاش هنگامى را كه مجرمان پيش پروردگارشان سرهاشان را به زير افكنده‏اند مى ‏ديدى [كه مى ‏گويند:] «پروردگارا، ديديم و شنيديم ما را بازگردان تا كار شايسته كنيم، چرا كه ما يقين داريم.» (سجده، 12) 5️⃣برای بهشتیان، افزون بر آنچه گفته شد، اصل ورود به بهشت، یک کمال است. همنشینی با اولیای الهی، بهره مندی از رضوان الهی، همگی از عواملی هستند که موجب افزایش کمال آنها می شود. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد #بهشت #جهنم 🆔@faryab110

5⃣4⃣1⃣📌محاسبه اعمال خوب و بد در قیامت چگونه است؟ آیا امکان خروج جهنمیان از جهنم و ورود آنها به بهشت وجود دارد؟ ✍️پاسخ 1⃣از آنجا که رابطه میان عمل و جزا، یک رابطه‌ی واقعی و عینی است، نوع اعمال افراد تعیین میکند که سرانجام افراد در قیامت چگونه است. 2⃣ممکن است اعمال نیک یک انسان چنان باشد که اثر واقعی اعمال بد او را خنثی کند. این فرد، وارد جهنم نمی‌شود. 3⃣ممکن است اعمال بد یک انسان چنان باشد که اثر واقعی اعمال خوب او را خنثی کند و او را روانه جهنم کند. 4⃣ پس از محاسبه اعمال، برخی وارد جهنم می‌شوند و برخی روانه بهشت. 5⃣از ادله قرآنی به دست می‌آید که تنها یک گروه هستند که در جهنم، جاودانه خواهند ماند. آن افراد، کافران و مشرکان هستند. 6⃣بنابراین، غیر از این دو گروه، تمام گنهکارانی که به جهنم می‌روند، پس از مدتی وارد بهشت می‌شوند. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد 🆔@faryab110

6⃣4⃣1⃣📌آیا واقعاً در قیامت، برای محاسبۀ اعمال، ترازو وجود دارد؟ ✍️ پاسخ 1️⃣ قرآن کریم از وجود ترازو برای محاسبه اعمال در قیامت خبر می‌دهد: «و ما ترازوى عدل را براى روز قيامت برقرار مي سازيم و كوچكترين ستمى به هيچكس نخواهد شد و اگر عملى به اندازه دانه خردلى باشد، ما آن را به حساب مي آوريم و تنها محاسبه ما كافى خواهد بود.»( انبیاء:‌ 47.) 2️⃣به نظر می رسد تفسیر مادّی از حقیقت میزان یا ترازو صحیح نباشد؛ زیرا انسان‌ها در طول زندگانی خود، اعمال بیشماری دارند که سنجیدن آنها با ترازوی مادی بعید به نظر می‌رسد. ضمن آنکه، پیشتر گفته شد که قیامت صحنۀ آشکار شدن باطن و اثر واقعی اعمال است که اساساً قابل سنجش با ترازوی مادی نیست. 3️⃣امام صادق علیه السلام نیز با ردّ تفسیر ظاهری از حقیقت میزان و ترازو، بیان می‌کنند که مقصود از میزان، همان عدالت خداوند است. (الاحتجاج،‌ ج2، ص351.) 4️⃣در برخی زیارت‌‌نامه‌ها هم از امام علی علیه السلام به عنوان «میزان الاعمال» یادشده است. (بصائر الدرجات،‌ ص79.) 5️⃣بنابراین، می توان گفت که ترازو وسیله ای است که وزن اشیا با آن سنجیده می شود. ترازوی اعمال باید امری متناسب با اعمال باشد؛ ازاین رو، افرادی که دارای اعمال کامل هستند، می توانند میزان سنجش اعمال دیگران باشند. 6️⃣بنابراین، چنین نیست که واقعاً در قیامت ترازوهای مادی وجود داشته باشد؛ بلکه، امامان علیهم السلام ترازو و میزان اعمال سایر انسان ها هستند و اعمال انسان‌ها با اعمال افرادی مانند امام علی علیه السلام سنجیده می‌شود. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد 🆔@faryab110

7⃣4⃣1⃣📌آیا فقط شیعیان در جهنم خواهند بود؟ ✍️ پاسخ 1️⃣کسانی وارد بهشت می شوند که به عقاید صحیح، ایمان کامل و عمل صالح انجام داده باشند. (نساء، 124) 2️⃣در جای خود ثابت شده که مذهب شیعه بر حق است. (ر.ک: کتاب یادگاران ماندگار) 3️⃣کسی که عقاید شیعه را پذیرفته باشد، ایمان صحیح دارد. چنین کسی اگر عقیده خود را با عمل همراه سازد قطعا در بهشت خواهد بود. بنابراین، شیعه ای هم که اهل عمل نیست، مستقیماً وارد بهشت نمی شود. 4️⃣کسی که عالمانه و عامدانه عقاید شیعه را انکار کند، در حقیقت، عقایدی را که خدا خواسته پذیرفته شود، انکار کرده؛ بنابراین او همان کافری است که خداوند به او وعدۀ جهنم جاودانه داده است. 5️⃣افرادی که تلاش خود را برای رسیدن به عقاید صحیح انجام داده، ولی به واقع نرسیده باشند و به همین خاطر، به دلیل جهل، عقاید صحیح را انکار کرده باشند، وارد جهنم نخواهند شد و بر اساس همان عقاید خود با آنها برخورد خواهد شد. (بقره، 286) ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد #جهنم 🆔@faryab110

8⃣4⃣1⃣📌مقصود از کافری که جاهل قاصر است و وارد جهنم نمی شود، کیست؟ ✍️پاسخ 1️⃣جاهل کسی است که به عقیدۀ صحیح نرسیده است. او در نرسیدن به عقیدۀ صحیح، یا مقصر است یا قاصر. 2️⃣جاهل مقصر کسی است که در نرسیدن به عقیدۀ صحیح، کوتاهی کرده است. 3️⃣جاهل قاصر کسی است که اولاً التفات به خطابودن عقیدۀ خود نداشته باشد. پس کسانی که احتمال خطابودن عقیدۀ خود را نمی دهند، جاهل قاصرند. 4️⃣ثانیاً همچنین باید امکانات لازم برای رسیدن به عقیدۀ صحیح را در اختیار داشته باشند. مثلاً توانایی تحلیل و اثبات عقیدۀ صحیح را داشته باشند. 5️⃣به نظر می رسد بسیاری از غیرشیعیان، (اهل سنت، نامسلمانان) هرگز احتمال خطابودن عقیدۀ خود را نمی دهند، ازاینرو، تحقیق برای رفع خطای خود را لازم نمی دانند. در این شرایط، نمی توان آنها را مکلَّف به تحقیق کرد. 6️⃣ممکن است گفته شود که در شرایط کنونی و با وجود این همه امکانات، جاهل قاصر وجود ندارد. 7️⃣در پاسخ باید گفت که اتفاقاً در شرایط کنونی و با وجود حاکمیت فضای سانسور، امکان رسیدن به عقیدۀ صحیح، اصلاً آسان به نظر نمی رسد. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد #جهنم 🆔@faryab110

9⃣4⃣1⃣📌 قلمرو بخشش و مغفرت خداوند در قیامت، چه گناهانی را در برمی‌گیرد؟ ✍ پاسخ 1⃣برخی گناهان، مربوط به حق الله است و برخی مربوط به حق الناس. 2⃣خداوند اگر بنا باشد که ببخشد، گناهان دسته اول (غیر از شرک و کفر) را می‌بخشد. البته چنین نیست که خداوند وعده بخشش بی‌قید و شرط گناهان مربوط به حق الله را داده باشد. 3⃣نحوه محاسبه ی دقیق و کامل حق الناس بر ما پوشیده است، ولی از آنجا که در قیامت امکان ادای حق الناس به شکل دنیوی امکان پذیر نیست، ناگزیر از آثار اعمال نیک یا بد افراد کم و زیاد و به صاحبان حق منتقل می‌شود. 4⃣حق الناس موارد متعددی را در برمی‌گیرد. مال، وقت، آبرو، اعتبار و ... . 5⃣به نظر می‌رسد یکی از سبک ترین موارد حق الناس، حقوق مالی است که قابل جبران است. 6⃣اما وقت مردم، آبرو و اعتبار آنها به راحتی قابل جبران نیست. غیبت و پخش کردن شایعاتی که یقین به محتوای آنها نداریم، یکی از عواملی است که موجب ایجاد حق الناس می‌گردد. مذمت کلی و نسبت دادن یک صفت ناپسند به یک قوم یا نژاد یا اهل یک شهر یا کشور از سنگین ترین موارد حق الناس است. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت‌های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: #معاد 🆔@faryab110