🔹عنوان مقاله: بررسی و تحلیل موارد استناد رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به آیات قرآن در رویدادهای تاریخی ✍🏻 نویسنده:  دکتر منصور داداش نژاد 📌 چکیده‌ی مقاله: بخشی از گزارش‌های مندرج در کتاب‌های سیره رسول الله(ص)، ناظر به آیات قرآنی تکمیل و توسعه یافته‌اند. بدین گونه که راویان هنگام گزارش سیره نبوی، تلاش کرده‌اند آن را مطابق و همسو با قرآن گزارش کنند و توضیحات خود را ذیل اطلاعات قرآنی و برای تکمیل و توسعه آن تدوین نمایند. از این رو منابع تاریخ و سیره دربردارنده‌ی مواردی از استناد به آیات قرآن در حوادث تاریخی است. تعدادی از این موارد حاکی از استناد رسول خدا(ص) به آیات قرآنی در رویدادهای تاریخی است. نوشته حاضر با بررسی و تحلیل موارد استناد رسول الله(ص) به آیات قرآنی و ریشه‌یابی گزارش‌ها، ضمن به دست دادن الگویی برای توسعه متون مربوط، به این نتیجه رسیده است که گزارش‌های معطوف به استناد رسول خدا(ص) به آیات به مرور تکمیل و توسعه یافته‌اند. هدف از ضمیمه شدن آیات به گزارش‌های تاریخی، توضیح، تقویت و تایید اصل خبر بوده است. #پیامبر #معرفی_مقاله #دانشکده‌ی_تاریخ 💠انجمن‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌اسلام‌و‌تشیع -----------❀❀✿❀❀--------- @HistorySociety

🔹عنوان مقاله: بازشناسی تاريخی مفاهيم شيعه ✍🏻نویسنده: دکتر حامد منتظری مقدم 📌چکیده‌ی مقاله: واژهٔ «شیعه»، که نامی شناخته شده برای پیروان مکتب اهل‌بیت(ع) است در بستر تاریخ اسلام کاربردهای متعدد لغوی داشته و سپس به یک اصطلاح تبدیل شده است. در این نوشتار بر اساس روش تاریخی کاربردهای شیعه توصیف و تحلیل و مفاهیم آن بازشناسی می‌شود. بر پایهٔ یافته‌های این نوشتار ترکیب شیعة على، مبتنی بر احادیث نبوی و تأیید و تقدیس اهل‌بیت(ع) بوده و چون در مقایسه با دیگر کاربردهای مضاف استعمالش فزونی (غلبه) یافتـه «الشيعة» (شیعه) آن متبادر و به یک اصطلاح برای آن تبدیل شده است. این اصطلاح افزون بر مفهوم خاص اعتقادی در برخی مقاطع تاریخی مفهوم عام داشته اما با گذشت زمان به مفهوم اعتقادی مختص گشته است. در این مفهوم اصطلاح «شیعه» تمامی پیروان امام علی(ع) و فرزندان او را که پیروی‌شان بر پایۀ اعتقاد به امامت منصوص آنان پس از پیامبر(ص) بوده پوشش می‌داده است. از سوی دیگر عنوان «مُتَشیّع» برای کسانی که صرفاً دوست‌دار اهل‌بیت(ع) بوده‌اند، کاربرد یافته است. #معرفی_مقاله #مفاهیم_شیعه #دانشکده‌ی_تاریخ 💠@facultyofhistort 💠انجمن‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌اسلام‌و‌تشیع -----------❀❀✿❀❀--------- @HistorySociety ‌

🔹عنوان مقاله: نقد و بررسی گزارش سبط بن جوزی درباره‌ی امام حسن عسکری(ع) با تأکید بر دو کتاب مرآةالزمان و تذکرةالخواص ✍🏻نویسندگان:  دکتر حمیدرضا مطهری  رضی بیات 📌چکیده‌ی مقاله: سبط بن جوزی، از جمله تاریخ نگاران اهل سنّت است که به زندگی امامان(ع) توجه کرده است. گزارش او از زندگی امام حسن عسکری(ع)، برخلاف دیگر امامان، به دلایل مختلف از جمله کمبود گزاره‌های تاریخی اندک است. البته شاید برخی مسائل مانند جایگاه خاندانی و نیز اندیشه‌های مذهبی، در ارائه‌ی مطالب او تأثیر داشته است. این پژوهش، بر آن است تا نگاهی نقادانه به گزارش سبط بن جوزی از زندگانی امام عسکری(ع) داشته و با کشف مصادر سبط، و بررسی سندی و دلالی و محتوایی آن‌ها، به این پرسش پاسخ دهد که او به کدام گزارش‌ها توجه بیشتری داشته و آن‌ها را چگونه در آثار خود آورده است؟ نتیجه بررسی نشان می‌دهد که او در بازتاب اطلاعات مربوط به امام حسن عسکری(ع)، از وصف همراه با شیوه اختصار و گزینش بدون تحلیل بهره برده است؛ به این معنا که ابتدا به نام و نسب امام و سپس به تاریخ و مکان ولادت و نیز تاریخ و مکان وفات آن حضرت، مدت عمر و همچنین نام مادر ایشان پرداخته و پس از آن، به اختصار و در حدّ اشاره، فضیلت حضرت را یادآوری نموده است. روایتِ حدیث، دیگر موضوعی است که سبط توجه اندکی بدان داشته و نمونه‌ای از مسانید امام را نقل کرده است. #معرفی_مقاله #امام_حسن_عسکری_علیه‌السلام #دکتر_حمیدرضا_مطهری #دانشکده‌ی_تاریخ 💠انجمن‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌اسلام‌و‌تشیع -----------❀❀✿❀❀--------- @HistorySociety ‌

🔹عنوان مقاله: اوضاع فرهنگی قم هنگام ورود فاطمه معصومه، انسان‌شناسی فرهنگی کنشگران فرهنگی قم از ۱۸٠ - ۲۳٠ ✍🏻نویسنده:  دکتر محمدرضا شهیدی پاک 📌بخشی از چکیده‌ی مقاله: حوادث تاریخ ۱۸٠ تا ۲۳٠ هجری را در چهارچوب پارادایم جامعه‌شناسی تغییرات فرهنگی از دوره‌ی باستان به اسلامی و تشیع بدون پیش فرض‌ها و عقاید معاصر بررسی کرده است. اوضاع فرهنگی قم هنگام ورود فاطمه معصومه تابع رویدادهای حد فاصل شهادت موسی بن جعفر تا شهادت امام رضا و برخوردها بین موسی بن جعفر با هارون رشید و شدت تشتت فرقه‌ای رو به انهدام تشیع در قم بین شیعیان است که با تاسیس تشکیلات مستقل شیعی بوسیله امام در برابر تشکیلات سنتی خلافتی همراه است که در تدبیر امر قم و ثبات تشیع امامیه موثر افتاد. مواضع موسی بن جعفر با خلافت عباسی و بزرگترین خلیفه آن هارون به منزله جنگ تمام عیار با خلافت و اعلام عدم مشروعیت دینی آن از سوی موسی بن جعفر است این موضع امام باعث تغییراتی انقلابی در شرق و غرب جهان اسلام و فروپاشی یکپارچگی امپراطوری عباسیان و تاسیس چند دولت شیعه و قدرت محلی و قیام‌های گسترده علویان شد... #معرفی_مقاله #حضرت_معصومه_سلام‌الله‌علیها #دکتر_شهیدی_پاک #دانشکده‌ی_تاریخ ‌💠@facultyofhistort 💠انجمن‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌اسلام‌و‌تشیع -----------❀❀✿❀❀--------- 💠@HistorySociety ‌

🔹عنوان مقاله: بررسی اعتبار کتاب اخبار الزینبات ✍🏻نویسنده: سید حسن فاطمی 📌چکیده‌ی مقاله: همواره شامی‌ها و مصری‌ها در اینکه حضرت زینب کبری(س) در سرزمین آن‌ها مدفون است، با هم اختلاف نظر داشته‌اند و هرکدام با تمسک به ادله‌ای، در پی اثبات مدعای خود بوده‌اند و متأسفانه بر خلاف اخلاق نویسندگی، گاه مطالب خلاف واقع نیز نوشته‌اند. به عنوان نمونه هردو طرف مدعی‌اند که ابن عساکر در کتاب تاریخ مدینه دمشق، مزار زینب کبری را در سرزمین آن‌ها تعیین کرده است؛ مثلاً سید حسن محمد قاسم مصری ادعا می‌کند که ابن عساکر در تاریخ مدینه دمشق، مزار زینب کبری(س) را در مصر ضبط کرده؛ اما محمد حسنین سابقی که اصرار دارد ثابت کند مرقد آن حضرت در دمشق است، مدعی شده که در همین کتاب مرقد زینب کبری(س) در دمشق ثبت شد، اما کنیه‌ی آن حضرت یعنی «ام کلثوم» را نوشته است.... #معرفی_مقاله #حضرت_زینب_سلام‌الله‌علیها ‌#دانشکده‌ی_تاریخ ‌💠@facultyofhistort 💠انجمن‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌اسلام‌و‌تشیع -----------❀❀✿❀❀--------- 💠@HistorySociety ‌

🔹عنوان مقاله: حقیقت مصحف فاطمه(س) و پاسخ به شبهاتی پیرامون آن ✍🏻نویسندگان:  رضا برنجکار محمدتقی شاکر اشتیجه 📌چکیده:  در روایات، از منابع علم امام نوشتاری به نام مصحف فاطمه(س) دانسته شده، که گاه از آن به کتاب نیز تعبیر گردیده است. نگاشته پیش رو با روش کتابخانه‌ای و رویکردی توصیفی و تحلیلی و با نگاهی کلامی در صدد بررسی چیستی و ویژگی‌های مصحف فاطمه(س) و پاسخ به پرسش‌هایی است که ابهام را از آن پیراسته می‌کند. از مجموعه مطالب مطرح شده در رابطه با این موضوع به‌دست می‌آید که، سبب تحقق چنین امری، دلداری حضرت فاطمه(س) پس از رحلت پیامبر(ص) و در حقیقت تجلی روح قدسی حضرت می‌باشد. اطلاق مصحف بر نوشتار مذکور به معنای بیان محتوای آن نیست، چرا که طبق تصریح روایات این نوشتار مشتمل بر قرآن نمی‌باشد. نگارنده مصحف، امیرالمومنین(ع) و املا کننده آن جبرئیل بیان گردیده است و محتوای مصحف اخبار و حوادثی گوناگون است. #معرفی_مقاله #فاطمیه #دانشکده‌ی_تاریخ 💠@facultyofhistort 💠انجمن‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌اسلام‌و‌تشیع -----------❀❀✿❀❀--------- 💠@HistorySociety ‌

🔹عنوان مقاله: صاحب منصبان و اندیشوران ایرانی تبار مدفون در بقیع ✍🏻نویسنده:  مرحوم دکتر سید محمود سامانی 📌چکیده‌ی مقاله: با بعثت رسول خدا(ص) و گسترش تدریجی اسلام به اطراف و اکناف جزیره‌العرب، ایرانیان نیز در پی فتوحات، با روندی نسبتاً پرشتاب به اسلام گرویدند. بدیهی است حرمین شریفین، از همان ابتدا به عنوان کانون‌های معنوی برای تمام مسلمانان، همواره مورد توجه تمام مسلمانان بوده و هست. از اماکنی که در ادوار مختلف اسلامی مورد اقبال بوده، زیارت قبرستان بقیع و آرزوی دفن شدن در آن است؛ زیرا این مکان شریف، افزون بر مدفن چهار تن از ائمه اهل‌بیت(ع) بسیاری از صحابه، تابعین و اندیشوران از هر مذهب و ملیتی از جمله ایرانیان را در دل خود جای داده است. با عنایت به قداست بقیع و فضیلت دفن در آن، برخی صاحب منصبان و اندیشوران، یا طبق وصیت‌شان به مدینه منوره منتقل و در بقیع دفن می‌شدند یا در سفر حج و زیارت مرقد مطهر نبوی(ص)، به هر دلیلی که در آنجا فوت می‌کردند، به طور طبیعی در آن قبرستان شریف دفن می‌شدند. با توجه به کثرت ایرانیان مدفون در بقیع، در این مقاله فقط به برخی صاحب منصبان و اندیشوران ایرانی تبار مدفون در بقیع پرداخته شده و شرح حال آن‌ها به ترتیب تاریخی آورده شده است. ملاک ایرانی بودن، انتساب آنان به شهرهای ایران در منابعی مانند تاریخ‌های محلی مدینه منوره است که در آن‌ها به این نسبت تصریح شده است. #معرفی_مقاله #بقیع #سید_محمود_سامانی #دانشکده‌ی_تاریخ 💠انجمن‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌اسلام‌و‌تشیع -----------❀❀✿❀❀--------- @HistorySociety ‌

🔹عنوان مقاله: راهبردهای اجتماعی امام صادق(ع) برای ایجاد همگرایی اسلامی ✍🏻نویسنده:  دکتر حمیدرضا مطهری  مصطفی نادری 📌چکیده‌ی مقاله: توصیه به اتحاد و انسجام اسلامی که ریشه در آموزه‌های قرآن و سنّت معصومان(ع) دارد، از جمله موضوع‌هایی است که بررسی تاریخی آن در ادوار مختلف، از  اهمیت بسیاری برخوردار است. این نوشتار، با بهره‌گیری از منابع روایی و تاریخی، اقدامات امام صادق(ع) و اهتمام ویژه آن حضرت را برای برقراری وحدت و انسجام در جامعه بررسی کرده و کوشیده است به روش تاریخی، راهبردهای اجتماعی ایشان را برای همگرایی اسلامی با توجه به شرایط اجتماعی آن روزگار نشان دهد. شواهد تاریخی، حکایت‌گر آن است که عینیت بخشیدن به همسانی مسلمانان، تحکیم پیوندهای اجتماعی و اعتدال مذهبی، از مهم‌ترین راهبردهای اجتماعی آن حضرت بود که برای تحقق این راهبردها، راهکارهایی چون: حضور و همگامی در شعائر و مناسک دینی، برقراری پیوندهای اجتماعی و عاطفی نیکو با مسلمانان، مدارا با مخالفان، احترام به باورها و مقدسات پیروان مذاهب، عدم تحمیل عقیده و پرهیز از تعصبات و تکفیر دیگران را در پیش گرفتند. #معرفی_مقاله #امام_صادق #دکتر_حمیدرضا_مطهری #دانشکده‌ی_تاریخ ‌💠@facultyofhistort 💠انجمن‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌اسلام‌و‌تشیع -----------❀❀✿❀❀--------- 💠@HistorySociety ‌

🔹عنوان مقاله: تعامل امام رضا (علیه‌السلام) و فرقه فطحیه ✍🏻نویسندگان:  دکتر نعمت‌الله صفری فروشانی دکتر زهرا بختیاری 📌چکیده‌ی مقاله: فرقه فطحیه كه قائل به امامت بزرگ‌ترین فرزند بازمانده امام صادق (علیه‌السلام) به نام عبدالله افطح بود، از فرق درون شیعی دوران امامت امام رضا (علیه‌السلام) به ­شمار می‌رود. این فرقه، خود به دسته‌هایی تقسیم شد و انشعاباتی یافت؛ از جمله این كه شماری از فطحیان، كه دربردارنده فقهای بزرگی بودند، بدون حذف امامت عبدالله افطح از سلسله امامان خویش، امامت امام كاظم (علیه‌السلام) را نیز پذیرفتند و به این ترتیب امام رضا (علیه‌السلام) را به عنوان نهمین امام خود، پذیرا شدند كه می‌توان گفت: ریشه‌ای‌ترین عقیده آنان اعتقاد به انتقال امامت از برادر به برادر بود. بررسی تعامل امام رضا (علیه‌السلام) و فرقه فطحیه با روش تاریخی و تحلیلی موضوع این نوشتار است. نتایج پژوهش درباره تعامل امام و فطحیان حاکی از بازگشت برخی از فطحیان از عقیده خود است. امام در عین مبارزه با آنان، هدف خود از مبارزه را در واقع هدایتگری آنان می دانست و در این مسیر تا حدود زیادی موفق شد. #معرفی_مقاله #دکتر_صفری_فروشانی #امام_رضا_علیه‌السلام #دانشکده‌ی_تاریخ 💠@facultyofhistort 💠انجمن‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌اسلام‌و‌تشیع -----------❀❀✿❀❀--------- @HistorySociety ‌

🔹عنوان مقاله: نقش تقابلی امام رضا (علیه‌السلام) در برابر انحرافات کلامی اهل حدیث در عصر رضوی ✍🏻 نویسندگان: طیبه ملبوبی دکتر مصطفی جعفرطیاری   دکتر ناصر رفیعی محمدی  دکتر سید محمد حسینی 📌بخشی از چکیده‌ی مقاله: در دوره امام رضا (علیه‌السلام) حضور فرقه‌ها و مکاتب اسلامی و غیر اسلامی در پی رواج آزاد اندیشی و شرایط خلافت عباسی و گسترش عقاید و اندیشه‌های انحرافی، چشمگیر بوده است. دو جریان معتزلی با شیوه‌ی خردورزی و عقل‌گرایی افراطی و ظاهرگرایان اهل حدیث با جمود فکری، انحرافات و کج‌اندیشی‌های خود که می‌توانست تاثیرات زیانباری در امت اسلامی پدید آورد، از دیدگاه امام مخفی نبودند. انحرافات خاص اهل حدیث سبب توجه ویژه امام به تقابل با این جریان و تبیین دیدگاه‌های انحرافی آنان شد.برای دستیابی به نحوه تقابل امام با این جریان، ابتدا به بررسی چیستی مفهومی اهل حدیث پرداخته و روشن شدکه این اصطلاح ریشه در معانی لغوی خود داشته و پس از شکل‌گیری اصطلاح اولی حدیث، در دوره‌ای متاخر از آن اصطلاح خاص گروهی شد که دارای نگرش ویژه به ظواهر واحادیث بوده و به‌عنوان اهل حدیث شناخته شدند. ... #معرفی_مقاله #امام_رضا_علیه‌السلام #دانشکده‌ی_تاریخ 💠@facultyofhistort 💠انجمن‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌اسلام‌و‌تشیع -----------❀❀✿❀❀--------- @HistorySociety ‌

🔹عنوان مقاله: عوامل محرک تاریخ: بررسی دیدگاه محمدتقی جعفری ✍🏻نویسندگان: سید حسین خادمیان نوش آبادی دکتر محمد زارع بوشهری 📌چکیده‌ی مقاله: فلسفۀ علوم عهده‌دار پاسخ‌گویی به پرسش‌های بیرونی پیرامون دانش‌های مختلف است. تاریخ نیز مانند سایر علوم دارای فلسفه است که با بهره‌مندی از داده‌های فلسفی (روش‌ها، مفاهیم و …) جوانب مختلف آن را بررسی می‌کند. البته تاریخ افزون بر فلسفۀ علم تاریخ، فلسفۀ نظری هم دارد که یکی از مباحث مهم فلسفۀ نظری تاریخ، عوامل محرک تاریخ است و از مباحث محوری و بحث‌برانگیز میان اندیشمندان این رشته است. بررسی دیدگاه بزرگانی که در این‌باره نگاشته‌اند و به پیشبرد دانش فلسفه نظری تاریخ کمک کرده‌اند، اهمیت دارد. میان متفکران معاصر، محمدتقی جعفری کاوش‌های ارزشمندی داشته است که طرح نظریه ایشان می‌تواند برای محققان فلسفه نظری تاریخ راهگشا باشد. پژوهش حاضر از میان آثار متنوع محمدتقی جعفری در حوزۀ تاریخ با هدف روشن‌شدن عوامل محرک تاریخ از دیدگاه او، برجسته‌کردن تفاوت‌شان درباره دیدگاه‌های رایج و استفاده از روش کتابخانه‌ای، بررسی آثار منتشرشده، تحلیل و توصیف آن به این نتیجه رسیده است که سه عامل خدا، انسان و واقعیات مفید در نظر ایشان عوامل محرک تاریخ است. #معرفی_مقاله #فلسفه‌ی_تاریخ #دانشکده‌ی_تاریخ 💠@facultyofhistort 💠انجمن‌علمی‌پژوهشی‌تاریخ‌اسلام‌و‌تشیع -----------❀❀✿❀❀--------- @HistorySociety ‌