🔰تاریخ فلسفه دین ✳️#فلسفه_فلسفه_دین - ۳ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔴در مورد #تاریخ_فلسفه_دین شایسته است که چند بحث از هم تفکیک شوند: 🔻تاریخ استعمال و رواج اصطلاح فلسفه دین؛ 🔻تاریخ مباحث فلسفه دین؛ 🔻تاریخ دانش فلسفه دین. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ◼️ تاریخ استعمال اصطلاح فلسفه دین ▪️اصطلاح «فلسفه دین» را ابتدا #هگل برای سلسله سخنرانی‌های علمی خود که در سالهای ۱۸۲۱ تا ۱۸۳۱ درباره دین ارائه می‌کرد، برگزید و اندکی بعد از آن و در قرن نوزده، این اصطلاح همگانی شد. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔶 تاریخ مباحث فلسفه دین 🔸عمده مسائل و مباحثی که در فلسفه دین مطرح می‌شود ناظر به مسائل بنیادین زندگی معنوی بشر است و به همین سبب از دیرزمان این مسائل مورد توجه متفکران بوده است. 🔸در #جهان_باستان و در میان پیروان ادیان شرقی همچون #هندوئیسم، #بودیسم، #شینتو مباحثی راجع به حقیقت غایی و برهمن مورد بحث بوده و در میان یهودیان و زرتشتیان نیز مباحث خداشناسی وجود داشته است. 🔸با آغاز #فلسفه_یونان در قرن پنجم پیش از میلاد، سرعت و دقت مباحث فلسفه دینی بیشتر شده و اوج آن را در فلاسفه پساسقراطی همچون #افلاطون و بویژه #ارسطو مشاهده می‌کنیم که مباحث خداشناسی، مبدا اول و محرک نخستین محور مباحث بوده و چند برهان مهم نیز برای اثبات وجود خدا ابداع می‌شود و در مورد #صفات_خدا و #رابطه_خدا_و_جهان نیز مباحثی مطرح می‌‌شود. 🔸در #قرون_وسطی نیز در میان مسلمانان، مسیحیان و ادیان دیگر میاحث فلسفه دینی بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد که برخی از آنها عبارتند: براهین #اثبات_وجود_خدا، #صفات_الهی، رابطه #عقل_و_ایمان، #جاودانگی و غیره. این مباحث تا امروزه نیز ادمه پیدا کرده و با دستاوردهای جدید مورد مطالعه قرار می‌گیرد. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔷 تاریخ دانش فلسفه دین 🔹تاریخ رشته فلسفه دین همچون دیگر #فلسفه‌های_مضاف به دوره‌ای از تاریخ #تفکر_غرب باز می‌گردد که متفکران غربی از نظام‌سازیِ فلسفی ناامید شده و وظایفی را که پیش از آن فلسفه مطلق انتظار داشتند، به فلسفه‌های مضاف حواله دادند. ازاین‌رو، پژوهش‌های عقلیِ دینی نیز همچون علم، اخلاق، هنر و ... در شاخه خاصی از فلسفه و با عنوان #فلسفه_دین فعالیت خود را آغاز کرد. 🔹اولین فیلسوفان دین را رابرت فلینیت، توماس گرین، هربرت برادلی، ادوارد کیرد و جوس رویس می‌دانند که در سالهای 1875 تا 1900 مهم‌ترین تلاش آنها این بود که #ایدئالیسم مطلق هگلی را با مباحث دینی تطبیق دهند و از این طریق از #باورهای_دینی دفاع کنند. 🔹آثار زیادی توسط این گروه از اندیشمندان به تبعیت از میراث هگلی بوجود آمد، لکن این گرایش در فلسفه دین پایدار نبود و با نقد و افول ائیدآلیسم، پرونده آن نیز بسته شد. 🔹در دو دهه اول قرن بیستم، عمده تلاش فیلسوفان دین برای رهائی از گرایش پیشین بود و بعد از آنها با فیلسوفان دینی همچون ساموئل الکساندر، ویلیام تمپل، وایتهد و ویتشگنشتاین مواجهیم و با شکل‌گیری #فلسفه_تحلیلی، عمده مباحث فلسفه دینی در قالب فلسفه تحلیلی انجام می‌گرفته است. 🔹از دهه پنجاه و شصت قرن بیستم نیز شاخه وجودی فلسفه دین پا به میدان گذاشت و مباحثی جدیدی در آن مطرح شد و #فلسفه_دین_قاره‌ای شکل گرفت. 🔹فلسفه دین تا به امروز نیز توسط متفکران زیادی پیگیری شده و هم‌اکنون یکی از رشته‌های پویا و فعال در عرصه پژوهش‌های‌ عقلی در رابطه با دین است. یادداشت از: حجت‌الاسلام دکتر جواد قلی‌پور ـ ۲۳ آذر ۹۹ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ #فلسفه #فلسفه_اسلامی #فلسفه_دین_اسلامی #میرباباپور ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ https://eitaa.com/Islamic_Philosophy_of_Religion/60

🗨️یاداشت قبلی #یادداشت معرفت‌شناسی ۲ 🔰 امکان شناخت واقع ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔹در دوره‌هایی از تاریخ تفکر، به‌ویژه در غرب دیدگاه‌های شکاکانه و نسبی‌گرایانه مطرح شده و احیاناً بر فضای عمومی نیز تأثیر گذاشته است. 🔸فلاسفه واقع‌گرا سعی می‌کردند در مقابل #شک‌گرایان پاسخ‌های مناسبی بدهند. #سقراط، #افلاطون، #ارسطو، #دکارت و ... به‌دنبال اثبات امکان معرفت به واقع بودند و تلاش‌های زیادی در این جهت نمودند. 🔹اما دوره اخیر شک‌گرایی که بیشتر به‌صورت #نسبی‌گرایی مطرح می‌شود و متأثر از فلسفه #هیوم و سپس #کانت است، توانسته فضای علمی و عمومی جوامع غربی را تحت تأثیر قرار دهد. شکاف عمیق عین و ذهن مسئله جدی فیلسوفان غربی گشته و اغلب آنها از دسترسی به واقعیت ناامید شده‌اند. 🔸روشن است چنین فضایی بر #معرفت_دینی هم تأثیر می‌گذارد. الهیدانان و فلاسفه دین مسیحی تلاش کردند از طرق مختلف دست‌کم باورهای دینی را از خطر نسبیت نجات دهند. نمونه بارز آنها #پلانتیگا است که با تأکید بر پایه بودن باورهای اصلی دینی تلاش می‌کند واقع‌نمایی آنها را نشان دهد، اما توفیق چندانی ندارد. 🔹در فضای اسلامی نیز تأثیرات نسبی‌گرایی از چند دهه قبل احساس شد و فیلسوفانی مانند #علامه_طباطبائی‌، #استاد_مطهری و #استاد_مصباح تلاش کردند معیاری برای معرفت‌ها در جهت واقع‌نمایی ارائه دهند. 🔸نظام معرفت‌شناسی علامه طباطبائی برگرفته از قدمای فلسفه اسلامی است. اما قدما درگیری اساسی با شکاکیت نداشتند و با ذاتی دانستن حکایت و مطابقت تصدیق با واقعیت اساساً مسئله #شکاف_عین_و_ذهن برایشان مطرح نشد. 🔹اما نظام #معرفت‌شناسی #علامه_مصباح_یزدی با توجه به اینکه دقیقاً در پاسخ به چالش #شکاکیت و #نسبیت مطرح شده، الگوی نوآورانه‌ای است که مشکل شکاکیت را حل می‌کند. در این نظام، علم حضوری ریشه دیگر معرفت‌هاست و به همین جهت می‌توان از دسترسی به واقع اطمینان پیدا کرد. 🌀در یادداشت‌های بعدی مباحث معرفت‌شناسی استاد مصباح به‌صورت خلاصه مطرح می‌گردد ... 🖋سیدمصطفی #میرباباپور ۱۴ آذر ۱۴۰۱ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ #فلسفه_اسلامی #فلسفه #فلسفه_دین #فلسفه_دین_اسلامی #معرفت‌شناسی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 📤کانال فلسفه دین اسلامی 🆔 @islamic_philosophy_of_religion