💠 دوری ازعلم غیر نافع 🔹 در دعاها، در نماز و در تعقیبات نماز به ما گفتند بگویید: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِكَ مِنْ نَفْسٍ لَا تَشْبَع وَ قَلْبٍ لَا یخْشَعُ وَ عِلْمٍ لَا ینْفَعُ»؛[1] خدایا آن علمی كه به درد نمی‌ خورد من از آن علم به تو پناه می برم؛ اینها در دستورات دینی ماست! یا در نماز یا در قنوت یا در تعقیبات است. علمی كه نافع نیست، بعضی از آنها مقدارش مشخص است؛ مثل علوم محرّم, سِحر، شعبده و جادو و مانند اینها. بعضی از علوم است كه طبعاً و ذاتاً نافع است ولی شخصِ عالم از آن بهره نمی ‌برد؛ مثل همین فقه، اصول و تفسیر و این علوم که علوم نافعی است؛ ولی به حال این شخص نافع نیست، برای اینکه متأسفانه او بهره نمی ‌برد، اینها مشخص است. اما علم نافع دیگر كه در بخش ‌های سوم قرار دارد، علومی كه ما گاهی در حوزه و قسمت مهمّی در دانشگاه ‌ها یاد می ‌گیریم یا یاد می دهیم كه فقط می‌ خواهیم بچه‌ های ما پشت میز بنشینند و اگر میز نباشد به درد جامعه نمی ‌خورند، نه کشاورزی، نه دامداری، نه صنعت، اهل تولید و كار نیستند فقط اهل میز هستند! این علم, علم نافع نیست «أَعُوذُ بِكَ مِنْ عِلْمٍ لَا ینْفَع‏». 🔹 دانشگاه ‌های ما باید طرزی این عزیزان را تربیت كنند كه اینها وقتی فارغ‌ التحصیل شدند، تولید و اشتغال دم دست آنها باشد، پشت میز نشستن, علم نافع نیست. این دعاها و تعقیبات هر كدام از اینها مدرسه است. فرمود: ﴿اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما یحْییكُمْ﴾[2] 🔹 وجود مبارك پیغمبر با آن مقام، دست كارگر را بوسید,[3] كدام كارگر؟ كارگری كه برای خودش تولید می ‌كرد. همه فقهای ما مستحضرند كه مزدوری در اسلام مكروه است.[4] دین كه نمی‌ خواهد شكم مردم را با اطعام سیر كند، دین می ‌خواهد مردم را با اكرام تأمین كند. این اطعام برای كفّارات و امثال آن است. اگر خدای سبحان انسان را به عنوان كریم معرفی كرد: ﴿لَقَدْ كَرَّمْنا بَنی‏ آدَمَ﴾[5] همین دین می ‌گوید مزدوری مكروه است؛ منتها اینكه می ‌گوییم مكروه است با احتیاط می ‌گوییم, چون روایات در حدّ تحریم است؛ منتها حمل بر تنزیه كردند كه كسی حق ندارد جامعه را با مزدوری اداره كند، چون كرامت افراد محفوظ نیست. ما متأسفانه به این حدّ هم نرسیدیم که با مزدوری جامعه را اداره کنیم. حضرت دست آن کارگر را بوسید که برای خود تولید داشت و برای خود اشتغال داشت. علمی که به درد جامعه نخورد به ما گفتند به خدا پناه ببرید: «أَعُوذُ بِكَ مِنْ عِلْمٍ لَا ینْفَع‏». [1]. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج‏1، ص75. [2]. سوره انفال، آیه24. [3]. اسد الغابه، ج2، ص269. [4]. وسائل الشیعة، ج19، ص103. [5]. سوره إسراء، آیه70. #علم_نافع #پشت_میز_نشینی #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1396/04/15 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 حیات طیّبه 🔹 از وجود مبارك حضرت امیر سؤال كردند، #حیات_طیبه چیست؟ فرمود: «هِی الْقَنَاعَة»،[1] انسان قانع، راحت زندگی می‌كند، از اینها راستگوتر كیست؟! فرمود حیات طیبه، حیات قناعت است، #ساده_زیستن حیات طیبه است. بقیه وقت را انسان صرف علوم الهی بكند. 🔹 در بهترین فرصت‌ ها كه فرصت ‌های سَحَر است، مخصوصاً #سحرهای_ماه_مبارك_رمضان، از ذات أقدس الهی ما علم طلب می ‌كنیم؛ منتها یك وقت است انسان علم دقیق تهیه می ‌كند، می‌ خواهد علم را بفهمد؛ گاهی به ما در دعا می ‌گویند #علم_نافع را بخواهید، گاهی می ‌گویند، علمی كه نافع نیست از آن به خدا پناه ببرید، گاهی می‌ گویند علم نافذ طلب کنید: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ مِنْ عِلْمِكَ بِأَنْفَذِه‏»![2] آن علمی که در انسان نفوذ نکند و عمل نگذارد، علم نافذ نیست، اینها آن پیچیدگی‌های علم را گفتند خود بشر به دنبال آنهاست، تشنه است، به هر حال علمی كه به عمل برسد، در جان آدم نفوذ كند، آن علم، #علم_نافع است: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ مِنْ عِلْمِكَ بِأَنْفَذِهِ وَ كُلُّ عِلْمِكَ نَافِذ»؛ علم خدا نافذ است، ممكن نیست خدا چیزی كه داشته علم بداند، بر خلاف آن عمل كند! ما چنین علمی را از خدای سبحان به وسیله #قرآ‌ن_و_عترت می‌ خواهیم. [1]. نهج البلاغة (للصبحی صالح)، حكمت229. [2]. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج‏2، ص761. #دعای_سحر #وظیفه_خلیفه_الهی #متخلق_به_اخلاق_الهی #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 سخنرانی عمومی تاریخ: 1395/09/27 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 علم الادیان 🔹 امروز هم که 25 ذی‌قعده است «#دحو_‌الارض است از پُر برکت ‌ترین روزهای ایام سال است و شاید بعضی از شما حوزویان و دانشگاهیان هم صائم باشید که این روزه برای همه شما ـ ان‌ شاء ‌الله ـ پُر برکت باشد! 🔹 آنچه در جمع شما عزیزانی که به رشته‌ های متنوع علوم اشتغال دارید و قابل طرح است این است که گرچه علوم را گاهی به صورت تجریدی و تجربی از یک سو و تجربی و ریاضی و انسانی و مانند آن از سوی دیگر و به «علم الابدان و علم الادیان» تقسیم کردند از سوی سوم; ولی جامع همه آنها #هدفمند بودن علم و عالم است که همه ما را می‌تواند در کنار هم جمع بکند یعنی حوزه و دانشگاه را آن هدفمند بودن می ‌تواند جمع بکند. 🔹 حدیث معروفی از وجود مبارک پیامبر اسلام (علیه و علی آله آلاف التحیة و الثناء) رسیده است که «الْعِلْمُ عِلْمَانِ عِلْمُ الْأَدْیانِ وَ عِلْمُ الْأَبْدَان‏»[1] علم دو قسم است: بعضی از علوم مربوط به بدن انسان‌هاست; نظیر طبّ و سایر علوم وابسته به آن، برخی از علوم مربوط به دین است نه بدن، نظیر فقه و تفسیر و کلام و امثال اینها، اما بزرگان اهل معرفت همین حدیث را به سبک دیگر معنا می‌کنند، آنها علم را با موضوع ارزیابی نمی ‌کنند، علم را با هدف ارزیابی می ‌کنند، آنها می ‌گویند اینکه حضرت فرمود: «الْعِلْمُ عِلْمَانِ عِلْمُ الْأَدْیانِ وَ عِلْمُ الْأَبْدَان‏» منظور علم بدن طب نیست و منظور علم دین تفسیر و فقه نیست. آن کسی که فقه و تفسیر می‌ خواند و می ‌نویسد برای اینکه به دنیا برسد او #علم_الابدان دارد، آن طبیبی که می ‌کوشد مشکل جامعه را حل کند او #علم_الأدیان دارد، این نگاه کجا، آن نگاه کجا! همین حدیث است، همین جمله است، کسی درس فقه می‌ خواند برای #فقه_فروشی, تفسیر می‌خواند برای #تفسیر_فروشی, این «علم الابدان» دارد. یک وقت است نه، درس علم طب خوانده که مشکلات جبهه را حل کند، مجروحان جبهه را درمان کند او «علم الادیان» دارد، پس همین حدیث، همین جمله وقتی به دست یک انسان #سطحی_‌نگر بدهید می‌ گوید این علم به ‌لحاظ موضوع تقسیم می ‌شود موضوع یا بدن یا دین است وقتی به دست یک اهل حقیقت دادید می ‌بینید این علم این حدیث را برابر #هدف باید تقسیم کرد نه برابر موضوع، اگر هدف #نشر_معارف_الهی باشد، #خدمت_به_جامعه باشد، علم دین است. اگر هدف تأمین معیشت خود باشد و کیف و جیب خودش باشد علم بدن است، پس «الْعِلْمُ عِلْمَانِ عِلْمُ الْأَدْیانِ وَ عِلْمُ الْأَبْدَان‏» اگر منظور علم ادیان #هدفمند بودن است این می‌تواند همه ما را جمع بکند؛ یعنی موضوع و محمول معیار نیست, #هدفمند_بودن است; ممکن است کسی ادبیات بخواند و غرض آن این باشد که قرآن را بهتر بفهمد و بهتر معنا کند, یک وقت است طب می ‌خواند یا داروسازی می‌ خواند که به جامعه انسانی و اسلامی خدمت بکند, یک وقت است فقه و اصول می ‌خواند که به جامعه اسلامی و الهی خدمت بکند, همه اینها دارای #علم_الادیان هستند و این می ‌تواند حوزه و دانشگاه را با هم جمع بکند. [1]. كنز الفوائد، (کراجکی), ج‏2، ص107؛ بحار الأنوار (ط ـ بیروت)، ج‏1، ص220. #روز_دحو_الارض #علم_نافع #خدمت_به_جامعه #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1386/09/15 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 علم دینی 🔹 دین فراگرفتن #علم_نافع را واجب کرده است؛ یعنی تعلیم واجب است، تعلُّم واجب است، عمل به آنها که سودمندند، واجب است و مانند آن؛ اما جوهره علم، گوهر علم، دینی است یا نه؟ این در منظر دوم باید بحث شود. 🔹 در منظر دوم مستحضر هستید یکی از بحث ‌های دامنه ‌دار علم، آن است که #تمایز_علوم به چیست؟ علم یک سلسله مجموعه مسایل متناسخ و متناسبی است که در یک جا جمع ‌آوری می ‌شود. از نظر فلسفی چون وحدتش وحدت اعتباری است نه حقیقی، وجودش وجود اعتباری است، هر گونه بحثی درباره علم می ‌شود، از منظر اعتبار است، چون #وجود_مساوق_با_وحدت است، چیزی که واحد حقیقی نیست، وجود حقیقی ندارد. علم مجموعه مسایل است، اگر هزار مسئله در یک جا جمع شود، این می ‌شود علم خاص. این هزار مسئله است هزار موضوع است، هزار محمول است، هزار ربط است، اینها وجود واحد و جدایی ندارند تا بحث بشود به اینکه این تمایزش به چیست؟ ولی وحدتش وحدت اعتباری است و اعتبارات هم چون به یک سلسله حقایق وابسته ‌اند، سهمی از حقیقت می ‌برند. علم مجموعه مسایل متناسخ و متناسب است. 🔹 #تمایز_علوم به تمایز موضوعات است. اگر علمی موضوع آن خدا، اسم خدا، وصف خدا، فعل خدا، قول خدا، اثر خدا باشد، این علم حتماً دینی است. اگر کسی درباره خود خدا بحث کند، أسمای خدا، اوصاف خدا، افعال خدا، اقوال خدا، آثار خدا بحث کند، این یقیناً دینی است. اگر در #حوزه_ها تفسیر قرآن علم دینی است، برای اینکه از اقوال خدا بحث می‌ شود، اگر در حوزه‌ ها فقه علم دینی است، برای اینکه از احکام خدا بحث می ‌شود، فقیه بحث می‌ کند که خدا چنین حکمی کرد، مفسّر بحث می‌ کند که خدا #چنین_گفته است، یک زمین ‌شناس، یک دریا شناس، یک فضاشناس، یک هواشناس، یک ستاره‌ شناس، یک سپهرشناسی، یک جهان ‌بین می ‌گوید خدا #چنین_کرد. بحث درباره زمین و آسمان، بحث درباره فضا و هوا، بحث درباره انسان و غیر انسان، بحث درباره معدن‌ ها، چشمه ‌ها، زمین ‌ها، کوه‌ ها، همه بحث در #فعل_خداست. بحث در فعل خدا ممکن نیست دینی نباشد. 🔹 #معیار دینی بودن علم، #موضوع آن علم است، نه معلم آن علم، نه متعلِّم آن علم. قبول و نکول معلم، سهمی ندارد. پذیرش و انکار متعلِّم اثری ندارد. موضوع علم اگر #فعل_خدا بود، یقیناً آن علم دینی است. به همان دلیل که اگر موضوع علم #قول_خدا بود، یقیناً آن علم دینی است. #علم_دینی #قول_و_فعل_خدا #معیار_علم_دینی #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 پیام به مراسم تجلیل از دانش آموختگان دانشکده اهل بیت اصفهان تاریخ: 1396/09/22 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 علم نافع 🔹به ما دستور دادند چه در نماز چه بعد از نماز از ذات اقدس الهی #علم_نافع طلب بکنیم: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ عِلْماً نَافِعاً». #علم_نافع گاهی به لحاظ معلوم است، گاهی به لحاظ اثرگذاری خود علم. گاهی انسان چیزهایی را یاد می ‌گیرد که فقط اطلاع است، نه علم؛ موضوعی داشته باشد، محمولی داشته باشد، نسبتی داشته باشد، کارآیی داشته باشد نیست. این همان است که مرحوم کلینی نقل کرد که وجود مبارک حضرت وقتی وارد محفلی شد دید عده ‌ای دور کسی جمع شدند، حضرت فرمود چه خبر است؟ گفتند این علامه است، فرمود علم او چیست؟ گفتند این نسّابه است؛ این وقایع ایام جاهلیت را می‌ داند قبایل را می ‌شناسد، حضرت فرمود: «ذَاكَ عِلْمٌ لَا یضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَ لَا ینْفَعُ مَنْ عَلِمَه‏». پس گاهی نافع بودن علم به لحاظ معلوم است؛ سِحر و شعبده و جادو و این گونه از علوم، علوم نافع نیست. 🔹 بخش دیگر علمی است نافع ولی در اثر اینکه جهالت، فرمانروای درون است، این علم را به منزله حاکم معزول قرار می‌ دهد. این علم دارد، فقط در گوشه ذهن او بایگانی شده است، لذا به ما گفتند بگویید: «أَعُوذُ بِكَ مِنْ عِلْمٍ لَا ینْفَعُ». #علم_غیر_نافع یا در اثر آن است که معلومش سودآور نیست یا در اثر این است که خود علم کارآیی ندارد. اما #علم_الهی هر دو کمال را دارد؛ یعنی هم معلوم آن سودآور است و هم خود علم کارآیی دارد، لذا ما علمی را می‌خواهیم که #علم_الهی باشد؛ این علم یقیناً #با_عمل_همراه_است. #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1395/09/25 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠

 ملکوتِ علم

🔸 هر چه كه در جهان واقعیت دارد و فعل خداست، علم است و نور است، چون چراغ است. حالا گاهی عالِم كه این چراغ در دست اوست، این چراغ را به دست می ‌گیرد كه راه دیگران را ببندد و مردم را به چاه هدایت كند که این می ‌شود #علم_غیر_نافع و یك وقت است كه این چراغ در دست اوست که خودش این راه را ببیند و نه بیراهه برود نه راه كسی را ببندد، این می ‌شود #علم_نافع. 🔸 علم از آن جهت كه علم است یعنی علم به واقعیت و حقیقتِ خارج، یقیناً حق است، یقیناً نور است و دینی است، البته عالِم، گاهی كافر است گاهی غیر كافر. اگر كسی كافر باشد و قرآن شناسی را رشته خود قرار بدهد، چه اینكه كم نیستند از كفّاری كه در خارج از حوزه اسلامی به سر می ‌برند و درباره قرآن مطالعاتی دارند و قرآن پژوه هستند، علم اینها دینی است، گرچه اینها كافرند، زیرا اینها دارند قول خدا را بررسی می ‌كنند. چون اینها معتقد نیستند، پس اینجا عاِلم، كافر است؛ ولی علم، #علم_دینی است. علم غیر دینی فرض ندارد؛ یعنی انسان بخواهد فعل خدا را بررسی كند، این یقیناً دینی است، حالا خودش یا معتقد است که می‌ شود مسلمان یا معتقد نیست که می ‌شود كافر. #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی #جام_معرفت 📚 سوره مبارکه زمر جلسه 15 تاریخ: 1393/07/27 🌐 http://news.esra.ir 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠

معرفت برین

▫️ وجود مبارك امام باقر (سلام الله علیه) فرمود: «لا مَعرِفَةَ كَمَعرِفَتِكَ بِنَفسِك». ما بالأخره هر رشته ‌ای از رشته ‌های حوزوی یا دانشگاهی را كه داشته باشیم، این رشته یا جزء علوم انسانی است یا اگر جزء علوم انسانی نیست و جزء علوم تجربی است، كاربردش در حوزه انسانیت است. حالا بر فرض كسی دامداری خوانده، كشاورزی خوانده، سپهرشناسی خوانده، دریاشناسی خوانده، معدن شناسی خوانده، بالأخره كاربردش در حوزه انسانیت است؛ خب اگر این انسان #خودش را نشناسد #دیگری را نشناسد #جامعه را نشناسد، كاربردش كاربرد خوبی در نمی ‌آید و این علم، #علم_نافع نیست. آنچه الآن غرب به آن مبتلاست همین است؛ آنها دانش را برای هوس می‌ خواهند نه برای عقل! فرمود: «لا مَعرِفَةَ كَمَعرِفَتِكَ بِنَفسِك». ▫️ ما هیچ چاره‌ای نداریم مگر اینكه خودمان را بشناسیم که از كجا آمدیم به كجا می‌رویم چه برایمان خوب است و چه برایمان بد است، قهراً در فراگیری علم هم تلاش و كوشش می‌ كنیم و آنچه یاد گرفتیم را هم درست مصرف می ‌كنیم؛ این می‌ شود #علم_نافع. #سالروز_شهادت_امام_باقر_علیه_السلام #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی #جام_معرفت 📚 سخنرانی عمومی تاریخ: 1384/10/17 🌐 https://esra.ir 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠

   معرفت برین

🔸 یکی از بیانات نورانی امام باقر (سلام الله علیه) این است كه «لَا مَعْرِفَةَ كَمَعْرِفَتِكَ‏ بِنَفْسِكَ». برای علم، بركات فراوانی است، #علم_نافع هم اقسامی دارد؛ بهترین و مهم ترین قسم از اقسام علم نافع، #معرفت_نفس است, زیرا علوم دیگر فقط یك جهت را تأمین می ‌كنند جهت نظر را تأمین می‌ كنند؛ 1️⃣ اما #معرفت_نفس كه انسان خود را بشناسد، هم آن بخش دانشی و عقل نظری را می‌ شناسد كه چه می ‌داند و چه نمی ‌داند و هم آن بخش ارزشی و منشی و روشی خودش را می‌ بیند كه چه كار كرد و چه كار نكرد. این فرد، معرفت جامعی دارد، (هذا اولاً). 2️⃣ و این معرفتین او هم به علم شهودی است نه به علم حصولی، (ثانیاً). یك وقت است كسی هم بود و نبود را می ‌داند هم باید و نباید را می ‌داند و در این زمینه كتاب ها هم نوشته ولی همه اش به علم حصولی است؛ 3️⃣ اما اگر كسی درون خود را درون كاوی كرده و خودش را شناخته و بررسی كرده، این هم آن بخش های حكمت نظری و بود و نبود را با علم شهودی می ‌داند و هم آن باید و نباید اخلاقی را با علم شهودی می‌ داند (این هم ثالثاً). #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی #جام_معرفت 📚 درس خارج فقه خیارات 422 تاریخ: 1391/09/29 🌐 https://esra.ir 🆔 @a_javadiamoli_esra