قاعدۀ شکسته‌نویسی «را» درِ یخچالو ببند یا یخچال‌و یا یخچال رو؟ #گفتاری‌نویسی #املا_رسم‌الخط ۱‌‌۴۰‌۲/۰‌‌۳‌‌/‌۰۴‌ سید محمد بصام @Matnook_com

ویراسته: یه‌هو یادم می‌آد اون دیگه مال من نیست. نکته‌ها: ۱)‌ «یه‌هو» صورت گفتاری «یک‌هو» است. پس «یهو» غلط است. ۲) پیشوند تصریفی «می-» همیشه با نیم‌فاصله نوشته می‌شود: می‌آد، نه *میاد. ۳) وقتی واژه‌ای اضافه می‌شود، نباید در پایان آن «ه/ ـه» بنویسیم. پس، درست: مال من - غلط: *ماله من. ۴) همیشه باید نشانۀ پایانیِ جمله را بگذاریم تا ابهامی در خوانش آن پیش نیاید. #گفتاری‌نویسی ۱‌۴‌۰‌۲/‌۰۳‌/‌۱‌‌۸ سید محمد بصام @Matnook_com

به‌مناسبت ۳ تیر، زادروز علی صلح‌جو (زبان‌شناس، ویراستار، مترجم) سلسله‌هم‌اندیشی‌های ویرایش سخنران: علی صلح‌جو موضوع: شکسته‌نویسی #گفتاری‌نویسی #املا_رسم‌الخط ۱۴‌۰۲/۰‌۴‌/۰۳‌ سید محمد بصام @Matnook_com

ویراسته: چه دنیای بی‌رحمی! تو می‌خوای مواد غذاییِ تو یخچال‌و از سرما نجات بدی، ولی بهت انگ پرخوری می‌زنن. یک نکته‌ات بگویم! هر فارسی‌زبانی اولین «تو» را /‌to/ و دومی را /‌t‌u‌/ می‌خواند، چون بافت زبانی کاملاً ابهام‌زداست. پس در گفتاری‌نویسی ننویسیم «توو» و نگران نباشیم. #املا_رسم‌الخط #گفتاری‌نویسی ۱۴۰‌۲/۰‌‌۴‌/‌۲‌‌۶‌ سید محمد بصام @Matnook_com

واژه‌بست «-ها» ۱) واژه‌بست نوعی تکواژ وابسته است که ۱) کاربرد مستقل ندارد و ۲) همیشه به یک واژه افزوده می‌شود و ۳) واژۀ جدیدی (= مشتق) نمی‌سازد و ۴) تکیۀ آوایی ندارد. کمابیش ده واژه‌بست در فارسی داریم که یکی از آن‌ها «-ها/ -ـا» است. ۲) واژه‌بست -ها/ -ـا کاربرد گفتاری و غیررسمی دارد و معمولاً برای تأکید، تحذیر، تهدید،‌ یا جز این‌ها به‌کار می‌رود. ۳) واژه‌بست -ها/ -ـا همواره با واژۀ پیش از خود با نیم‌فاصله نوشته می‌شود، چون فاقد تکیۀ آوایی است: غیرشکسته: آمدی نسازی‌ها؛ به او گفتم‌ها؛ می‌بخشیدها شکسته: اومدی نسازیا؛ بهش گفتما؛ می‌بخشیدا ۴) واژه‌بست -ها در حالت شکسته به‌صورت -ا/ -ـا نوشته می‌شود، مگر در واژه‌های پایان‌یافته به واکۀ e (= های بیان حرکت): باز دیرت می‌شه‌ها! ۵) نوشتن واژه‌بست -ها با املای «آ» و به‌صورت بافاصله نادرست است: درست: عجب شانسی داریا. نادرست: عجب شانسی داری آ. #دستورزبان #گفتاری‌نویسی #فاصله‌گذاری ۱۴‌۰‌۳‌/۰‌‌۱/۱‌‌۹ سید محمد بصام Matnook.com @Matnook_com

شکسته‌نویسی «را» در گفت‌وگوهای داستان با دو قاعده! #گفتاری‌نویسی #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

گفتاری‌نویسی «به» + ـ‌‌م، ـ‌‌ت، ـ‌‌ش، ـ‌‌مون، ـ‌‌تون، ـ‌‌شون در گفتاری‌نویسی، حرف اضافۀ «به» را در پیوند با ضمیرهای شخصی به دو صورت می‌توان نوشت: ۱) صورتِ مؤکدی که e در «به» را h تلفظ می‌کنیم و بنابراین «ه» را سرهم می‌نویسیم: بِهِم، بِهِت، بِهِش، بِهِمون، بِهِتون، بِهِشون. مثال برای behemun: «لطفاً خودتان را معرفی کنید. ما جناح راست هستیم. منتهیٰ توی خونه بِهِمون می‌گن اصول‌گرا، چپ‌ها بِهِمون می‌گن محافظه‌کار.» (ابراهیم نبوی، یک فنجان چای داغ، ص ۱۲۴) ۲) صورتِ نامؤکدی که e در «به» را همان e تلفظ می‌کنیم و بنابراین «ه» را با نیم‌فاصله می‌نویسیم: به‌م، به‌ت، به‌ش، به‌مون، به‌تون، به‌شون. مثال برای beš: «ننه‌حبیب انگشتر عقیق را دور انگشتش گردانید: سیدخانوم، نِشاسّه براش خوبه. [...] امشب هم وخت خواب، به خورندِ یه خشخاش، تریاک به‌ش بده.» (صادق هدایت، علویه خانم و ولنگاری، ص ۲۹) ببینید: شیوهٔ نگارش ضمیرهای شخصی پیوسته (۲). #گفتاری‌نویسی سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

گفتاری‌نویسی ماضی نقلی + ـ‌‌م، ـ‌‌ت، ـ‌‌ش، ـ‌‌مون، ـ‌‌تون، ـ‌‌شون او / آن را برده‌ام: برده‌مش او / آن را برده‌ای: بردیٖش او / آن را برده‌است: برده‌تش او / آن را برده‌ایم: بردیٖمش او / آن را برده‌اید: بردیٖدش / بردیٖنش او / آن را برده‌اند: برده‌نش ببینید: شیوۀ نگارش ضمیرهای شخصی پیوسته (۱). #گفتاری‌نویسی سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

چنان‌که در سطر اول تصویر می‌بینید، حرف اضافهٔ «تو» (/tu/) از ضمیر «تو» (/to/) به‌آسانی قابل تشخیص‌ است، زیرا «بافت زبانی» ابهام‌زداست و خواننده را راهنمایی می‌کند: یواش می‌ریزه تو چنبرهای غلیظ توی قوطی. همچنین، به کمک بافت، حرف اضافهٔ «رو» (/ru/) از «رو» (= «را») به‌سادگی قابل تشخیص است (سطر چهارم و پنجم): تخته‌ها رو باز می‌کنیم و سیمان رو [یا: سیمان‌‌و] می‌ریزیم رو پاش. [...] بپا روش نریزی. پس نگرانِ تشخیصِ «تو» (ضمیر) از «تو» (حرف اضافه) و نیز «رو» (= «را») از «رو» (= «رویِ») نباشیم. الزامی هم ندارد که حرف اضافهٔ «تو» را همیشه به‌صورت «توی»، و حرف اضافهٔ «رو» را «روی» بنویسیم. اما هرگز نباید بنویسیم «توو»، چنان‌که «رو» (/ru/) را نمی‌نویسیم «روو». تصویر از کتاب گوربه‌گور، اثر ویلیام فاکنر، ترجمۀ نجف دریابندری (نشر چشمه، ص ۲۰۱) است. پیشنهاد می‌کنم این کتاب را سه بار بخوانید؛ یک بار برای داستانش، یک بار برای ترجمه‌اش، و یک بار هم برای نکته‌چینی از متن سراسر گفتاری‌اش. ببینید: نکته‌ای دربارۀ «به‌عنوانِ». #املا_رسم‌الخط #گفتاری‌نویسی سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

نکته‌ای دربارۀ حرف اضافۀ «در» و «تو» حرف اضافۀ «در» به گونۀ خاصی تعلق ندارد و کمابیش در گفتار و نوشتار رسمی و غیررسمی به‌ کار می‌رود، ولی حرف اضافۀ «تو» / «توی» فقط در گونۀ گفتاری و غیررسمی کاربرد دارد. بنابراین از آن در جایی استفاده کنیم که سبکی گفتاری و غیررسمی داریم، مانند برخی گفت‌وگوها (دیالوگ‌ها) در داستان و رمان. #گفتاری‌نویسی سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com