📌 «محاسبه» 🌸 «حسب» یعنی شمارش. #محاسبه ذاتا، یکجور #سنجش_سطحی و ظاهری است. این مغز معنای این واژه است که از آیات برداشت می‌شود. (ریشه حسب، دارای 109آیه در #قرآن است.) 🌸 کنش‌های عادی انسان، همیشه بر اساس #محاسبه ای است که انجام می‌دهد. در قرآن تعبیر «لا تَحْسَبَن‏» مکرر آمده و مفهومش تذکر #خطای_محاسباتی اذهان است. (می‌شود این آیات را جمع کرد و به‌عنوان خطاهای #راهبردی محاسباتی، دسته‌بندی کرد و از دلش نظریه درآورد) 🌸 عقلانیت #اقتصادی، نمونه‌ی اعلی و واضحی از این محاسبه است. خدا با واژه «احتساب» می‌خواهد بگوید، #محاسبه آنقدر قدرت ندارد که بشود کل #زندگی را بر روی آن بنا کرد. کل زندگی را با #محاسبه برنامه ریزی نکن! این قاعده‌ای عمومی است و اختصاص با مومن یا کافر ندارد. کافر هم اگر بخواهد پیروز شود، باید این قواعد هستی‌شناسی را لحاظ کند! هُوَ الَّذي أَخْرَجَ الَّذينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مِنْ دِيارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ ما ظَنَنْتُمْ أَنْ يَخْرُجُوا وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ مانِعَتُهُمْ حُصُونُهُمْ مِنَ اللَّهِ فَأَتاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا وَ قَذَفَ في‏ قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ بِأَيْديهِمْ وَ أَيْدِي الْمُؤْمِنينَ فَاعْتَبِرُوا يا أُولِي الْأَبْصارِ (2-حشر) 🌸 چون محاسبه می‌کنند و می‌کنیم، دو اتفاق می‌افتد: 1.هم گاهی سراغ کاری نمی‌رویم/می‌رویم. 2.غافل‌گیر می‌شویم! چون فکر می‌کنیم باید یکطور دیگر بشود و می‌بینیم یکجور دیگر شد! قواعد دیگری در میان‌بوده که در #محاسبه ظاهری، شمرده نمی‌شوند. 🌸 توکل، یعنی من این #محاسبه را تام و کامل نمی‌دانم. در کنار این محاسبه، یک بخش قابل توجهی را در نظر دارم که من روی آن اشراف ندارم. اتفاقا آنجاها همانجاهایی است که خدا خودش را ملزم کرده. توکل یعنی من دایره محاسبه را بزرگ می‌کنم که خدا بخش اصلی آن را بر عهده دارد: الَّذينَ قالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ إيماناً وَ قالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكيلُ (173-آل‌عمران) 🌸 ما به صورت متداول، #اقتصاد را بر مبنای اینطور محاسبات جلو می‌بریم؛ اما جالب اینجاست که مهم‌ترین مصداق ساحتی که اینطور محاسبه در آن جواب نمی‌دهد، « #رزق و #روزی» است: وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ‏ وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ‏ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدْراً (3-طلاق) رزق و روزی باب عجیبی در روایات دارد؛ اما محاسبه‌ناپذیری از جمله مفاهیمی است که میدان معنایی آن را –خصوصا برای مومنین- شکل می‌دهد. تا حدی که انگار خدا اصرار دارد رزق و روزی را از «من حیث لایحسب» بدهد! اصرار دارد معادله محاسباتی ذهنی مومن را به هم بریزد و آن‌به‌آن توجه‌اش را به جای دیگری غیر از این محاسبات ظاهری جلب کند. 🌸 یکی از روش‌های چشیدن شیرینی #ایمان، همین آزمایش آن در بوته توکل است. یک محاسبه را کنار می‌گذاری و محاسبه دقیق‌تر را لحاظ می‌کنی؛ می‌بینی جواب می‌دهد. حالا در ایمان قوی تر می‌شوی؛ توکل قوی‌تر می‌شود؛ محاسبه بعدی را عمیق‌تر و جدی‌تر می‌گیری و همینطور جلو می‌روی. 🌐 @aliebrahimpour_ir [1398.09.28]