4⃣ماجرای هجرت حضرت معصومه(س) به قم و شهادت ایشان؟!👇 ✅طبق نقلی در سال ۲۰۰ ه.قمری در پى اصرار مأمون به سفر تبعيد گونه حضرت رضا(ع) از مدینه به خراسان، يك سال بعد، حضرت معصومه(س) به دعوت امام رضا(ع) و به شوق ديدار برادر به همراه کاروانی که عده اى از برادران و برادرزادگان در بین آنها بودند، به طرف خراسان حركت كردند. وقتی كاروان حضرت به شهر ساوه رسيد، عده‌اى از مخالفان و دشمنان اهل بيت(ع) راه را سدّ كردند و با همراهان حضرت معصومه(س) وارد جنگ شدند. در نتيجه تقريبا اكثر مردان كاروان به شهادت رسيدند و عده‌ای مجروح شدند و خود حضرت(س) نیز بیمار و رنجور گشت. وقتی حضرت معصومه(س) دیدند، ادامه مسیر به سمت خراسان، برای کاروان میسر نیست، ایشان قصد شهر قم کردند و از همراهان پرسیدند : چقدر راه است بين ساوه و قم؟ گفتند : ده فرسخ! سپس فرمود : 📋《احْمِلُونِي إِلَيْهَا! فَحَمَلُوهَا إِلَى قُمَّ!》 ♦️ مرا به قم ببريد! پس او را به قم بردند! 📋《لَمَّا وَصَلَ خَبَرُهَا إِلَى قُمَّ اسْتَقْبَلَهَا أَشْرَافُ قُمَّ وَ تَقَدَّمَهُمْ مُوسَى بْنُ الْخَزْرَجِ! فَلَمَّا وَصَلَ إِلَيْهَا أَخَذَ بِزِمَامِ نَاقَتِهَا وَ جَرَّهَا إِلَى مَنْزِلِهِ وَ كَانَتْ فِي دَارِهِ سَبْعَةَ عَشَرَ يَوْماً ثُمَّ تُوُفِّيَتْ》 ♦️وقتی این خبر به اهالی قم رسید، اشراف و بزرگان قم به نمایندگی موسی بن خزرج به استقبال حضرت فاطمه معصومه(س) رفتند. موسی پس از دیدار حضرت(س)، افسار ناقه ایشان را گرفت و به سمت قم و به منزل خویش آورد.(۱) در مورد شهادت حضرت معصومه(س) همانند سایر مسائل مربوط به ایشان اختلاف هست و مشهور قائل به عدم شهادت ایشان هستند. شاید بیماری حضرت(س) در اثر غم و اندوه از دست دادن اهل بیت خود و دیدن بدن‌های پاره پاره برادران و برادرزادگان خویش را که ۲۳ نفر بودند باشد که به شدت غمگین شدند و در اثر آن بیمار گشتند. اما مرحوم سید جعفر مرتضی عاملی مورخ نامی شیعه درباره علت وفات حضرت(س) می نویسد : 📋《فَيُقَالُ إِنَّهَا قَد دَسَّ إِلَيهَا السَمُّ فِي سَاوَةَ وَلِهَذَا لَم تَلبَث إِلَّا أَيَّامَاً قَلِيلَةََ وَ استُشهِدَت [بِقُم]》 ♦️گفته شده است که در حق حضرت(س) دسیسه کردند و او را در ساوه سمّ خوراندند و به خاطر همین از آن پس مدت زیادی در قید حیات نبودند و سپس در قم به شهادت رسیدند.(۲) طبق نقلی حضرت معصومه(س) هفده روز در قم اقامت کردند و سپس از دنیا رفتند.(۳) 📚منابع : ۱)بحارالانوار مجلسی، ج۵۷، ص۲۱۹ ۲)الحياة السياسية للامام الرضا(ع)، ص۴۲۸ ۳)تاریخ قم، حسن بن محمد قمی، ص۲۱۳ @TarikhEslam

5⃣تغسیل و تدفین ایشان؟! ✅در مورد تغسیل و تدفین حضرت معصومه(س) نقل شده است که؛ 📋《لَمَّا تُوُفِّيَتْ فَاطِمَةُ(س) وَ غُسِّلَتْ وَ كُفِّنَتْ حَمَلُوهَا إِلَى مَقْبَرَةِ بابلان وَ وَضَعُوهَا عَلَى سِرْدَابٍ حُفِرَ لَهَا فَاخْتَلَفَ آلُ سَعْدٍ فِي مَنْ يُنْزِلُهَا إِلَى السِّرْدَابِ ثُمَّ اتَّفَقُوا عَلَى خَادِمٍ لَهُمْ صَالِحٍ كَبِيرِ السِّنِّ يُقَالُ لَهُ قَادِرٌ فَلَمَّا بَعَثُوا إِلَيْهِ رَأَوْا رَاكِبَيْنِ مُقْبِلَيْنِ مِنْ جَانِبِ الرَّمْلَةِ وَ عَلَيْهِمَا لِثَامٌ فَلَمَّا قَرُبَا مِنَ الْجِنَازَةِ نَزَلَا وَ صَلَّيَا عَلَيْهَا ثُمَّ نَزَلَا السِّرْدَابَ وَ أَنْزَلَا الْجِنَازَةَ وَ دَفَنَاهَا فِيهِ ثُمَّ خَرَجَا وَ لَمْ يُكَلِّمَا أَحَداً وَ رَكِبَا وَ ذَهَبَا وَ لَمْ يَدْرِ أَحَدٌ مَنْ هُمَا》 ♦️وقتی حضرت فاطمه(س) وفات یافت بعد از غسل و تکفین او را به مقبره بابلان بردند و در کنار سردابی گذاشتند. آل سعد (اشعری) با یکدیگر اختلاف کردند در این باب چه کسی سزاوار است در سرداب رود و فاطمه(س) را بر زمین بگذارد و به خاک سپارد؟ سرانجام اتفاق کردند که سیدی پرهیزکار و پیرمردی پارسا که به نام قادر معروف بود وارد سرداب شود و آن گوهر پاک را دفن کند. وقتی به سراغ آن پیرمرد رفتند، در این هنگام از جانب ریگستان دو سوار که جلو دهان خود را بسته بودند به آن جا آمدند، و وقتی به جنازه حضرت فاطمه(س) رسیدند، از اسب پیاده شدند و بر او نماز گزارده و در سرداب رفتند و جسد مطهر او را دفن کردند و از سرداب خارج شدند و با کسی هم سخنی نگفتند و بر هیچ کس معلوم نشد که آن دو سوار چه کسانی بودند.(۱) در منابع تاریخی و روایی نوشته نشده که این دو نفر چه کسانی بودند، اما طبق سیره ائمه اطهار(ع) شاید این دو نفر وجود مقدس امام رضا(ع) و امام جواد(ع) باشند كه برای شركت در مراسم كفن و دفن حضرت معصومه(س) به اعجاز امامت از خراسان و مدینه به سرزمین قم آمدند.الله عالم 📚منبع : ۱)بحارالانوار مجلسی، ج۴۸، ص۲۹۰ @TarikhEslam

6⃣قداست قم قبل از ورود ایشان به قم! ✅قم از دیر باز حتی قبل از ورود حضرت معصومه(س) به این شهر، مرکز تشیع و مهد علمی علما و فقهای نامی شیعه بود و جایگاه عظیمی در میان مسلمانان داشت. اما با ورود حضرت معصومه(س) قم دارای جنبه مذهبی مخصوص شد و مرکز روحانیت شیعه قرار گرفت و عده‌ای از بزرگان علمای شیعه از آن جا برخاستند یا در آن اقامت کردند که امروزه به برکت این بانوی بزرگ، قم به یک مرکز بزرگ علمی، فرهنگی و پژوهشی دنیا تبدیل شده و صدها مدرسه علمی و مراکز تحقیقاتی و کتاب‌خانه‌های مجهز مشغول فعالیت‌های علمی و فرهنگی در حوزه اسلام و تشیع می‌باشد. 📜روایاتی چند در باب قم و فضیلت زیارت حصرت معصومه(س) : 👤امام صادق(ع) در طی روایتی فرمودند： 📋《اِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَكَّةُ و انَّ لِلّرَسُولِ(ص) حَرَماً وَ هُوَ الْمَدينةُ وَ اِنَّ لِاَميرِالْمُؤْمِنِين(ع) حَرَماً وَ هُوَ الْكُوفَةُ و اِنَّ لَنا حَرَماً وَ هُوَ بَلْدَةُ قُمَّ وَ سَتُدْفَنُ فِيهَا امْرَأَةٌ مِنْ أَوْلَادِي تُسَمَّى فَاطِمَةَ(س) فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ》 ♦️خدا را حرمی است و آن مكه است. رسول خدا(ص) را حرمی است و آن مدينه مي‌ باشد. برای امام علی(ع) حرمي است و آن كوفه است و براي ما اهل‌بيت(عليهم السلام) حرمی است و آن شهر قم است. و به زودی بانویی از فرزندان من در آن جا دفن می ‌شود، که نامش فاطمه(س) می ‌باشد. هر کس او را زیارت کند، بهشت برای او واجب است. راوی حدیث می گوید： 📋《وَ كَانَ هَذَا الْكَلَامُ مِنْهُ قَبْلَ أَنْ يُولَدَ الْكَاظِمُ(ع)!》 ♦️امام صادق(ع) این فرمایش را زمانی بیان فرمودند، که امام موسی کاظم(ع) هنوز به دنیا نیامده بود.(۱) 👤امام صادق(ع) در روایتی دیگر می‎فرماید : 📋《أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّهِ ثَمَانِیَهَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَهٌ مِنْهَا إِلَى قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَهٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَهُ بِنْتُ مُوسَى وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّهَ بِأَجْمَعِهِمْ》 ♦️آگاه باشید که بهشت هشت در دارد، سه تای آن به سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی(ع) در آنجا رحلت می‌کند که همه شیعیان ما با شفاعت او وارد بهشت می‌شوند.(۲) 👤امام ‌رضا(ع) به سعد اشعری فرمود： 📋《يَا سَعْدُ، عِنْدَكُمْ قَبْرٌ مِنَّا!》 ♦️ای سعد! از ما نزد شما قبری است! سعد گفت : 📋《فَدَتْكَ نَفْسِي تَقْصِدُ قَبْرَ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ(ع)؟》 ♦️پدر و مادرم به فدای تو باد! منظورتان فاطمه دختر موسی بن جعفر(ع) است؟ حضرت(ع) فرمود : 📋《نَعَمْ! مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّةُ》 ♦️بله! کسی که با معرفت و شناخت ایشان را زیارت کند، پاداشش بهشت است.(۳) و همچنین؛ 👤امام جواد(علیه السلام) فرمودند : 📋《مَنْ زارَ قَبْرَ عَمَّتی بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ》 ♦️کسی که قبر عمّه‌ ام [حضرت معصومه(س)] را در قم زیارت کند، بهشت برای او است.(۴) در زیارتنامه حضرت(س) می خوانیم : 📋《يا فاطِمَهُ(س)! اِشْفَعي لِي فِي الْجَنَّةِ، فَاِنَّ لَكِ عِنْدَ اللهِ شَأنَاً مِنَ الشَأنِ》 ♦️اي فاطمه معصومه(س)! در مورد رفتن به بهشت مرا شفاعت كن، چرا كه در پيشگاه خداوند متعال، دارای مقام و منزلتی بس ارجمند هستید.(۵) 👤حضرت رسول اکرم(ص) فرمود : 📋《لَمَّا اُسرِيَ بي اِلَّي السَّماءِ الرَّابِعَةِ نَظَرْتُ إلي قُبّةٍ مِنْ لُؤْلُؤٍ وَ لَها اَرْبَعةُ اَركانٍ وَ اَرْبَعَةُ اَبْوابٍ كَاَنّها مِن اِسْتَبْرَقِ اَخْضَرَ. قُلْتُ : يا جَبْرَِئِيلُ! مَا هذِهِ القُبَّةُ الَّتي لَمْ اَرَ فِي السَّماءِ الرَّابِعَةِ اَحْسَنَ مِنْها؟ فقال: حَبِيبي مُحَمَّدٌ(ص)! هذه صُورَةُ مِدينَةٍ يُقالَ لَها: قُمُّ!》 ♦️در آن شب كه مرا از اين كلبه غبري برگرفتند و بر گنبد خضرا بالا بردند، در آسمان چهارم، قبّه‌اي فروزان را ديدم از لؤلؤ، كه براي آن چهار پايه و چهار در بود و چون استبرق سبز مي‌درخشيد. به جبرئيل گفتم : اين قبّه كه زيباتر از آن در آسمان چهارم مشاهده نكردم، چيست؟ جبرئيل گفت : حبيب من محمد(ص)! اين صورت و تمثال شهري است كه به آن شهر قم گفته می شود.(۶) 👤امام کاظم(علیه السلام) فرمود : 📋《قُمُّ عُشُّ آلِ مُحَمَّدٍ(ص) و مَأوي شيعَتِهِمْ》 ♦️قم، آشيانه آل محمد(عليهم السلام) و پناهگاه شيعيان آنها است.(۷) 📚منابع : ۱)بحارالانوار مجلسی، ج۵۷، ص۲۱۷ ۲)بحارالانوار مجلسی، ج۵۷، ص۲۲۸ ۳)بحارالانوار مجلسی، ج۱۰۲، ص۲۶۶ ۴)کامل الزیارات ابن قولویه قمّی، ص۳۲۵ ۵)مفاتیح الجنان محدّث قمی، ص۴۵۳ ۶)بحارالانوار مجلسی، ج۶۰، ص۲۰۷ ۷)تاریخ قم، حسن بن محمد اشعری قمی، ص۹۹ @TarikhEslam

7⃣زیارت نامه ایشان! ✅علامه مجلسی در کتاب‌ بحارالانوار روایتی را از علی بن ابراهیم قمی و او از پدرش ابراهیم بن هاشم و او از سعد بن سعد اشعری قمی و او از امام رضا(ع) نقل می‌کند که؛ امام ‌رضا(ع) به سعد فرمود： 📋《يَا سَعْدُ، عِنْدَكُمْ قَبْرٌ مِنَّا!》 ♦️ای سعد! از ما نزد شما قبری است! سعد گفت : پدر و مادرم به فدای تو باد! منظورتان فاطمه دختر موسی بن جعفر(ع) است؟ حضرت(ع) فرمود : 📋《نَعَمْ! مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّةُ》 ♦️بله! کسی که با معرفت و شناخت ایشان را زیارت کند، پاداشش بهشت است. سپس در ادامه فرمود : هنگامی که به نزد قبر فاطمه معصومه(س) رفتی رو به قبله بايست؛ ۳۴ مرتبه الله اكبر، ۳۳ مرتبه سبحان الله، و ۳۳ مرتبه الحمد الله را بگو و سپس این زیارنامه را بخوان! 📜《اَلسَّلاَمُ عَلَى آدَمَ صَفْوَةِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَى نُوحٍ نَبِيِّ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَى إِبْرَاهِيمَ خَلِيلِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَى مُوسَى كَلِيمِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِيسَى رُوحِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا خَيْرَ خَلْقِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا صَفِيَّ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ خَاتَمَ اَلنَّبِيِّينَ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ وَصِيَّ رَسُولِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكِ يَا فَاطِمَةُ سَيِّدَةَ نِسَاءِ اَلْعَالَمِينَ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمَا يَا سِبْطَيْ نَبِيِّ اَلرَّحْمَةِ وَ سَيِّدَيْ شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّةِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا عَلِيَّ بْنَ اَلْحُسَيْنِ سَيِّدَ اَلْعَابِدِينَ وَ قُرَّةَ عَيْنِ اَلنَّاظِرِينَ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ بَاقِرَ اَلْعِلْمِ بَعْدَ اَلنَّبِيِّاَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقَ اَلْبَارَّ اَلْأَمِينَ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ اَلطَّاهِرَ اَلطُّهْرَ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا عَلِيَّ بْنَ مُوسَى اَلرِّضَا اَلْمُرْتَضَى اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ اَلتَّقِيَّ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا عَلِيَّ بْنَ مُحَمَّدٍ اَلنَّقِيَّ اَلنَّاصِحَ اَلْأَمِينَ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا حَسَنَ بْنَ عَلِيٍّ اَلسَّلاَمُ عَلَى اَلْوَصِيِّ مِنْ بَعْدِهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى نُورِكَ وَ سِرَاجِكَ وَ وَلِيِّ وَلِيِّكَ وَ وَصِيِّ وَصِيِّكَ وَ حُجَّتِكَ عَلَى خَلْقِكَ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ فَاطِمَةَ وَ خَدِيجَةَ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَيْنِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ وَلِيِّ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكِ يَا أُخْتَ وَلِيِّ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكِ يَا عَمَّةَ وَلِيِّ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ رَحْمَةُ اَللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكِ عَرَّفَ اَللَّهُ بَيْنَنَا وَ بَيْنَكُمْ فِي اَلْجَنَّةِ وَ حَشَرَنَا فِي زُمْرَتِكُمْ وَ أَوْرَدَنَا حَوْضَ نَبِيِّكُمْ وَ سَقَانَا بِكَأْسِ جَدِّكُمْ مِنْ يَدِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْكُمْ أَسْأَلُ اَللَّهَ أَنْ يُرِيَنَا فِيكُمُ اَلسُّرُورَ وَ اَلْفَرَجَ وَ أَنْ يَجْمَعَنَا وَ إِيَّاكُمْ فِي زُمْرَةِ جَدِّكُمْ مُحَمَّدٍ ص وَ أَنْ لاَ يَسْلُبَنَا مَعْرِفَتَكُمْ إِنَّهُ وَلِيٌّ قَدِيرٌ أَتَقَرَّبُ إِلَى اَللَّهِ بِحُبِّكُمْ وَ اَلْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِكُمْ وَ اَلتَّسْلِيمِ إِلَى اَللَّهِ رَاضِياً بِهِ غَيْرَ مُنْكِرٍ وَ لاَ مُسْتَكْبِرٍ وَ عَلَى يَقِينِ مَا أَتَى بِهِ مُحَمَّدٌ وَ بِهِ رَاضٍ نَطْلُبُ بِذَلِكَ وَجْهَكَ يَا سَيِّدِي اَللَّهُمَّ وَ رِضَاكَ وَ اَلدَّارَ اَلْآخِرَةَ يَا فَاطِمَةُ اِشْفَعِي لِي فِي اَلْجَنَّةِ فَإِنَّ لَكِ عِنْدَ اَللَّهِ شَأْناً مِنَ اَلشَّأْنِ اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ أَنْ تَخْتِمَ لِي بِالسَّعَادَةِ فَلاَ تَسْلُبَ مِنِّي مَا أَنَا فِيهِ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِيِّ اَلْعَظِيمِ اَللَّهُمَّ اِسْتَجِبْ لَنَا وَ تَقَبَّلْهُ بِكَرَمِكَ وَ عِزَّتِكَ وَ بِرَحْمَتِكَ وَ عَافِيَتِكَ وَ صَلَّى اَللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِينَ وَ سَلَّمَ تَسْلِيماً يَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِينَ》 البته علامه مجلسی در کتاب تحفة الزائر پس از ذکر این زیارتنامه می نویسد : محتمل است که زیارت از تتمّه حدیث نباشد و از تألیف علماء بوده باشد.(۲) 📚منابع : ۱)بحار الانوار مجلسی، ج۹۹، ص۲۶۶ ۲)تحفة الزائر مجلسی، ص۶۶۶ @TarikhEslam

🎙 بیانات #مقام_معظم_رهبری درباره #حضرت_معصومه_سلام_الله_علیها : «این بانوی بزرگوار، این دختر جوانِ تربیت‌شده‌ی دامان اهل‌بیت پیغمبر، با حرکت خود در جمع یاران و اصحاب و دوستان ائمه(علیهم‌السّلام) و عبور از شهرهای مختلف و پاشیدن بذر معرفت و ولایت در طول مسیر در میان مردم و بعد رسیدن به این منطقه و فرود آمدن در قم، موجب شده است که این شهر به عنوان پایگاه اصلی معارف اهل‌بیت(علیهم‌السّلام) در آن دوره‌ی ظلمانی و تاریکِ حکومت جباران بدرخشد و پایگاهی بشود که انوار علم و انوار معارف اهل‌بیت(علیهم السلام) را به سراسر دنیای اسلام از شرق و غرب منتقل کند.» 🎙بیانات ایشان در جمع مردم قم، ۱۳۸۹/۷/۲۹ @TarikhEslam

#سخن_استاد 🎙شرح جریان ورود #حضرت_معصومه_سلام_الله_علیها به شهر «قم» در بیان #استاد_رجبی_دوانی :👇 @TarikhEslam

🎙👤🎙👤🎙👤🎙👤🎙 @TarikhEslam

#سخن_استاد 🎙بیانات #استاد_عابدی درباره مقام علمی و عبادی #حضرت_معصومه_سلام_الله_علیها @TarikhEslam

📷عکس قدیمی از حرم #حضرت_معصومه_سلام_الله_علیها @TarikhEslam

📷تصویر دیگری از شهر مقدس قم در ۱۸۰ سال پیش! 🔺تابلوی بالا، نمایی از قم قدیم را نشان می‌دهد که حرم #حضرت_معصومه_سلام_الله_علیها و رودخانه مشهور قم در آن دیده می‌شود. امروز بخشی از رودخانه آن تبدیل به خیابان شده است. 📚منبع : سفرنامه پاسکال کوست، خاورشناس فرانسوی که سال ۱۲۲۰ ه.ش به ایران و قم آمده است. @TarikhEslam

📷تصویر دیگری از شهر مقدس قم؛ ۱۳۰ سال قبل دورنمای شمال شهر، میدان آستانه و قبرستان شیخان از بالای حرم #حضرت_معصومه_سلام_الله_علیها سال ۱۲۷۰ شمسی @TarikhEslam

📷عکس تاریخی از خادمین حرم #حضرت_معصومه_سلام_الله_علیها @TarikhEslam

📚✍📚✍📚✍📚✍📚✍📚 4️⃣1️⃣ #معرفی_کتاب :📚 کتاب «یادگار عصمت» شرح تفصیلی از زندگانی و داستان هجرت حضرت معصومه(س) از مدینه به قم؛ اثر صفر فلاحی✍📚👇 #حضرت_معصومه_سلام_الله_علیها @TarikhEslam

📚✍📚✍📚✍📚✍📚 کتاب «یادگار عصمت» @TarikhEslam

📆بیست و ششم ماه ربیع الاول سال ۴۱ هجری قمری صلح #امام_حسن_علیه_السلام با معاویه!👇 #وقایع_ماه_ربیع_الاول @TarikhEslam