🔻برخی از علما مانند علامه مظفر قائل به یقینی بودن محسوسات هستند؛ یعنی آگاهی هایی را که انسان از طریق حس بدست می‌آورد را مطابق با واقع می‌داند. (از نظر معرفت‌شناسی بالاترین درجه برای یقینیات است) اما برخی دیگر مانند علامه مصباح محسوسات را یقینی نمی‌داند؛ بلکه یقینیات را به دو دسته #وجدانیات و #اولیات تقسیم کرده، فقط آنها را یقینی می‌داند. #معرفت_شناسی #حس_و_تجربه 💠@alhadi1403

🔻علت آنکه برخی از علماء محسوسات را یقینی نمی‌دانند این مطلب است: 🔹وقتی چوبی داخل آب فرو می‌رود، انسان آن را شکسته می‌بیند و نتیجه می‌گیرد که این چوب شکسته است. این نتیجه گیری از یک استدلال منطقی سر چشمه می‌گیرد: صغری: من چوب را به صورت شکسته می‌بینم! کبری: هر گاه من چوبی را شکسته ببینیم معنای آن این است که چوب شکسته است. نتیجه:. چوب مقابل من شکسته است. ❕ همانطور که مشخص است کبرای این قیاس منطقی دچار مشکل است. زیرا برای شکسته دیده شدن یک چوب دست‌کم دو فرض می‌توان در نظر گرفت: ۱. چوب شکسته باشد. ۲. نوری که از چوب به چشم ما می‌رسد شکسته باشد. عموم انسان ها فرض دوم را در نظر نمی‌گیرند زیرا معمولاً رخ نمی‌دهد. #معرفت_شناسی #حس_و_تجربه 💠@alhadi1403

🔹در آگاهی به وسیله حس، هر چه حواس بیشتری به کار گرفته شود، به یقین نزدیک‌تر است. مثلاً اگر انسان یک چوب را ببیند و همزمان آن را نیز لمس کند، احتمال خطای در دیدن بسیار کمتر خواهد شد. #معرفت_شناسی #حس_و_تجربه 💠@alhadi1403

🔻هر یک از تصور و تصدیق به #بدیهی و #نظری تقسیم می‌شود: دایره شکلی هندسی است محدود به خط منحنی بسته ای که همه نقاط آن خط از نقطه‌ای در مرکز به یک فاصله است. در اینجا برای تعریف دایره از مفاهیم دیگری که می شناسیم کمک گرفته ایم. در اصطلاح «تصوری را که با ارجاع به تصورات دیگر یعنی از راه تعریف مفهومی به دست آید، #نظری و تصوری را که بدون ارجاع به تصورات دیگر پدید آید، #بدیهی گویند». بدین ترتیب، تصورهایی که مستقیماً از علم حضوری یا حواس پنج گانه حاصل می شوند یا عقل آنها را مستقیماً از علم حضوری یا داده های حسی انتزاع می کند بدیهی اند. اما تصورهایی که از راه تعریف و با ارجاع به مفاهیم دیگر به دست می آیند، نظری اند، مانند تصور دایره از راه تعریفی که گذشت، و نیز تصور الکترون ذره ای درون اتم با بار منفی که دور هسته اتم میگردد، و هاگ (سلول های زایشی گیاهان بدون گل). تصدیق ها نیز به دو قسم بدیهی و نظری تقسیم میشوند. «تصدیق های نظری با ارجاع به تصدیق های دیگر و استنتاج از آنها حاصل می شوند، اما تصدیق های بدیهی چنین نیستند»؛ یعنی برای چنین تصدیقهایی نیاز نداریم آنها را به تصدیق های دیگر ارجاع دهیم. در واقع تصدیقهای بدیهی را مستقیماً از علم های حضوری به دست می آوریم، نه از تصدیق های دیگر از باب مثال چنان که گفتیم، علم ما به وجود خودمان حضوری است. پس اینکه «من وجود دارم» یک تصدیق بدیهی می‌باشد. #تصور #تصدیق #بدیهی #نظری #علم_حصولی #معرفت‌شناسی 💠@alhadi1403

🔻در اقسام تصدیق‌های بدیهی گفتیم تصدیق بدیهی بر هیچ تصدیق دیگری مبتنی نیست. البته روشن است که هر تصدیقی متوقف بر تصور اجزای آن است. بنابراین همه تصدیق ها، و از جمله تصدیق های بدیهی نیازمند تصور اجزای خود هستند. چنانچه تصدیقی به جز تصور اجزای خود به هیچ چیز دیگری نیازمند نباشد آن را تصدیق #بدیهی_اولی می گویند. مانند «کل از جزء خود بزرگتر است» و «هر پدری فرزند دارد». #بدیهی #اولیات #معرفت‌شناسی 💠@alhadi1403

🔻دسته دوم: افزون بر آنکه به تصور مفاهیم به کار رفته در آنها نیاز مندیم، باید علم حضوری دیگری نیز در کار باشد تا بتوانیم آنها را تصدیق کنیم. مانند «من هستم» در اینجا افزون بر آنکه نیازمند تصور مفاهیم به کار رفته در آن، یعنی «من» و «هستی» است، بر علم حضوری من به خودم نیز مبتنی است. این تصدیق ها نیز گرچه بدیهی اند، یعنی بدون نیاز به تصدیقهای دیگر تصدیق می شوند، اما به چیزی بیش از تصور مفاهیم به کار رفته در آنها نیازمندند و بدین جهت آنها را #بدیهی_ثانوی می نامند. به این گونه تصدیق های بدیهی #وجدانیات نیز می‌گویند. بنابراین #وجدانیات از سنخ تصدیق‌های #بدیهی_ثانوی اند. #بدیهی_ثانوی #معرفت‌شناسی #وجدانیات 💠@alhadi1403

🔻به کارگیری قوه عقل در حصول معرفت را #تعقل می نامیم. 🔸ما با کمک عقل فعالیت های ادراکی فراوانی انجام میدهیم که میتوان آنها را در چهار فعالیت زیر خلاصه کرد: ۱.درک مفاهیم کلی ۲.تجزیه و ترکیب مفاهیم ۳.تصدیق بی واسطه ۴.استدلال ان شاء الله در ادامه به مرور هر یک می‌پردازیم. #تعقل #معرفت‌شناسی 💠@alhadi1403

🔻 ۱. درک مفاهیم کلی: عقل با مشاهده موارد جزئی و جدا کردن (تجرید) خصوصیات آنها، یک مفهوم کلی را تشخیص می‌دهد. مثلاً با مشاهده رضا و علی و حسن و حسین و ... به یک مفهوم کلی می‌رسد که آن انسان است. #تعقل #معرفت‌شناسی --------_----------_------------ مفهوم کلی: مفهومی است که قابل صدق بر بیش از یک مورد باشد. مانند مفهوم انسان که قابل صدق بر رضا و حسن و حسین و ... می‌باشد. 💠@alhadi1403

🔻۲. تجزیه و ترکیب مفاهیم: پس از آنکه عقل توانست مفاهیم کلی را درک کند ی‌تواند با تجزیه و ترکیب آن مفاهیم، مفاهیم جدیدی را به دست آورد. مثلاً عقل مفهوم نقطه و خط بسته را درک می‌کند سپس مفهوم دایره را از ترکیب این دو مفهوم و مفهوم فاصله یکسان تولید می‌کند. (همچنان که در بحث #تصور_نظری گذشت) #تعقل #معرفت‌شناسی 💠@alhadi1403

🔻۳. تصدیق بی‌واسطه: این نوع از تصدیق مربوط به تصدیق #بدیهی_اولی است. یعنی عقل آنچه را با علم حضوری می‌یابیم، در قالب مفاهیم و به صورت تصدیق ذهنی درک می‌کند. مثلاً عقل با توجه به حالتی که درون خود درک می‌کنیم، تصدیق می‌کند که «شاد هستم». #تعقل #معرفت‌شناسی 💠@alhadi1403

🔻۴. استدلال: برخی از تصدیق‌ها بدیهی هستند و برخی دیگر نظری؛ تصدیقات نظری با استدلال و از طریق تصدیقات دیگر حاصل می‌شوند. در واقع یکی از مهمترین کارهای عقل این است که معلومات تصدیقی موجود و مناسب را مرتب می‌کند و با استفاده از آنها به تصدیق جدیدی دست می‌باید. به این کار عقل #استدلال می‌گویند. #تعقل #معرفت‌شناسی 💠@alhadi1403

🔻حال باید به ارزش #تعقل بپردازیم به این بیان که باید ببینیم که تا چه میزان تعقل واقع نمایی دارد؛ به عبارت دیگر ببینیم تعقل تا چه میزان واقعیت را به ما نشان می دهد. 🔹گفته شد کار عقل ۴ چیز است: ۱. درک مفاهیم کلی؛ ۲. تجزیه و ترکیب مفاهیم: 🔸که این دو در حوزه تصورات هستند و اساساً در بحث ما جایی ندارند. (چون تصورات ارزش معرفت‌شناسی ندارند) ۳. تصدیق بی واسطه: 🔸این مورد نیز به علم حضوری بر می‌گردد که قبلاً بحث شد که بالاترین ارزش معرفت‌شناسی را دارد. ۴. استدلال: 🔸ارزش معرفت‌شناسی استدلال بسته به «مقدمات» و «صورت و شکل» آن استدلال است. 👈 مقدمات همان صغری و کبری هستند که اگر یقینی باشند، یا ارزش یقینی داشته باشند، نتیجه نیز تابع خواهد بود. 👈 صورت و شکل استدلال نیز تابع نحوه قرار گرفتن حد وسط در صغری و کبری است. به عنوان مثال اگر حد وسط «م» باشد، بدیهی‌ترین و ساده‌ترین شکل استدلال (شکل اول) به صورت زیر است: ص: «الف» «م» است. ک: همه «م» ها «ب» هستند. ن:. پس «الف» «ب» است. ❗️اگر مقدمات یقینی و شکل استدلال هم یقینی باشد (مانند شکل اول) نتیجه یقینی خواهد بود؛ یعنی ارزش معرفت‌شناسی آن یقینی است. #تعقل #معرفت‌شناسی --------&-----------&-------------------- #برهان استدلالی است که هم مقدمات و هم شکل آن یقینی باشد. 💠@alhadi1403