🔰 مباحثه‌ای دربارۀ معنای واژۀ «رغائب» ▪️ به‌مناسبت فرارسیدنِ «لیلة الرغائب» 🔸 بنده: دربارۀ معنای «رغائب» به نظرم باید به این نکته توجه داشت که ظاهرا حتی اگه جمعِ «رغیبه» باشه هم باز نکتۀ آیة الله جوادی آملی صحیحه. یعنی فرمایش ایشون مبتنی بر این نیست که «رغائب» جمعِ «رغبت» است. بلکه نکتۀ ایشون ناظر به معنای ریشۀ «ر غ ب» است. یعنی حتی اگه «رغائب» رو جمعِ «رغیبه» بدونیم، باز در این کلمه معنای آرزو (با بار معنایی خاصش در زبان فارسی که معمولا برای امور تخیلی و توهمی و دور از دسترس به کار می‌ره) نیفتاده. بلکه در اون معنای میل و رغبت (که طبیعتا همراه با انجذاب و حرکت است) افتاده؛ و الشاهد علی ذلک سخن صاحب مفردات: «الرَّغِيبَةُ: العطاء الكثير، إمّا لكونه مَرْغُوباً فيه، فتكون مشتقّة من الرّغبة، و إمّا لسعته، فتكون مشتقّة من الرّغبة بالأصل‏.» به نظرم اصل فرمایش ایشون و نکتشون اینه. به عبارت دیگه ظاهرا آیة الله جوادی آملی می‌خوان بگن امشب شب آرزوکردن نیست؛ بلکه شب تنظیم میل‌ها و دوست‌داشتن‌هاست. پس اگر هم می‌گیم امشب شب آرزوکردنه، یعنی امشب باید آرزوها و خواسته‌هامون رو مطابق با حقائق و معنویات تنظیم کنیم. 🔹 دوست طلبه: بله؛ بنده بیشتر ناظر به این بودم که مفرد رغائب رغبت نیست، اون‌طور که از کلام حضرت آیة الله جوادی برمیاد. اما ناظر به فرمایشتون: اولا، رغیبة یعنی عطاء كثير. این‌که وجه تسمیه‌اش چی هست، دردی از ما دوا نمی‌کنه؛ چون وجه تسمیه، اطراد و انعکاس نداره. به بیان دیگه، به عطاء کثیر چون مورد رغبت بوده رغیبة گفتند. ولی این معناش این نیست که لیلة‌ الرغائب بشه شب رغبت‌ها یا شبی که متعلق به امور مورد رغبت هست. ثانیا، ذیل فرمایش ایشون با این سازگار هست که رغائب رو جمع رغبت بگیریم؛ این‌که مراتب رغبات افراد، به مرتبۀ معرفت اون‌ها بستگی داره. اگر گفتیم رغائب یعنی عطاهای کثیره، اون موقع این نکته که هرکس رغبتش به چه چیزی هست، ارتباطی به تسمیه این ماه نداره. توضیح آخرتون هم با این سازگاره که رغائب به معنای رغبت‌ها باشه؛ وگرنه اگه گفتیم رغائب یعنی بخشش‌های زیاد، لیلة الرغائب میشه شبی که خداوند در اون بخشش زیاد می‌کنه. چه ربطی به تنظیم گرایش‌های ما داره؟ 🔸 بنده: «الرغیبة» در لغت به «الامر المرغوب فیه» ترجمه شده و ظاهرا معنای اصلیِ «الرغیبة» همینه: «الرَّغِيْبَةُ: ما يُرْغَبُ فيه‏.» (تهذیب اللغة، ج14، ص201 ـ المحیط فی اللغة، ج5، ص75) «الرَّغيبة: الأمر المرغوب فيه‏.» (المحکم و المحیط الاعظم، ج5، ص516 ـ لسان العرب، ج1، ص423 ـ القاموس المحیط، ج1، ص98 ـ تاج العروس، ج2، ص28 ـ الافصاح، ج2، ص1342) «الرَّغِيبَةُ: العطاءُ الكثيرُ المَرغُوبُ فيه، و ما يُرْغَبُ فيه من كلِّ نفيسٍ.» (الطراز الاول، ج2، ص71) اگر هم به عطاء کثیر «رغیبه» میگن از اون بابه که «مرغوب فیه» بوده: «الرَّغيبة: العطاء الكثير الذي يُرغب في مثله‏.» (جمهرة اللغة، ج1، ص320) بنابراین مرغوب فیه بودن ظاهرا وجه تسمیه نیست؛ بلکه موضوع له «رغیبه» است. جایی از فرمایش آیة الله جوادی هم به نظرم ظهور در این‌که «رغائب» از جهت لغوی و طبق تحقیق لغوی، جمعِ «رغبت» است نداره. بلکه ظاهرا غرض ایشون ریشه‌یابی این کلمه و توجه‌دادن مخاطب به ریشۀ این کلمه و استفادۀ معرفتی از ریشۀ این کلمه است. کما این‌که دأب ایشون در موارد دیگه هم همینه و در خیلی از موارد، با ارجاع به ریشۀ لغت، درصدد تحلیل معرفتی واژگان هستن؛ مثل دو واژۀ «فقیر» و «نصیحت». 🔹 دوست طلبه: بله؛ البته خیلی‌ها هم به‌صورت مطلق رغیبة رو به عطای کثیر یا ثواب عظیم ترجمه کردند. برخی هم مثل ابن‌اثیر که گفتند «ما یرغب فیه» پشت‌بندش گفتند «من الثواب»؛ یعنی به ثواب عظیمی که مورد رغبت باشه. در مجموع به نظرم کلام راغب دقیق‌تر هست که مرغوب‌بودن رو تو وجه تسمیه برده، نه جزء معنايی. چون مشخصه که ثواب عظیم مورد رغبت هست و العطاء الكثير الغير المرغوب نداریم که به مرغوبش بگن رغیبه! این روش آیة الله جوادی رو هم در مثل نصیحت دیدم و خیلی هم برام قابل استفاده بود و نکته‌سنجی دقیقی هست. ولی نمیشه این رو تو همۀ مشتقات و استعمالاتش سرایت داد. مثلا به کلام از این جهت که نوعی جرح درِش هست، کلام گفتند؛ چون کلم به‌معنای جرحه. ولی مثلا نمیشه این معنای ریشه رو در مثلا کلام الله هم پیاده کرد! 🔸 بنده: علی ای حال چه «رغائب» جمعِ «رغیبه» باشه، چه جمعِ «رغبة»، مهم اینه که خدا به ما امشب توفیق توجه و دعا عنایت کنه و شما هم امشب ما رو دعا کنید. 😊😉 شبتون بخیر ... 🔹 دوست طلبه: بله؛ به هرحال امشب هم شب جمعه است و هم ماه رجب و مظانّ اجابت دعا. ملتمس دعای شما بوده‌ام و هستم. رزقنا الله الاجتهاد فی العمل، بحق اجدادکم الطاهرین. 🏷 #نوشتار #یادداشت #مباحثه #لیلة_الرغائب #لغت‌شناسی #ریشه‌یابی #تحلیل_لغوی #آیة_الله_جوادی_آملی 🆔 @Smh_Doaei