#پرسش_و_پاسخ ۹ #وضو #مسح_پا 📮آيا در #روايات_شيعه آمده است که هنگام وضو پاها شسته مي‌شود؟ ✒پاسخ : ابتدا روايت مورد نظر شما را مي نويسيم آنگاه پاسخ را ارائه خواهيم كرد. 🔖 مرحوم شيخ كليني روايت را با اين سند و متن نقل كرده است: عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ أَبِي دَاوُدَ جَمِيعاً عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام. قَالَ: إِذَا نَسِيتَ فَغَسَلْتَ ذِرَاعَكَ قَبْلَ وَجْهِكَ فَأَعِدْ غَسْلَ وَجْهِكَ ثُمَّ اغْسِلْ ذِرَاعَيْكَ بَعْدَ الْوَجْهِ فَإِنْ بَدَأْتَ بِذِرَاعِكَ الْأَيْسَرِ قَبْلَ الْأَيْمَنِ فَأَعِدْ غَسْلَ الْأَيْمَنِ ثُمَّ اغْسِلِ الْيَسَارَ وَ إِنْ نَسِيتَ مَسْحَ رَأْسِكَ حَتَّى تَغْسِلَ رِجْلَيْكَ فَامْسَحْ رَأْسَكَثُمَّ اغْسِلْ رِجْلَيْكَ. #امام_صادق عليه السلام فرمود: هرگاه فراموش كردى و پيش از شستن صورت، دست خود را شستى، برگرديد و صورتت را بشوييد و بعد از آن دست خود را بشویيد. اگر فراموش كردى و پيش از دست راست، دست چپ را شستى، برگرد و دست راستت را بشوى و بعد از آن دوباره دست چپ را بشوى. اگر مسح سرت را فراموش كردى و به شستن پاها پرداختى، برگرد و سر خود را مسح كن و بعد از آن دوباره پاهاى خود را بشوييد.» 📚الأصول من الكافي، ج3 ص 35 👈🏼 از اين روايت مي‌توان چند پاسخ ارائه كرد: ✅ اولا: سند روايت منقطع است: اين روايت از نظر سند #منقطع است؛ زيرا «حسين بن سعيد»، اصلاً «فضالة‌ بن ايوب» را ملاقات نكرده تا بتواند از وي روايت نقل كند. از اين رو ، از نظر شيعه اين روايت اعتباري ندارد. مرحوم نجاشي در خصوص اين مطلب مي‌نويسد: فضالة بن ايوب ازدي از عرب هاي اصل ساكن اهواز بوده و از امام كاظم عليه السلام روايت نقل كرده است. وي در نقل روايت موثق و در دينش مستقيم بوده و داراي كتاب است. به نقل ابو الحسن بغدادي، حسين بن يزيد سورايي گفته است: هرجا مي‌بيني كه حسين بن سعيد از فضاله نقل كرده، اشتباه است؛‌ زيرا حسين از برادرش حسن و او از فضاله نقل كرده است. وي مي‌گفت: حسين بن سعيد اصلا فضاله را ملاقات نكرده است. ...» 📚فهرست أسماء مصنفي الشيعة المشتهر ب‍ رجال النجاشي، ص311، تحقيق: السيد موسي الشبيري الزنجاني، ✅ثانيا: #علمای_شيعه اين روايت را حمل بر #تقيه كرده اند. بر فرض صحت سند روايت، اين حديث از روي تقيه و به خاطر حفظ جان شيعيان صادر شده است. مرحوم شيخ حر عاملي بعد از نقل روايت مي‌نويسد: «مي‌گويم: شستن هر دو پا بر تقيه حمل شده است.» 📚تفصيل وسائل الشيعة إلي تحصيل مسائل الشريعة، ج 1، ص 318، تحقيق و نشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث 👈🏼توضيح مطلب اين كه: در جايي كه جان انسان در خطر باشد، #اسلام اجازه داده است براي #حفظ_جانش تقيه كند. امام صادق عليه السلام نيز اين روايت را در چنين شرايطي بيان كرده است در حالي كه طبق مبناي #فقه_شيعه كه برگرفته از روايات #اهل_بيت (عليهم السلام) است، شستن پا در وضو جايز نيست، و فقهاي شيعه تنها آن را در صورت #تقيه و #خوف جايز دانسته اند. مرحوم شيخ طوسي مي‌نويسد: «شستن هر دو پا در وضو در صورت اختيار جايز نيست؛ اما اگر تقيه و خوف باشد جايز است.» 📚 المبسوط، ج 1، ص22 ✅ثالثا: روايت مذکور، مخالف اعتقاد شيعه و روايات ديگر است: پاسخ ديگر اين است كه اين روايت، مخالف اعتقاد شيعه و روايات مستفيضي است كه مسح پاها را واجب شمرده و شستن آن را جايز نمي‌دانند. شيخ صدوق در اين باره مي‌فرمايد: ومن غسل الرجلين فقد خالف الكتاب والسنة. «كسي كه هر دو پا را بشويد، بدون ترديد با كتاب خدا و سنت رسول خدا صلي الله عليه و‌آله مخالفت كرده است.» 📚الهداية، ص80 صاحب جواهر نيز مسح پاها را از #ضروريات_مذهب_شيعه مي‌داند و مي‌فرمايد: «از #واجبات_وضو ، مسح نمودن پاها است كه دليل آن در نزد #اماميه ، #اجماع_محصل و منقول مي‌باشد؛ بلكه بالاتر از آن، مسح نمودن از ضروريات مذهب شيعه است و روايات شيعه در باره آن #متواتر است بلكه در كتاب «انتصار» آمده كه روايات آن از تعداد ريگ ها و سنگريزهاي بيابان بيشتر است.» 📚جواهر الكلام في شرح شرائع الاسلام، ج2، ص 206 محقق بحرانی نيز در اين زمينه مي‌نويسد: وما يدل على وجوب المسح ونفي الغسل من أخبارنا فمستفيض، بل الظاهر أنه من ضروريات مذهبنا. «رواياتي كه بر وجوب مسح پا و نفي شستن آن دلالت دارد، مستفيض هستند؛‌ بلكه از ضروريات مذهب شيعه است.» 📚 الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة،‌ ج 2، ص290، ناشر : مؤسسة النشر الإسلامي التابعة لجماعة المدرسين بقم المشرفة،‌ طبق برنامه مكتبه اهل البيت.