«پاچه‌خواری» یا «پاچه‌خاری»؟ + یک واژۀ جدید که نمی‌دانید! #واژه‌شناسی #املا_رسم‌الخط ۱۴‌۰‌۳‌/۰‌‌۳‌/‌۱‌۶‌ سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

مضارع التزامی منفی / مثبت تشکیل شده‌است از پیشوند تصریفی «نَـ ـ» / «بِـ ـ» + بن مضارع (ستاک حال) + شناسه. در چنین فعل‌هایی، اگر بن مضارع با الف آغاز شود، الف آن به «ی» تبدیل خواهد شد: نیرزم / بیرزم، نیرزی / بیرزی، نیرزد / بیرزد، نیرزیم / بیرزیم، نیرزید / بیرزید، نیرزند / بیرزند. پس املای*نیارزد، که در تصویر آمده‌، نادرست است. یادآوری: مصرع دوم تصویر نیز به این صورت درست است: ... / نیرزد آن‌که وجودی ز خود بیازارند. #دستورزبان #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

پایان داستان تنوین! #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

درست: به قطع و یقین (= «قطعاً و یقیناً») به حتم و یقین (= «حتماً و یقیناً») نادرست: به قطعِ یقین، قطعِ به یقین، حتمِ به یقین یادآوری: «قطع‌ویقین» غیر از «به قطع و یقین» و به‌ معنای «اطمینان» است: «هرگز این‌همه قطع‌ویقین نخواهیم داشت.» (عباس زریاب خویی، لذات فلسفه، ص ۲۴۱) #املا_رسم‌الخط #واژه‌شناسی سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

تفاوت «جزء» با «جزو» چیست؟ کدام درست است و چرا؟ #املا_رسم‌الخط #واژه‌شناسی سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

«زغال» یا «ذغال»؟ واژه‌های دواملایی را چگونه بنویسیم؟ #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

شیوۀ نگارش «ـ‌ام، ـ‌ای، ـ‌است، ـ‌ایم، ـ‌اید، ـ‌اند» (۲) (براساس ویراست پنجم شیوه‌نامۀ گروه متنوک) در فارسی گفتاری و شکسته، رسم‌الخط فعل‌های ربطیِ «ـ‌ام، ـ‌ای، ـ‌است، ـ‌ایم، ـ‌اید، ـ‌اند» (مضارع اِخباری فعل «بودن») در پیوند با انواع واژه‌ها به شرح زیر است: ۱) واژه‌های پایا‌ن‌یافته به حروف پیوسته (مانند «ب» و «ه» و «یِ») و حروف جدا (مانند «د»): - خوبم، خوبی، خوبه، خوبیم، خوبید/ خوبین*، خوبن - متوجهم، متوجهی، متوجهه، متوجهیم، متوجهید/ متوجهین، متوجهن - صاحب‌رأیم، صاحب‌رأیی، صاحب‌رأیه، صاحب‌رأییم، صاحب‌رأیید/ صاحب‌رأیین، صاحب‌رأیَن - شادم، شادی، شاده، شادیم، شادید/ شادین، شادن ★ «خوبین» نسبت‌به «خوبید» صمیمانه‌تر و خودمانی‌تر است. تفاوت «ـ‌ین» با «ـ‌ید» در دیگر مثال‌ها نیز همین است. ۲) واژه‌های پایان‌یافته به همزه (مانند «مبدأ» و «جزء»): - مبدأم، مبدئی، مبدئه، مبدئیم، مبدئید/ مبدئین، مبدأن - جزئم، جزئی، جزئه، جزئیم، جزئید/ جزئین، جزئن ۳) واژه‌های پایان‌یافته به صدای e (های بیان حرکت): ساده‌م، ساده‌ای، ساده‌س، ساده‌ایم، ساده‌اید/ ساده‌این، ساده‌ن ۴) واژه‌های پایان‌یافته به صدای ey: راست‌پی‌ام، راست‌پی‌ای، راست‌پِیِه، راست‌پی‌ایم، راست‌پی‌اید/ راست‌پی‌این، راست‌پی‌ان ۵) واژه‌های پایان‌یافته به صدای i: - کُره‌ای‌ام، کره‌ای‌ای، کره‌ایه، کره‌ای‌ایم، کره‌ای‌اید/ کره‌ای‌این، کره‌ای‌ان - مانتویی‌ام، مانتویی‌ای، مانتوییه، مانتویی‌ایم، مانتویی‌اید/ مانتویی‌این، مانتویی‌ان - ناجی‌ام، ناجی‌ای، ناجیه، ناجی‌ایم، ناجی‌اید/ ناجی‌این، ناجی‌ان ۶) واژه‌های پایان‌یافته به صدای o: تواَم، تویی، توئه، توایم، (شما صاحبِ) مانتواید/ مانتواین*، تواَن ★ چون «تواید» و «تواین» بی‌معنی است، «مانتواید» و «مانتواین» آورده شد. ۷) واژه‌های پایان‌یافته به صدای ow: تیزرواَم، تیزرویی، تیزروئه، تیزروایم، تیزرواید/ تیزرواین، تیزرو‌اَن ۸) واژه‌های پایان‌یافته به صدای u: سخنگواَم، سخنگویی، سخنگوئه، سخنگوییم، سخنگویید/ سخنگویین، سخنگواَن ۹) واژه‌های پایان‌یافته به صدای â: دانام، دانایی، دانائه/ داناس، داناییم، دانایید/ دانایین، دانان/ دانائن ۱۰)‌ واژه‌های پایان‌یافته به «یٰ» (مانند «کبریٰ»): کبرام، کبرایی، کبرائه/ کبراس، کبراییم، کبرایید/ کبرایین، کبران/ کبرائن این را هم ببینید: شیوۀ نگارش فعل‌های ربطی در فارسی رسمی و غیرشکسته. #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

یک بار برای همیشه: املا و تلفظ فرانسوی: لئون تولستوی املا و تلفظ روسی: لِف تالستوی کدام ترجیح دارد؟ املا و تلفظ روسی. چرا؟ چون مطابق با ملیت نویسنده است. پس «لئون تالستوی»، که نیمی فرانسوی و نیمی روسی است، درست نیست. #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

«هکسره» چیست؟ اگر در خط به‌جای کسره «ـه/ ه» بنویسیم یا به‌جای «ـه/ ه» کسره بگذاریم، غلط است. به این غلط‌کاری «هکسره» می‌گوییم. برای نمونه، «ویژه‌نامۀ *نوجوانانه اربعین» غلط است، چون «نوجوانان» به «اربعین» اضافه شده‌است و «ـه» نمی‌خواهد. پس هرگاه واژه‌ای را به واژۀ دیگری اضافه کردیم، چیزی به پایان واژۀ اول (یا همان مضاف) اضافه نمی‌کنیم. همچنین در سه جا باید به‌جای صدای e، که کاربردی گفتاری و غیررسمی دارد، «ه» بنویسیم و اگر ننویسیم یا به‌جای آن کسره بگذاریم، غلط است (ستاره‌دارها غلط‌اند): - در پایانِ سو‌م‌شخصِ مفردِ حال و گذشتۀ التزامی: ببینه، نه *ببینِ؛ رفته باشه، نه رفته *باشِ. - در پایانِ مُسند به‌جای فعل ربطی «است»: این کتابه، نه این *کتابِ. - در پایانِ اسم برای معرفه کردن آن: بازم دختره اومد (یعنی آن دختری که برای مخاطب آشناست)، نه بازم *دخترِ اومد. #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

نکتۀ سوم: در مجموعه‌فرهنگ‌های سخن، به‌اشتباه واژۀ «پیشخان» در هر دو معنا آمده (۱. ورودی سرپوشیدۀ ساختمان و ۲. میز یا فضایی که از پشت آن به مشتری کالا یا خدمتی عرضه می‌شود) و «پیشخوان» نیز به «پیشخان» ارجاع داده شده‌است؛ درصورتی‌که هریک باید در مدخل جداگانه‌ای بیایند، زیرا دو واژه با معنا و کاربرد متفاوت‌اند. همچنین فرهنگستان زبان و ادب فارسی «پیشخان» را برای عبارت‌های front office و front desk تصویب کرده‌است که معادل درست آن «پیشخوان» است. #املا_رسم‌الخط #واژه‌شناسی سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

شکسته‌نویسی «را» در گفت‌وگوهای داستان با دو قاعده! #گفتاری‌نویسی #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com

قاعدۀ نوشتن نام‌های بیگانه در فارسی این را هم ببینید: شیوۀ نگارش اَعلام تاریخی و جغرافیایی. #املا_رسم‌الخط سید محمد بصام @Matnook_com www.matnook.com