#گزارش 🖊به گزارش ایکنا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی حج، وبینار تخصصی امام خمینی (ره)؛ مجدد دین و مذهب در عصر کنونی، با سخنرانی اندیشمندانی از ایران، لبنان، ترکیه، کنیا، ارژانتین و ... روز چهارشنبه ۱۲ خردادماه از ساعت ۱۶ تا ۱۹ در رواق دارالرحمه حرم مطهر رضوی برگزار می‌شود. 🟣در این وبینار حجت‌الاسلام سیدعبدالفتاح نواب، نماینده ولی فقیه در حج و زیارت، علامه مرتضی مرتضی، فعال بین‌الملل از کنیا، سهیل ا‌سعد، فعال بین‌الملل از آرژانتین، آیت‌الله اختری، رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت، شیخ سنوسی جانشین شیخ زکزاکی از نیجریه، ماهر حمود رئیس شورای علمای مقاومت از لبنان سخنرانی خواهند کرد. 🟣همچنین کلشی‌نژاد، امام جمعه اهل سنت از ارومیه، حسین اکبری، جانشین دبیر کل بیداری اسلامی، عباس خامه‌یار، رایزن فرهنگی ایران در لبنان، زهره اخوان مقدم، استادیار دانشکده علوم قرآنی تهران، قدیر آکاراس مدیر موسسه الکوثر از ترکیه، غلامعلی اباذر مدیر مؤسسه الهدی از تایلند، حجت‌الاسلام حجت گنابادی‌نژاد، سیدفادی السید رئیس امت واحده لبنان، صالح، مدیر دفتر نمایندگی جامعه المصطفی در خراسان و سیدجواد وحیدی از افغانستان در این همایش سخنرانی خواهند کرد. 🟣همچنین، این وبینار از شبکه اینترنتی عبرات به نشانی abarat.tv، صفحات عربی آستان قدس و شبکه اینترنتی رضوی تی وی پخش می‌شود. 11خرداد 1400 https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹

#مقاله تحلیل پیشنهاد ساخت «بنا» و «مسجد» براصحاب کهف از دیدگاه فریقین نویسندگان: زهره اخوان مقدم؛ مجیدزیدی جودکی #سوره‌کهف #مسجد #سیاق #وهابیت #ساختن‌قبور #زیارت #مطالعه‌تطبیقی https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌻🌻🌻🌻

#چکیده‌مقاله https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌻🌻🌻🌻

#گزارش 🖋به گزارش ایکنا، در سال‌های اخیر قرآن‌پژوهی وارد مرحله جدیدی شده و برخی از محققان این حوزه در کنار استفاده از دانش‌های سنتی به دانش‌ها و روش‌های نوین روی آورده‌اند که این شیوه مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن نامیده می‌شود. به منظور آشنایی بیشتر با چیستی این سنخ از مطالعات و همچنین فرایندها، ضرورت‌ها و آسیب‌های آن با زهره اخوان‌مقدم، دانشیار دانشگاه علوم قرآنی تهران، به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید؛ ♦️ایکنا ـ ضمن تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید، ابتدا درباره چیستی مطالعات میان‌رشته‌ای توضیح دهید. ♦️در همه کارها جزءنگری موجب می‌شود که از نگرش باز، احاطه‌ای و همه‌جانبه جلوگیری شود؛ مثلاً می‌خواهید خانه بخرید و اگر فقط داخل یک سالن یا اتاق این خانه بروید، نمی‌توانید تمام محاسن و معایب آن خانه را در نظر بگیرید و راهکار این است که باید یک دید کل‌نگر داشته باشید و از بالا نگاه کنید. نگاه کل‌نگر قد آدم‌ها را بلند می‌کند؛ یعنی فهم، آشنایی و آگاهی آنها را بالا می‌برد. ♦️در حوزه فقه، می‌گوییم مجتهدی اعلم است که همه قرائن را ببیند و همه آیات و روایات را مورد توجه قرار دهد و با دیدن چند روایت تصمیم نگیرد و بگوید نظر دین همین است، بلکه باید تمام جوانب امر را در نظر بگیرد، چراکه شاید در یک روایت دیگر، قرینه دیگری را ببیند و در آن صورت فتوایش نیز تغییر کند. در حوزه تفسیر قرآن نیز این مطرح است و وقتی یک آیه را دیدیم، نباید بگوییم تفسیرش همین است و با دیدن یک روایت ذیل آیه نباید گفت تفسیر آیه همین است، بلکه باید تمام روایات و آیات را دید و بعد با یک نگاه کل‌نگر گفت که تفسیر آیه چیست. ♦️بر این اساس، توجه به همه قرائن از قدیم مطرح بوده است. برای نمونه، وقتی شیخ طوسی می‌خواست یک رأی تفسیری بدهد، به قرائن توجه می‌کرد و در فهم یک حدیث نیز این‌طور بوده و به قرائن توجه می‌کرد؛ لذا صحیح قدمایی با صحیح متأخرین متفاوت است. متأخرین ملاک را روی سند گذاشته‌اند، اما متقدمان می‌گفتند صحت، اعتبار و مقبولیت حدیث ناظر به سند و متن است؛ چون یک‌وقت ممکن است قرینه‌ای پیدا و موجب شود که نظر ما به آن حدیث تغییر کند. پس توجه به قرائن از قدیم وجود داشته است. ♦️اسم فعلی مطالعات همه‌جانبه‌ای که از آن سخن گفتم را مطالعات میان‌رشته‌ای گذاشته‌اند و باید توجه کنیم که این نوع مطالعات در یونان هم ریشه دارد و آنها می‌فهمیدند هرچیزی باید با لحاظ مسائل دیگر فهمیده شود. برای نمونه، اگر کسی نزد طبیب می‌رفت و اظهار می‌کرد که دلش درد می‌کند، آن طبیب یا حکیم فقط به موضعی که احساس درد در آنجا بود، توجه نمی‌کرد، بلکه خون و ... را هم ارزیابی می‌‌کرد. بنابراین به‌تمام زوایا توجه می‌کردند و اتفاقاً روش شهید صدر که در تفسیر موضوعی بر آن تکیه می‌کنیم و می‌گوییم بهترین نظریه محسوب می‌شود به این صورت است که شهید صدر با زبان دیگری به ما می‌گوید باید کارهای شما میان‌رشته‌ای باشد. ♦️شهید صدر می‌گوید دغدغه را از دنیا پیدا کنید و بعد بروید و آن سؤال و دغدغه را به قرآن عرضه کنید. به دیگر سخن ایشان معتقد است باید از قرآن استنطاق کرد و جواب مسئله را به این صورت از قرآن گرفت. بنابراین تفسیر موضوعی همین است که موضوع و مسئله از عالم خارج گرفته می‌شود؛ یعنی اگر در روانشناسی به مشکل برمی‌خوریم، آن را باید به قرآن عرضه کنیم و این رویه در حوزه‌های جامعه‌شناسی و ... نیز می‌تواند تکرار شود. از این‌ رو می‌توان گفت که فرمایش شهید صدر روی دیگر همین مطالعات میان‌رشته‌ای است اما در زمان حیات ایشان، چنین اصطلاحی ایجاد نشد و شهید صدر می‌خواست بگوید باید در تمام رشته‌ها اصول، مبانی و خطوط کلی را از قرآن بگیریم و اگر مثلاً روانشناسی می‌گوید با فقرا نشست ‌و ‌برخاست نکنید. باید این را به قرآن روایات عرضه کنیم و در این صورت احترام به فقرا بسیار خوب است. پس مطلب باید به قرآن عرضه شود و صحت و سقم آن به این صورت سنجیده شود. ♦️ما تعامل میانِ رشته‌ها را داریم که اسمش را مطالعات میان‌رشته‌ای گذاشته‌ایم؛ یعنی نباید چیزی گفت که با سایر علوم هم‌خوانی نداشته باشد. مشکل ما در مطالعات قرآنی و در مباحث فقهی یا حقوق زنان و ... این است که می‌آییم و در حوزه قرآن و حدیث چیزی می‌گوییم که با مواردی که در جامعه هست سازگاری ندارد؛ یعنی تعاملی میانِ رشته‌ها نیست و این عدم تعامل مشکل‌ساز می‌شود؛ مانند اینکه به یک کسی بگویید به سمت قم حرکت کن، اما طرف پول، ماشین و سایر امکانات را نداشته باشد. از این‌ رو باید جوانب را در نظر گرفت و بعد حکم و دستور را صادر کرد. ♦️ایکنا ـ پرسش دیگر ناظر به فرایند میان‌رشتگی‌ است. آیا فرایند همین شیوه استنطاقی شهید صدر است یا باید اقدامات دیگری را در دستور کار قرار داد؟ https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹

♦️یکی از نکات مهم این است که آیات و روایات چندتباری هستند؛ به این معنا که ما آیاتی با جلوه‌های کلامی، انسان‌شناسی، کیهان‌شناسی، پزشکی، ادبیاتی یا جامعه‌شناسی داریم. برای نمونه، می‌توان به آیه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» اشاره کرد که جلوه جامعه‌شناسی دارد. اما ما فقط با جلوه‌های کلامی و فقهی آن آشنا شده‌ایم و چون بحث فقهی و کلامی داغ بوده با آن آشنا هستیم و با رویکردهای مختلف بیگانه هستیم؛ حال آنکه، برخی از آیات جنبه روانشناختی دارد و باید روانشناسی بلد باشیم؛ به خصوص آیاتی که در مورد خانواده است که فهم آنها نیاز به دانستن علم روانشناسی دارد. متأسفانه اینها را در نظر نگرفتیم و حکمی دادیم که موجب می‌شود با روان جامعه بازی کند و مردم دین‌گریز ‌شوند. ♦️بنابراین آیات و روایات چندتباری هستند و معنایی که ما از این منابع برداشت می‌کنیم و حکمی که می‌دهیم، باید با همه این تبارها تناسب داشته باشد. حال چطور می‌تواند با این تبارها تناسب داشته باشد؟ هیچ راهی به غیر از مطالعات میان‌رشته‌ای نداریم؛ یعنی کسی که می‌خواهد به تفسیر قرآن بپردازد باید با تمام این علوم یک آشنایی اجمالی داشته باشد. ♦️تفسیر یک علم میان‌رشته‌ای است و در کتب مبانی تفسیر می‌نویسند که یک مفسر به چه علومی نیاز دارد که از جمله آنها اصول فقه، تاریخ و ادبیات هستند؛ اما نویسندگان این کتب، از بسیاری مسائل نیز غافل بودند و آنها را ننوشتند. مثلاً مفسر باید مقداری مردم‌شناسی و انسان‌شناسی فرهنگی آموخته باشد، چراکه برخی از آیات بدون انسان‌شناسی فرهنگی قابل فهم نیست و مفسران در فهم آن به اشتباه افتاده‌اند و نمونه‌های آن بسیار زیاد است. ♦️در جلسات وزارت علوم که برای تدوین رشته‌های تحصیلی برگزار شد، تکیه زیادی روی این موضوع کردم، اما موفق نشدیم. ما در دوران دانشجویی، وقتی مقطع لیسانس را می‌خواندیم، دو واحد روانشناسی، نیز فلسفه و جامعه‌شناسی هم داشتیم و اینها بسیار خوب بود؛ یعنی یک دانشجوی کارشناسی باید اینها را بلد باشد و یک مقدار از این علوم را بداند. سپس در مقطع ارشد نیز دو واحد از همین درس‌ها را به صورت پیشرفته‌تر داشته باشیم. ♦️دانشجو می‌خواهد پایان‌نامه بنویسد و ما نیز او را تشویق می‌کنیم تا کار میان‌رشته‌ای انجام دهد اما مشخص نیست که مراد ما از کار میان‌رشته‌ای چیست و کدام رشته مد نظر ما است! وقتی دانشجو نمی‌داند که مثلاً جامعه‌شناسی چیست، بین قرآن و جامعه‌شناسی چه تلفیقی برقرار کند؟ این روزها اقبال به موضوعات روانشناسی هم بسیار زیاد شده است و دانشجو برای اینکه بخواهد راحت‌تر موضوع پایان‌نامه خود را تصویب کند می‌گوید می‌خواهم در حوزه روانشناسی کار کنم. می‌گوییم چند کتاب و نظریه روانشناسی خوانده‌اید؟ در پاسخ حرفی برای گفتن ندارد. بنابراین با این وضعیت نمی‌توان به مطالعات میان‌رشته‌ای پرداخت و انتظار نتایج باکیفیت را داشت. ♦️همچنین نه‌تنها با دانش‌هایی نظیر روانشناسی آشنا نیستیم، بلکه با دانش‌هایی که با قرآن ارتباط بیشتری دارد مانند معناشناسی، تحلیل محتوا و تحلیل متن نیز بیگانه هستیم و دانشجو با همین‌ها نیز آشنا نیست. دانشجو می‌گوید یک لغت را به من بدهید تا معناشناسی کنم، اما تصورش این است که به لغت‌نامه رجوع کند؛ یعنی صرفاً دنبال این است که یک موضوع جدید انتخاب کند و معنای کلمه را با مراجعه به چند لغت‌نامه کشف کند. بارها داور پایان‌نامه‌های معناشناسی بودم، اما ملاحظه کردم که پایان‌نامه بویی از معناشناسی نبرده است. ♦️بنابراین، هم در حوزه میان‌رشته‌ای علوم مرتبط با متن قرآن ضعف داریم و هم در حوزه میان‌رشته‌ای با رشته‌های دیگر، که فکر می‌کنیم با قرآن ارتباطی ندارند. در صورتی که اینها در ارتباط بسیار مستقیم هستند. آیه‌های طلاق و حقوق خانواده، بدون شناخت روانشناسی و ... قابل پرداختن نیستند. همچنین باید توجه کنیم که حرف‌های من به این معنا نیست که این علوم را به قرآن تحمیل کنیم. تحمیل هر علمی بر قرآن غلط است و ما می‌گوییم تعامل و تلفیق باید وجود داشته باشد و حتی با کلمه تطبیق هم مخالفم؛ چون ما نمی‌توانیم چنین کاری کنیم. https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹

♦️من از عبارت تلفیق و تعامل استفاده می‌کنم و همین عبارت مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن با مسامحه‌ همراه است؛ چون اگر بگوییم مطالعات میان‌رشته‌ای، در این صورت یعنی قرآن نیز یک رشته در عرض روانشناسی، کیهان‌شناسی و ... است، اما این طور نیست و علت جعل این اصطلاح میان‌رشته‌ای به این دلیل است که کلمه دیگری نداریم، مگر اینکه بگوییم مطالعات میان‌رشته‌ای در تعامل با قرآن که به نظر بنده صحیح‌تر است اما شاید آنها که جعل اصطلاح کردند خواسته‌اند کوتاه‌تر باشد و گفته‌اند «مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن». به تعبیر معناشناسی، هم‌نشینی عبارت «مطالعات میان‌رشته‌ای» با واژة قرآن، خودش هم‌نشینی صحیحی نیست؛ چون قرآن یک رشته مانند رشته‌های بشری نیست. ♦️ایکنا ـ اتفاقاً آقای دکتر پاکتچی هم در یکی از جلساتی که به این موضوع اختصاص داشت اشاره کردند که اتصال یک علم به متن مقدس، میان‌رشته‌ای نیست و نیاز به دو رشته داریم. می‌خواستم در مورد اصطلاح میان‌رشته‌ای پرسش کنم که بدان پرداختید و با این وصف باید گفت که علوم دیگر می‌توانند در استخدام ما باشند تا قرآن را بهتر بفهمیم. درست است؟ ♦️بله، امام صادق(ع) فرمودند: «عَلَيْنَا إِلْقَاءُ الْأُصُولِ إِلَيْكُمْ وَ عَلَيْكُمُ التَّفَرُّع‌». این روایت به تمام مطالعات ما جان و روح می‌دهد؛ یعنی یک اصول را برای شما می‌گوییم، اما فروع را خودتان استخراج کنید. اینها که می‌گویند همه‌چیز در قرآن است و می‌خواهند اقتصاد و ... را از قرآن استخراج کنند، آیا چنین کاری ممکن است؟ حتی یک علم روانشناسی نیز در یک جلد کتاب جمع نمی‌شود، چه‌رسد به اینکه همه علوم در یک کتاب جمع شود. اینکه قرآن چنین می‌گوید که جامع هستم؛ یعنی اصول را گفته است. ♦️مقاله‌ای به نام «جامعیت به مثابه روش» دارم که چاپ شده و مثال‌های قرآنی آن را نیز ذکر کرده، و آورده‌ام که حتی کسی که در فیزیک تئوری جدیدی داده، گفته ایده و کلیت را از قرآن گرفتم و بعد به آن شاخ‌وبرگ دادم که می‌شود همان روایت امام صادق(ع)؛ که اصول را به شما می‌دهیم و شما تفریع کنید. خیلی از مطالعات بین روانشناسی و قرآن یا جامعه‌شناسی و قرآن در نهایت به جایی منتهی می‌شود که ۹۰ درصد مطالب با قرآن سازگار است؛ چون خدا به عقل ما حجیت داده و گفته این عقل شما حجت درونی است و اگر پیامبر(ص) حجت بیرونی است، به این حجت بیرونی هم باید با عقل دست یافت. باید یک خط‌کش داشته باشیم که از این خط‌کش این‌طرف و آن‌طرف نرویم و باید شاقول داشته باشیم که همان قرآن است. اصول را باید گرفت و بعد با عقل جلو رفت. ♦️امروزه مسائل مستحدثه‌ای داریم که همه باید با اصول قرآنی تبیین شود؛ برای نمونه خرید و فروش فضای مجازی در قرآن و سنت نیامده، اما در اصول ما آمده که مثلا نباید دروغ گفت یا در معاملات، ظلم کرد و باید این عدم ظلم و لزوم عدالت را به خرید و فروش فضای مجازی سرایت‌ دهیم. یا در دیگر مسائل نیز این‌طور است و باید اصول را بگیریم و فروع را بسنجیم و گسترش دهیم، اما مواظب باشیم که از جاده قرآن و اهل بیت(ع) خارج نشویم. ♦️این نکته بسیارمهمی است که در بحث‌های عرضه و «احادیث عرض» هم می‌گویند حدیث را به قرآن عرضه کنید و اگر مخالف قرآن نبود، قبول کنید. موافقت را مطرح نکردند؛ چون ممکن است محتوای یک حدی اصلاً در قرآن نیامده باشد؛ بلکه مخالفت نکردن شرط است و لازم نیست که عین محتوای یک روایت در قرآن باشد. بنابراین در احادیث می‌گوییم این حدیث با هیچ کدام از اصول برگرفته از قرآن مخالفت ندارد. پس ضد قرآن نیست و این را باید به بقیه مسائل توسعه دهیم. ♦️ایکنا ـ به نظر می‌رسد که در گروه‌های قرآن و حدیث برای پرداختن به موضوعات میان‌رشته‌‌ای قدری مقاومت وجود دارد و اساتید به راحتی با این مطالعات کنار نمی‌آیند. علت مخالفت‌ها چیست و کارهایی را که در این باره انجام شده در چه سطحی ارزیابی می‌کنید؟ ♦️در مورد بخش اول باید بگویم دو علت دارد؛ یکی کم‌سوادی اساتید است. استاد اصلا بلد نیست و به هیچ رشته‌ای غیر از علوم قرآن تسلط ندارد و اگر دانشجو هم به او بگوید، استاد نمی‌تواند اقبالی نشان دهد. اگر استاد رشته دیگر را بلد باشد، می‌تواند مطالعات میان‌رشته‌ای را راهنمایی کند و موضوع بدهد و مطرح کند. بنابراین اولین قدم این است که اساتید را تقویت کنیم و پیشنهاد می‌کنم وزارت علوم دوره‌هایی بگذارد و یا شرط بگذارد و به جای اینکه به خاطر تعداد مقاله اساتید را ارتقا دهد، بگوید هر استادی که دوره‌های آموزشی رشته‌های دیگر را دید، ما به او ارتقا می‌دهیم یا مثلاً کسانی که در دو رشته مدرک دارند، ارتقا می‌گیرند. https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹

♦️مطلب دوم این است که اهمیت این نوع مطالعات مشخص نیست. الآن اگر به افرادی که در حال و هوای سنتی هستند بگویید به این مطالعات روی آورید، می‌گویند کفر است و نمی‌شود روانشناسی را با قرآن تلفیق کرد. دلیل چنین رویکردی این است که مفهوم و اهمیت این مطالعات را نمی‌دانند اما شهید صدر، چند سال قبل می‌گفت باید موضوع را از جامعه بگیرید و به قرآن عرضه کنید اما این نگاه سنتی به تمام جوانب مطالعات دینی ما ضربه زده است. ♦️در مورد محور دوم پرسش شما باید بگویم تحقیقاتی که انجام می‌شود اشکالشان ناظر به همان آسیب‌هایی است که تبیین شد؛ مثلاً دانشجو یک موضوع مشترک بین جامعه‌شناسی و قرآن را پیشنهاد می‌دهد اما نه دانشجو و نه استاد به حیطه مسائل جامعه‌شناختی مسلط نیستند و چیزی می‌نویسند که دقیق نیست. داور هم با این مباحث آشنا نیست و هر کسی یک چیزی می‌گوید و در نهایت تصویب می‌شود. اگر ما بخواهیم مطالعات میان‌رشته‌ای‌مان خوب شود، باید یکسری قوانین اصلاح شود. مثلاً می‌توان این قانون را گذاشت که دانشجو دو استاد راهنما داشته باشد؛ یک راهنما برای بحث قرآن و یک راهنما برای بحث رشته‌ دیگری که مد نظرش است؛ مثلا برای کسی که می‌خواهد یک موضوع مدیریتی کار کند یک راهنما متخصص مدیریت و یک راهنما متخصص قرآن باشد. ♦️چنین پژوهشی نتیجه خوبی دارد، اما متأسفانه بحث‌های مالی به وجود آمد و گفتند مشاور باید حذف شود و پایان‌‌نامه‌های ارشد نیز متوقف بر یک استاد راهنما شده است و از طرفی راهنما و دانشجو نیز در این زمینه‌های نوین تخصص کافی ندارند. همچنین ضعف دانشجو نیز بسیار مهم است. شاید بدترین آسیب همین باشد و وقتی ظرفیت‌ها را بی‌رویّه زیاد می‌کنیم و در را باز می‌کنیم و می‌گوییم هرکسی دوست داشت ارشد و دکتری بخواند و مدرک بگیرد، نتیجه همین می‌شود. یک دانشجویی به من می‌گفت هر موضوعی شما بگویید می‌روم در آن زمینه پایان‌نامه می‌نویسم. برای این دانشجو اگر افلاطون را نیز بیاورید چه کار می‌تواند بکند؟ در هر دانشگاه حدود شصت یا هفتاد نفر دانشجوی ارشد داریم و وقتی در هر دانشگاهی شصت نفر فوق‌لیسانس می‌گیرند؛ یعنی این مدرک این وسط ریخته و شما بیایید و ببرید. ♦️امروزه برخلاف گذشته می‌گویند یک ترم برای پایان‌نامه کافی است. معنای اینکه یک ترم وقت دارید این است که زودتر مدرک را بگیرید. بنابراین، دانشجویان ضعیف وارد می‌شوند و نتیجه‌اش هم می‌شود همین پایان‌نامه‌هایی که چندوقت یکبار به دستگاه کاغذخمیرکن ریخته می‌شوند و اگر این‌طور پیش برود، در آینده نیز همین خواهد بود. حداقل باید نخبه‌پروری صورت گیرد، مثلاً برای بهترین دانشجویان در چند دانشگاه برتر برنامه‌ریزی ویژه‌ای صورت گیرد که حداقل آنها یک کار اساسی انجام دهند. ♦️ایکنا ـ آیا منظور شما این است که تخصص‌گرایی در علوم قرآنی نباشد؟ ♦️آیا توجه به مطالعات میان‌رشته‌ای با تخصص‌گرایی مخالفت دارد؟ یعنی مثلاً من که دارم از مطالعات میان‌رشته‌ای دفاع می‌کنم، می‌گویم متخصص علوم قرآن و حدیث نشوید؟ خیر. تخصص‌گرایی خوب است، اما تخصص‌گرایی مفرط بد است. فرض کنید در گذشته پزشک برای همه اعضای بدن نظر می‌داد. سپس گفتند نمی‌شود و دستگاه‌های گوارش یا گردش خون و ... را جدا کردند. بعد علوم پیشرفت کرد و مجدداً علم پزشکی جزئی‌تر شد و اکنون تخصص‌های جزئی‌تری داریم، مثلا یک نفر متخصص پیوند قرنیه چشم است. ♦️بنابراین، تخصص‌گرایی بد نیست اما در علم پزشکی یک متخصص چند سال پزشکی عمومی را خوانده و بعد روی یک رشته تخصص پیدا کرده است. برخی مطالب در حد عمومی برای رشته قرآن و حدیث لازم است و باید اساتید و دانشجویان رشته‌های دیگر را مطالعه کنند و در یک شاخه تخصص داشته باشند و در کنار اینها در رشته قرآن و حدیث هم متخصص باشید. بدین ترتیب مطالعات میان‌رشته‌ای می‌تواند ثمربخش باشد. https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹

#مقاله تحلیل نشانه شناختی چگونگی وحی براساس «مدل یاکوبسن» و با تکیه بر مفهوم نزول از منظر ایزوتسو نویسنده: زهره اخوان مقدم #وحی #الفاظ‌قرآن #نشانه شناسی #نزول #ایزوتسو #مدل‌ارتباطی‌یاکوبسن https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌻🌻🌻🌻

#چکیده‌مقاله https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌻🌻🌻🌻

#گزارش 🖋به گزارش ایکنا، هفتمین نشست دانش‌افزایی از سوی کارگروه مطالعات اسلامی زنان وابسته به انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ ارشاد اسلامی با موضوع واکاوی برخی روایات حجاب منسوب به حضرت زهرا(س) برگزار می‌شود. ✅این نشست علمی با حضور زهره اخوان مقدم، دانشیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم در روز چهارشنبه، ٢٠ بهمن از ساعت ١۵:٣٠ الی ١٧ برگزار می‌شود و ورود برای حضور مجازی علاقه‌مندان هم به نشانی https://webinar.ihcs.ac.ir/b/ihc-v۷r-w۹w امکان‌پذیر است. ✅یادآور می‌شود، یکی از سخنانی که به عنوان «روایت منقول از حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها» در حوزه حجاب مشهور و مطرح است این عبارت است که «سعادت زن در آن‌ است که هیچ مردی را نبیند و هیچ مردی هم او را نبیند». پژوهش حاضر با روش تحلیلی-تاریخی بر آن‌است تا میزان اعتبار این سخن را در دو بُعد متن و سند واکاوی نماید. ✅نتایج نشان می‌دهد که در منابع اولیه شیعه نه‌ تنها چنین روایتی نیست، بلکه روایاتی مخالف آن وجود دارد و این سخن، اولین بار در قرن ١١ و کتاب «وسائل الشیعه» درج‌ شده‌ است. در متن آن هم صرف‌نظر از اختلاف روایات، تعارض‌های متعددی با اصول فقهی و نیز روش زندگی معصومان(ع) داشته و پشتوانه قرآنی هم ندارد. 17 بهمن 1400 https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹

#مقاله عوامل، نشانه ها و پیامدهای احساس تنهایی در آموزه های دینی و روان شناسی نویسندگان: زهره اخوان مقدم؛ علی محمدی آشنانی؛ لیلا خانی‌اوشانی #احساس‌تنهایی #تنهایی‌پاتولوژیک‌ومثبت #فرسودگی‌روانی‌وجسمی #قرآن‌وروان‌شناسی https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌻🌻🌻🌻

#چکیده‌مقاله https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌻🌻🌻🌻

السلام علیک یا ابا عبدالله 1محرم 1445 https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹

#گفت‌وگو #بخش‌اول الگوگیری از حضرت زینب(س) را به عاشورا منحصر نکنیم/ شرط ضمن عقد دختر امام‌ علی(ع) حضرت زینب(س) به تعبیر برخی روایات عالمة غیر معلمه و فهیمة غیر مفهمه، و صاحب جلسات علمی و تفسیر قرآن بودند ولی اثرگذاری بی نظیر آن بانو در جریان کربلا سبب شده تا نگاه جامعی به زندگانی ایشان صورت نگیرد و تلاش حماسی و جهادی ایشان بیشتر مورد واگویی و تبیین و تبلیغ قرار گیرد. برای بررسی ابعاد مغفول زندگی آن حضرت و بهره‌مندی از درس‌های آن برای زنان امروز جامعه خبرنگار ایکنا گفت‌وگویی با زهره اخوان مقدم، دانشیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم انجام داده‌ است. 28بهمن 1400 https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹

#گفت‌وگو #بخش‌دوم ✅ایکناـ ما از زندگی حضرت زینب(س) غیر از واقعه عاشورا اطلاع کمی داریم و کل شخصیت ایشان در همان ۴۰ روز بعد از عاشورا خلاصه شده است. در تاریخ چیزی درباره زندگی ایشان قبل و بعد از این اتفاق نقل نشده؟ یا کم لطفی مبلغان دینی است که به آن نمی‌پردازند؟ 🔹این مشکل حتی درباره خود امام حسین(ع) هم وجود دارد که امام سوم ما شیعیان هستند، یعنی اطلاعات دادن و تبیین زندگی و شخصیت آن حضرت صرفا به مقطع کربلا منحصر شده است و این مصیبت و بلایی نیست که فقط در مورد حضرت زینب(س) رخ داده باشد. اطلاعات از مقاطع دیگر زندگی حضرات، ولو اندک وجود دارد ولی ما روی آن تمرکز نکرده‌ایم. درست مثل کتاب مرجعی که دائما محل مراجعه ماست و آنقدر از آن استفاده می‌کنیم که کاغذهای آن رنگ و بوی کهنگی به خود می‌گیرد ولی کتابی را که اصلا به آن مراجعه نداریم اگر مفقود هم شود اصلا فراموش می‌کنیم چنین کتابی وجود داشته است. در مباحث تاریخی هم اینطور است و خیلی مطالب وجود دارد؛ اگرچه باید آن را به منزله یک پازل ببینیم و قطعات را کنار هم بگذاریم، یعنی تکه‌ها و قطعات وجود دارد و اگر با احاطه درست تاریخی آنها را شناسایی و کنار هم بگذاریم پازل تکمیل خواهد شد، به عنوان مثال در همان نقلی که گفته می‌شود «وقتی حضرت زینب(س) همراه کاروان اسرا به شام آمدند، خانمی نان و پنیر برای آنها آورد ولی حضرت از پذیرش آن امتناع کرد و فرمود صدقه برای ما اهل بیت(ع) جایز نیست. آن زن گفت این صدقه نیست، من بانویی در مدینه می‌شناسم و در جلساتش حضور داشتم که تفسیر می‌گفت و من نذر کردم اگر او را دیدم نان و پنیر به او بدهم»، ما این مباحث را در روضه‌ها می‌خوانیم و اشک هم می‌ریزیم که خیلی هم خوب است ولی هیچ کس نمی‌گوید که این نقل نشان می‌دهد که آن حضرت در مدینه کلاس تفسیر داشتند، شخصیت علمی بودند و زنان آزادانه به این جلسات رفت و آمد می‌کردند و خانه‌نشین نبودند و صرفا مشغول خانه‌داری نبوده‌اند. 🔹ما وقتی چنین متون تاریخی را می‌بینیم فقط به ظاهر آن توجه داریم و به مفاهیمی که می‌توان از آن بیرون آورد کمتر دقت می‌کنیم، قطعا در تاریخ درباره ابهت وجودی آن حضرت و شخصیت علمی و اخلاقی ایشان مطالبی وجود دارد هرچند اندک ولی از این اندک هم می‌توان درس‌های زیادی برای جامعه امروز گرفت. 🔹مثال دیگری می‌زنم؛ امروز چقدر موانع بر سر راه خانم‌ها هست، ولی ۱۴۰۰ سال پیش حضرت زینب(س) شرط ضمن عقد قرار دادند و هیچ کسی هم نگفت چه دختر پر رویی! چه کار قبیح و زشتی! دختر امیرالمؤمنین(ع) شرط ضمن عقد گذاشت که من هر وقت سفر بروم با حسین می‌روم و عبدالله بن جعفر هم قبول کرد و نگفت چه دختر پر رویی یا امام علی(ع) او را سرزنش نکرد و نگفت این چه شرطی برای شوهرکردن است. در فرهنگ زمانه آن دوره، این مسئله خیلی عادی و مورد پذیرش بوده است. 🔹ما معمولا به این نکات تاریخی کمتر توجه داریم و اگر توجه هم بکنیم باز بیشتر به منطوق‌ها توجه داریم و به مفهوم ها که پشت این متون تاریخی قرار دارند، بی توجه هستیم و از این حیث واقعا هم آثار کمی نوشته شده و هم مبلغان و مروجان دینی، به آن نپرداخته‌اند و صرفا به مقطع کربلا در بررسی زندگی آن حضرت توجه داریم که البته مقطع بسیار بسیار مهمی است. ✅ایکناـ یعنی اگر نوعی بازبینی در نگرش خود به حوادث تاریخی مرتبط با شخصیت‌های دینی داشته باشیم نکات بدیع فقهی، اخلاقی و اجتماعی استخراج خواهد شد که تاکنون نشده است؟ 🔹بله صد درصد؛ ما باید با عاشورا و زندگی بزرگانی مانند حضرت زهرا(س) دو مواجهه شعائری و شعوری داشته باشیم؛ در تعظیم شعائر پرچم می‌زنیم و روضه می‌گیریم و عزاداری می‌کنیم و حتما این مواجهه لازم است ولی نباید به این بسنده کنیم و مواجهه شعوری را از یاد ببریم. وقتی شنیده می‌شود بین دو هیئت دعوا شده است نشان می‌دهد که پشت برگزاری هیئات، فلسفه و تفکر وجود ندارد و جنبه معرفتی و شعوری تقویت نشده است. فلسفه اصلیِ این مجالس عزا، حضور در کلاس درس دائمی و دانشگاه عمومی برای بهتر شدن جامعه و افراد است، مجالس ائمه معصومان دانشگاه سالانه‌ای است که نه شهریه می‌گیرند و نه حضور وغیاب دارد و افراد در آن شرکت می‌کنند تا عملکرد و اخلاق فردی و اجتماعی آنها بهتر شود ولی وقتی عکس این را ببینیم باید بررسی کنیم ایراد کار کجاست؟ 🔹امام حسین(ع) با غلام سیاه و با حر و با مجموعه ظالمین معاصر خود چه برخوردی داشتند و چرا؟ اینها چیزهایی است که با رفتن در مجالس باید یاد بگیریم و درس باشد نه اینکه فقط شعائر برپا کنیم ولی به محض تمام شدن دهه اول محرم همان آش و همان کاسه و ما همان فرد و جامعه قبلی باشیم. 28بهمن1400 https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹

#گفت‌و‌‌گو #بخش‌سوم ✅ایکناـ در آموزه‌های اسلامی، زنان عموما نقش‌های خانوادگی بر عهده دارند و از بروز و ظهور اجتماعی نهی شده‌اند. تا جایی که در برخی روایات به ارزش زن با توجه به عدم هرگونه ملاقات با مرد نامحرم تاکید شده است. به همین دلیل سخنرانی حضرت زینب در مجلس یزید را موقعیتی خاص و استثنا می‌دانند. به نظر شما این نگاه به زنان (عدم بروز و ظهور اجتماعی) از آموزه‌های اصیل اسلامی است یا حاکی از قرائتی خاص یا دورانی خاص است؟ 🔹به نظر بنده قطعا قرائت خاص و مردانه است و خواسته‌اند این بُعد را خیلی پررنگ کنند تا منافع مردانه بیشتری تامین شود. مثلا «واضربوهن» در سوره مبارکه نساء، خیلی پررنگ شده است ولی آیات مرتبط با رفتار توام با مهربانی و ملاطفت و دوستی با زن را خیلی‌ها بلد نیستند و اصلا در وجود آن در قرآن تردید دارند. پیامبر(ص) فرمودند کامل‌ترین شما از جهت ایمان کسی است که با خانواده خودش مهربان‌تر باشد و من از همه شما نسبت به خانواده‌ام مهربان‌تر هستم؛ متاسفانه این مسائل آموزش داده نشده ولی مباحثی که قاهر بودن مردان را حفظ می‌کند همیشه مورد تاکید و تایید قرار گرفته است. الگوگیری از حضرت زینب(س) را به عاشورا منحصر نکنیم/شرط ضمن عقد حضرت زینب(س) 🔹به نظر بنده اگر نگاه درستی به کنشگری حضرت زینب(س) و حضرت فاطمه(س) داشته باشیم می‌بینیم مسئله فراتر از حوادث استثنایی است که مثلا آن حضرت در کاخ یزید تحت شرایط خاص مجبور به سخنرانی بوده است؛ چون پرسش مهم و اصلی این است که اساسا چرا حضرت زینب(س) به کربلا رفت؟ چرا در بیت خود نماند؟ چرا امام حسین(ع) حضرت رباب و زنان دیگر را با خود همراه برد؟ مگر گفته نمی‌شود بهترین محل برای زنان، ماندن در قعر خانه آنهاست. به نظر بنده رفت و آمد اجتماعی زنان امر عادی بوده است؛ در مورد حضرت زهرا(س) هم نقلی نیست که از خانه تکان نمی‌خوردند. اگر قرار بود خانه‌نشین باشند پس رفتارهای بعد از سقیفه و رفتن به منزل مردم و ماجرای روزهای متمادی به بقیع رفتن و گریه کردن، و ... چه بوده است؟ 🔹برخی می‌گویند آن حضرت هر وقت بیرون می‌رفتند کنیزان و محارمشان دور او را می‌گرفتند ولی این هم اغراق شده است، آن حضرت هنگام رفتن بقیع دست امام حسین(ع) وامام حسن(ع) را می‌گرفتند و می‌بردند. بعلاوه، مگر آن زنان که دور حضرت را می‌گرفتند، مومنه نبودند؟ آنها در معرض باشند تا حضرت زهرا پنهان شوند؟ این که صحیح نیست. 🔹بسیاری از این برداشت‌های غلط علیه زنان از دوره خلیفه دوم شکل گرفت زیرا به شدت زن‌ستیز بود و دشمنی می‌کرد. متاسفانه این مسائل در آثار اهل سنت زیاد شد و از طریق روایات منتقله به کتب شیعه هم راه یافت و فربه شد. مانند روایت عکاشه، یکی از این منقولات است که هیچ مبنایی ندارد. همان نقلی که گفته شده پیامبر(ص) در روزهای آخر حیات خود مردم را جمع کردند تا حلالیت بطلبند و فردی از جمعیت بلند شد و گفت شما یک روز در یکی از جنگ‌ها بدون آنکه متوجه باشید شلاق بر شکم من زدید و من امروز می‌خواهم جبران کنم و ادامه ماجرا، که حقیر در یک مقاله بدان پرداخته ام و موجود است. ✅ایکناـ برخی معتقدند فقه ما مردانه است چون مراجع و فقها مرد هستند و از مسائل زنان دورند و نگاه به زن نگاهی سنتی و در چارچوب خانه یعنی فرزندآوری و شوهرداری است. شما با این نکته موافق هستید؟ 🔹در فقه هم می‌بینیم از برخی روایات، فتواهایی مطرح می‌شود، یعنی امر مباحی، مستحب می‌شود و مستحبی، مکروه و برعکس که خیلی مهم و اثرگذار هم هست. در مسائل خاص زنان، گاهی احکامی می‌بینیم که هیچ تناسبی با روحیات و جسم زن ندارد و حتی رعایت آن باعث آسیب رساندن به آنان می‌شود. نمونه‌هایی از این احکام را می‌توان در مقطع بعد از زایمان مشاهده کنیم که تناسبی با روح و روان زن ندارد و برخی روان‌شناسان متدین و مؤمن هم خطر رعایت این احکام (انواع استحاضه) را به نحوی که الان وجود دارد، گوشزد می‌کنند. 28بهمن 1400 https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹

#گفت‌وگو #بخش‌چهارم ✅ایکناـ تحلیل و نگاه شما به عنوان زن اندیشمند مسلمان به مسئله تساوی حقوق زن و مرد چیست؟ به خصوص اینکه عمدتا بحث تساوی حقوقی زن و مرد خاستگاه غربی داشته است؟ 🔹نگاه بنده، نگاه کرامت‌بخشی قرآن به نوع انسان فارغ از جنسیت است، قرآن فرمود: لقد کرمنا بنی آدم؛ این تعبیر عام است، یا در آیات دیگر «ان المسلمین و المسلمات ... و ان اکرمکم عندالله اتقیکم» شاهد مواجهه کرامت‌بخشی قرآن هستیم، ولی برخی افراد، آیاتی را که قابل تاویل است یا امکان انتساب تفاسیر مختلف به آن وجود دارد، پررنگ و روی آن تمرکز می‌کنند. متاسفانه امروز هر کسی هر حرفی از این نگاه قرآنی به زن و مرد ارائه کند فورا متهم به فمنیست بودن و برچسب‌های مشابه می‌شود در صورتی که ربطی به غرب‌زدگی و فمنیست ندارد. ما باید دنبال نگاه دین و قرآن و اهلبیت باشیم. از طرف دیگر دلیل ندارد همه حرف‌ها را چون فمنیست‌ها می‌گویند کنار بگذاریم. مگر همه حرف‌های فمنیست‌ها، غلط است؟ درست مثل این که اگر کسی بگوید حضرت عیسی(ع) فرمودند با مردم مهربان باشید؛ او را متهم به مسیحی بودن بکنیم. ما با نگاه‌های ظالمانه و تحقیرآمیز و تبعیض‌آمیز جنسیتی مخالف هستیم وگرنه، نه فمنیست به مفهوم منفی آن را قبول داریم و نه غربزده هستیم، حرف ما این است که نباید به واسطه نسبت دادن برداشت‌های نادرست به قرآن و دین، دختران و پسران جوان را از دین دور کنیم. ما گاهی تصویر ناجوری از قرآن و احکام ارائه می‌دهیم که باعث مخالفت نسل جدید با کلیت دین می‌شود. ✅ایکناـ در قرآن یکسری آیات هست که مؤید قوامیت حقوقی مرد بر زن است، مانند بحث ارث، ازدواج‌های متعدد که در قرآن صراحت دارد، و ... درباره این‌ها چه توضیحی دارید؟ 🔹در بحث ازدواج متعدد صراحتی در قرآن وجود ندارد و اساسا آیه در مورد ایتام است و نه همه زنان، ضمن اینکه اگر آیه صریح بود این همه تفسیر و برداشت مختلف از آن وجود نداشت؛ نکته دیگر اینکه کلمات مثنی و ثلاث و ... جای مفهوم‌شناسی دارد. مسئله دیگر اینکه ما گاهی بحث حقوقی داریم و گاهی بحث ارزش‌گذاری؛ باور بنده این است که برتری‌های حقوقی مقطعی در قرآن دال بر برتری جنس مرد بر زن نیست. در گذشته چون مرد اقتصاد و معیشت خانه را بر عهده داشت حق اقتصادی بیشتری داشت ولی الان که زنان دوشادوش مردان کار می‌کنند نمی‌توان همانند سابق حکم کنیم. اینکه قانون برابری دیه زن و مرد مصوب شد هم در راستای اصلاح چنین نگاهی بوده و کار مثبتی هم هست و باید برخی از قوانین حوزه خانواده و طلاق و مانند آن متناسب با شرایط زمانه عوض شود. 28بهمن 1400 https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹

#مقاله کارکردهای 12 گانه سیاق در تعیین و تبیین معنای آیات و واژگان قرآن نویسندگان: زهره اخوان مقدم؛ علی محمدی وحدی #مفردات‌قرآن #ادبیات‌عرب #سیاق #اعجاز #ترادف #قرائات https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌻🌻🌻🌻

#چکیده‌مقاله https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌻🌻🌻🌻

#مقاله واکاوی تعارض آراء مفسران عامه در معنای «یعصمک» با احادیث مسموم شدن پیامبر نویسندگان: زهره اخوان مقدم؛ مجید زیدی جودکی #تفسیرکلامی #عصمت‌پیامبر #مسموم‌شدن #پیامبر #شهادت‌پیامبر https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌻🌻🌻🌻

#چکیده‌مقاله https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌻🌻🌻🌻

#مقاله دفاع از قرآن کریم و اعجاز آن در سخنان امام حسن عسکری نویسنده: زهره اخوان مقدم #اعجازادبی #تحدی‌قرآن #اختلاف‌نداشتن‌آیات‌قرآن #اعجازهدایتی‌قرآن #شبهات‌قرآنی #علوم‌و‌معارف‌قرآن‌وحدیث https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌻🌻🌻🌻

#چکیده‌مقاله https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌻🌻🌻🌻

#گزارش 🖋به گزارش ایکنا، زهره اخوان‌مقدم، دانشیار دانشگاه علوم قرآن کریم، شامگاه ۲۰ بهمن ماه در نشست علمی «واکاوی برخی روایات حجاب منسوب به حضرت زهر(س)» گفت: گفته شده اصول دین پنج تا هست و فروع دین ۱۰ تا ولی اینکه این ۱۰ تا جدا شده است نه اینکه مابقی عبادات جزء دین نیستند، بلکه قطعا حجاب هم جزء اعمال عبادی و فروعات دینی است و دست کم شش آیه درباره حجاب داریم از جمله در آیه ۳۱ سوره نور و ۵۹ احزاب. در سوره احزاب فرموده است که به زنان و دخترانت و زنان مؤمنه بگو جلابیبشان را به خودشان نزدیک کنند. در سوره نور هم ابتدا به مردان دستوراتی از جمله فروانداختن نگاه داده شده و سپس عینا به زنان همین سفارش شده و چند دستور اضافه هم دارد. ♦️وی افزود: از جمله این دستورات اضافه آن است که زینت‌ها را آشکار نکنید مگر (الا) آنچه را که آشکار است. دستور اضافه دیگر این است که خمارها را روی سر و گردن بیندازند. دستورات دیگر هم شامل آشکار نکردن عورات برای اطفالی که بر آن وقوف دارند و پا نکوبیدن هنگام راه رفتن و آشکار شدن زینت‌ها است. به نظر بنده اولین رخصت الهی در این آیات برای زنان تعبیر «ما ظهر منها» است و ما باید از این رخصت‌ها و استثناءها استفاده کنیم. ♦️وی افزود: براساس این آیات زینت زنان باطنی و ظاهری است و آشکار کردن زینت ظاهری ایرادی ندارد. در روایتی از امام صادق(ع) تعبیر «ما دون الخمار» به کار رفته که در مفهوم آن بین علما بحث زیادی وجود دارد که مراد از دون، به معنای پایین یا تحت است و اختلاف فتاوایی هم به همین دلیل وجود دارد. غالب مفسران و فقها گفته‌اند پوشاندن وجه و کفین واجب نیست. ♦️استاد دانشگاه علوم قرآن با بیان اینکه حضرت زهرا(س) فرموده‌اند که خوب است از رخصت‌های الهی استفاده کنیم، گفت: در نقلی بیان شده که دختر وقتی حیض شد روسری بیندازد یعنی ملاک حیض است نه سن و حتی این رخصت تا جایی در روایت پیش رفته که فرموده اگر قادر به تهیه خمار نباشد، نیازی نیست. البته معمولا اینطور نمی‌شود که کسی نتواند خمار (روسری) تهیه کند. ♦️حکم زنان پیامبر(ص) را به همه تعمیم می‌دهند وی با اشاره به آیات مرتبط در سوره احزاب گفت: در آیه ۳۲ و ۳۳ با صراحت فرموده است که ای زنان پیامبر(ص) شما مانند بقیه زنان نیستید، و نباید در صدایتان خضوع داشته باشید و ... ولی باز شاهدیم که این حکم اختصاصیِ ایشان را به همه زنان تعمیم می‌دهند. کما اینکه قرآن کریم دستور داده تا اگر کسی چیزی بخواهد باید از پشت پرده با زنان پیامبر(ص) مواجه شود ولی باز برخی این حکم اختصاصی را به همه زنان تعمیم می‌دهند. البته بین مفسران در مورد آیات ۳۲ و ۳۳ احزاب اختلاف وجود دارد و برخی مفسران گفته‌اند مراد آیه حکم اضافه قائل شدن فقط برای زنان پیامبر(ص) است و مردم موظف بودند از پشت پرده با آنان سخن بگویند و آنان حتی با پوشش هم نباید زیاد در ملا عام رفت و آمد کنند، بنابر این اسلام دستور پرده‌نشینی به همه زنان نداده است و دستور اختصاصی به زنان پیامبر(ص) هم به خاطر پیش‌بینی حضرت محمد(س) بود تا زنان ایشان در آینده دستاویزی برای سوء استفاده در مسائل سیاسی قرار نگیرند. ♦️اخوان مقدم تصریح کرد: برخی مفسران گفته‌اند «بدون شک» این حکم (پرده‌نشینی و در خانه ماندن زنان) حکمی عام و برای همه بانوان است؛ این تعبیرِ «بدون شک» جالب است!! این آیات در طول تاریخ اسلام دستاویزی شده تا برخی همه بدن زن و حتی صدای او را عورت حساب کنند به همین دلیل برخی فقط برای درمان و شهادت در محکمه اجازه خروج از منزل را به زنان را داده‌اند. ♦️دانشیار دانشگاه علوم قرآن کریم با اشاره به حدیث منسوب به حضرت فاطمه(س)، اضافه کرد: اصل حدیث این است که امام علی(ع) فرمودند ما نزد پیامبر(ص) نشسته بودیم و ایشان فرمودند که چه چیزی برای زنان بهتر است و همه ما از جواب درماندیم و من خدمت فاطمه(س) رفتم و این سؤال را مطرح کردم و ایشان فرمودند که من می‌دانم: خیر للنساء ان لا یرین الرجال و ... بهترین چیز برای زنان آن است که او مردان را نبیند و مردان هم او را نبینند. امام علی(ع) فرمودند من نزد پیامبر(ص) برگشتم و ماوقع را بازگو کردم و پیامبر(ص) فرمودند: چه کسی این را به تو گفت؟ چون تو وقتی نزد من بودی نمی‌دانستی و علی(ع) جواب داد: فاطمه؛ پیامبر(ص) فرمودند: فاطمه بعضة منی. 21 بهمن 1400 https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹

♦️وی با بیان اینکه غرض من زیر سؤال بردن و کمرنگ کردن حجاب نیست، افزود: هدفم این است که روایتی را که به فاطمه(س) منسوب است و از آن نتایج نادرستی گرفته شده زیر سؤال ببرم. پرفسور تیجانی در کتاب «کل الحلول عند آل الرسول» شواهد زیادی آورده که زنان در جنگ‌ها و موارد دیگر همراه پیامبر(ص) بودند پس زنان در پرده نبوده اند و این چنین احادیث محدودکننده، را مخالف صریح قرآن می‌داند. بزرگوار دیگری در مجله علوم حدیث، مقاله‌ای در رد تیجانی نوشته و از حدیث منسوب به حضرت فاطمه(س) دفاع کرده است. برخی برای منع خروج زنان حتی برای رفتن به مسجد هم از این روایت استفاده کرده‌اند. ♦️چرا این روایات را بررسی می‌کنیم؟ وی با تاکید بر لزوم پرداختن به این روایت برای رد آن بیان کرد: اولین ضرورت این است که سخنان معصومان(ع) روی چشم ما جا دارد و با سخن افراد دیگر مانند ابن سینا و ارسطو و ملاصدرا و بزرگان دینی و علمی دیگر فرق دارد و اگر انتساب آن قطعی باشد باید تبعیت شود، دومین ضرورت این است که برخی روایات از باب من بلغ شاید قابل مسامحه باشد، مثلا ممکن است گفته شود در فلان شب فلان نماز اینقدر ثواب دارد، این روایت اگر ضعیف هم باشد به جایی بر نمی‌خورد و ثوابی برای فرد نوشته می‌شود و تبعات منفی اجتماعی، سیاسی و ... ندارد ولی روایت مورد بحث تبدیل به قاعده و قانون اجتماعی و فقهی می‌شود. باعث سرزنش و اختلاف خانوادگی و ... می‌شود. ضرورت سوم این است که اگر معصوم سخنی نفرموده باشند و ما بگوییم فرموده حتی طبق فتاوا، روزه را باطل می‌کند. بنابراین ما باید به صدور یک مطلب از معصوم مطمئن باشیم تا به او نسبت دهیم. ♦️این پژوهشگر و نویسنده آثار دینی اظهار کرد: برخی روایات غلط طوری جا افتاده که در سایتی نوشته بود علم فاطمه(س) از علم همه حتی علی(ع) بالاتر بود و امام برای کسب علم در محضر زهرا(س) زانو می‌زد !!! که این هم مایه تعجب است و هم جای اشکال دارد؛ البته ما همه اهل بیت(ع) را نور واحد و دارای علم لدنی می‌دانیم ولی علم امام(ع) را نباید کمتر از حضرت فاطمه(س) بدانیم. ♦️وی در نقد این روایت، افزود: این روایت در کتب متقدم شیعه یعنی کتب اربعه و مابعد آن نیامده است و همین نمره منفی برای آن است، البته وجود حدیث در کتب اربعه دال بر صحت آن نیست و احادیثی در کافی داریم که معتبر نیست. نکته دیگر اینکه منابعی که این حدیث را ذکر کرده‌اند از کتاب جعفریات نقل کرده‌اند و نوادر و دعائم هم نسخه‌های دیگری از جعفریات هستند و تمامی منابع قرن ششم، دهم و یازدهم همه از یک منبع نقل کرده و آن جعفریات است (که به نام اشعثیات و یا علویات هم نامبردار شده)؛ راوی این روایت هم تکذیب شده است و حدیث اعمی (اینکه فرد نابینایی خانه پیامبر(ص) آمد و حضرت زهرا حجاب کرد و به او نگاه نکرد ...) همچنین حدیث قعر بیت هم توسط همین فرد بیان شده است و سلسله راویان آن عامی(سنی) هستند. ♦️اخوان مقدم با بیان اینکه کل نوادر راوندی و نیمی از دعائم قاضی نعمان از اشعثیات است، اضافه کرد: پس تنها منبع شیعه این حدیث کتاب جعفریات، اشعثیات(قرن ۴) و یا علویات است. نویسنده اشعثیات متولد کوفه است و در مصر منتشر شده و ۱۶۰۰ حدیث و اشکالات فراوانی مانند اضطراب در منابع و اسناد و ... دارد. این نویسنده که خیلی تمایل بین فرقه‌ای داشته مدعی است که روایت را از نوه امام کاظم(ع) شنیده است. فضل الله راوندی در قرن ششم این روایت را براساس همین کتب آورده و در قرن هفتم هم ابن طاووس آن را بیان کرده است. در قرن ۱۱ هم علامه مجلسی چون دسترسی نداشته ذکر نکرده و در قرن ۱۳، محدث نوری آن را آورده. ♦️وی اضافه کرد: مگر می‌شود این سخن به همراه سخنان متعدد دیگر از امام هفتم فقط برای اسماعیل(پسر امام) نقل شده و کس دیگری نشنیده باشد و پس از ۱۵۰ سال در قرن چهارم آن هم در مصر به دست ابن اشعث رسیده باشد؟ ضمن اینکه متن این حدیث هم مضطرب است. اشکال دیگر کتاب هم تعارض آن با فقه شیعه است از جمله اینکه اشعثیات یا جعفریات، غنا را جایز دانسته‌اند. قائل به وجوب پوشش مو نزد برادر، لازم نبودن قضای روزه هنگام فراموشی غسل جنابت، نافذ دانستن سه طلاق در یک مجلس، کافی بودن یکبار مکیدن شیر برای محرمیت رضاعی و عذاب شدن ابوطالب(ع) و ... شده و همه آنها را به امام هفتم(ع) نسبت داده است. ♦️نقل روایات منسوب به فاطمه(س) در منابع غیر معتبر اخوان مقدم بیان کرد: در این کتاب سخنان عمر و عایشه و برخی صحابه دیگر را به امیرالمؤمنین(ع) نسبت داده است، همچنین بخشی از کتاب فقط منقولات صحابه است؛ سخنی را از یک طریق به امام علی(ع) و از طریق دیگر به عایشه نسبت داده است. https://eitaa.com/akhavanmoghadam 🌹🌹🌹