شیوۀ نگارش «ـ‌ام، ـ‌ای، ـ‌است، ـ‌ایم، ـ‌اید، ـ‌اند» (۱) (براساس ویراست پنجم شیوه‌نامۀ گروه متنوک) در فارسیِ رسمی و غیرشکسته، رسم‌الخط فعل‌های ربطیِ «ـ‌ام، ـ‌ای، ـ‌است، ـ‌ایم، ـ‌اید، ـ‌اند» (مضارع اِخباری فعل «بودن») در پیوند با انواع واژه‌ها به شرح زیر است: ۱) واژه‌های پایا‌ن‌یافته به حروف پیوسته (مانند «ب» و «ه» و «یِ») و حروف جدا (مانند «د»): - خوبم، خوبی، خوب است، خوبیم، خوبید، خوب‌اند/ خوبند - متوجهم، متوجهی، متوجه است، متوجهیم، متوجهید، متوجه‌اند/ متوجهند - صاحب‌رأیم، صاحب‌رأیی، صاحب‌رأی است، صاحب‌رأییم، صاحب‌رأیید، صاحب‌رأی‌اند/ صاحب‌رأیند - شادم، شادی، شاد است، شادیم، شادید، شادند ۲) واژه‌های پایان‌یافته به همزه (مانند «مبدأ» و «جزء»): - مبدأم، مبدئی، مبدأ است، مبدئیم، مبدئید، مبدأند - جزئم، جزئی، جزء است، جزئیم، جزئید، جزءاند/ جزئند ۳) واژه‌های پایان‌یافته به صدای e (های بیان حرکت): ساده‌ام، ساده‌ای، ساده است، ساده‌ایم، ساده‌اید، ساده‌اند یادآوری: همزۀ «است» پس از واژه‌های پایان‌یافته به صدای e (= های بیان حرکت) حذف نمی‌شود و بافاصله نوشته می‌شود، مگر در شعر و به ضرورت وزن: صنم با دایه گفت این مرد ساده‌ست/ به صحرا کس غزال از دست داده‌ست؟ (سنجر کاشانی). ۴) واژه‌های پایان‌یافته به صدای ey: راست‌پی‌ام، راست‌پی‌ای، راست‌پی است، راست‌پی‌ایم، راست‌پی‌اید، راست‌پی‌اند ۵) واژه‌های پایان‌یافته به صدای i: - کُره‌ای‌ام، کره‌ای‌ای، کره‌ای است، کره‌ای‌ایم، کره‌ای‌اید، کره‌ای‌اند - مانتویی‌ام، مانتویی‌ای، مانتویی است، مانتویی‌ایم، مانتویی‌اید، مانتویی‌اند - ناجی‌ام، ناجی‌ای، ناجی است، ناجی‌ایم، ناجی‌اید، ناجی‌اند یادآوری: همزۀ «است» پس از واژه‌های پایان‌یافته به i حذف نمی‌شود و بافاصله نوشته می‌شود، مگر در شعر و به ضرورت وزن: ماهم این هفته شد از شهر و به‌ چشمم سالی‌ست/ حال هجران تو چه دانی که چه مشکل حالی‌ست (حافظ). ۶) واژه‌های پایان‌یافته به صدای o: تواَم، تویی، توست/ تو است، توایم، (شما صاحب) مانتواید*، تواَند ★ چون «تواید» بی‌معنی است، «مانتواید» آورده شد. ۷) واژه‌های پایان‌یافته به صدای ow: تیزرواَم، تیزرویی، تیزرو است، تیزروایم، تیزرواید، تیزرو‌اَند ۸) واژه‌های پایان‌یافته به صدای u: - سخنگویم، سخنگویی، سخنگوست/ سخنگو است، سخنگوییم، سخنگویید، سخنگویند - عمویم، عمویی، عموست/ عمو است، عموییم، عمویید، عمویند ۹) واژه‌های پایان‌یافته به صدای â: بینایم، بینایی، بیناست/ بینا است، بیناییم، بینایید، بینایند ۱۰) واژه‌های پایان‌یافته به «یٰ» (مانند «کبریٰ»): کبرایم، کبرایی، کبراست/ کبرا است، کبراییم، کبرایید، کبرایند این را هم ببینید: شیوۀ نگارش فعل‌های ربطی در فارسی گفتاری و شکسته. #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

شهادةٌ جامعيّة وأربعةُ كتب ومِئاتُ المقالات، وما زِلتُ أُخطِئُ في القراءة! تَكتُبينَ لي «صباحَ الخير» وأقرَؤها «أُحِبُّك»... (محمود درویش) با مدرک دانشگاهی و چهار کتاب و صدها مقاله، هنوز هم نمی‌توانم درست بخوانم! تو برایم «صبح به‌خیر» می‌نویسی و من آن را «دوستت دارم» می‌خوانم... #ادبیات #پرسه_در_متون ‌۱‌۴‌۰۳‌/۰‌۳/۱‌۴‌ سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

«پاچه‌خواری» یا «پاچه‌خاری»؟ + یک واژۀ جدید که نمی‌دانید! #واژه‌شناسی #املا_رسم‌الخط ۱۴‌۰‌۳‌/۰‌‌۳‌/‌۱‌۶‌ سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

مضارع التزامی منفی / مثبت تشکیل شده‌است از پیشوند تصریفی «نَـ ـ» / «بِـ ـ» + بن مضارع (ستاک حال) + شناسه. در چنین فعل‌هایی، اگر بن مضارع با الف آغاز شود، الف آن به «ی» تبدیل خواهد شد: نیرزم / بیرزم، نیرزی / بیرزی، نیرزد / بیرزد، نیرزیم / بیرزیم، نیرزید / بیرزید، نیرزند / بیرزند. پس املای*نیارزد، که در تصویر آمده‌، نادرست است. یادآوری: مصرع دوم تصویر نیز به این صورت درست است: ... / نیرزد آن‌که وجودی ز خود بیازارند. #دستورزبان #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

اصطلاح «پدر کسی را درآوردن» از کجا آمده و در اصل چه بوده؟ #واژه‌شناسی ۱۴‌۰‌‌۳‌‌/۰‌‌‌۳‌/‌۲‌‌۰‌ سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

این‌ها همیشه بافاصله: مگر آن‌که، مگر این‌که، مگر نه آن‌که، مگر نه این‌که، مگر نه. این همیشه بی‌فاصله: وگرنه (= «در غیر این صورت»). #فاصله‌گذاری ۱۴‌۰‌۳‌/۰‌‌۳‌‌/۲‌۱‌ سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

«اگر مرگ نبود، بیشترِ کارها را می‌گذاشتم برای بعد. عجله نمی‌کردم و چون تنبلم، با خیال راحت کارهایی که می‌خواهم انجام بدهم را* بعداً انجام می‌دادم. بعداً به جاهایی که دوست دارم بروم می‌رفتم. بعداً ورزش می‌کردم. بعداً کتاب‌هایی که دوست دارم بخوانم و فیلم‌هایی که دوست دارم ببینم را* می‌خواندم و می‌دیدم. بعداً به آن‌هایی که دوستشان دارم سر می‌زدم. بعداً خبری از دوستانی که مدت‌هاست از آن‌ها بی‌خبرم می‌گرفتم. بعداً بابت اشتباهاتم معذرت می‌خواستم و بعداً اشتباهات بقیه را می‌بخشیدم. بعداً می‌دویدم. بعداً یک شب رفقا را به یک چلوکباب عالی دعوت می‌کردم. بعداً سه روز لش می‌کردم و هیچ کاری نمی‌کردم. بعداً سیگار را ترک می‌کردم. بعداً می‌رفتم قلۀ توچال. بعداً مثنوی را می‌خواندم. بعداً طلوع خورشید را نگاه می‌کردم. بعداً چندنفری یک سفر باحال می‌رفتیم. بعداً همۀ کارها را می‌کردم، همۀ کارهایی که دلم می‌خواست را... ولی مرگ هست!» (سروش صحت) ★ مفعول، در فارسی، یا گروه (یک یا چند واژه) است یا جمله و پس از آن نیز معمولاً «را» می‌آید، مانند همین دو «را»یی که نشانه‌گذاری کرده‌ام و پس از مفعولی آمده‌اند که جمله است. بنابراین چیزی به نام «"را"ی بعد از فعل» نداریم و این عبارتِ من‌درآوردی، که سال‌هاست به‌واسطۀ‌ کتاب غلط ننویسیم لقلقۀ زبان ویراستاران و دغدغۀ جان ایشان شده‌، به‌کلی نادرست و ناممکن است. چشم‌ داری تو به چشم خود نگر منگر از چشم سفیهی بی‌خبر گوش داری تو به گوش خود شنو گوش گولان را چرا باشی گرو؟ بی ز تقلیدی، نظر را پیشه کن هم برای عقل خود اندیشه کن (مولوی) #ادبیات #دستورزبان سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

در این بیت، «سربه‌راه»* و «سربه‌هوا» و «چشم‌به‌راه» با نیم‌فاصله نوشته می‌شوند. الگوی ساخت‌واژی‌شان واژه + «به» + واژه است (واژه‌های این الگو، مانند واژهٔ «سربه‌سر»، یکسان نیستند). ۶۰ مثال دیگر: آتش‌به‌اختیار، آدم‌به‌دور، آرزوبه‌دل، آغازبه‌کار، آماده‌به‌خدمت، ابتدابه‌ساکن، اتکابه‌نفس، اعتمادبه‌نفس، انحراف‌به‌چپ، انحراف‌به‌راست، انگشت‌به‌دهان، پابه‌جا، پابه‌راه، پابه‌رکاب، پابه‌ماه، پابه‌مُهر، تابه‌حال، تفنگ‌به‌دوش، جون‌به‌سر، چراغ‌به‌دست، چماق‌به‌دست، حسرت‌به‌دل، حق‌به‌جانب، خانه‌به‌دوش، دست‌به‌آب، دست‌به‌جیب، دست‌به‌سینه، دست‌به‌عصا، دست‌به‌کار، دست‌به‌کمر، دست‌به‌گریبان،‌ دست‌به‌نقد، دست‌به‌یقه، دیگ‌به‌سر، روبه‌جلو، روبه‌راه، روبه‌قبله، روبه‌موت، زنده‌به‌گور، سربه‌زیر،‌ سربه‌مُهر، سیزده‌به‌در، شانه‌به‌سر، عاقبت‌به‌خیر، قریب‌به‌اتفاق، قریب‌به‌یقین، قلم‌به‌دست، قلم‌به‌مزد، گل‌به‌سر، گوش‌به‌راه، گوش‌به‌زنگ، گوش‌به‌فرمان، لَچَک‌به‌سر، معامله‌به‌مثل، مقابله‌به‌مثل، مقرون‌به‌صرفه، منحصربه‌فرد، نابه‌کار، نمک‌به‌حرام، یکی‌به‌دو. ★ به‌لحاظ وزن شعر، «سربه‌ره» درست است. #فاصله‌گذاری سید محمد بصام @Matnook_com

پایان داستان تنوین! #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

درست: به قطع و یقین (= «قطعاً و یقیناً») به حتم و یقین (= «حتماً و یقیناً») نادرست: به قطعِ یقین، قطعِ به یقین، حتمِ به یقین یادآوری: «قطع‌ویقین» غیر از «به قطع و یقین» و به‌ معنای «اطمینان» است: «هرگز این‌همه قطع‌ویقین نخواهیم داشت.» (عباس زریاب خویی، لذات فلسفه، ص ۲۴۱) #املا_رسم‌الخط #واژه‌شناسی سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

۴ قاعدۀ فاصله‌گذاری برای بی‌نهایت واژه! قاعدۀ اول: عدد + واژه + «ـ‌ه» همیشه با نیم‌فاصله/ بی‌فاصله: (سفر) یک‌روزه، (شیرآلات) دوکاره، (نوزاد) سه‌ماهه، (پاک‌کنندۀ) چندمنظوره، و ... . قاعدۀ دوم: عدد + واژه + «ـ‌ی» همیشه با نیم‌فاصله/ بی‌فاصله: (حرکت) یک‌‌بُعدی، (اختلال) دوشخصیتی، (تختۀ) سه‌لایی، (جهان) چندقطبی، و ... . یادآوری: ۱) «چند» عدد مبهم است و در قاعدۀ ۱ و ۲ قرار می‌گیرد. ۲) در قاعدۀ ۱ و ۲، گاهی دو عدد می‌آید و در این صورت نیز کاملاً با نیم‌فاصله/ بی‌فاصله نوشته می‌شوند: (دختر) پنج‌شش‌ساله، (پرتاب) سی‌چهل‌متری، و ... . قاعدۀ سوم: هر + واژه + «ـ‌ه» همیشه بی‌فاصله: هرروزه، هرماهه، هرساله، و ... . قاعدۀ چهارم: همه + واژه + «ـ‌ه» همیشه با نیم‌فاصله: همه‌روزه، همه‌ساله، همه‌جانبه، و ... . #فاصله‌گذاری سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

تفاوت «جزء» با «جزو» چیست؟ کدام درست است و چرا؟ #املا_رسم‌الخط #واژه‌شناسی سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com